Stranica GODIŠNJI FINANSIJSKI IZVJEŠTAJ-NOTE ZA GODINU PRIJEDORPUTEVI AD PRIJEDOR

Stranica0 2018 GODIŠNJI FINANSIJSKI IZVJEŠTAJ-NOTE ZA 2018. GODINU PRIJEDORPUTEVI AD PRIJEDOR 28.2.2019

Stranica1 P R I J E D O R P U T E V I A D P R I J E D O R UVODNE NAPOMENE Finansijski izvještaji preduzeća Prijedorputevi a.d. Prijedor za 2018. godinu, uraċeni su u skladu sa MeĊunarodnim raĉunovodstvenim standardima, kao i prema relevantnim zakonima Republike Srpske. Prezentovane note za finansijske izvještaje za 2018. godinu, baziraće se na podacima koji sadrţe i bilanse Ogranka Prijedorputevi B Beograd, kako za tekuću, tako i za prethodnu finansijsku godinu. Note za finansijske izvještaje za 2018.g. nastojaće da pobliţe objasne pojedine bilansne pozicije.

Stranica2 P R I J E D O R P U T E V I A D P R I J E D O R POZICIJA BILANS STANJA SKRAĆENA ŠEMA u periodu od 01.01. do 31.12.2018.godine Iznosi u konvertibilnim markama AOP Bruto Iznos tekuće godine Ispravka vrijednosti Neto (4-5) Iznos prethodne godine (poĉetno stanje) 1 2 3 4 5 6 A.SREDSTVA 1 75.176.875 23.367.065 51.809.810 55.863.561 I. STALNA SREDSTVA 2 40.955.751 21.021.664 19.934.087 20.604.521 Nematerijalna sredstva 3 39.662 6.455 33.207 594 Nekretnine, postrojenja i oprema 4 32.384.120 21.015.209 11.368.911 11.801.147 Biološka imovina Goodwill Ulaganja u nekretnine Ulaganje u pridruţena pravna lica 5 2.239.952 2.239.952 2.239.952 Ostali dugoroĉni plasmani 6 6.292.017 6.292.017 6.562.828 II. TEKUĆA SREDSTVA 34.053.069 2.345.401 31.707.668 35.161.244 Zalihe 7 1.187.688 18.044 1.169.644 968.022 Dati avansi 7 1.115.519 264.422 851.097 799.296 Stalna sredstva namjenjena prodaji 7 93.367 93.367 93.367 Potraţivanja od prodaje i druga potraţivanja 8 30.910.895 2.062.935 28.847.960 33.300.559 Kratkoroĉni finansijski plasmani 9 5.567.370 313.300 5.254.070 9.653.384 Gotovina i ekvivalenti gotovine 10 359.731 359.731 1.512.193 Aktivna vremenska razgraniĉenja 178.777 178.777 375.111 Porez na dodatu vrijednost 1.063.666 1.063.666 800.073 Vanbilansna aktiva 168.055 168.055 97.796 B. IZVORI SREDSTAVA 11 51.809.810 51.809.810 55.863.561 I. KAPITAL KOJI PRIPADA VLASNICIMA MATIĈNOG PREDUZEĆA 12 23.674.210 23.674.210 22.995.269 Akcijski kapital 10.460.380 10.460.380 10.460.380 Emisiona premija i emisioni gubitak II. REZERVE 5.232.123 5.232.123 5.115.081 NerasporeĊena dobit ranijih godina 7.378.477 7.378.477 5.078.959 NerasporeĊena dobit tekuće godine 603.230 603.230 2.340.849 III. DUGOROĈNE OBAVEZE 13 2.040.590 2.040.590 8.152.195 Dugoroĉne finansijske obaveze 1.989.112 1.989.112 5.146.637 Obaveze prema povezanim licima 47.335 47.335 3.005.558 Ostale dugoroĉne obaveze 4.143 4.143 IV. KRATKOROĈNE OBAVEZE 14 25.860.780 25.860.780 24.557.363 Obaveze prema dobavljaĉima i druge obaveze 11.256.258 11.256.258 10.461.097 Kratkoroĉne finansijske obaveze 10.783.138 10.783.138 9.257.922 Tekući dio dugoroĉnih finansijskih obaveza 3.620.966 3.620.966 4.537.896 Tekuće obaveze za porez na dobit 67.810 67.810 2.827 Pasivna vremenska razgraniĉenja 132.608 132.608 297.621 Kratkoroĉne obaveze klasifikovane u grupu sa sredstvima namjenjenim za prodaju ili otuċenje

Stranica3 P R I J E D O R P U T E V I A D P R I J E D O R BILANS USPJEHA SKRAĆENA ŠEMA u periodu od 01.01. do 31.12.2018. godine Iznosi u konvertibilnim markama POZICIJA Broj IZNOS note Tekuća Prethodna godina godina 1 2 3 4 UKUPNI PRIHODI 15 35.711.075 31.337.744 Prihodi od prodaje proizvoda, robe i uĉinaka 16 33.808.328 27.705.559 Finansijski prihodi 17 918.156 1.311.573 Ostali poslovni prihodi 18 553.736 1.782.254 Prihodi od pridruţenih preduzeća 19 430.855 538.358 UKUPNI RASHODI 20 35.040.035 28.994.068 Nabavna vrijednost prodate robe 3.490.700 726.224 Troškovi materijala 21 12.253.112 9.465.159 Troskovi bruto zarada i naknada 22 3.519.879 3.658.190 Troškovi amortizacije 1.554.894 1.700.458 Ostali poslovni rashodi 23 13.538.395 12.755.881 Finansijski rashodi 24 683.055 688.156 DOBIT (GUBITAK) PRIJE OPOREZIVANJA Porez na dobit NETO DOBIT (GUBITAK) PERIODA Dio koji pripada vlasnicima matiĉnog preduzeća Dio koji pripada manjinskim vlasnicima

Stranica4 P R I J E D O R P U T E V I A D P R I J E D O R 1. Sredstva Strukturu ukupnih sredstava preduzeća ĉine: SREDSTVA 31.12.2018 31.12.2017 Stalna sredstva 19.934.087 20.604.521 Tekuća sredstva 31.707.668 35.161.244 Vanbilansna aktiva 168.055 97.796 UKUPNO 51.809.810 55.863.561 2. Stalna sredstva Strukturu stalnih sredstava preduzeća ĉine: STALNA SREDSTVA 31.12.2018 31.12.2017 Nekretnine, postrojenja, oprema 11.368.911 11.801.147 Nematerijalna ulaganja 33.207 594 Ulaganja u pridruţena pravna lica 2.239.952 2.239.952 Ulaganja u nekretnine Ostali dugoroĉni plasmani 6.292.017 6.562.828 UKUPNO 19.934.087 20.604.521 3. Nematerijalna ulaganja SREDSTVA 31.12.2018 31.12.2017 Programi za raĉunare-softveri 33.207 594 4. Nekretnine postrojenja i oprema Strukturu stalnih materijalnih sredstava preduzeća ĉine: SREDSTVA 31.12.2018 31.12.2017 GraĊevinski objekti 1.105.990 1.081.501 Postrojenja i oprema 5.872.461 6.480.015 Zemljišta, šume i višegodišnji zasadi 1.935.520 1.935.520 Osnovna sredstva u pripremi 2.181.364 2.022.988 Investicione nekretnine 273.576 281.123 UKUPNO 11.368.911 11.801.147

Stranica5 P R I J E D O R P U T E V I A D P R I J E D O R 5. Ulaganja u pridružena pravna lica Preduzeće ima većinsko vlasništvo nad dva od navedena ĉetiri povezana preduzeća ( Egzotik d.o.o. Prijedor i Ogranak Prijedorputevi B Beograd 100% uĉešća u kapitalu), dok su ostala dva preduzeća svrstana u povezana pravna lica po osnovu mogućnosti kontrole, odnosno na osnovu udjela većinskog vlasnika u Prijedorputevima Dragana Ĉorokala u ostalim preduzećima. Uĉešće u kapitalu povezanih pravnih lica % Uĉešća Iznos 31.12.2018. Japra a.d. Novi Grad 24,97 % 1.674.397 Egzotik d.o.o. 100,00 % 507.596 Livnica a.d. Ljubija 34,81 % 57.449 Ogranak Prijedorputevi B BG 100,00 % 509 6. Ostali dugoroĉni plasmani OPIS 31.12.2018 31.12.2017 Dugoroĉna potraživanja-plasmani Dugoroĉni plasman Novi Grad 539.783 707.815 Dugoroĉni kredit Stanković 22.233 24.633 Ostali dugorošni plasmani-depoziti u bankama Raiffeisen bank d.d. Sarajevo Nova Banka a.d. Banja Luka 5.730.000 5.830.000 UKUPNO DUGOROĈNI PLASMANI 6.292.017 6.562.828 7.Zalihe i dati avansi Zalihe i dati avansi: OPIS 31.12.2018 31.12.2017 Materijal 1.166.962 1.860.685 Investicione nekretnine namjenjene prodaji 93.367 93.367 Roba 2.682 0 Dati avansi 851.097 799.296 UKUPNO 2.114.108 1.860.685

Stranica6 P R I J E D O R P U T E V I A D P R I J E D O R 8.Potraživanja od prodaje i druga potraživanja Potraţivanja od prodaje i druga potraţivanja: OPIS 31.12.2018 31.12.2017 Kupci - povezana pravna lica 5.676.696 6.553.212 Kupci u zemlji 15.022.376 15.851.929 Kupci u inostranstvu 1.212.106 155.218 Ispravka vrijednosti potraţivanja 1.728.518 1.733.135 Druga potraţivanja 8.665.300 12.473.335 UKUPNO 28.847.960 33.300.559 Nema većih neslaganja u IOS-ima sa kupcima. 9.Kratkoroĉni finansijski plasmani Kratkoroĉni finansijski plasmani: OPIS 31.12.2018 31.12.2017 Kratkoroĉni krediti u zemlji i inostranstvu 5.567.370 9.653.384 IV kratkoroĉnih kredita 15.000 UKUPNO 5.254.070 9.653.384 Postojeći kratkoroĉni finansijski plasmani odnose se uglavnom na pozajmice povezanim pravnim licima, a manji dio odnosi se na pozajmice trećim licima. 10.Gotovina i ekvivalenti gotovine Gotovina i ekvivalenti gotovine: OPIS 31.12.2018 31.12.2017 Ţiro raĉun 344.152 1.510.164 Blagajna 15.579 2.029 UKUPNO 359.731 1.512.193 11. Izvori sredstava Strukturu izvora sredstava preduzeća ĉine: IZVORI SREDSTAVA 31.12.2018 31.12.2017 Vlastiti izvori sredstava 23.674.210 22.995.269 Obaveze i rezervisanja 27.967.545 32.770.496 Vanbilansna pasiva 168.055 97.796 UKUPNO 51.809.810 55.863.561

Stranica7 P R I J E D O R P U T E V I A D P R I J E D O R 12. Kapital koji pripada vlasnicima matiĉnog preduzeća Struktura ukupnog kapitala data je u slijedećem tabelarnom pregledu: POZICIJA 31.12.2018 31.12.2017 Akcijski kapital 10.460.380 10.460.380 Emisioni gubitak Revalorizacione rezerve Zakonske rezerve 1.001.933 884.891 Statutarne rezerve 4.230.190 4.230.190 NerasporeĊeni dobitak tekuće godine 603.230 2.340.849 NerasporeĊeni dobitak prethodnih godina 7.378.477 5.078.959 UKUPNO 23.674.210 22.995.269 Struktura akcijskog kapitala: Naziv akcionara % uĉešća Dragan Ĉorokalo 79,05 MG Mind 13,09 Ostali sitni akcionari 7,86 UKUPNO 100,00 13.Dugoroĉne obaveze Dugoroĉne obaveze ĉine dugoroĉni krediti koji se odnose na obaveze prema sledećim bankama: 31.12.2018 31.12.2017 Dugoroĉni krediti u domaćoj valuti: Dug.krediti u zemlji-nlb 1.009.311 3.496.578 Dug.krediti u zemlji-nlb 43.932 Dug.krediti u zemlji-nlb 1.536 UniCredit Leasing 142.591 Sparkasse Leasing 430.128 Dug.krediti u zemlji - Sparkasse 87.537 257.467 Dug.krediti u zemlji - UniCredit 416.667 1.250.001 Obaveze prema povezanim licima 47.335 3.005.558 Ostale dugoroĉne obaveze 4.143 2.040.590 8.152.195

Stranica8 P R I J E D O R P U T E V I A D P R I J E D O R 14.Kratkoroĉne obaveze Strukturu kratkoroĉnih obaveza ĉine: KRATKOROĈNE OBAVEZE 31.12.2018 Kratkoroĉni krediti i tekuće dospijeće dig.kredita 14.404.104 Primljeni avansi 940.517 Ostale kratkoroĉne obaveze 455.074 Obaveze prema dobavljaĉima 8.693.053 Obaveze za zarade i naknade 258.737 Obaveze za poreze i doprinose Obaveze za poreze 976.687 Pasivna vremenska razgraniĉenja 132.608 UKUPNO 25.860.780 15.Ukupni prihodi Ukupni prihodi obuhvataju prihode od prodaje proizvoda i usluga, ostale poslovne prihode i finansijske prihode. U narednoj tabeli prikazana je njihova struktura. IZNOS VRSTA PRIHODA 31.12.2018 31.12.2017 Prihod od prodaje proizvoda, robe i uĉinaka 33.808.328 27.705.559 Drugi poslovni prihodi i finansijski prihodi 1.902.747 3.632.185 UKUPNO 35.711.075 31.337.744 Prihodi od prodaje knjiţe se na obraĉunskoj osnovi, nakon isporuke proizvoda i izvršenih usluga te prihvatanja od strane kupca, umanjeni za PDV. 16.Prihodi od prodaje Struktura prihoda od prodaje prikazana je u narednoj tabeli: IZNOS VRSTA PRIHODA 31.12.2018 31.12.2017 Prihod od prodaje robe 3.747.284 803.765 Prihod od prodaje proizvoda i usluga 30.061.044 26.901.794 UKUPNO 33.808.328 27.705.559

Stranica9 P R I J E D O R P U T E V I A D P R I J E D O R 17. Finansijski prihodi IZNOS VRSTA PRIHODA 31.12.2018 31.12.2017 Finansijski prihodi od povezanih lica 450.000 562.307 Prihod od kamata 186.441 744.412 Pozitivne kursne razlike 172.102 4.854 Ostali finansijski prihodi 109.613 UKUPNO 918.156 1.311.573 18.Ostali poslovni prihodi Ostale poslovne prihode ĉine: IZNOS VRSTA PRIHODA 31.12.2018 31.12.2017 Drugi poslovni prihodi-prihodi od zakupnina 85.150 29.055 Dobici od prodaje OS i investicionih nekretnina 193.497 156.000 Viškovi, izuzimajući viškove zaliha uĉinaka 98.326 Naplaćena otpisana potraţivanja 34.838 203.063 Prihodi od smanjenja obaveza,ukidanja neiskorišć.dug.rez 239.528 1.269.392 Ostali prihodi 723 26.418 UKUPNO 553.736 1.782.254 19.Prihodi od pridruženih preduzeća Prihode od pridruţenih preduzeća ĉine prihodi od prodaje robe i prihodi od prodaje proizvoda i usluga povezanim pravnim licima. IZNOS VRSTA PRIHODA 31.12.2018 31.12.2017 Prihod od prodaje robe 10.878 6.322 Prihod od prodaje proizvoda i usluga 419.977 532.036 UKUPNO 430.855 538.358 20.Ukupnii rashodi Ukupni rashodi sadrţe: nabavnu vrijednost prodate robe, troškove materijala, zarada, amortizacije, ostale poslovne rashode i finansijske rashode. Ukupni rashodi na kraju perioda iznose 35.040.035 KM

Stranica10 P R I J E D O R P U T E V I A D P R I J E D O R 21.Troškovi materijala VRSTA RASHODA 31.12.2018 Troškovi materijala za izradu 9.152.765 Troškovi ostalog materijala 2.758.264 Troškovi goriva i energije 342.083 UKUPNO 12.253.112 22.Troškovi bruto zarada i naknada zarada IZNOS VRSTA RASHODA 31.12.2018 31.12.2017 Bruto zarade i naknada zarada 3.277.525 3.624.218 Ostali liĉni rashodi 242.354 33.972 UKUPNO 3.519.879 3.658.190 Troškovi zarada, naknada i ostali liĉni rashodi obuhvataju troškove neto plata, poreze i doprinose po propisanim stopama te sva druga liĉna primanja radnika na koja se, u skladu sa Zakonom o porezu na dohodak graċana obraĉunavaju pune stope poreza i doprinosa. 23.Ostali poslovni rashodi VRSTA RASHODA 31.12.2018 Tr.usluga na izradi uĉinaka (kooperantske usluge) 9.459.160 Tr. Transportnih usluga 496.143 Tr. zakupnine 1.219.396 Nematerijalni troškovi 155.049 Rashodi po osnovu ispravke vrijednosti i otpisa potraţivanja 31.964 Ostali poslovni rashodi 2.176.683 UKUPNO 13.538.395 24.Finansijski rashodi IZNOS VRSTA RASHODA 31.12.2018 31.12.2017 Fin.rashodi po osnovu odnosa povezanih lica 16 Rashodi kamata 676.158 674.686 Negativne kursne razlike 6.897 13.438 Ostali finansijski rashodi UKUPNO 683.055 688.156

Stranica11 P R I J E D O R P U T E V I A D P R I J E D O R PREGLED RAĈUNOVODSTVENIH POLITIKA I OPŠTE ODREDBE Ĉlan 1. Ovom odlukom utvrċuju se raĉunovodstvene politike koje će se primjenjivati prilikom sastavljanja osnovnih raĉunovodstvenih izvještaja, internih raĉunovodstvenih izvještaja i unosa podataka u poslovne knjige, kako bi oni bili prilagoċeni sastavljanju izvještaja Ĉlan 2. UtvrĊivanje raĉunovodstvenih politika izvršeno je u skladu sa sa Zakonom o raĉunovodstvu i reviziji Republike Srpske ( Sluţbeni glasnik Republike Srpske, broj: 36/09), odnosno na osnovu odredbi MeĊunarodnih raĉunovodstvenih standarda (IAS) i MeĊunarodnih standarda finansijskog izvještavanja (IFRS). Cilj je objektivno i fer iskazivanje imovinskog i finansijskog stanja, te finansijskog poslovanja. II. POLITIKA ISKAZIVANJA DUGOROĈNE NEMATERIJALNE IMOVINE Ĉlan 3. Nematerijalna sredstva Osnivaĉkim ulaganjem u vezi sa osnivanjem novog preduzeća smatraju se izdatci za studije i istraţivanja, projektnu i drugu dokumentaciju, osposobljavanje i prekvalifikaciju zaposlenih i drugi izdaci prije nego je novo preduzeće postiglo status pravnog lica. Prilikom sticanja, patenti i licence kao nematerijalna sredstva mjere se po trošku nabavke, umanjenom za ispravku vrijednosti i akumulisane gubitke od umanjenja vrijednosti. Vijek korišćenja utvrċuje se na osnovu ugovora o kupovini patenata (ugovor za vrijeme upotrebe ili ugovor na koliĉinu proizvodnje patentom, ili drugi kriterij u konkretnom sluĉaju). Amortizacija patenta i licenci vrši se linearnom metodom, u zavisnosti od ugovorene upotrebe (vrijeme ili koliĉina). Ulaganja u razna prava obuhvataju izdatke za ulaganja u koncesije, zaštitne znakove, autorska prava, ulaganja u recepte, modele, protutipove, raĉunovodstveni softver, pravo na tuċe nekretnine i druga prava. Ova ulaganja se, nakon poĉetnog priznavanja, mjere po fer vrijednosti koja se utvrċuje na aktivnom trţištu. Amortizaciju se u periodu ugovorenog korišćenja prava odnosno u periodu u kojem se oĉekuje njihov uticaj na stvaranje prihoda, uz upotrebu linearne metode amortizacije. Ĉlan 4. Stalna materijalna sredstva Stalna materijalna sredstva (nekretnine postrojenja, oprema i druga stalna materijalna sredstva) priznaju se po trošku nabavke uz uslov da se isti moţe pouzdano izmiriti. Trošak nabavke obuhvata nabavnu cijenu, sve zavisne troškove nabavke, umanjene za bilo koje trgovinske popuste i rabate. Pribavljanje stalnih materijalnih sredstava moţe se izvršiti i razmjenom za drugo sredstvo, odnosno za hartije od vrijednosti. U sluĉaju razmjene iznos troška nabavke utvrċuje se: - u iznosu fer vrijednosti ustupljenog sredstva dugotrajne materijalne imovine, odnosno fer vrijednosti hartija od vrijednosti ili - u iznosu fer vrijednosti preuzetog (nabavljenog) sredstva stalne materijalne imovine. Za predmete i usluge izraċene/izvedene u vlastitoj reţiji, a koriste se kao stalna materijalna sredstva (osnovna sredstva u preduzeću) priznaju se u visini cijene koštanja, uz uslov da ona ne prelazi neto trţišnu vrijednost. Cijena koštanja utvrċuje se u skladu sa MRS 2 Zalihe. Korisni vijek stalnih materijalnih sredstava utvrċen je prema sledećem pregledu: - GraĊevinski objekti 30-77 godina - Oprema za obavljanje djelatnosti 4-8 godina - Automobili 6,5 godina - Kamioni 7 godina - Kancelarijski namještaj 8-10 godina - Asfaltna baza 5 godina - Kompjuteri 5 godina Naknadna ulaganja, vezana za nekretnine, postrojenja i opremu, koja utiĉu na poboljšanje sredstava iznad njegovog poĉetnog utvrċenog standardnog uĉinka, produţenje korisnog vijeka upotrebe, povećanje njegovog kapaciteta i sliĉno ukljuĉuju se u nabavnu vrijednost tog sredstva. Ulaganja, tj. izdaci po osnovu tekućeg odrţavanja priznaju se kao rashodi perioda u kojem su nastali.

Stranica12 P R I J E D O R P U T E V I A D P R I J E D O R Poslije poĉetnog priznavanja, nekretnine, postrojenja i oprema procijenjuju se po svojoj nabavnoj vrijednosti, umanjenoj za ispravku vrijednosti (akumulisanu amortizaciju) i akumulisane gubitke od umanjenja vrijednosti. Ako na dan bilansa stanja postoje indikacije da je vrijednost nekog sredstva umanjena, vrši se procjena nadoknadive vrijednosti. Ukoliko je nadoknadiva vrijednost sredstava manja od njegove knjigovodstvene vrijednosti, knjigovodstvena vrijednost se svodi na nadoknadivu vrijednost i priznaje se gubitak od umanjenja vrijednosti (imparitetni gubitak) imovine, kao rashod perioda. Amortizacija materijalnih sredstava obraĉunava se linearnom metodom tokom procjenjenog vijeka korištenja sredstava. Amortizacija alata, inventara, ambalaţe i auto-guma, za predmete ĉiji je vijek upotrebe duţi od jedne godine, obraĉunava se linearnom metodom, tokom procijenjenog vijeka korištenja, koji ne moţe biti duţi od tri godine Ĉlan 5. Održavanje i popravke Troškovi odrţavanja i popravki priznaju se rashodima perioda u kojem su nastali. Veća obnavljanja koja dovode do promjena u prvobitno utvrċenim karakteristikama sredstava se kapitalizuju i amortizuju u toku njihovog oĉekivanog vijeka trajanja. Ĉlan 6. Dugoroĉni finansijski plasmani Uĉešća u kapitalu drugih pravnih lica, u visini preko 20%, priznaju se metodom udjela ( Equity metodom ). Uĉešća u kapitalu drugih pravnih lica, u visini do 20%, vrednuju se metodom troška. Ĉlan 7. Zalihe sirovina i materijala Zalihe sirovina, materijala, rezervnih djelova, sitnog inventara, ambalaţe i autoguma priznaju se po trošku nabavke ili po neto prodajnoj vrijednosti, u zavisnosti koja je od ove dvije vrijednosti niţa. Utrošak zaliha materijala i sirovina mjeri se metodom ponderisanog prosjeĉnog troška. Utrošak sitnog inventara, ambalaţe i autoguma, za predmete ĉiji je vijek upotrebe do godinu dana, mjeri se jednokratnim otpisom, prilikom stavljanja u upotrebu. Vrijednosno usklaċivanje zaliha materijala obavlja se kod zastarijevanja materijala na zalihama, djelimiĉnog gubitka kvaliteta zaliha, a na osnovu laboratorijskog pregleda o kvalitetu sirovina i materijala koji je utvrdila institucija za ovjeru kvaliteta ţivotnih namirnica. Ĉlan 8. Zalihe gotovih proizvoda i nedovršene proizvodnje Zalihe nedovršene proizvodnje i gotovih proizvoda priznaju se po cijeni koštanja, ili neto prodajnoj vrijednosti koja se moţe realizovati, u zavisnosti koja je od ove dvije vrijednosti niţa. Neto prodajna vrijednost predstavlja procijenjenu prodajnu vrijednost, umanjenu za procijenjene troškove završetka (kod nedovršene proizvodnje). Cijenu koštanja ĉine: - troškovi direktnog rada, - troškovi direktnog materijala, - direktni i opšti (indirektni) troškovi proizvodnje, rasporeċeni prema odreċenom kljuĉu. Fiksni opšti troškovi se rasporeċuju na jedinice proizvoda prema normalnom kapacitetu, a iznos nastalih fiksnih troškova iznad nominalnih tereti troškove poslovanja tekućeg perioda. Normalni kapacitet za svaki pogon utvrċuje se godišnjim planom poslovanja, na osnovu pokazatelja o stepenu iskorišćenja kapaciteta u prethodnoj godini. Svi opšti varijabilni troškovi pogona rasporeċuju se na proizvode prema stepenu iskorišćenosti kapaciteta. Izlazi sa zaliha gotovih proizvoda evidentiraju se primjenom metode ponderisane prosjeĉne cijene. Ĉlan 9. Zalihe trgovaĉke robe Zalihe trgovaĉke robe priznaju se po istorijskom trošku (nabavnoj vrijednosti) ili neto prodajnoj vrijednosti, u zavisnosti koja je od ove dvije vrijednosti niţa. Zalihe ĉija je neto prodajna cijena ispod nabavne cijene, odnosno cijene koštanja, svode se na neto prodajnu cijenu, primjenom metode stavka po stavka. Ispravka vrijednosti po ovom osnovu u Bilansu uspjeha je, za zalihe proizvodnje u toku i gotovih proizvoda, prikazana u okviru pozicije Promjena vrijednosti zaliha uĉinaka, a za zalihe sirovina, materijala i robe u okviru pozicije Drugi poslovni rashodi.

Stranica13 P R I J E D O R P U T E V I A D P R I J E D O R Ĉlan 10. Potraživanja iz poslovnih odnosa Potraţivanja od kupaca, drţave, zaposlenih te ostala potraţivanja priznaju se po nominalnoj vrijednosti uvećanoj za eventualno obraĉunate kamate, u skladu sa ugovorom, odnosno odlukom o isplati, sudskim riješenjima i sliĉno. Na dan bilansiranja vrši se pojedinaĉna procijena naplativosti potraţivanja. Sva potraţivanja starija od 360 dana se knjiţe na ispravku vrijednosti potraţivanja Procijena, tj. usklaċivanje vrijednosti potraţivanja obavlja se na osnovu saznanja da potraţivanje nije naplaćeno u roku, odnosno da su nastale okolnosti za djelimiĉno umanjenje potraţivanja, posebno ako su te okolnosti vezane za sudski spor sa kupcem ili nekim drugim duţnikom. Bilo koji iznos kojim se vrši usklaċivanje vrijednosti kratkoroĉnih potraţivanja u toku perioda evidentira se na teret rashoda tekućeg perioda, a u korist ispravke vrijednosti potraţivanja. Iznos usklaċivanja na datum bilansa stanja izraĉunava se primjenom metode korekcije krajnjeg salda raĉuna ispravke vrijednosti i knjiţi u korist ili na teret raĉuna ispravke vrijednosti. Utuţena potraţivanja iskazuju se kao sporna. Potraţivanja od kupaca iz inostranstva izraţena u stranim sredstvima plaćanja, iskazuju se u domaćoj valuti preraĉunatoj po srednjem kursu Centralne banke BiH na dan bilansiranja Povećanje potraţivanja za iznos pripisanih kamata priznaje se ako je zasnovano na ugovoru, vansudskom poravnanju ili sudskoj presudi. Ĉlan 11. Gotovina i gotovinski ekvivalenti Sredstva u obliku novca iskazuju se u nominalnoj vrijednosti izraţenoj u konvertibilnim markama. Iznosi gotovine na raĉunima u bankama i blagajnama koji glase na strana sredstva plaćanja iskazuju se u konvertibilnim markama prema srednjem kursu Centralne banke BiH, koji je vaţio na dan transakcije, odnosno po srednjem kursu na dan bilansiranja. Gotovinski ekvivalenti se iskazuju po njihovoj nominalnoj vrijednosti. Ĉlan 12. Plaćeni troškovi budućih perioda i nedospjeli a naplaćeni prihodi Unaprijed plaćeni troškovi iskazuju se kao aktivna vremenska razgraniĉenja i ukljuĉuju u troškove perioda na koji se odnose. Prihodi koji su ostvareni i u vezi s kojim su nastali odgovarajući rashodi, ali koji nemaju elemenata da se evidentiraju kao potraţivanja, iskazuju se kao aktivna vremenska razgraniĉenja (nefakturisani prihodi) prema iznosu navedenom u vjerodostojnoj ispravi kojom se dokazuje nastali poslovni dogaċaj. Ako se steknu uslovi za ispostavljanje dokumenata na osnovu kojeg se mogu evidentirati potraţivanja, nefakturisani prihodi se sa vremenskih razgraniĉenja prenose na raĉun potraţivanja. Pojedina vremenska razgraniĉenja (npr. potraţivanja od drţave za premije) gase se direktno na teret raĉuna gotovine kad nefakturisani prihodi budu naplaćeni. Ĉlan 13. Kapital i rezerve Upisani kapital iskazuje se u iznosu koji je upisan u sudski registar prilikom osnivanja, odnosno promjene upisa vrijednosti kapitala u sudskom i drugim registrima. Rezerve iz dobiti se iskazuju po nominalnoj vrijednosti izvršenih izdvajanja iz neto dobitka i to posebno za zakonske rezerve, statutarne i druge rezerve, formirane u skladu sa propisima i statutom preduzeća. Dobitak i gubitak tekuće godine utvrċuje se u skladu sa raĉunovodstvenim propisima, MRS i Zakonom o preduzećima. Dobitak ili gubitak tekuće godine u bilansu se, nakon oporezivanja, iskazuju kao neto dobitak (za raspodjelu), odnosno ukupan neto gubitak u poslovanju tekuće godine. Ĉlan 14. Dugoroĉne obaveze Dugoroĉne obaveze se iskazuju po njihovoj nominalnoj vrijednosti, uvećanoj za kamate na osnovu zakljuĉenog ugovora. Obaveze iskazane u stranoj valuti (devizama) preraĉunavaju se po srednjem kursu Centralne banke BiH na dan bilansiranja, odnosno srednjem kursu na dan kada se vrši otplata duga. Dugoroĉne obaveze koje dospijevaju u roku godinu dana preknjiţavaju se u kratkoroĉnr obaveze. Ĉlan 15. Kratkoroĉne obaveze Kratkoroĉne obaveze se iskazuju po nominalnoj vrijednosti, uvećanoj za kamate obraĉunate u skladu sa zakljuĉenim ugovorom, propisima, odnosno odlukom uprave društva. Ĉlan 16. OdgoĊeno plaćanje troškova i prihoda budućeg perioda Na teret rashoda obraĉunskog perioda a u korist pasivnih vremenskih razgraniĉenja evidentiraju se troškovi za koje ne postoji odgovarajuća knjigovodstvena isprava da bi mogli biti priznati kao obaveze, a za koje se sa sigurnošću moţe utvrditi da se odnose na tekući obraĉunski period.

Stranica14 P R I J E D O R P U T E V I A D P R I J E D O R Kada se pribavi dokumentacija za priznavanje obaveze vremenska razgraniĉenja se ukidaju u korist raĉuna obaveza. Prihodi koji ne ispunjavaju uslove priznavanja u tekućem obraĉunskom periodu odgaċaju se preko raĉuna vremenskih razgraniĉenja za buduće periode. U korist pasivnih vremenskih razgraniĉenja evidentiraju se i naplaćeni prihodi koji se odnose na buduće periode, a za koje nije bilo iskazano potraţivanje u poslovnim knjigama. Ĉlan 17. Troškovi pozajmljivanja Troškovi pozajmljivanja u vezi sa kupovinom i izgradnjom dugoroĉnih materijalnih sredstava se kapitalizuju, odnosno pripisuju vrijednosti tih sredstava pod uslovom da se pozajmljena sredstva koriste iskljuĉivo za tu namjenu, a u skladu sa pravilima potpisanim u okviru MRS 23 Troškovi pozajmljivanja. Ukoliko se pozajmljena sredstva namjenski ne koriste za kupovinu i izgradnju, troškovi pozajmljivanja se priznaju u rashode perioda u kojem su i nastali. Troškovi pozajmljivanja uvezi sa nabavkom zaliha sirovina (ili trgovaĉke robe) evidentiraju se kao rashodi uperioda u kome su nastali. Ĉlan 18. Transakcije u stranoj valuti Transakcije u stranoj valuti poĉetno se priznaju u konvertibilnim markama primjenom srednjeg kursa Centralne banke BiH na dan transakcije. Kursne razlike proizašle iz transakcija u stranoj valuti priznaju se kao prihodi ili rashodi perioda u kojem su nastali. Kursne razlike po osnovu potraţivanja i obaveza, u sluĉajevima kada nisu dospjele na naplatu, priznaju se najkasnije na dan bilansiranja. Ĉlan 19. Prihodi Prihodi od prodaje priznaju se po principu fakturisane realizacije. Prihodi od prodaje proizvoda priznaju se ako: - su svi znaĉajni rizici i koristi od vlasništva proizvoda (robe) prešli na kupca, - preduzeće ne zadrţava pravo upravljanja kao ni kontrolu nad proizvodom, - je iznos prihoda moguće utvrditi, - je vjerovatno da će se prodati proizvodi naplatiti, - je troškove koji su nastali ili koji će nastati u vezi sa prodajom moguće pouzdano izmjeriti. Prihodi od prodaje usluga priznaju se prema stepenu dovršenosti transakcije (posla) na dan bilansiranja. Kamate se priznaju u prihode srazmjerno vremenu korištenja sredstva od strane duţnika, a u skladu sa ugovorom ili zakonom. Prihodi od dividendi priznaju se na obraĉunskoj osnovi. Prihodi, u sluĉajevima prodaje na kredit, tj. kad je ugovoreno da se naplata vrši u ratama, priznaju se na datum prodaje u visini neto prodajne cijene (prodajne cijene bez poreza na promet, odobrenih trgovaĉkih popusta i bez kamate). Prihodi od kamata po osnovu prodaje na kredit kao i drugi prihodi od kamata priznaju se na vremenskoj osnovi, uz uvaţavanje ugovorene kamatne stope i obraĉuna kamata na osnovu metoda jednakih anuiteta. Ĉlan 20. Rashodi Svi troškovi i rashodi koji se odnose na obraĉunski period moraju biti obuhvaćeni u finansiskim izvještajima (naĉelo nastanka dogaċaja). Rashodi se priznaju u obraĉunskom periodu kad izdatak ne donosi buduće ekonomske koristi, odnosno ne ispunjava uslove da se prizna kao imovinska pozicija u bilansu stanja. Ako se po osnovu nekog izdatka oĉekuje ostvarenje prihoda u više budućih obraĉunskih perioda, tad se priznavanje rashoda vrši na osnovu razumne alokacije rashoda na te obraĉunske periode. Ĉlan 21. DogaĊaji nakon datuma bilansa stanja DogaĊaji nakon datuma bilansiranja su dogaċaji koji nastaju izmeċu datuma bilansa i datuma kada su finansijski izvještaji odobreni za objavljivanje. Prema našem zakonodavstvu, to su dogaċaji koji su nastali od 31.12. izvještajne godine do datuma usvajanja finansijskih izvještaja na Skupštini, odnosno od strane lica koje vrši nadleţnosti Skupštine. MRS 10 DogaĊaji nakon datuma bilansiranja, djeli ove dogaċaje na: - one koji pruţaju dokaz stanja koja su postojala i koja su evidentirana do datuma bilansiranja (zbog ĉega se eventualne efekte koji proizilaze iz nastanka takvih dogaċaja treba uskladiti finansiske izvještaje) i - one koji su povezani sa stanjima koja su nastala nakon datuma bilansiranja (i po osnovu ĉijih efekata se finansijski izvještaji ne trebaju usklaċivati). U praksi se najĉešće pojavljuju sledeći sluĉajevi dogaċaja nakon datuma bilansiranja:

Stranica15 P R I J E D O R P U T E V I A D P R I J E D O R - sudska riješenja nakon datuma bilansa stanja koja se odnose na stavke koje je preduzeće već prezentovalo u bilansu stanja na pozicijama obaveza, a po osnovu kojih se od njega zahtijeva da uskladi priznata rezervisanja povezana sa vjerovatnim budućim odlivom resursa koji stvaraju ekonomske koristi a koji su neophodni za izmirenje priznatih obaveza ili, ako rezervisanja uopšte nisu izvršena na datum bilansiranja, da prizna rezervisanje, - saznanja nakon datuma bilansa stanja koja ukazuju na neophodno umanjenje sredstava priznatih do datuma bilansa stanja ili na to da je iznos gubitka od umanjenja vrijednosti ranije priznatih za ta sredstva potrebno uskladiti (npr., steĉaj duţnika nakon dana bilansiranja smanjuje vrijednost potraţivanja na dan izrade bilansa), - utvrċivanje istoriskog troška ili nekog njegovog dijela za sredstvo nabavljeno do datuma bilansiranja, nakon tog datuma ili prihoda od prodaje sredstava, prije datuma bilansa stanja, - otkrivanje prevara ili grešaka koje ukazuju da su finansiski izvještaji nekorektni, itd. DogaĊaji nakon datuma bilansa stanja, koji ne zahtjevaju usklaċivanje finansiskih izvještaja, ali ih treba objaviti, mogu biti sledeći: - znaĉajnija poslovna spajanja, - objavljivanje namjere prestanka poslovanja, - veća prodaja ili otuċenje imovine znaĉajnije vrijednosti, - veće transakcije sa akcijama preduzeća, - uvoċenje restrikcija u poslovanju, - znaĉajni poremećaji u snabdjevanju sirovinama ili gubitak trţišta gotovih proizvoda i sliĉno. Osim što je duţno objaviti datum usvajanja finansijskih izvještaja i ko ih je odobrio, preduzeće je duţno objaviti i informaciju da li vlasnici ili neko drugi imaju pravo na izmjene i dopune izvještaja nakon objave. U nekim zemljama moguće su izmjene finansiskih izvještaja poslije usvajanja, naravno, pod posebnim uslovima, utvrċenim odreċenim propisima. Ĉlan 22. Mjenjanje odluke Ova odluka ne moţe se mjenjati u toku godine. Eventualne promjene i dopune u formi aneksa primjenjuju se od prvog dana slijedeće godine, uz naznaku i kvantifikaciju efekata u Bilješkama uz osnovne finansijske izvještaje.