P r c e Pojam Aalza treda Sezoska cklča kompoeta Ideks brojev Vremeske serje Pojam Vremeske serje predstavljaju z mjereja jede promjeljve kroz vrjeme. Aalza vremeskh serja astoj da otkrje razumje regularost fluktuacja u vremeu. Regulare promjee podataka vremeske serje mogu bt uzrok tedecje rasta l pada kroz vrjeme - tred- l tedecje praćeja ekog cklčog pravla kroz vrjeme sezoska l cklča varjacja. Progoza je ekstrapolacja vrjedost serje va oblast ocjejeh podataka. Regulare varjacje vremeske serje mogu bt predmet progoze, za razlku od slučajh varjacja. Ideks brojev Ideks broj je broj koj mjer relatvu promjeu serje u vremeu. Npr: the Dow Joes Idustral Average (DJIA), the Cosumer Prce Idex (CPI), the New York Stock Exchage (NYSE) Idex. Djele se a: Baze dekse ačae dekse Prost Slože deks Prost deks Jeda promjeljva Baz deks odabere se baza goda, porede se vo date pojave sa voom u bazoj god Y 0 vo pojave u bazom perodu Y vo pojave u tekućem perodu I 00 o 3 4 Ideks: Prmjer ača deks Ideks Ideks od. Cjea 98=00 989=00 98 00.0 64.7 983 00.0 64.7 984 33 09.9 7. 985 46 0.7 78. 986 6 33.9 86.6 987 64 35.5 87.7 988 7 4. 9.0 989 87 54.5 00.0 990 97 6.8 05.3 99 4 85. 9.8 99 55 0.7 36.4 993 47 04. 3. 994 38 96.7 7.3 995 83.5 8.7 5 0 5 0 5 0 P r c e a d I d e x ( 98 = 00 ) o f N a t u r a l a s P r c e Orgal Idex (98) Idex (989) 98 5 99 0 99 5 Y e a r ača deks deks sa promjeljvom bazom Baza se mjeja z gode u godu, pa su lača deks odos voa pojave u tekućem perodu voa z prethodog peroda 00 5 6
Ideks: Prmjer Vrste deksa Ideks od. Cjea 98=00 98 00.0-983 00.0 00.0 984 33 09.9 09.9 985 46 0.7 09.8 986 6 33.9 0.9 987 64 35.5 0. 988 7 4. 04.9 989 87 54.5 08.7 990 97 6.8 05.3 99 4 85. 3.7 99 55 0.7 3.8 993 47 04. 96.9 994 38 96.7 96.3 995 83.5 93.3 Ideks cjea Ideks kolča Ideks prozvodje p I p 00 I pq p 0 q I q 00 q 0 pq p 00 0 q 0 7 8 7-4 7-5 PRIMJER 3 PRIMJER 3 astavak Osoba posjeduje akcje u tr kompaje. U tabel su date cjee po jedoj akcj broj akcja koje posjeduje u 99 998 god. Akcja 99 Cjea 99 Kol. 998 Cjea 998 Kol Zetatras $ 30 $ 50 Obod $5 5 $4 30 EPC $6 40 $6 0 Izračuat prost deks cjea za svaku akcju. Korstt 99 kao bazču godu (99=00). Ideks je : (/)(00)=00; (4/5)(00)=80; (6/6)(00)=00 Izračuaj prost deks za kolče korsteć 99 kao bazu (99=00). Ideks su: (50/30)(00)=66.67; (30/5)(00)=00; (0/40)(00)=50 9 0 TABEA. PROIZVODNJA CEMENTA U JUOSAVIJI 980. DO 985. TABEA. PROIZVODNJA CEMENTA U JUOSAVIJI 980. DO 985. 980=00 980=00 980 935 980 935 00 98 9780 98 9780 05 98 979 98 979 04 983 959 983 959 03 984 935 984 935 00 985 907 985 907 97 00 B 00 B
TABEA. PROIZVODNJA CEMENTA U JUOSAVIJI 980. DO 985. TABEA. PROIZVODNJA CEMENTA U JUOSAVIJI 980. DO 985. 980=00 980=00 980 935 00 98 9780 05 98 979 04 983 959 03 984 935 00 985 907 97 980 935 00-98 9780 05 05 98 979 04 99 983 959 03 99 984 935 00 97 985 907 97 97 00 00 Tabela. Bruto vestcje u osove fodove u Jugoslavj 966. do 975. goda. oda vestcja 966 4960 967 509 968 5439 969 5854 970 66993 97 7683 97 73977 973 7586 974 8574 975 90006 Baz deks 966=00 Tabela. Bruto vestcje u osove fodove u Jugoslavj 966. do 975. goda. oda vestcja Baz deks 966 4960 00 967 509 0 968 5439 969 5854 8 970 66993 36 97 7683 46 97 73977 50 973 7586 54 974 8574 68 975 90006 83 Baz deks 966=00 970=00 Tabela. Bruto vestcje u osove fodove u Jugoslavj 966. do 975. goda. oda vestcja Baz deks Baz deks 966=00 970=00 966 4960 00 73,38 967 509 0 74,9 968 5439 8,9 969 5854 8 86,96 970 66993 36 00,00 97 7683 46 07,00 97 73977 50 0,4 973 7586 54 3,8 974 8574 68 3,6 975 90006 83 34,35 Tabela. Bruto vestcje u osove fodove u Jugoslavj 966. do 975. goda. oda vestcja 966 4960 967 509 968 5439 969 5854 970 66993 97 7683 97 73977 973 7586 974 8574 975 90006 ača deks 3
Tabela. Bruto vestcje u osove fodove u Jugoslavj 966. do 975. goda. oda vestcja ača deks 966 4960-967 509 0 968 5439 08 969 5854 07 970 66993 5 97 7683 07 97 73977 03 973 7586 0 974 8574 09 975 90006 09 Tabela. Bruto vestcje u osove fodove u Jugoslavj 966. do 975. goda. oda vestcja ača deks 966 4960-967 509 0 968 5439 08 969 5854 07 970 66993 5 97 7683 07 97 73977 03 973 7586 0 974 8574 09 975 90006 09 Izračuat geometrjsku sredu? X X X 3... =06,8 rg 00 X Napomea: ača deks pojazuju procetualo povećaje za zos poztve l egatve razlke od 00 Napomea: eometrjska sreda pokazuje kolko zos prosječa relatv rast u perodu 966-975. oda Prozvodja oda Prozvodja aca deks 980 9660 98 9760 98 983 983 9909 984 993 985 08 980 9660-98 9760 0.04 98 983 00.65 983 9909 00.88 984 993 00.04 985 08.5. Izračuat lačae dekse?. Izračuat baze dekse (980=00)? 3. Odredt sredj godšj relatv rast (sredj tempo rasta) prozvodje cemeta u posmatraom perodu?. Izračuat lačae dekse?. Izračuat baze dekse (980=00)? 3. Odredt sredj godšj relatv rast (sredj tempo rasta) prozvodje cemeta u posmatraom perodu? oda Prozvodja aca deks Baz deks (980=00) 980 9660-00 98 9760 0.04 0.04 98 983 00.65 0.69 983 9909 00.88 0.58 984 993 00.04 0.6 985 08.5 4.6 oda Prozvodja aca deks Baz deks (980=00) 980 9660-00 98 9760 0.04 0.04 98 983 00.65 0.69 983 9909 00.88 0.58 984 993 00.04 0.6 985 08.5 4.6 rg X X X 3... N 3... 0,68 00,68 X N. Izračuat lačae dekse?. Izračuat baze dekse (980=00)? 3. Odredt sredj godšj relatv rast (sredj tempo rasta) prozvodje cemeta u posmatraom perodu? r g N Y 00,68 Y. Izračuat lačae dekse?. Izračuat baze dekse (980=00)? 3. Odredt sredj godšj relatv rast (sredj tempo rasta) prozvodje cemeta u posmatraom perodu? 4
Ako je cjea sladoleda euro u 004. god.,3 eura u 005.-oj, kolk je dex cjea sladoleda u 005? I=.3/*00=30 Šta se deslo sa cjeom u 007-oj kolko oa zos, ako je dex cjea 05 (005=00)? I=p 007 /p 005 *00 P 007 =I*p 005 =05*,3/00=36,5/00=,365 Zadatak. Izracuat baze dekse sa ovom bazom (pr. 989=00), korsteć dekse sa starom bazom (98=00)! Nov deks=star deks/ideks ove baze*00 Npr. I 984 =09,9/54,55*00=7, PRETVARANJE H INDEKSA U BAZNE INDEKSE Za gode koje sljede odabraoj baz: I = *I - /00 Za gode koje prethode odabraoj baz: I - =I / *00 Tabela. Kretaje voa cjea u perodu 98. do 995. goda. oda vestcja aca deks Baz deks 989=00 98-64,7 983 00,00 64,7 984 33 09,9 7, 985 46 09,77 78,07 986 6 0,96 86,63 987 64 0,3 87,70 988 7 04,88 9,98 989 87 08,7 00,00 990 97 05,35 05,35 99 4 3,7 9,79 99 55 3,84 36,36 993 47 96,86 3,09 994 38 96,36 7,7 995 93,8 8,7 I -=I / *00 I = *I -/00 5