DRUGI BOG Tako je to bilo ot ka ko je prva zora Pretvorila rav ni cu u brda i do li ne, I tako }e biti do po sljed nje ve ~e ri. Iz na {eg su ko ri je nja iz bi le rasplesane gra ne u ni zi ni, I mi smo ras cva la pje sma mirisâ {to se di`e u vi si ne, Besmrtni i smrt ni, ri je ke bli zan ke {to dozivaju more. Nema pra zni ne izme u jed no ga i dru go ga zova: Ona je samo u uhu. Vrijeme na {em slu {a nju pru`a po uz da nje, I pro `i ma ga vru }om `e ljom. Samo sum nja u smrt ni ku prigu{uje zvuk. Mi smo nat kri li li sum nju. ^ovjek je di je te na{ega mla eg srca. ^ovjek je bog koji se polako uz di `e; A iz me u nje go ve ra do sti i nje go ve boli Mi spa va mo i o tome sa nja mo. 51
PRVI BOG Sad }u usta ti i ogo li ti se od vre me na i od pro sto ra, I za ple sat }u na tome nega`enom po lju, I noge ple sa ~i ci igrat }e s mo jim no ga ma; I za pje vat }u u tome vi {em zra ku, I ljud ski }e glas zabrujati u mome gla su. Prije}i }emo u su ton; Mo`da zato da se pro bu di mo u osvit no vo ga svi je ta. Ali }e lju bav osta ti, I znak nje no ga pr sta ne}e se iz bri sa ti. Blagoslovljena ko va~ ni ca gori, Iskre se di`u, a sva ka je iskra sun ce. Bolje bi nam, i mu dri je, bilo Potra`iti ka kvo sje no vi to skro vi {te i za spa ti u svo jem ze malj skom bo `an stvu. A neka lju bav, ljud ska i krh ka, zapovijeda danu {to se ra a. 52
^ETIRI PJESME O LJUBAVI I SMRTI
PORAZ Poraze, moj Po ra ze, moja sa mot no sti i moja od vo je no sti, Miliji si mi od ti su }u po bje da I sla i mome srcu od sve svjet ske sla ve. Poraze, moj Po ra ze, ti moja sa mos po zna jo i moj pr ko se, Po tebi zna dem da sam jo{ mlad i br zo nog, I da se ne dam u za mku uvelih lo vo ra. I u tebi sam na {a o sa mo }u I ra dost {to me se klo ne i {to me pre zi ru. Poraze, moj Po ra ze, blistavi moj ma~u i moj {ti te, U tvo jim sam o~i ma pro ~i ta o Da osvo ji ti pri je sto lje zna~i pa sti u rop stvo, I da biti shva }en zna~i biti sro zan, I da biti do ku ~en tek zna ~i do se }i pu ni nu I po put zre la plo da pa sti da bu de{ po je den. 55
Poraze, moj Po ra ze, sr~ani moj dru `e, Ti }e{ ~uti moje pje sme i moje va pa je i moje {ut nje, I samo }e{ mi ti go vo ri ti o le pe tu krilâ, O va lja nju morâ I o pla ni na ma {to gore u no}i. Poraze, moj Po ra ze, besmrtna moja hra bro sti, Ti i ja sku pa }emo se smi ja ti s olu jom, I sku pa }emo ko pa ti gro bo ve za sve {to umre u nama, I na sun cu }emo od lu~ no sta ja ti, I bit }emo opa sni. 56
LJUBAV Ka`u da ~a galj i kr ti ca Piju iz ono ga istog po to ka Na koji se i lav do la zi na po ji ti. Ka`u da orao i le {i nar Kljun za bi ja ju u isto tru plo, I da u miru `ive, je dan uz dru go ga, Pokraj str vi ne. O lju ba vi, tvo ja je gos pod ska ruka Obuzdala moje `ud nje, I moju glad i moju `e Izdigla do do sto jan stva i po no sa, Ne daj da ono sna`nô u meni, i stal no Jedenje kru ha i pi je nje vina, U na past do ve de moje sla bo ja stvo. Daj ra di je da od gla di ska pam, I da se srce moje od `e i spa ru {i, Prije nego {to ruku pru `im Za pe ha rom koji ti nisi na pu ni la Ili za zdje lom koju ti nisi bla go slo vi la. 57
U GRA DU MR TVIH Tek sam ju ~er uma ka o gu `vi gra da I ot pje {a ~i o u tiha po lja; I do oh do visòka brda Gdje je pri ro da tako {i ro ko gru do razdala da ro ve. Popeh se na to brdo i osvr nuh se na grad. I gle, on se uka za, sa svi ma svo jim tor nje vi ma i hra mo vi ma, Le`e}i pod obla kom gusta tma sta dima {to se izvi ja iz `e lje zarâ i tvor nicâ. Dok sam sje di o, iz da le ka mo tre }i djela ~o vje ko va, U~ini mi se da ih je ve }i na uzaludna i ja lo va. I s u`it kom od vra tih duh od sve ga {to sinovi Ada mo vi iz gra di {e, I po gle dah po lja, to sje di {te naj ve }e sla ve Bo` je. I po sred njih spa zih gro blje s grob ni ca ma od bli sta va mra mo ra i sa ~em pre si ma. Ondje, iz me u gra da `i vih i gra da mr tvih, Sjede}i sta doh moz ga ti o be skraj noj bor bi i ne pre kid no me me te `u `i vo ta, I o po sve ma{ njoj te `i ni 58
i o go le moj ve li ~aj no sti smr ti. Na jed noj sam stra ni vi di o nadu i o~aj, ljubav i mr `nju, bo gat stvo i si ro ma{ tvo, vjerovanje i ne vje ro va nje; Na dru goj pra {i nu u pra {i ni koju pri ro da mi je {a Prave}i od nje svoj svi jet ze le ni la i ra sli nja {to buja u du bo ko me muku no}i. Dok sam o tome sna tri o, gle, ve li ka go mi la, sporo se vu ku }i, za o ku pi moju pa `nju, I za ~uh glaz bu {to je zrak pu ni la turobnim na pje vi ma, Prije nego {to moje o~i spa zi {e po vor ku velikih i ma le nih me u lju di ma Gdje za jed no kro ~e na spro vo du ~o vje ka neko} bo ga ta i mo} na: Mrtvi i za njim `ivi. Plakali su i gla sno na ri ca li pu ne }i dan vapajima i tu `alj ka ma, Sve do uko pi {ta. I on dje se sve }e ni ci po mo li {e ma {u }i kadionicama, I svi ra ~i `a lob no za svi ra {e u svi ra le. Izi o{e go vor ni ci zvonko izri ~u }i po hval ni ce, I pje sni ci je ca ju }i bri`ljive sti ho ve, Dok sve ne bi pri ve de no zamornome kra ju. I onda se go mi la rasu otkrivaju}i po no snu grob ni cu koju iz gra di {e kle sa ri takme}i se me u so bom, I mno ge cvjet ne kite i vi jen ce 59
{to ih sple to {e hitre i vje {te ruke. I po tom se po vor ka vra ti u grad, dok sam ja sje di o iz da le ka sve to mo tre }i i za bav lja ju }i se. I onda sun ce sta de to nu ti na za pad, a sje ne se liticâ i sta ba la po ~e {e du lji ti dok od ba ci va hu odje}u svo ju od svje tlo sti. I tada po gle dah i, gle, spazih dvo ji cu mu{ ka ra ca gdje na ra me ni ma nose priprost dr ve ni li jes. I za nji ma je ko ra ~a la `ena, sva u pr nja ma, Dr`e}i ~edo na pr si ma, a uz noge joj je i{ao pas, pogléda ju }i sad u nju, sad u dr ve ni li jes. Samo su oni bili u spro vo du ~o vje ka siroma{na i skro mna: @ena koja ti him su za ma iska zu je `a lost, Dijete {to jeca jer mu maj ka pla ~e i vjerna `i vo ti nja {to ide u ni je moj tuzi. I kad sti go {e do uko pi {ta, Sneso{e li jes u raku, u za ba ~e nu kut ku, udaljenom vrlo od oho lih mra mor nih grob ni ca. Onda se vra ti {e, u muku i `a lo sti, A pas se ~e sto osvr ta {e na po sljed nje po~ivali{te pri ja te lja i gos po da ra, 60
Sve dok ne i{~e znu {e iz vida zamakav{i za dr ve }e. I uto ja prvo spu stih po gled na grad `i vih i re koh sâm sebi:»ovo je za bo ga te i mo} ne«; Potom po gle dah na grad mr tvih i re koh:»i ovo je za bo ga te i mo} ne.«i gla sno za va pih:» Gdje je onda bo ra vi {te slabih i ubo gih, o Gos po di ne?«to ja re koh, i po di goh o~i k nebu i obla ci ma, divno oza re ni ma zlatnim zra ci ma ve li ko ga sun ca. I za ~uh glas u sebi gdje go vo ri:»evo ov dje!«61
SAMRTNIK I LE [I NAR ^ekaj, ~e kaj jo{ samo tren, ne str plji vi pri ja te lju. Ubrzo }u pre pu sti ti ovu tro{ nu stvar: Njena ago ni ja, za mor na i be sko ri sna, Privodi kra ju moje str plje nje. Ne bih htio da tvo ja po {te na glad Predugo ~eka u sa da{ njem ~asu, Ali je ovaj la nac, prem da sko van od daha, Te{ko skr {i ti. A `e lju za smr }u, Ja~u od sve ga {to je jako, Ko~i tek `e lja za `i vo tom, Slabija od sve ga {to je sla bo. Oprosti mi, dru `e; pre du go ote `em. To sje }a nje dah moj za dr `a va; Povorka pra dav nih dana, Vizija mla do sti u snu pro ve de ne, Lice koje ne da vje a ma da se sklo pe, Glas {to mi je~i u u{i ma, Ruka koja mi do di ru je ruku. Oprosti mi {to su vi {e ~e ka{. Sve je sad go to vo, ne sta lo je sve ga: Lica, gla sa, ruke i ma gle {to ih do ve de ova mo. ^vor je od ve zan. U`e je ra sko lje no. A ono {to nije ni hra na ni pi}e ve} je po vu ~e no. Pri i, moj glad ni dru `e; Trpeza je po stav lje na, 62
I obrok, pri prost i osku dan, Daje se s lju bav lju. Do i i za bij kljun svoj ov dje, sli je va, I iz kr let ke nje ne i{~u paj ovu ma nju pti cu, Kojoj kri la vi{e ne mogu le pe ta ti: Rado bih se s to bom vi nu o u nebo. Sad po i, pri ja te lju, no }as sam tvoj do ma }in, A ti moj dra gi gost. 63