RAZVOJ EKONOMSKE MISLI EKONOMSKI FAKULTET PODGORICA dr JOVAN ĐURAŠKOVIĆ E K O N O M S K I I M P E R I J A L I Z A M Vdeći teretičar eknmskg imperijalizma Studije završi pd mentrstvm M. Fridmana Prfesr na Univerzitetu u Čikagu Nbelva nagrada 1992. gdine za prširenje blasti mikreknmske analize na širk spektar ljudskg pnašanja Gary BECKER (1930-2014) 1
Objekat eknmskg istraživanja jeste ljudsk pnašanje kje buhvata dva snvna elementa: OSKUDNI RESURSI ALTERNATIVNI CILJEVI Eknmski pristup, prema Bekeru, mra ispuniti tri uslva: 1. Racinaln pnašanje privrednih subjekata; 2. Pstjanje (mgućnst uspstavljanja) tržišne ravnteže; 3. Stabilne preferencije privrednih subjekata. POD KOJIM USLOVIMA DVOJE PARTNERA ODLUČUJU DA STUPE U BRAK? U brak se ulazi prema predstavi kristima i trškvima budućih supružnika, tj. prema njihvim čekivanjima Pstjanje bračng tržišta kje je Paret efikasn i na kjem pstji viska neizvjesnst Visina eknmskg dbitka stpa zaključivanja brakva stpa razvda DOMAĆINSTVO KAO FIRMA Beker uvdi nvu kategriju dbara OSNOVNA DOBRA Osnvna dbra (basic gds) prizvde dmaćinstva na snvu DVA INPUTA: VREMENA i TRŽIŠNIH DOBARA. VRIJEME, ključni resurs dmaćinstva, se dijeli na tržišni rad i dklicu Puni dhdak dhdak kji bi dmaćinstv/pjedinac stvari(l) u slučaju da cjelkupn vrijeme ptrši u tržišnim aktivnstima 2
DOMAĆINSTVO KAO FIRMA Specijalizacija unutar dmaćinstva ( igranje ulga ), ka scikulturna kategrija, ima eknmsk utemeljenje Muškarac specijalizvan za tržište žena za dmaćinstv Rušenje tradicinalizma zahvaljujući ženskj revluciji (brazvanje, investiranje u ljudski kapital) Rast nadnica kd žena vdi realkaciji vremena (preferencija tržišng rada) i prmjeni kmparativnih prednsti EKONOMSKA TEORIJA FERTILITETA PLANIRANJE PORODICE Šta su djeca u nehumanm svijetu eknmske terije? TRAJNA POTROŠNA DOBRA svjih rditelja Odluka partnera da imaju djecu = investicina dluka Očekivani prinsi vs. čekivani trškvi Dhdak rditelja ključna determinanta u planiranju prdice Hipteza interakciji kvantiteta i kvaliteta djece EKONOMSKA TEORIJA DISKRIMINACIJE Diskriminatri teže većj krisnsti nasuprt maksimizacije prfita Diskriminacija djeluje ka carina pvećava cijenu i smanjuje bim rbe i usluga kje razmjenjuju diskriminatri i diskriminisani Efekti diskriminacije za radnike i psldavce 3
EKONOMIJA HUMANOG KAPITALA Investicije u brazvanje i ljudski kapital Cilj maksimizacija net sadašnje vrijednsti budućih dhdaka Oprtunitetni tršak ulaganja u brazvanje Specijalna i pšta ulaganja u ljudski kapital EKONOMIJA KRIMINALA Kriminalci su racinalna bića Očekivane nagrade i trškvi kriminalng pnašanja Veća sklnst ka riziku Kazne, mehanizmi prinude, legalan psa Terija zavisnsti (addictin thery) PROBLEM SIROMAŠTVA Amartia SEN (1933), indijski eknmista, prfesr na Harvardu i dbitnik Nbelve nagrade 1998. gdine Važnst pravilng krišćenja humang kapitala Kritike hipteze racinalnsti Sumnja u Paret ptimum Prfit dlazi u knflikt sa liberalizmm Nejednakst prihda vs. eknmska nejednakst Ljudski razvj je prvi i glavni saveznik svih sirmašnih 4
PROBLEM SIROMAŠTVA Značaj slbda za eknmski razvj Knstitutivna ulga slbde Instrumentalna ulga slbde Diskriminacija plva ka graničenje slbde i razvja Cilj eknmskg sistema nije sam da bezbijedi št više dbara i usluga, već i da pbljša živt većine ljudi LITERATURA Glišević, N., Razvj i snve savremene eknmske misli, Eknmski fakultet Pdgrica, 2004. Eknmski imperijalizam (510-530) HVALA NA PAŽNJI Kabinet: 309 E-mail: jcdj@gmail.cm 5