ODRZAVANJE I OBELEZAVANJE UNUTRASNJIH PLOVNIH PUTEVA Svrha odrzavanja i obelezavanja plovnog puta jeste obezbedjenje plovidbenih uslova i sigurnosti plovidbe u toku celog navigacionog perioda Odrzavanje plovnih puteva je veoma sirok pojam, a obuhvata odrzavanje zahtevanih gabarita plovnog puta, kao i objekata koji cine sastavni deo plovnog puta Obelezavanje plovnog puta obuhvata sve signalne znake koji sluze za bolju orijentaciju plovila, kao i za oznacavanje kriticnih mesta u plovnom putu, naravno sa stanovista plovidbe Mere odrzavanja su znatno slozenije od mera obelezavanja Da bi odrzavanje i obelezavanje moglo da se sprovede mora se u potpunosti poznavati rezim vodotoka, ukljucujuci sve njegove parametre: hidraulicke, hidroloske, morfoloske, navigacione Nalazenje smetnji i prepreka u plovnom putu Postoje dve grupe prepreka i smetnji: One koje nastaju kao proces razvoja recnog korita - prirodne One koje nastaju pod uticajem coveka - vestacke Da bi se moglo pristupiti uklanjanju prepreka i smetnji i njihovom obelezavanju, prvo je potrebno otkriti ih, a zatim uneti u odgovarajuce situacione planove recnog korita. Tek tada se moze izvrsiti izbor mera za njihovo uklanjanje ili nacin obelezavanja Vestacke prepreke (potopljeni plovni objekti, mostovske konstrukcije, )) otkrivaju se najcesce najjednostavnijim alatima (letve, caklje, ), kao i pomocu elasticnih i krutih ramova U novije vreme za to se najcesce koriste sonari (eho, side-scan, scan, ili multibeam sondera) Tehnicka sredstva za odrzavanje plovnih puteva Radovi na odrzavanju plovnih puteva veoma su slozeni i iziskuju raznovrsnu mehanizaciju, pocev od uredjaja za nalazenje prepreka, pa do skupih objekata koji se koriste za izvrsenje ovih radova Plovni objekti za detekciju prepreka Bageri Plovni objekti za transport izbagerovanog mateirjala Plovne busilice i plovni kamenolomi Plovne dizalice Pomocni plovni objekti 1
Bageri Bageri koji se koriste za odrzavanje plovnog puta mogu se podeliti na suvozemne i plovne Suvozemni bageri,, najcesce kasikari, krecu se po obali i sluze za odrzavanje kosina obala i dela plovnog puta uz obalu. Ovaj tip bagera se ne razlikuje bitno od slicnih gradjevinskih masina koje se koriste u ostalim vrstama zemljanih radova Plovni bageri se mnogo cesce koriste za odrzavanje plovnih puteva Plovni bageri se mogu klasifikovati prema razlicitim parametrima na sledeci nacin: Prema nacinu transporta: sa/bez sopstvenog pogona Prema vrsti pogona: Parni/benzinski/elektricni Prema nacinu kopanja: sa mehanickim, hidraulickim ili kombinovanim dejstvom Bageri sa mehanickim dejstvom su bageri vedricari koji mogu da kopaju i do 30m dubine U istu grupu spadaju i bageri sa jednom kasikom, bageri hvataci sa grajferom, itd Bageri sa hidraulickim dejstvom su savrseniji, i najcesce se zovu sisajucim bagerima ili refulerima Materijal se kopa ili mehanicki nozem ili pomocu hidraulickog mlaza pod pritiskom 2
Realizacija radova na odrzavanju plovnog puta Radovi na odrzavanju plovnog puta su raznovrsni, ali se mogu podeliti u 3 osnovne grupe: Prikupljanje podataka o karakteristikama rezima plovnog puta, ukljucujuci hidroloske, hidraulicke, morfoloske, geoloske, geomehanicke, topografske i druge karakteristike Otkrivanje i ukklanjanje smetnji u plovnom putu Radovi odrzavanja plovnih puteva i radovi u pristanistima 3
Prikupljanje podataka o karakteristikama rezima plovnog puta Geodetski radovi podrazumevaju snimanje profila Hidrometrijski radovi osmatranje vodostaja i proticaja Geoloske i geomehanicke podloge odredjivanje porekla i pokretljivosti slojeva od kojih je formirana recna dubina Topografske karakteristike Snimanje recnog korita (koristi se za potrebe izvodjackih projekata regulacionih radova) Otkrivanje i uklanjanje smetnji u plovnom putu Ovi radovi se najcesce svode na iskop u koritu plovnog puta, pa se najcesce i izvode pomocu bagera U zavisnosti od vrste bagera se i vrsi planiranje plana bagerovanja Ako se koriste bageri vedricari kopanje se pocinje od najnizvodnijeg profila i ide se uzvodno. Nacin napredovanja moze biti koncentrican ili paralelan Bagerima refulerima pocinje se najcesce sa kopanjem polazeci od najnizvodnijeg profila iduci uzvodno. U zavisnosti od tipa konstrukcije, moguce je napredovanje i nizvodno. Kopanje se vrsi uzduz prokopa, tako sto se bager premesta pomocu glavnog i zadnjeg lengera, Na taj nacin se formiraju uzduzni rovovi Obelezavanje unutrasnjih plovnih puteva Obelezavanje plovnog puta predstavlja elenent odrzavanja i uredjenja plovnog puta za potrebe odvijanja bezbedne plovidbe Obelezavanjem se obuhvataju kriticni sektori sa stanovista plovidbe (nedovoljno uzan plovni put, nepovoljni elementi trase, mostovski stubovi, ukrstanje sa drugim plovnim putem, prilazi ka brodskim prevodnicama, ) Plovidbeni znaci mogu biti postavljeni na obali stacionarni i ploveci koji su lengerisani za recno dno i u izvesnom smislu pokretni, posto se uklanjaju u slucaju pojave leda, odnosno prekida plovidbe Osnovni tipovi znakova su: Znaci za regulisanje plovidbe,, koji se dele na glavne (znaci zabrane, ogranicenja, obavestenja, obelezavanje posebnih mesta za stajanje, regulisanje kretanja brodova na podrucju ulaza i izlaza iz pristanisnih basena, plovnih pritoka, basena pristanista, )) i pomocne.. Svi znaci za regulisanje plovidbe su iskljucivo stacionarni-obalski obalski Znaci za obelezavanje plovnog puta i plovidbenih opasnosti mogu biti ploveci ili obalski 4
Znaci obelezavanja (pogledati tabelu) Pojedini znaci Znaci za obelezavanje desne strane plovnog puta i opasnosti pored desne obale (svetlece bove, nesveltece bove, plovci, motike) CRVENE SU BOJE, a ako su svetleci, emitiju nocu crvenu boju Desna ploveca bova Za obelezavanje leve strane plovnog puta i opasnosti pored leve obale koriste se svetlece, nesvetlece, plovci i motike ZELENE BOJE Levi ploveci svetleci znak Svetlece i nesvetlece bove za oznacavanje spajanje i racvanje toka, ako je svetleca, onda je svetlo BELE BOJE 5
Obalski znaci Crveno (desna obala) i zeleno (leva obala) oznacavaju priblizni pravac plovnog puta u odnosu na obalu Znaci za prelazak osovine plovnog puta sa jedne obale na drugu Znak za obelezavanje plicaka, sa podacima o trenutnoj dubini (plicaci) Prelazak plovnog puta sa desne na levu obalu Prelazak plovnog puta sa leve na desnu obalu Obalski znak za obelezavanje opasnih mesta (obicno obelezava regulacione gradjevine koje dopiru u recno korito Znaci za zabranu prolaza, kao posledica niskih vodostaja i sl. Znak na desnoj obali Znak na levoj obali Obelezavanje plovnih otvora mostovskih konstrukcija 6