TJELESNI I SPORTSKI ODGOJ (2 časa sedmično, 74 časova godišnje) UVOD Tjelesni odgoj i sport u okviru opšteg obrazovanja i vaspitanja sa učenicima drugog razreda ima poseban značaj kao sredstvo za zabavu, odmor i jačanje njihovog organizma. Sa promjenom načina života od onog slobodnog, sa onim sa zahtjevima i određenim didaktičko-metodičkim pravilima, tjelesni odgoj i sport imaju poseban značaj za djecu ovog uzrasta da stvore navike za stalne tjelesne aktivnosti, utičući na biopsiho-socijalne sposobnosti. Osim toga, učenik treba da stvori navike za očuvanje i njegovanje svog zdravlja kao i društvene okoline, zatim navike na čuvanje i pravilno držanje tijela, kao i na estetsko-ritmičke pokrete. CILJEVI Učenici treba: da stiču i usavršavaju znanja, vještine i navike pokreta; da se prilagođavaju razvoju pokretnih i funkcionalnih sposobnosti svog organizma; da stiču navike za humanitarni zajednički rad; da razvijaju kreativne sposobnoti preko igre; da stiču higijenske navike za pravilno držanje tela. OBJEKTIVI Tjelesni razvoj i razvoj pokretnih i funkcionalnih sposobnosti da se maksimalno utiče na razvoj optimalnog rasta tijela učenika, koji je uslovljen promjenom životnih uslova koje je učenik prije imao; 83
da se razvijaju opšte pokretne sposobnosti (koordinacija pokreta, snaga, brzina, elastičnost, preciznost, izdržljivost itd.); da se utiče na razvoj sposobnosti orijentacije u prostoru; da se razvijaju ritmički i plesni elementi; da se ispune primarni učenički motivi koji su važni za kretanje i igru; da se utiče na ispravno funkcionisanje higijenskih navika u skladu sa životnim uslovima. Dobit, usavršavanje prirodnih pokreta i sportskih znanja Dobit, usvajanje osnovnih pokreta i navika, sa kojima je moguće da se usavrše razna sportska znanja, sadrži: poznavanje osnovnih pozicija tijela, ruku i nogu; postizanje znanja o različitim oblicima kretanja (hodanje, trčanje, skakanje, bacanje, itd.); rješavanje zadataka na osnovu pokreta - pantomima; estetsko predstavljanje kretanja i njihovo realizovanje na osnovu ritma (kucanja glasa - muzike); poznavanje i usavršavanje osnovnih elemenata atletike; usvajanje raznih pokreta - osnova iz gimnastike; poznavanje i usvajanje znanja ritmičkih i plesnih struktura; usvajanje pokretnih znanja manipulirajući sa loptama; adaptacija učeničkog organizma na uslove u vodi; poznavanje i usvajanje pokreta koji se koriste na terenu sa snijegom. Poznavanje teoretskih osobina učenja upoznavanje sa načinom korišćenja sportske opreme; poznavanje rekvizita i raznih sportskih sprava; shvatanje jednostavnih pravila osnovnih igara; upoznavanje sa osnovnim principima učenja i vježbanjima na sportskim terenima i bazenima; upoznavanje sa higijenskim uslovima i čuvanjem zdravlja. Prijatan doživljaj tokom tjelesnog odgoja i igre motivisanje učenika za tjelesni odgoj i igre sa ciljem zdravog postavljanja sporta; 84
razvoj osjećaja zadovoljstva tokom savladavanja tijela i izražavanja kroz tjelesne pokrete; razvijanje izdržljivosti; osjećaj zadovoljstva tokom rješavanja zadataka u grupama prijateljstvo; njegovanje pozitivnih navika tokom nastavnog procesa; doživljaj osnove estetskog i higijenskog učenja; korektno ponašanje prema rekvizitima, sportskim spravama; razvoj i doživljaj kulturnih odnosa između učenika u krugu društva. STRUKTURA PROGRAMSKOG SADRŽAJA KATEGORIJE POTKATEGORIJE BR. % ČASOVA 1. PRIRODNI POKRETI - Pokreti i osnovne igre - Bacanja, hvatanja 25 - Uspinjanje sa prenosom 33.8 i vješanje - Vješanje i kretanje - Uzdizanje i prenošenje 2. ATLETIKA - Hodanje i trčanje - Skakanja 15 20.2 3. RITMIČKA I SPORTSKA GIMNASTIKA 4. RUKOVANJE I - Bacanja - Vježbe na podu - Ritmički pokreti i kolo - Osnovne igre IGRA REKVIZITIMA - Štafetne igre 5. PLIVANJE - Igre u vodi - Osnovna tehnika (slobodni stil) - Disanje 6. PIKNIK I MARŠUTA 7. PROVJERAVANJE PSIHOMOTORIČKIH SPOSOBNOSTI 10 20 7-10 dana 13.5 27.02 - Prirodna sredina 2 x 1 dan - Orijentacija u prostoru - Procjena tjelesne i pokretne transformacije 4 5.4 85
PROGRAMSKI SADRŽAJ KATE- GORIJE 1. PRIRODNI POKRETI 2. ATLETI- KA POTKATE- GORIJE - Pokreti i osnovne igre - Bacanja, hvatanja, - Gađanja - Uspinjanje - Penjanje i kretanje - Podizanje i prenos - Hodanje i trčanje PROGRAMSKI SADRŽAJI Različiti oblici hodanja, trčanja, skakanja, prolaza, hvatanja, vješanja, hvatanja i prenošenja, naslanjanja itd. Osnovne igre od gore navedenih pokreta sa određenim ciljem (razvoj motornih, psihičkih, funkcionalnih spsobnosti). Penjanje na gimnstičkom tronožcu koso postavljenom, na stablo drveta, koso i spuštanje preko iste sprave. Penjanje na gimnastčkom tronožcu koso postavljenom, noseći laki teret. Penjanje i kretanje u obruču, četvorouglu, kozliću i dr. Podizanje i prenošenje raznih sredstava sa različitim težinama do 3 kg (na daljinji od 10-15 metara). Postavljanje rekvizita u različitim oblicima (do 5 kg) na daljini do 2 metra. Podizanje i zajednički prenos nekoliko različitih rekvizita. Stav mirno, voljno. Okretanja na mjesto desno, lijevo, nazad i dr. Hodanje i trčanje mijenjajući pravac kretanja. Ciklični pokreti mijenjajući tempo kretanja u trajanju od 21 minuta. OČEKIVANI REZULTATI Savladati osnovne prirodne pokrete koji su potrebni da se primjenjuju tokom života prema prirodnim uslovima. Šta znači biti brz, sposoban itd. Usavršavanje osnovnih pokreta iz sadržaja atletike. Shvatanje šta znači: zamah, podstrekivanje, padanje, itd., kao i POVEZANOST SA DRUGIM PREDMETIMA 86
3. RIT- MIČKA I SPORTSKA GIMNASTI- KA - Preskakanje - Bacanja - Vježbe na podu - Rirmički pokreti i kola Hodanja po gimnastičkom tronošcu i nižoj gimnastičkoj gredi okretajući se 180 stepeni. Brzo trčanje do 30 metara startom sa različitih pozicija. Preskakanje niskog konopca, preskakanja preko prepreka postavljenih horizontalno i vertikalno (udaljenost do 30 metara). Preskakanje preko sprave na 40 cm visine i pada. Skok u dalj iz mjesta, skok u vis zaljetom, podsticanje lijevom ili desnom nogom. Bacanje predmeta (kugli) u daljinu iz mjesta i u pokretu. Bacanje - lupanje lopte o zid i hvatanje poslije odbijanja. Bacanje lopte u vis i hvatanje poslije odbijanja o pod. Bacanje lopte u daljinu sa mjesta i u pokretu. Bacanje lopte u odredište - gađanje odredišta, (udaljenost do 3 metra). Bočno prevrtanje i prevrtanje ispred. Prevrtanje nazad sa nagnutog mjesta. Dva prevrtanja ispred jedno za drugim. Kratko vješanje na prirodnim sredstvima, vještačkim (grana, motka, stub i dr.). Naslananje sa kratkim stajanjem na podu, prirodna sredstva, vještačka (stablo-drvo, gimnatički tronožac, naprave, grana, štap, stub) i dr. osposobljavanje za doživljavanje kako pobjede tako i poraza. Usvajanje i usavršavanje pokreta gimnastičkog sadržaja. Shvatanje šta znači zamah, podstrekivanje, padanje, prevrtanje, preskakanje, kao i osposobljavanje za doživljavanje kako pobjede tako i poraza. 4. RUKOVA- - Osnovne igre Osnovne igre sa elementima hodanja, trčanja, Usvajanje i usavršavanje 87
NJE I IGRA REKVI- ZITIMA 5. PLIVA- NJE 6. IZLETI I MARŠRUTA Proljećni kros 7. PROVJE- RA PSIHO- MOTO- RIČKIH SPOSOBNO- STI - Štafetne igre skakanja, bacanja, izdizanja i prenošenja. Štafetne igre sa rekvizitima. - Igre u vodi - Osnovna tehnika (slobodni stil) - Disanje - Prirodna okolina - Orijentacija u prirodi -Vrednovanje tjelesne i pokretne transformacije Početni elementi -osnova za plivanje: Igre u vodi, ronjenje, gledanje pod vodom, disanje, skakanje nogama, povezanost ovih elemenata u obliku jedne igre. Hodanje, trčanje po plitkoj vodi. Najmanje dva izleta godišnje (jesen i proljeće). Provjera pravilnog držanja tijela. Mjerenje težine i visine tijela. Posmatranje trčanja (3x10 m). Bacanje lopte - predmeta u daljinu (težina 1-2 kg). Lupanje lopte o zid ( brojanje - 25 sec.). Skok iz mjesta u dalj. adekvatnih pokreta koji su karakteristični za rukovanje (upotrebu rekvizita), shvatanje značaja rukovanja rikvizitima i njihovog uticaja. Adaptacija organizma u vodi, usvajanje osnovnih elemenata kod vrste plivanja, grudni i kraul (disanje), sigurnost i higijena u vodi, čuvanje zdravlja, poznavanje rekvizita i nastavnih sredstava. Upoznavanje sa uslovima za organizovanje šetnje (garderoba, hrana i program), upoznavanje društvenog i prirodnog okruženja. Nastavnik treba da konstantuje nivo realizacije programa, nivo usvojenosti znanja od strane učenika, kao i nivo pokretne transformacije učenika. 88
METODOLOŠKA UPUTSTVA U fazi razvoja i rasta učenika počinje se sa opštim tjelesnim vježbama. Programske sadržaje u drugom razredu učenici upoznaju preko igre. Igra za njih je jedan najprirodniji način izražavanja. Kontakt igrom podstiče i ohrabruje učenika da se uključi u fizičke aktivnosti i njihovo doživljavanje. Preko igre učenici razvijaju pokretne sposobnosti, poboljšavaju orijentaciju u prostoru, situaciono razmišljanje, snalaženje i ispunjavanje potrebe za kretanjem. Takođe, igra ima socijalizacioni efekat za učenika pošto mu omogućava koleltivno učešće i postepeno prilagođavanje kolektivnom životu. Glavni programski sadržaji koje treba primijeniti ovom uzrastu suoni koji teže razvoju usklađivanja pokreta, ravnoteže, snage i pokretljivosti. Naročito treba posvetiti pažnju intenzitetu i obimu opterećenja. Na vježbama se biraju aktivnosti koje omogućavaju učeniku da izrazi svoje stvaralačke sposobnosti i spektar pokretljivosti. Sa učenicima ovog uzrasta uglavnom se koriste aktivnosti gdje se izražavaju osnovni prirodni pokreti: hodanje, trčanje, skokovi, hvatanja, vješanja, prodiranja i dr. Tokom igre može se pustiti i muzika da bi se razvio ritam. U toku igre učenici treba da doživljavaju zadovoljstvo, da budu radosni, što je i uvod za kasniji sportski razvoj. LITERATURA: M. Koritnik, 2000 Lojra, Priština, 1998; M. Pirce, Medotika školse športne vzgoja, Lubljana, 1995; M. Koshnicar, Edukata fizike e nxënsëve të shkollës fillore I-IV, Priština, 1968; Grupa autora, Lojrat didaktike në kopshtin e fëmijëve, Libri Shkollorë, Tirana, 1970; Grupa autora, Edukata fizike në shkollë, Tirana, 1973; B. Hasangjekaj, Metodika e edukatës fizike, Priština, 1998. 89
90
Katalogimi në publikim (CIP) Biblioteka Kombëtare dhe Universitare e Kosovës 371.214 (075.2) NASTAVNI plan i program : Za drugi razred osnovne škole / [Glavni urednik Isuf Zeneli].- Priština : Ministarstvo Obrazovanja, Nauke i Tehnologije, 2004 (Priština : Alfa Print ).- 92 fq. ilustr.; 24 cm. Literatura pas punimeve ISBN 9951-450-46-6 91
ISBN 9951-450-46-6 Tiraž : 500 primeraka Priprema za štampu IZDAVAČKA KUĆA LIBRI SHKOLLOR - Priština Štampa: ALFA PRINT - Priština 92