kateheza indd

ZAJEDNIŠTVO ZAJEDNICA U ŽUPNOJ KATEHEZI KAO PUT NOVE EVANGELIZACIJE Os vr t na biblijsko molitvenu z aje dnicu Bog je lju bav ROZO PALIĆ Fra nje vač ki trg 8, 42000 Va raž din Primljeno: 1. 3. 2011. Pregledni članak UDK 262.2 Sažetak Živ je ti za jed niš tvo u no vom kul tu ro loš kom i re li gioz nom kon tek stu iza zov je današ njem druš tvu. Us pr kos suv re me noj mre ži br ze ko mu ni ka ci je čov jek pro živ lja va du bo ku kri zu iden ti te ta, ne mo guć no st krea tiv nog i slo bod nog su ži vo ta s bliž nji ma. Au tor tek sta zajed niš tvo u žup noj za jed nici, s oso bi tim nag las kom na po seb ne za jed ni ce i ži ve vjer nič ke kru go ve, vi di kao neop ho dan put u iz grad nji i pro mi ca nju te melj nih kr šćan skih i ljud skih vri jed nos ti. Cr kva kao bo žan ska us ta no va proiz la zi iz za jed niš tva ko je ži vi u Bo gu kao zajed ni ci tri ju Oso ba. Čov jek stvo ren na sli ku i pri li ku Bož ju ži vi iz tog za jed niš tva kao bi će od no sa. Vje ra kao naj dub lji izraz čovjekova odno sa pre ma Bo gu i bliž nji ma proiz la zi iz nje go ve ovis nos ti o Bo gu i ona ga vo di prema bliž nji ma. Po seb ne za jed ni ce i ži vi vjer nič ki k ru go vi su Bož ji dar Cr kvi kao škole du hov nos ti z a je d niš t v a kojima je svrha vjež banje i os tva ri vanje da ro va ne mi los ti po kr šte nju kao put živ lje nja te melj nih kr šćan skih kre pos ti vje re, na de i lju ba vi. U že lji za okup lja njem suv re me ni čov jek po ne kad sli je di upit ne mo de le okup lja nja te pri stupa sek ta ma, po vo di se za men ta li te tom is klju či vos ti ili se ba vi okul tiz mom. Is tin sko za jed niš tvo vjer ni ka proiz la zi iz ri je či Bož je i euha ris ti je. U član ku se pri ka zu je bib lij sko-mo lit ve na za jed ni ca Bog je lju bav kao mo del konkretnog is kus tva mo gu ćih za jed ni ca u žup noj ka te he zi. Te melj za jed ni ce je re do vi to st susreta njezinih čla no va ko ji se kroz li tur gij ska či ta nja in ten ziv no prip re ma ju za nedjeljno eu ha ris tij sko slav lje gdje se okup lja ju za jed no s ci je lom žup nom za jed ni com. Ključne ri ječi: Cr kva, eu ha ris ti ja, žup na za jed ni ca, zajed niš tvo, žup na ka te he za, Biblija, bib lij sko mo lit ve na za jed ni ca, kr šćan ske kre pos ti»nato oni pri pov je de ono s pu ta i ka ko ga pre poz na še u lom lje nju kru ha.«(lk 24, 35) UVOD Ži vi mo u vre me nu ve li kih i nag lih previ ra nja u Cr kvi i svi je tu. U suv re mena čov jeka tak ve prom je ne iza zi va ju tjes ko bu, neiz vjes no st. Či ni se da vr tlog svjet skih zbi va nja do ti če sa me ko ri je ne čov je ko ve osob nos ti i že le ga istr gnu ti iz sta bil nos ti u ko joj je uko ri je njen sa mim stva ra njem. Pa pa Be ne di kt XVI. u knji zi S v je t l o sv i je ta suv re me na zbi va nja u Cr kvi i svi je tu pro mat ra kao zna ko ve»k o ji nam u l i je va ju strah, k o ji nas u z n e mi r u ju. No pos t o je i dru 141

gi z n a k o v i na k o je se mo ž e m o n a d o v e z a t i i k o ji nam d a ju n a d u... Vidi se ka ko č o v je k t e ž i za b e s k o n a č n o m r a d o š ć u, ž e l i o bi do kra ja u ž i va ti, že lio bi d o se ć i ono bes ko načno. Ali on d je gdje ne ma B o ga, to mu ne m o ž e biti d a n o, to ne m o ž e biti. Tu on sam m o r a st va r a t i ono n e i s t i n i t o, n e i s t i n i t u b e s k o n a č no st. To je znak vre me na k o ji nas u p r a v o kao k r šć a n e m o r a t r a j n o i z a z i va t i. Mo r a m o pok a z a t i ali i ž iv je t i i s t i n u da b e s k o n a č no st k o ja je č o v je k u pot r e b n a m o ž e d o ć i samo od B o ga. Da je Bog n a š a prva n u ž n o st ka ko bi s m o m og l i o d o l je t i n e v o l ja m a o v o ga vre me na. Da t a k o r e ć i m o r a m o p o k r e n u t i sve si l e d u š e i d ob r a ka ko bi s m o obi l je ž je i s t i n i t o ga s u p r ot st a v i l i obi l je ž ju l a ž n o ga i na taj na čin pr e k i n u l i i z a u s t a v i l i k r u ž n i ti jek zla.«1 Pa pa po ti če kr šća ne da se u ovim glo bal nim prom je na ma vra te Bo gu, svo me Po če lu bez ko jeg ne ma ni ži vo ta ni sre će. Čov je ku je mo gu će op sta ti i od r ža ti se u svo joj cje lo vi tos ti te sti ći do sre će je di no u pre poz na va nju i prih va ća nju Bo ga kao svoje pr ve nuž nos ti. 2 Ag re siv ni se ku la ri zam, du ho vno nes na la že nje zbog mno gih religioz nih po nu da, po je din ci ma i či ta vim druš tve nim za jed ni ca ma is kor je nju je temelj ne ljud ske vri jed nos ti kao i os je ćaj pripad nos ti vjer skom op red je lje nju i kul tu ri u ko joj su ro đe ni. U tak vom druš tve nom ok ru že nju»sv je d o c i smo n i ca n ja r a z n i h pok r e t a, ne kih i pr ob l e m a t i č n o ga u s m je r e n ja s t e o l o š k og i e k l e z i ja l n og st a ja l i š t a. D o ga đ a se t i hi o d l je v v je r n i k a, od nos no o d l a z a k u d r u ge sr e d i n e ili ce n t r e «3 ko ji u g l av nom nude fa na tič na re li gioz na us mje re nja. Is kustva mno gih re li gijskih pok re ta ne ri jet ko se te me lje na ma sov nim okup lja nji ma oboje nim eu fo ri jom, sen ti men tal noš ću te pov r šnim od no som pre ma Bo gu i lju di ma. No vo nas ta li re li gijskih pok re ti čes to zane ma ru ju is tin ske vri jed nos ti kr šćan ske tra di ci je i uči telj stva Cr kve, a na das ve nepre suš ni iz vor Bož je ri je či kao te melj božan ske Ob ja ve. Osim to ga suv re me no je druš tvo obi lje že no in st a n t k u l t u r om ko ja čov je ku pos tav lja zam ku jef ti nih i br zih neu te me lje n i h rje š e nja, što č ov je ko vo ovdje i sa d a pro ži ma neiz vjes noš ću, stra hom i bes mis lom. Tak vo druš tvo, op te re će no konzumeris tič kim sti lom ži vo ta, svo jim progra mi ma i po nu da ma čov je ka vo di u nestvar ne pros to re du ha i be ži vot nog apo kalip tič nog mr tvi la. Do ga đa se i da ka te he ta ili vje rou či telj bez ima lo po teš ko ća go vo ri ka ko po svo joj sl u ž bi u š k o l i ili u žup noj k a t e h e z i t r e ba pr e n o si t i nauk C r k v e ali os ob n o se ne m o r a sl a ga t i s po je d i nim i st i n a m a vje re i k r šć an ske t r a d i c i je. Tak va se di ho to mi ja na ža lo st namet nu la u ži vo tu i dje lo va nju mno gih vjerni ka, čla no va cr kve nih pok re ta i za jed ni ca ko ji su pos la ni vr ši ti uči telj sku služ bu poduča va nja i od go ja u vje ri. Oni su po krštenju, a oso bi to po pov je re noj im služ bi poz va ni ži vo tom svje do či ti pri pad no st Kristu i Cr kvi te, u svjet lu is tin skog sus re ta s Bogom, pre no si ti po log vje re oni ma ko ji ma su pos la ni. Dru gi va ti kan ski kon cil na mno gim je razi na ma bio prek ret ni ca za no vo ra zumije va nje Cr kve i nje zi no pos la nje u suvre me nom svi je tu. Ve li ka pre vi ra nja pri je kon ci la bi la su znak za nov is ko rak koncil skih ota ca ko ji su vr lo sprem no i od lučno is ho di li dob ra rje še nja i ot vo ri li put Crkvi u svi je tu mno gim do ku men ti ma, oso bi to onima ko ji se ti ču no ve evan ge liza ci je. Kad je ri ječ o ka te he zi,»u De k r e t u o pa s t ir sk o j služ bi bi s k u pa Chris tus D o m i nus Sabor go v o r i o n a r a v i, c i l ju i sv r si kat e h e z e «. D os l o v ce k a ž e : Kate het ska po d u k a ide za tim da v je r a u l ju d i m a pr e k o pro uča 1 BENEDIKT XVI., S v j e t l o s v i j e t a, Ver bum, Split, 2010, str. 78 80. 2 I s t o. 3 M. ŠIMUNOVIĆ, Po seb ne z a jed ni ce ili ž i vi vjernički kru go vi, u:»glas Kon ci la«, br. 47/2010, str. 10. 142

v a n ja p o s t a n e ž i v a, svjes na i d je l o t v o r n a. B i s k u pi n e k a bdi ju da se ta poduka s n a j v e ćom pom njom i b r i gom pr u ž i ka ko d je c i i a d o l e s ce n t i m a, ta ko ml a d e ž i i od r a s l i m a ; da se pri tom pr o u č a va n ju pa z i na pr ik l a d a n r a s po r e d i m e t o d u k o ja je po go d n a ne sa m o s ob z i r om na g r a d i v o k o je se ob r a đ u je n e go i s ob z i r om na pr i r o d n e d i s po z i c i je, s po s ob nos ti i dob te na ž i v ot n e ok ol n os t i sl u š a č a. K o n a č n o, n e k a pa z e da se to pr o u č a v a n je os l a n ja na S v e t o pi s m o, pr e d a ju, l i t u r g i ju, u č i telj st vo i na ž i vot Cr kve (CD 14)... Ti su pri jed lo zi bili oz bilj no shva će ni i bi li su poticaj n a s t a v k a k a t e h e t sk og g i ba n ja i ob n o v e i na kon Dru goga va ti kan skog kon ci la.«4 Otkriva ju ći vlas ti ti iden ti tet u no vo nas ta lim pril i k a m a suv re me nog d r u š t va,»cr kva, dakle, na z e m l ji E c cl e sia pe r e g r i n a n s ima živjeti stal no u s u v r e m e n os t i, da bi t i m e što b o l je os t va r i va l a sv o ju e s ha t o l o š k o st. S u v r e m e n ost n je z i n a n i je z a p r a v o d r u g o već p r o ž iv l ja vanje vl a s t i t e pra ve po v i je s n os t i. C r k va je u suvremenos ti kad us pi je što dub lje ući u sva ku po v i je s n u si t u a c i ju, u sva k u c i v i l i z a c i ju, u sr ce i u dah sv o ji h s u v r e m e n i k a. Ona to ne m o ž e d r u k č i je već da njih pr i h va t i, s l ju ba v lju i do sr ž i, pa da im on d a sa op ć i Ri ječ i pos r e d u je Mi l o st. Uk o l i k o Crkva t r o š i si l e da č u va n e ž i v ot n e po v i je s n e ob l i k e k o ji ne omo gu ću ju do dir sa suv re me nom ci vi li za cijom i s u v r e m e n im l ju d i m a, ona o č ig l e d n o u tom vi du ma nje os tva ru je svo ju vlas ti tu pov i je s n o st i u n o si m a n ji l ju d sk i to je st po vijes ni ulog u vl a s t i t u tran scenden tal nu ili e s ha t o l o š k u u s pje š n o st,«5 Up ra vo je kon cil bio oči to va nje Du ha Sve to ga ko ji je usmjera vao cr kve ne oce i vjer ni ke da za poč nu no vu eta pu Cr kve u za jed nič kom pro mišlja nju i pre poz na va nju no vih puteva i nači na u preu zi ma nju od go vor nos ti ka ko bi se Ra dos na vi je st spa se nja po nu di la čov jeku no vim go vo rom vje re. Sa bor ski će oci na kon ci lu ka te he zi da ti»te melj na usmjer e n ja, k o ja se n a d a h n ju ju po n o v n o u o č e n im sr e d i š n jim m je s t om S v e t o ga pi s m a, gl a v n om pot v r d om B o ž je r i je č i i c je l o k u p n om u l o gom k r šć a n sk e z a je d n i ce kao r o d i t e l ji ce «6. Me đu tak vim na dah nu ći ma Du ha Sve to ga oblici no ve evan ge li za ci je sva ka ko su po seb ne za jed ni ce ili ži vi vjer nič ki kru go vi či ji se ra st sve vi še za pa ža u ci je loj Cr kvi. U nasto ja nji ma oko ob no ve re li gioz nog od go ja i ka te he ze u ovim kra je vi ma bis ku pi is ti ču:»du ho vno - mo lit ve ne i slič ne kr šćan ske manje z a je d n i ce u nas su, kao i u C r k v i po cije l o m e sv i je t u, v e o m a va ž n a mjes ta i n o si o c i n a v i je š t a n ja e v a n đ e l ja i d u b l je g o d g o ja u vje ri. O tak vim za jed ni ca ma po seb no go vore papa Pa va o VI. i pa pa Ivan Pa va o II. u sv o jim po b u d n im pi s m i m a o e va n ge l i z a c i ji i ob n o v i k a t e h e z e u n a š e v r i je m e.«7 Prem da se u suv re me nom druš tvu sred stvi ma javnog priop ća va nja ag re siv nim me to da ma na me će ide ja o tzv. postkr šćan skom vreme nu i ku l t u ri, Isu s K ri st os t a je je d i ni»put, Isti na i Ži v o t «8 ko ji čov je ka mo že i že li usmje ri ti pre ma no vom svi ta nju na de i poka za ti si gu ran put u iz grad nji pov je re nja i za jed niš tva me đu lju di ma. U os vje do če noj po nu di Bož joj, kr šća ni da naš nji ce u za jedniš tvu Du ha Isu so va i na te me lju Bož je ri je či pro na la ze mo ti va ci ju za ra dos no i ra di kal no svje do čan stvo vje re u svom život nom am bi jen tu. Tak vu od go vor nu zada ću po red za re đe nih služ be ni ka Cr kve ima ju ka te he te i vje rou či te lji, ani ma to ri i koor di na to ri po seb nih za jed ni ca ili vjernič 4 R. PALOŠ, Op ći d i r e k t o r i j za k a t e h e z u i n a š a kat e h e z a na p r a g u tre ćeg t i s u ć l j e ć a, u:»ka te he za«20(1998)1, 63 71, ov dje str. 64. 5 T. ŠAGI-BUNIĆ, Ali d r u g o g p u t a ne ma, Kr šćanska sa daš njo st, Zag reb, 1971, str. 72. 6 C. BISSOLI, Čet r de se ta ob ljet ni ca do ku men ta»obno ve k a t e h e z e «, u:»ka te he za«32(2010)1, 43 51, ov dje str. 45. 7 BI SK U PI ( bi v š e Ju g o s l a v i je), R a d o s n o n a v i je š t a n je e v a n đ e l j a i od goj u v j e r i, Kr šćan ska sa daš njo st, Zag reb, 1983, br. 72. 8 Iv 14, 6. 143

kih kru go va u žup noj za jed ni ci ko ji»pone kad mo gu bi ti i sa mi vjer nič ki os vje doč e n i ji ž u p l ja n i kao po m o ć n i c i, sprem ni da pos v je d o č e sv o ju v je r u, da pr i č a ju sv o je iskus t v o z a š t o su k r šć a n i i z a š t o bez e u ha r i s t i je ne m o g u. P r i s je t i m o se č i n je n i ce da je u sus je d n o j It a l i ji na t i s u ć e o č e va, i os o bi t o majki, uk l ju č e n o u od vi janje žup nih ka t e he t skih su s r e ta u r a z nim ob l i c i m a.«9 Pa pa Be ne dikt XVI. od sa mog iz bo ra za Pet ro va nas ljedni ka ne pres ta je po ti ca ti i oh rab ri va ti bisku pe, sve će ni ke i od go vor ne u pas to ralnom i ka te het skom dje lo va nju na os nivanje no vih za jed ni ca i pok re ta ko ji su zna ci i os vje že nja što ih Duh Sve ti da ru je Cr kvi. Oso bito se is ti če pa pin go vor upu ćen mladi ma u Kölnu, u ko lo vo zu 2005, po vo dom dva de se toga Svjet skog da na mla dih u kojem je po tak nuo mla de da»os nu ju za jedn i ce na t e m e l ju vje re! Pos l je d n ji h d e se t l je ć a r o d i l i su se pok r e t i i z a je d n i ce u k o ji m a se s n a ga e va n đ e l ja os je ć a sa ž i v o š ć u «10. ZAJEDNIŠTVO KAO PUT NOVE EVANGELIZACIJE U CRKVI U za ma hu in di vi dua liz ma, se bič nos ti i au to des truk ci je druš tva na po čet ku trećeg ti suć lje ća, mo gu ći put iz las ka iz toga za ča ra nog kru ga pa pa Ivan Pa vao II. vi di u to me da se od Cr kve nap ra vi:»dom i škola z a je d n i š t va : evo v e l i k og i z a z o va k o ji st o ji pred na m a u t i s u ć l je ć u k o je z a po č i n je, ž e l i m o li bi t i v je r n i B o ž je m pl a n u i o d go v o r i t i t a k o đ e r na d u b o k a o č e k i va n ja sv i je t a «11. Pa pa s pro roč kom vi zi jom us mje ru je pogled pre ma Cr kvi ka ko bi unu tar nje vjerni ci ot kri li vlas ti ti iden ti tet i pos la nje u suv re me nom svi je tu. Nag la ša va ka ko je pot reb no Cr kvu pre poz na ti na nov na čin kao dom i š k o l u z a je d n i š t va. Pre ma suv reme nim do ga đa nji ma u svi je tu i Cr kvi svaki je kr šća nin poz van da si pos ta vi ne ka pi ta nja: Što je Cr kvi da nas naj pot reb ni je? Kak va je ulo ga služ be ni ka Cr kve te vjernika lai ka u sa daš njem po vi jes nom tre nutku? Doživ lja va ju li da naš nji ka to li ci Cr kvu, oso bi to u svo jim lo kal nim za jed ni ca ma, kao svoj dom i ško lu? Ka kav se od goj nudi u Cr kvi kao ško li? Je su li vra ta Cr kve ot vo re na za sve one ko je Duh Sve ti ša lje? Oso bi to je sva ki kr šća nin da naš nji ce poz van na osob noj ra zi ni a on da i unu tar župnih i os ta lih za jed ni ca os luš ki va ti i prepoz na ti što»duh po r u č u je c r k va m a «12. I da nas»u svjet lu k on c il sk i h d o k u m e n a ta i na o s n o v i t e ž n ji k o je p r e v l a d a v a j u u s u v r e m e n o j C r k v i, m o ž e m o i z n i je t i n e k o l i ko zna čajki k o je će sa č i n ja va t i l i ce b u d u ć e C r k v e : Cr kva za jed ni ca a ne sa m o društvo i o r ga n i z a c i ja, Cr kva kao Bož ji na rod a ne sa m o ju r i d i č k i i hi je r a r hij sk i u r e đ e n a u s t a n o va, Cr kva u služ bi Bož jeg kra ljevstva, a ne sa m o u s m je r e n a ob r a n i sa m e se be, Cr kva prih vat lji va za nadah nu ća Du ha S ve to ga i sprem na za bu đ e nje raz li č i tih službi i pr i z n a n ja k a r i z m i svih č l a n o va c r k v e n e z a je d ni ce. Za bu d u ć n o st ta ko bo ga t og na crta i s pl a t i se z a l o ž i t i za obn o v i t e l j sk i pa s t o r a l n i rad i pr a v o d ob n o dati na r a s po l a ga n je snage za k a t e h e z u o d r a s l i h.«13 Pre poz na ju se ve li ke po teš ko će u ko mu ni ka ci ji i kao da se na svim ra zi na ma po ma lo na zi re op će ne ra zu mi je va nje i zat vo re no st me đu lju dima. Pos tav lja se pi ta nje o is tin skom za jedniš tvu i plod noj su rad nji iz me đu vjer ni ka lai ka i pos ve će nih u Cr kvi. Suv re me ni čov jek te ži pre ma br zoj i efi kas noj ko mu nika ci ji. Tre ba pro na ći no ve na či ne i ri je či 9 M. ŠIMUNOVIĆ, Ka te he za žup ne za jed ni ce: Vje ro nauk u ško li i žup na ka te he za, u:»glas Konci la«, br. 17/2011, str. 10. 10 J. RATZINGER, No v i i z l j e v i D u h a p o k r e t i u C r k v i, Ver bum, Split, 2008, str. 10. 11 IVAN PAVAO II, No v o mil l en nio ineun te, Kršćanska sa daš njo st, Zag reb, 2001, br. 43. 12 Otk 3, 22. 13 E. ALBERICH, K a t e h e z a od r a s l ih : što je st zahtjevi, p r o b l e m i i m o g u ć n o s t i, u:»ka te he za«3(1981)1, 7 15, ov dje str. 15. 144

ka ko bi se ta kvu čov je ku pre ni je lo is kus tvo Bo ga. Iz nad sve ga»t a j n a vje re i priop ća vanja t a k o je k om pl e k s n a da joj je n e m o g u ć e iskr snu ti pre ko is kus tva poje din ca ili čak jedne sk u pi n e. To je z a k on z a je d n i š t va i nit ko ne mo ž e mis li ti da pos je du je taj nu is ti ne i nači na komu ni ci ra nja. To je opas no st usamljenih k a t e h e t a, k a t e h e t i č a r a ili po je d i n i h skupi n a. Pra vi se go vor ta ko ne st va r a, n ap r o t iv, on se d o ga đ a u z a je d n i č k om t r a ž e n ju.«14 Uci jep ljen kr šte njem u otaj stvo Cr kve, sva ki je kr šća nin poz van ak tiv no sud je lova ti u nje zinu za jed nič kom pos la nju traže nja is ti ne i živ lje nja otaj stva vje re jer je»sa k r a m e n t k r st a te melj je d n a k os t i svih k o ji su u Kris ta k r š t e ni, svih č l a n o va na r o d a Božje ga. Za jed nič ko kr sno dos to jan stvo u vjern i k a l a i k a pop r i m a vid i na čin k o ji ga razl i k u ju, ali ne d i je l e od pr e z bi t e r a, r e d o v n i k a i r e d o v n i ca...«15 Pro mat ra ju ći Cr kvu iz nutra, Ivan Pa vao II. govo ri o no voj pot re bi i pu tu unu tar Cr kve ko ji se oči tu je kao duh o v n o st z a je d n i š t va tre će ga ti suć lje ća. On is ti če da tak va»du hov no st za jed niš tva znači po na j pr i je pog led sr ca usmje ren na ota j st v o P r e s v e t o ga Tr o j s t v a koje b o r a v i u n a m a i č i je sv je t l o t r e ba bd je t i t a k o đ e r na l i c u braće i se s t a r a k o ji su pok r a j nas. Na d a l je, duh o v n o st z a je d n i š t va zna či s po s ob n o st da se č u je brat u v je r i u d u b o k o m u jedin stvu mist i č n o ga t i je l a, dak le kao net ko tko mi pripada, ka ko bi se z n a l e po d i je l i t i n je go v e radosti i n je go va t r pl je n ja, k a k o bi se n a s l u t i l e n je go v e ž e l je i k a k o bi se b r i n u l o oko n je go vih pot r e ba, k a k o bi mu se po n u d i l o is tin sko i d u b o k o pr i ja t e l j st v o. 16 «Za si gur no je krajnje vri je me, u svjet lu ri je či Iva na Pav la II, da u ovim kriz nim vre me ni ma vje re i mora la, u is kus tvu pr ve Cr kve pre poz na mo put no ve evan ge li za ci je i u svo jim bližnjima pre poz na mo su rad ni ke u iz grad nji is tin ske za jed ni ce Isu so vih uče ni ka. Anali zi ra ju ći sa daš nju si tua ci ju, naši bis ku pi nag la ša va ju da su svjes ni»teš ko ća i opasnos t i k o ji m a je i z l o ž e n s u v r e m e n i č o v je k jer ž i v i u v e o m a sl o ž e n om sv i je t u. Poseb no smo svjes ni te š ko ć a ko je nam u na š im kon k r et nim pr i li ka m a u n a š oj Cr kvi i u n a š e m d r u š t v u ote ž a va ju ili pri je če pu no ostva ri va nje našeg e va n ge l i z a c ij sk og pos l a n ja. No, n a š a C r k va u suv re me nom svi je tu u kon kret nim prilik a m a u k o ji m a ž i v i i d je l u je pr e po z n a je i n o v e m o g u ć n os t i za r a d os n o n a v i je š t a n je i ost va r i va n je e va n đ e os k e vje re, na de i l ju ba vi. Čvr sto v je r u je m o da smo po z va n i i poslani u p r a v o danas i o v d je, i sva g d je d ok l e doseže ž i v ot i d je l o va n je n a š e C r k v e da ra dos nim, po let nim i stva ra lač kim na vi ještanjem i živ lje njem Kris to va evan đe lja skromno i n e n a m e t l ji v o, ali otvo re no i u s pr a v n o, pr i d o n o si m o svoj dio u pu ni je m os t va r i va nju B o ž je ga kra ljev stva, u st va r a n ju pos ve novoga sv i je t a sv i je t a i s t in sk i h u m a n i h o d n o sa m e đ u l ju d i m a i sv i je t a pos ve no vih o d n o sa i z m e đ u B o ga i l ju d i.«17 Kr šćan ski po ziv i pos la nje ni je mo guće živ je ti in di vi dual no. Nai me, sâm Gos podin je re kao:»gdje su d v o ji c a ili t r o ji c a sa b r a n a u m o je ime, tu sam i ja m e đ u njima.«18 Isu so va pri sut no st kroz za jed niš tvo okup lje nih u nje go vo ime oči tu je sna gu nje go va Du ha ko ji od nje go vih uče ni ka či ne svje do ke u kon kret nim ži vot nim prili ka ma. Govo re ći o kr šćan skom poi ma nju za jed niš tva, papa Be ne di kt XVI. upu ću je na po vi je st zva nja Sv. Pet ra (Lk 5, 10) gdje č i t a mo k a k o s u»ivan, Ja kov, Z e b e d e je v i si n o v i, bi l i Ši m u n o v i koi no noi, tj. n je go v i dru go vi u ri ba re nju. Dru gim ri je či ma: tro 14 M. ŠIMUNOVIĆ, K a t e h e z a p r v e n s t v e n a z a d a ć a C r k v e, Kr šćan ska sa daš njo st, Zag reb, 2011, str. 186. 15 M. OBLAK, Ka riz me, cr kve ni pok re ti, lai ci, Verbum, Split, 2003, str. 119 120. 16 IVAN PAVAO II, No vo mil len nio ineun te, Kršćanska sa daš njo st, Zag reb, 2001, br. 43. 17 BI SK U PI ( bi v š e Ju g o s l a v i je), R a d o s n o n a v i je š t a n je e v a n đ e l j a i od goj u vje ri, br. 17. 18 Mt 18, 20. 145

ji ca su t v o r i l a u dr u g u, vl a s n i c i m a l o ga pod u z e ć a k o je m u je na č e l u bio Ši m u n. Bit ćeš ri bar lju di : u iz la ga nju o sve će niš tvu razmat rat će mo č u d e s n o pr e ob r a ž e n je Ši m u n o vo u d r u ge u z a je d n i š t v o C r k v e. K oi n o n i a (za jed niš tvo, ud ru ga) ri ba re nja pos ta je koin o n i a ot a j st v e n e r i b e, K r i s t a.«19 U pre poz na va nju Isu so ve na zoč nos ti u Cr kvi kao nje go voj za jed ni ci ra đa se odgovor no st za sve lju de ko ji su pot rebiti navješ ta ja Rados ne vi jes ti. Za to će vjer nič ko okup lja nje ra di za jed nič kog slav lje nja sakra men tal ne Bož je pri sut nos ti bi ti oz načeno ne sa mo te ri to ri jal nom i struk tu ral nom di men zi jom žup ne za jed ni ce, ne go na dasve obi telj skom i brat skom di men zi jom zajed niš tva. Okup lja nje i slav lje nje za jed ništva u kr šćan skoj za jed ni ci obi lje že no je dje lat nom mi loš ću kao kvas cem za no vo nebo i no vu zem lju. Ona se ne do ga đa ju pod pri silom već u slo bod nom i dub ljem ot vara nju Bož joj mi los ti te tra ga njem za skladnim za jed niš tvom s bliž nji ma. U ovak vom oz r a č ju v je re»po je d i n e sk u pi n e, od nos no poseb ne z a je d n i ce ili ž i v i v je r n i č k i k r u go v i, kao mjes ta u č e n ja i ž iv l je n ja ot va r a ju prostor za sl o b o d n o i s pon t a n o iz no še nje svih pi t a n ja i pr ob l e m a, za ras pra vu o svim izazo vi ma ko je pos ta vlja suv re me na kul tu ra«20. Odvaž noš ću pas tir ske služ be i bri ge za ci je lu Cr kvu, Ivan Pa vao II. u za jed niš tvu sa svim bis ku pi ma oh rab ru je da se po taknu ud ru že nja, pok re ti i sku pi ne vjer ni ka ko ji se ba ve po bož noš ću, apos to la tom, kari ta som i so ci jal nom po mo ći i pro ži ma ju v re me n ite st va r nos t i k r š ć a n sk i m du hom 21. Tak vi pok re ti i sku pi ne poz va ni su ot kriva ti Cr kvu kao mjes to živ lje nja di men zi je ku će i ško le za jed niš tva. Bi ti u Cr kvi kao u svo me do mu i ško li za jed niš tva zna či»prih va ti ti dru go ga, nje ga upoz na ti i u njemu n a ć i svoj put pre ma B o g u. Za k r šć a n e v r i je d i pr a v i l o da ne ma n a pu š t e n i h, za bor a v l je n i h i ot u đ e n i h l ju d i. Svi su b r a ć a u Kris tu. Tu no vu stvar no st os tva ru je Duh Sveti, č i ja si l a i s n a ga m o g u u č i n i t i i ono što č ov jek ne m o ž e u č i ni t i. On dje gdje Duh Sveti d je l u je, on d je se po je d i n a c u s u đ u je iz ljuba v i dari va ti dru gi ma. I tu nas ta je Crkva kao z a je d ni ca okup lje na oko Kris ta i u Kristu.«22 Sva ki bi kr šća nin tre bao bi ti svjes tan da je za jed niš tvo pr ven stve no dar Bož ji ko ji op sto ji u me đu sob noj di na mič noj po ve zanos ti Oca, Si na i Du ha Sve to ga. Taj se dar ot kri va i na is pra van na čin ži vi u kon kretnoj vjer nič koj za jed ni ci ko ja pos ta je Bož je up ri sut nje nje me đu lju di ma. U tak vom za jed niš tvu oči tu ju se da ro vi i ka riz me koje Duh Sve ti obil no raz li je va po je din ci ma i sku pi na ma na ko ri st ci je loj vjer nič koj zajed ni ci. Cr kva se oči tu je kao is tin ska zajed ni ca Isu so vih uče ni ka u sak ra men talnim slav lji ma gdje se sla vi»utje lov lje nje«ži vo ta Pres ve to ga Troj stva u kon kret noj za jed ni ci vjer ni ka. Up ra vo to»z a je d n i š t v o k r šć a n a s Is u s om ima svoj ob r a z a c, i s h o d i š t e i sv r h u u sa m om onom z a je d n i š t v u S i n a s Ocem u da ru D u ha S v e t o ga. Iz z a je d n i š t va kr šća na s Kris tom prois tje če za jed niš tvo među k r šć a n i m a : svi su m l a d i ce je d n o ga Tr sa k o ji je K r i st. To brat sko z a je d n i š t v o G os po din Isus o z n a č a va kao č u d e s n i o d r a z i kao ta jan st ve no su d je l o va nje u nu tar njem životu lju ba vi Oca, Si na i D u ha Sve to ga. Za to zajed ni š t vo Isus m o l i da n je go v i u č e n i c i b u d u jed no kao što su jed no On i Otac (Iv 17, 21).«23 U toj unu ta r njoj po ve za nos ti Isu so vih učeni ka dje lo va njem nje go va Du ha, cje lo kup 19 J. RATZINGER, Hod pre ma Us k r s u, Ver bum, Split, 2006, str. 174 175. 20 M. ŠIMUNOVIĆ, K a t e h e z a p r v e n s t v e n a z a d a ć a C r k v e, Kr šćan ska sa daš njo st, Zag reb, 2011, str. 675. 21 Usp. IVAN PAVAO II, C a t e c h e s i t r a d e n d a e, Glas Kon ci la, Zag reb, 1994, br. 70. 22 N. DOGAN, B i b l i j a u k a t e h e z i, u:»ka te he za«20(1998)2, 83 93, str. 87. 23 M. ŠIMUNOVIĆ, P a s t o r a l za n o v o l i c e C r k v e, Kr šćan ska sa daš njo st, Zag reb, 2006, str. 142 143. 146

ni se ži vot Cr kve od vi ja u otaj stve noj Božjoj pri sut nos ti ko ja pos ta je mjes to ras ta i od go ja u vje ri. Ka da od re đe na za jed ni ca ili ži vi vjer nič ki krug ži vi na is pra van način svo ju po ve za no st s Kris tom u mi losnom dje lo vanju Du ha lju ba vi i za jed ništva, ona pos ta je od raz me đu sob ne pri pad nos ti i pro ži ma nja unu tar troj stve ne pu ni ne zajed niš tva. Na tom ho do čas nič kom pu tu či ta ve Cr kve pre ma es ha to nu, i za jed ni ce i po je din ci ži ve u nep res ta noj bor bi, prepoz na va ju ći vlas ti tu kr hko st i ne moć. Ali uvi jek os ta je ona čež nja i stal no za la ga nje oko os tva re nja du bo ke Isu so ve mo lit ve i pot re be lju di»da svi b u d u jed no«24. ZAJEDNIŠTVO ZAJEDNICA KAO PUT OSTVARENJA NOVE EVANGELIZACIJE U ŽUPNOJ ZAJEDNICI Cr kve ni do ku men ti Dru go ga va ti kanskog kon ci la, a oso bi to oni pos ljed njih deset lje ća, u ve li koj su mje ri obi lje že ni temom no ve evan ge li za ci je te tra ženjem no vih govo ra vje re lju di ma suv re me nog druš tva koji ma je Cr kva pos la na. U svo me pro mišljanju o ulo zi Cr kve u svi je tu te os tva ri va nju za jed niš tva unu tar žup ne ka te he ze, Pa vao VI. je is tak nuo važ no st dop ri no sa ži vih vjer nič kih kru go va i po seb nih za jed ni ca žup noj ka te he zi te ih je us po re dio s glazbe nim zbo rom u kojemu pos to je raz li či ti in stru men ti i gla so vi. Sva ka od tih za jedni ca ili gru pa u se bi je raz li či ta, kao gla sovi i in stru men ti. Ali svi sku pa i po je di načno, ka ko bi bi li is tin ska Cr kva, tre ba ju bi ti ja ko paž lji vi da bi os ta li u me đu sobnom za jed niš tvu i har mo ni ji. U ovoj se sli ci mo že pre poz na ti bo gat stvo i raz ličitost m no g i h ž i v i h v je r ni č k i h k r u go va i po seb nih z a je d n i ca u nji hovu pos la nju u Cr kvi kroz žup nu za jed ni cu. Ana li zi ra ju ći da naš nje druš tvo i Cr kvu, papa Be ne di kt po ti če kršća ne na du blje prou ča va nje vjer nič ko ga sta va te dje lo va nja i pos la nja :»No vu evang e l i z a c i j u, ko ja nam je d a na s ž ur no po t reb na, ne će mo os t va r i t i pa m e t n im t e o r i ja m a : k a t a s t r o fa l a n je neus pjeh m o d e r n e k a t e h e z e odvi še očit. Je d i n o pr o ž i m a n je u se bi u v je r l ji v e i s t i n e i o v je r o v l je n ja te i s t i n e ž i v o t om m o ž e u č i n i t i da z a s v i je t l i ona o č i t o st vje re k o ju o č e k u je l ju d sk o srce; sa m o kroz ova vrata ula zi Duh S v e t i u sv i je t.«25 Pa pa je kritič ki go vo rio o cje lo kup nom stanju Cr kve u suv re me nom druš tvu te o pot rebi ov jerov lje nja is ti ne ko ju je Gos po din pov je rio svo joj Cr kvi. Ta pot re ba pos ta je još pre ča zbog po ja ve suv re me nih re li gijskih pok reta ko ji su obi lje že ni sek taš kim ideo lo gi jama, ele men ti ma okul tiz ma i ma gi je ko ji pred vra ti ma obi te lji, ško la a sve češ će i pred cr kve nim dvo riš ti ma nas to je na ru šiti zdrav pog led vje re i te me lje kr šćan ske kul tu re. Tak vi pok re ti uka zu ju na sta nje da naš njeg druš tva u ko jem čov jek os je ća du bo ku žeđ za smis lom i pot re bu za duhov nom i transcen den tal nom stvar noš ću što ga kao čov je ka tj. re li gioz no bi će bit no obi lje ža va. Prem da je očig led na kri za Cr kve i druš tva, ko ja se na das ve oči tu je kroz pad mo ral nih i ljud skih vri jed nos ti, pog le de tre ba us mje ri ti pre ma no vim plo do vi ma Du ha Sve to ga, a tu se pr ven stve no mis li na po seb ne za jed ni ce ili ži ve vjer nič ke krugove. Bi lo bi po gub no da se oni za ne ma re ili da ih se mar gi na li zi ra stav lja ju ći kao priorite te žup nog i pas to ral nog dje lo va nja preživ je le me to de na vi ješ ta nja Bož je ri je či i pris tu pa vjer ni ci ma. Oči to se u mno gim nas to ja nji ma u žup noj ka te he zi nai la zi na ve lik ot por jer se ne ki od pas to ral nih djelat ni ka i ne mo gu od vo ji ti od us ta lje nih me to da bu du ći da je za no ve pot re ban veći an gaž man i upoz na va nje ak tual nih pro 24 Iv 17, 21. 25 J. RATZINGER, O vje ri, n a d i i l j u b a v i, Ver bum, Split, 2007, str. 42 43. 147

b le ma i po teš ko ća s ko ji ma se sus re će čov jek da naš nji ce. Bu du ći da se»put pre ma sa z r i je va n ju vje re i s pr e p l i ć e s n a s t o ja n ji m a k o ja v o d e pre ma ot k r i ć u temelj nih ljud skih v r i je d n os t i kao v e o m a vri jed nom putu cjelov i t og odgo ja o d r a s l i h «26, pot reb no je ot kriti no ve na či ne u pre poz na va nju i ak tua lizi ra nju no vih me to da u žup noj ka te he zi. U tom smje ru je dan od glav nih pred stavni ka ob nov lje noga ka te het skog pok re ta u Hr vat skoj dr. Mi l a n Šimunović is ti če važno st tak vih gi ba nja u na šoj Cr kvi:»stvar a n je i z a ž iv l ja va n je tih z a je d n i ca o d n os n o k r u go v a kao k a t e h e t sk i h sk u pi n a zais ta je zna čaj na no vo st u hr vat skoj kate he zi, po sebno kad se r a d i o o d r a s l i m a, bi l o pr a k t i č n im v je r n i c i m a bilo on i m a k o ji su se od C r k v e d i s tan c i r a l i. Na i m e, pr a k sa su s r e ta od r a s l ih, i u ob l i k u žup nih t r i bi n a s pr e d a va č k im stilom, sve v i š e g u b i na z n a č e n j u i ima sve sl a bi ji oda ziv. Lju d i o č e k u ju d r u ga č i ji pris t u p u k o je m će d o ć i v i š e do i z r a ž a ja z a je d niš tvo, m e đ u s o b n o u v a ž a v a n je, razmje na m i s l i, sl u š a n je i m e đ u s ob n o po m a ga n je.«27 Či tav ži vot jed ne žup ne za jed ni ce ovi si o nep res ta nom ras tu za jed niš tva za jed ni ca uz poš ti vanje vlas ti to sti pos la nja sva ke zajed ni ce. Bu du ći da je Duh Sve ti na dah nitelj i tvo ri telj za jed ni ca i za jed niš tva, svi se čla no vi od go vor no za la žu oko traj ne poveza nos ti s Bož jom ri je či i od go vor ni je aktuali za ci je evan đeos ke po ru ke. Sva ka za jedni ca, oso bi to žup na, ži vi i os tva ru je pu ninu is ti ne vje re je di no u du bo koj po ve za nos ti s jed nom, sve tom, ka to lič kom i apos tolskom Cr kvom. Žup na za jed ni ca kao mjesna Cr kva po seb no je vri je dan i re do vit am bi je nt živ lje nja cr kve nog za jed niš tva i svje do če nja vje re. Sto ga žup na za jed ni ca u ko joj ak tiv nim sud je lo va njem u ži vo tu žu pe dje lu ju obi te lji, po je din ci te cr kve ni pok re ti i za jed ni ce pri do nosi raz vo ju i obliko va nju zre log i ra dos nog sti la ko mu ni kaci je i dje lo va nja kao na čin živ lje nja uskr sle v je r e. Ali pra va opas no st nas ta je kad se ne ka za jed ni ca pre pus ti ne poz na tim i pov r šnim od no si ma prem da se vjer ni ci redovi to okup lja ju na li tur gij ska slav lja. Poseb ne za jed ni ce i ži vi vjer nič ki kru go va u žu pi dje lot vo rni su uko li ko ot kri va ju zajed niš tvo s Bo gom (ver ti kal na ra zi na) te ga os tva ru ju u od no su pre ma bliž nji ma (ho ri zon tal na ra zi na). Re do vi to i krea tivno okup lja nje vjer ni ka u žup noj za jed ni ci pod vod stvom du hov nih pas ti ra ili vje rou či te lja pos ta je kon kret no is kus tvo za jedniš tva u raz li či tos ti i ose buj nos ti sva ke zajed ni ce, vjer nič kog kru ga ali i po je dinaca. Za jed ni ca je plod Du ha Sve to ga i sto ga svje doči da»kr šćan ska vje ra ni je sa mo ind i v i d u a l n i put s pa se n ja n e go i put s pa se n ja u z a je d n i c i v je r u ju ć i h, k o ji se n u ž n o os tvar u je kroz o d n o se pre ma d r u g i m a. D o ž iv je t i z a je d n i c u i pr i pa d a t i z a je d n i c i d r a go c je n o je bl a go za sva k og č o v je k a. To i s k u s t v o ja č a sa m os v i je st i t v o r i os n o v u za m e đ u s ob n o poš t o va nje, t o l e r an ci ju i uva ž a va nje.«28 U tom smis lu sva ka žu pa pos ta je po put obi te lji ko ja poš ti va ju ći ose buj no st i krea tiv no st sva ke za jed ni ce pos ta je plod no ra sa diš te mno gih dje lo va nja u od go ju i saz ri je va nju u vje ri. Ona po ve zu je sve čla no ve za jed nica ra di ci lje va ko ji tre ba ju vo di ti pre ma dob ru svih vjer ni ka. Je di no je na taj na čin mo gu će od go vor no os tva ri va ti evan đeosku po ru ku spa se nja u žup noj za jed ni ci. Sva ka za jed ni ca je vje ro dos toj na ako svo je ci lje ve po ve zu je i us mje ru je u su rad nji s os ta lim vjer nič kim kru go vi ma na pod ruč ju žu pe i bis ku pi je. 26 R. PAGANELLI, F o r m a r e al la f e d e a d u l t a, EDB, Bo log na, 1996, str. 85. 27 M. ŠIMUNOVIĆ, Po seb ne z a j e d n i c e ili ž i v i vjern i č k i k r u g o v i, u:»glas Kon ci la«, br. 47/2010, str. 10. 28 A. T. FILIPOVIĆ, Vj e r s k i od goj i k o m u n i t a r n o - s o c i j a l n i od goj, u:»ka te he za«29(2007)2, 115 125, ov dje str. 120. 148

BOŽJA RIJEČ NADAHNITELJICA ZAJEDNIŠTVA Pr ven stve ni po ziv kr šća na u lo kal noj za jed ni ci je st ši re nje is ti ni tos ti vje re i rados no svje do če nje evan đeos ke po ru ke. Čes to se tvr di ka ko je pas to ral žu pe u kri zi. Sve je ma nje onih ko ji pris tu pa ju slav lji ma sak ra me na ta, a još je ma nje onih ko ji se za njih prip re ma ju. Os ta je pi ta nje na ko jim te me lji ma gra di ti ži vot žu pe i kak vim inici ja ti va ma po mo ći vjer ni ci ma da bi lak še ot kri li ve li či nu i lje po tu kr šćan sko ga pozi va. S dru ge stra ne, mno gi se pas to ral ni su rad ni ci sus re ću s mnoš tvom prob le ma oko mo ti vi ra nja vjer ni ka, oso bi to kad se ra di o spe ci fič nim slav lje nič kim tre nu ci ma u ži vo tu žu pe. Sto ga je važ no us va ja ti nove pris tu pe suv re me nom čov je ku ko ji traži no ve go vo re vje re jer»ako r e l i g i o z n i odgoj o d n os n o k a t e h e z a ne s u s r e t n e č o v je k a u d u bi n i n je go va bi ć a o d a k l e i z v i r u n je go va pi t a n ja, k a t e h e t sk e će mu i s t i n e, ma kar ih n a u č i o n a pa m e t, os tati t u đ e, i ta ko će u njemu p r i g u š i t i ona p i t a n j a k o j a ima p r a v o pos t a v l ja t i i kao č o v je k, i kao v je r n ik «29. Sve se vi še pos tav lja pi ta nje na ko ji na čin vredno va ti i po nov no ani mi ra ti već pos to je će struk tu re žup no ga pas to ral nog i ka te hetskoj dje lo va nja i ka ko od struk tu ri ra ne župne za jed ni ce uči ni ti ži vu ško lu vje re i osposob lja va nja zre lih kr šća na za preu zi ma nje od go vor nos ti u ži vo tu Cr kve i druš tva. Oči to je da do sa daš nja prak sa u ne kim seg men ti ma pas to ra la i ka te he ze u žup noj za jed ni ci ne pru ža za do vo lja va ju će re zulta te. Suv re me nom čov je ku ko ji je čes to iz gub ljen u mnoš tvu pov r šnih po nu da koje u nje mu stva ra ju praz ni nu i nes na la že nje pot reb no je is kus tvo za jed niš tva, me đusob nog poš to va nja i uva ža va nja. Prem da on oko se be za pa ža pre la ma nje ljud skih i druš tve nih vri jed nos ti, u se bi ot kri va dubo ku čež nju za is kre nim i traj nim za jedniš tvom sa svo jim bliž nji ma. Evan ge li zacij ska služ ba Cr kve kroz pas to ral no i katehet sko dje lo va nje u žup noj za jed ni ci ima efi kas no st i sna gu je di no ka da se pre pozna ju tež nje i pot re be suv re me nog čov je ka te nas to ji pre ni je ti otaj stvo vje re prik ladnim me to da ma. Ne kad se us pjeh pas toral nog dje lo va nja gle dao je di no kroz posje ći va nje ili slav lje nje ned jelj ne eu ha ris tije dok se ži vot vje re ti je kom tjedna ni je to liko nag la ša vao. Da nas se me đu tim sve vi še is ti če di men zi je za jed niš tva unu tar žup ne za jed ni ce i to u traj nom ob li ku. Po seb ne za jed ni ce i ži vi vjer nič ki kru go vi su osobito bo gat stvo za one čla no ve ko ji, bi lo zbog ži vot nih okol nos ti bi lo zbog osob nih op red je lje nja, ne ma ju svo je na rav ne obitelji. Tak vi ma za jed ni ca pos ta je obi telj u ko joj pro na laze smi sao i mjes to vlas ti tog os tva re nja te ih vo di pre ma žup noj za jedni ci i životu s ci je lom Cr kvom. U tom smis lu pot reb no je»m a k si m a l n o v o d i t i r a č u n a o to me da sve t r e ba smje r a t i pre ma st va r a nju župnog z a je d n i š t va, u r a s t a n ju u to z a je d n i š t v o, ka ko bi se ž u pa d o ž iv lja va l a kao Božja obi t e l j, kao sk u pi n a b r a ć e k o ju pr o ž i m a jedan duh, obi t e l j sk i b r a t sk i ot v o r e n dom, zajed ni ca vjer ni ka, mjes to za jed niš tva vjern i k a. U k r a t k o, ž u p n a z a j e d n i c a je k u ć a ot v o r e n a za sve i u služ bi sv i m a, o d n os n o, ka ko je vo lio re ći pa pa Ivan XXIII, n e k a v r st a se os k e č e s m e ko joj d ol a z e svi ž e d n i.«30 Na rav no da se is prav no st sva ke po seb ne za jed ni ce prov je ra va po in ten zi te tu uk ljuče nja i po ve zi va nja u cje lo kup ni plan pasto ral nog dje lo va nja žu pe bu du ći da on uok vi ru je po je di nač no i za jed nič ko ostvare nje vjer ni ka u is toj za jed ni ci, tvo re ći kreativ ne i obi telj ske od no se. U stva ra nju zdra 29 A. HOBLAJ, K a t e h e t s k a po k o n c i l s k a k r e t a n j a, u:»b o g o s l o v s k a s m o t r a«70 (2 0 0 0)3 4, 585 616, ov dje str. 597. 30 M. ŠIMUNOVIĆ, Po seb ne z a j e d n i c e ili ž i v i vjern i č k i k r u g o v i, u:»glas Kon ci la«, br. 47/2010, str. 10. 149

vih i traj ni jih od no sa u du hu vje re, li turgi ja os ta je ne zam je nji vo sred stvo po ve zivanja i or ga ni zi ra nja žup ne ka te he ze. Svr ha joj je okup lja nje svih vjer ni ka bu du ći da je ona»i z v o r i v r h u n a c«31 či ta vo ga vjer ničkog ži vo ta. Ka ko ne ma kr šća na bez eu haris ti je ni ti eu ha ris ti je bez kr šća na, sva ki je vjer nik poz van da se is tin ski prip re mi za sus ret s Gos po di nom i za jed ni com vjer nika u tom slav lju. Za to pris tu pa nje Bib li ji u mo lit ve nom sta vu poje di na ca i za jed nica je st naj prik lad ni ji na čin prip re me upozna va nja Otaj stva vje re i živ ljenja po njemu jer»ako č i t a m o B ib l i ju on d a je to da bis mo pos ta li vjer ni ci, ka ko bis mo u ljudskim r i je č i m a pr o n a š l i r i je č B o ž ju k o ja vjeri d a je i z v o r : G os po d i n e, ko mu da ide mo? Ti imaš r i je č i ž i v o t a v je č n o ga (Iv 6, 69). P r i h va t i t i r i je č B o ž ju kao prog ram ž i v o t a z n a č i t e m e l ji t i se na sl o b o d n o j č o v je k o v o j ot v o r e n os t i za d je l o va n je B o ž je. Tko je pov r š a n i u B ib l i ji ne t r a ž i G os po d i n a, n e ć e pro na ći dru go ne go li vi še - ma nje pouč ne priče. Sto ga is tin sko bib lij sko čitanje m o r a bi t i l ju d sk a o z bil j n o st koja v o d i pre ma v je r i. Reći ovo zna či p r i h v a t i t i p r i s n u p o v e z a n o s t koja pos t o ji i z m e đ u B ib l i je i C r k v e, i z m e đ u B ib l i je i vje re, i z m e đ u B ib l i je i m o l it v e.«32 Za jed ni ca okup lje na ra di za jed nič kog sluša nja Bož je ri je či oda je vjer nič ku zre lo st onih ko ji prih va ća ju put saz ri je va nja i odgo vor nog svje do če nja evan đeos ke po ru ke. Zbog to ga»uza sve sje n e h r va t sk e k a t e h e z e ipak m o ž e m o u st v r d i t i da su se d o go d i l i značaj ni po ma ci u ko ri st prven stva evan ge li zaci je, pov rat ka Bib li ji, s nag la še nom an tropološ kom, s o c i o po l i t i č k om i k a t e k u m e n a l n om d i m e n z i jom, s n a g l a s k om na sr e d i š n jo st i zaje d n i ce i na op c i ji za o d r a s l e «33. U do kumen ti ma Cr kve iš či ta va ju se mno ge smjerni ce ko je upu ću ju na čes to i za jed nič ko os luš ki va nje Bož je ri je či jer»n e po z n a va n je Pis ma je i ne poz na va nje Kris ta «(sv. Je ronim). Po Pis mu pos ta je mo os jet lji vi ji i otvore ni ji na po ti ca je Du ha Sve to ga, i u nje mu či ta ve za jed ni ce pro na la ze na dah nu ća za di na mi čan hod u vje ri svje do če ći u župnoj za jed ni ci vri jed no st kr šćan skog po zi va. Tre ba ob ra ti ti pozor no st na»na či ne prist u pa ko ji t r e ba ju bi ti u s mje r e ni pre ma ciljanom k on t a k t u s B ib l i jom kao s riječ ju Božjom koja sa d a d je l u je, u oz ra č ju vje re i molitve z a je d n i ce, gdje se ne ob r a ć a t o l i k o pozorno st na n je z i n o k u l t u r o l o š k o p r o d u b l je n je kao na cilj, jer se s u s r e t s B o ž jom r ije č i t r e ba sh va t i t i i pr i h va t i t i u pu noj sv i je s t i kao sus r e t s B o gom k o ji go v o r i ov d je i sa d a«34. Osobito je vri jed no is kus tvo onih za jed ni ca u ko ji ma slu ša na Bož ja ri ječ pos ta je iz vo rom na dah nu ća za mo lit ve ni ži vot, za po ve zivanje vjer ni ka u kon kret nim ini ci ja ti va ma ši re nja kul tu re evan đe lja i Bib li je u svakod nev nom ži vo tu lju di. Na ža lo st, što se tiče Bib li je, mo že se ustvr di ti i to da se u»do ba ve li kog pov rat ka Bib li ji pos li je Drugoga va t i k a n sk og k on c i l a m og l o u s t a n o v i t i, kao što je n a g l a š a va o v e l i k i h r va t sk i t e o l og T. Ša gi-bunić, da je naš na rod bib lij ski nei s h r a n je n, ne sa m o što se t i č e po z n a va n ja već i i s t in sk o g s u s r e t a s B ib l i jom kao knji gom vje re. Da ka ko, n i je t e š k o z a k l ju č i t i k o l i k e je to pos l je d i ce m og l o im a t i u pr o ce s u o d go ja z r e l e vje re, p o s e bi c e što se t i č e o d r a s l i h.«35 Već se u D i r e k t o r i ju o puč koj pob o ž n os t i i l it u r g i ji go vo ri lo o važ nos ti no vog pris tu pa Bož joj ri je či te o pot re bi za vjer nič kim sus re ti ma ko ji bi tre ba li pop ri mi ti dru ga či je 31 LG 19. 32 G. ZEVINI, La lec tio d i v i n a n e l l a comu nità cristia na (Spi ri tua lità me to do pras si), Que ri niana, Bres cia, 2006, str. 19. 33 M. ŠIMUNOVIĆ, K a t e h e z a p r v e n s t v e n a z a d a ć a C r k v e, Kr šćan ska sa daš njo st, Zag reb, 2011, str. 709. 34 C. BISSOLI, Va e an nun cia, El le di ci, To ri no, 2006, str. 266. 35 M. ŠIMUNOVIĆ, K a t e h e z a p r v e n s t v e n a z a d a ć a C r k v e, Kr šćan ska sa daš njo st, Zag reb, 2011, str. 410. 150

i suv re me ni je sti lo ve okup lja nja ra di izgrad nje is tin skog za jed niš tva me đu vjerni ci ma:»is k u s t v o uči da sl a v l ja B o ž je r i je č i ne smi ju im a t i pr e v l a d a va ju ć e in t e l e k t u a l ni ili is klju či vo di dak tič ki ka rak ter. Ona trebaju, tomu n a s u p r ot u pje s m a m a, u m o l itv e n im t e k st o v i m a, u n a č i n i m a s u d je l o va n ja v je r n i k a dati pr os t o r a ob ras ci ma... k o ji su i z r a ž a j n i ji, je d n os t a v n i i blis ki, k o ji govore sr c u č o v je k a na n e pos r e d a n način.«36 Do ku men ti Dru go ga va ti kan skog kon ci la pre po ru či va li su i po ti ca li čaš će nje i upoz na va nje Bož je ri je či nag la ša va ju ći nje zi nu prim je nu unu tar žup ne i vjer nič ke za jedni ce.»c r k va je uvi jek č a s t i l a bo žan ska Pisma sl i č n o kao i sa m o G os po d i n o v o Ti je l o, b u d u ć i da os o bi t o u sv e t o j l i t u r g i ji ne pr e s t a je u z i m a t i i pr u ž a t i v je r n i c i m a kruh ž i v o t a k a k o sa st o l a r i je č i B o ž je ta ko sa stola Ti je l a K r i s t o va. Ta bo žan ska Pi s m a, zajed no sa S v e t om pr e d a jom, uvi jek bi ja h u i je s u C r k v i v r h o v n a pr a v i l a n je z i n e vje re, jer Bo gom nadah nu ta i jed nom zau vi jek pismom usta lje na nep rom je nji vo saop ću ju riječ sa m o ga B o ga i č i n e da se u r i je č i m a pror o k a i a pos t o l a ori glas D u ha S v e t o ga. Sve, d a k l e, cr kve no pr o po v i je d a n je kao i sa m a kr šć an ska re li gi ja t re ba da se hra ni i upravlja Sve tim pi s m om. U sve tim k nji ga m a, naime, Otac n e b e s k i s v e l i k om l ju ba v l ju dola zi u su s r e t sv o jim si n o vi m a i s nji m a ra z go va ra. A t o l i k a je si l a i moć u r i je č i B o ž jo j da je ona upo riš te i ži vot na sna ga Cr kvi, a si nov i m a C r k v e ona je je d r i n a vje re, h r a n a duši, č i s t o i n e p r e su š n o v r e l o d u h ov n o ga života. Sto ga za S v e t o pi s m o izvr sno v r i je d e r i je č i : Ži va je u i s t i n u B o ž ja Riječ i d je l ot v o r n a (Heb 4,12) k o ja ima moć da g r a d i i da de sv i m a ba š t i n u m e đ u pos v e ć e n i m a (Dj 20, 32; 2, 13).«37 U tak vom oz rač ju Duh Sve ti sva ku od za jed ni ca kroz Bož ju ri ječ vo di i hra ni na pu tu vje re, po mi los ti či ne ći od čla no va za jed ni ca neus tra ši ve svje do ke na raz li čitim ra zi na ma Cr kve i druš tva. Pra vov jerno st i od go vor no st sva ke za jed ni ce le ži u is kre noj ot vo re nos ti i sprem nos ti za ono»što Duh go v o r i c r k va m a «38 te u blis koj surad nji s up ra vi te lji ma žu pa da se pro na đu prik lad ni na či ni ka ko bi se kon kret nim od lu ka ma pro vela prim lje na ri ječ. EUHARISTIJA SLAVLJE ZAJEDNIŠTVA U ŽUPNOJ ZAJEDNICI Ned jelj no eu ha ris tij sko slav lje ko je je sre diš te ži vo ta Cr kve, za čla no ve po seb nih za jed ni ca je cilj du hov no ga ho da i nas tojanja u iz grad nji za jed niš tva sa svim lju di ma u žup noj za jed ni ci. Na ned jelj nom okupljanju svih vjer ni ka oko sto la Ri je či i euharis ti je do ga đa se saz ri je va nje u vje ri, ra st u te melj nim kr šćan skim kre pos ti ma i u njoj se na kon cu»st va r a z a je d n i š t v o i uči zajedniš tvu. Sve ti Pa v a o pi s a o je v je r n i c i m a u K o r in t u t u m a č e ć i k a k o su nji ho ve p o d je l e koje su se o č i t o va l e na n ji h o v im e u ha r i s t ij skim sa s t a n c i m a, pr o t u r je č i l e on o m u što slave, Gos pod njoj v e č e r i. Zbog t o ga ih apos tol po z i va da r a z m i š l ja ju o is tin skoj stvar nos ti e u ha r i s t i je k a k o bi se vra ti li d u h u brat skog z a je d n i š t va (u s p. 1 Kor 11, 17 37)«39. Sa svim čla no vi ma žup ne za jed ni ce, os na že ni Ri ječ ju i Ti je lom Kris to vim u eu ha ris ti ji, sve po seb ne za jed ni ce i ži vi vjer nič ki krugo vi za jed no os luš ku ju po ti ca je Du ha kako bi kroz kon kret ne pot re be po je di na ca i ci je le za jed ni ce od go vor no svje do či li i ži vo tom promica li ljud ske i kr šćan ske vrijed nos ti, ka ko Be ne di kt XVI. u en cik li ci 36 KONGREGACIJA ZA BOGOŠTOVLJE I DIS CIPLINU SAKRAMENATA, D i r e k t o r i j o p u č koj po bož nos ti i litur gi ji: na če la i smjer ni ce, Kršćanska sa daš njo st, Zag reb, 2003, str. 193. 37 DV 21. 38 Otk 3, 13. 39 IVAN PAVAO II, E c c l e s i a de E u c h a r i s t i a, Kr šćanska sa daš njo st, Zag reb, 2003, 40. 151

»Deus ca r i t a s est«jas no is ti če:»lju ba v prema bl i ž n je m u, k a k v u Isus n a v i je š t a u Bibliji, po k a z u je se ta ko m o g u ć om. Ona se sa s t o ji u p r a v o u č i n je n i c i da lju bim, u B o g u i s B o gom, i os o b u k o ja mi se ne sv i đ a ili k o ju u op ć e ne poz na jem. To se m o ž e os t va r i t i samo na t e m e l j u d u b o k o g s u s r e t a s B o g o m, s u s r e t a k o ji se pr e t v o r i o u z a je d n i š t v o v o l je te zah va tio čak i os je ć a je. Ta d a n a u č im prom a t r a t i d r u g u o s o b u ne v i š e samo s v o ji m o č i m a i sv o jim os je ć a ji m a, već iz pe r s pe k t i v e Is u sa K r i s t a. Nje go v pr i ja t e l j je i moj pri jatelj. Is po d po v r š i n e vanj skog i z gl e d a u o č a vam kod dru gih d u b o k u ž e l ju za z n a k om l ju ba v i i pa ž n je. To im m o g u po n u d i t i ne sa m o pr e k o o r ga n i z a c i ja k o je ima ju tu spec i fi č n u z a d a ć u, pr i h va ć a ju ć i ih m o ž d a zbog po l i t i č k e n u ž n os t i. Ja ih pro mat ram K r i s t o vim o č i m a i m o g u im d a t i mn o go v i š e od nji ho vih pot r e ba : m o g u im d a r o va t i pog l e d l ju ba v i k o ji t r e ba ju. O v d je se po k a z u je nužna in t e r a k c i ja i z m e đ u l ju ba v i pre ma B o g u i l ju ba v i pre ma bl i ž n je m u, na ko joj Pr va Iva nova pos la ni ca in zis ti ra s to li kom ustrajn o š ć u... Ta k o n i je v i š e r i je č o i z va n a na metn u t o j z a po v i je d i k o ja nam n a l a ž e neš to što je i z va n n a š e mo ći, već r a d i je o i s k u s t v u ljuba v i k o ja se sl o b o d n o i iz d u bi n e sr ca d a je, o l ju ba v i koja se, po svo joj n a r a v i, m o r a dalje di je li ti s dru gi ma. Lju bav ras te po lju bavi. Lju ba v je bo žan ska jer d o l a z i od B o ga i sje d i n ju je nas s B o gom i, po tom pos t u p n om sje d i n je n ju, pr e ob r a ž a va nas u je d n o mi k o je n a d i l a z i n a š e po d je l e i d a je da pos t a n e mo je d n o, sve dok, na k r a ju, Bog ne bu de sve u sv e m u (1 Kor 15, 28).«40 Ovim potica jem Be ne di kt XVI. os vjet lju je bit kršćansko ga po zi va te na nov na čin pre no si moguć no st živ lje nja vje re i lju ba vi u po seb nim za jed ni ca ma unu tar žu pe. Ta ot vo re no st bo žan skoj lju ba vi ko ja na di la zi sve pod jele pru ža sva kom čov je ku mo guć no st sud jelo va nja u pu ni ni za jed niš tva ko je Kris to va Cr kva ži vi u sna zi Oče va Du ha. Daru ju ći čov je ku ži vot, Bog mu upu ću je po ziv na lju bav, a po Isu su mu nu di put pre ma sav r še noj i is tin skoj lju ba vi. U ovim pa pi nim ri je či ma mo že se iš či ta ti pot re ba i raz log nas tan ka mno gih po seb nih za jed ni ca u žu pa ma i ci je loj Cr kvi. Vjer ni ci u do ti ca ju s Bož jom ri je či, na dah nu ti Du hom Sve tim u du bi na ma sr ca, ne po ne koj iz va na namet nu toj»za po vi je di«već po sa moj na ravi lju ba vi, ži ve za jed niš tvo u lju ba vi s dru gima kao od go vor na da ro va nu Bož ju lju bav. Čla no vi po seb nih za jed ni ca mo gu bi ti istinski vjer ni ci je di no kad ži ve u za jed niš tvu bo žan ske lju ba vi i me đu sob nog poš to va nja bu du ći da ih vlas ti ta slo bo da ko ja proiz lazi iz bo žan ske lju ba vi po ti če i ve že s drugim lju di ma ko ji pri pa da ju is tom ha bi tu su Bož je ga kra ljev stva lju ba vi. U lju ba vi ko ja na di la zi je zik, kul tu ru, druš tve ni i re ligioz ni sta tus le ži čov je ko va bu duć no st i ot va ra se per spek ti va sveop ćeg brat stva unutar Cr kve ko ja je poz va na da bu de svim lju di ma svjet lo i sol zem lje. Prih va ća ju ći vlas ti tu od go vor no st i pos la nje, čov jek pos ta je is tin ski slo bo dan bu du ći da do puš ta da ga sna ga Du ha Sve to ga pok re će na konkre tan od nos u lju ba vi i poš to va nju s bližnji ma. Za to pa pa nag la ša va da se lju bav pre ma Bo gu i bliž nje mu ne na me će nekakvom za po vi je di iz va na, ne go je ona slo bodan čin ko ji se do ga đa u du bi na ma is krena sr ca ko je Bog do ti če i či ni sprem nim za na juz vi še ni je pos la nje ko je proiz la zi iz same bo žan ske bîti lju bi ti do kra ja. Je di no se čin lju ba vi ne mo že iz va na na met nu ti bu du ći da je lju bav kao Bož ji dar utis nuta u čov je ku sa mim stva ra njem i on to loš ki ga od re đu je kao slo bod no bi će u od no su pre ma Bo gu ko ji je oso ba Lju bav i pre ma dru gim lju di ma. Pra vov jer no st i plod no st 40 BENEDIKT XVI, Deus c a r i t a s est, Kr šćan ska sa daš njo st, Zag reb, 2006, br. 18. 152