Bihać, 20 septembar 2017, Muzej I zasijedanja AVNOJ-a ISKRA Ženska edukativna organizacije Bihać ZNAČAJ PRAVILNE PREHRANE I NJEN UTICAJ NA ZDRAVLJE Pripremili: Prof. Dr. Midhat Jašić dr. med. Zuhal Sancakli Hodzic. Zineta Horozović dipl.ing.
Prehrana i dimenzije ljudskog bića EMOTIVNA FIZIČKA DRUŠTVENA DUHOVNA INTELEKTUALNA
Drugi faktori Životni stil Stres Bolesti i prehrana Drugi faktori Genetski faktori Suficitarnot nutrijentata Deficitarnost nutrijentata Preosjetljivost na hranu Poremećaji u prehrani Posljedica drugih bolesti Debljina Bolesti krvnih sudova, D. melitus tip 2, Hiperlipidemija, Hipertenzija, Karcinom Druge bolesti Avitaminoze Nedostatak minerala Nedostatak proteina ( kvašiorkor marazam) Alergije na hranu Netolerancije na hranu Anoreksija Bulimija Kaheksija Druge Malnutricije
Hrana, prehrana, nutrijent Hrana- materija koju unosimo u organizam Preharana proces njenog unosa i iskorištenja Nutrinet- hranljiva hemijska materija iz jela i pića Nutricionizam- odnos prehrane i zdravlja Dijetetika- prehrana i životni stil Dijetoterapija-tretman bolesti hranom
Kvalitet i atributi kvaliteta hrane i ishrane 1.Kvalitet hrane Dvije osnovne grupe atributa kvaliteta hrane: zdarvstveni atributi (food safety) ostali atributi (tehnološki, senzorni, nutritvni i drugi) 2.Atributi kvaliteta hrane - ostali nutritivni atributi tehnološki atributi senzorni/organoleptički atributi tekstura i reologija 3.Kvalitet ishrane i atributi kvaliteta ishrane prehrambene navike ishrana u odnosu na dob, spol, zdravstveni status, zanimanje prehrambeni običaji Esencijalni i neesencijalni nutrijenti P, UH, L
Sastojci hrane i zdravlje
Nutritivne ( korisne) i nenutritivne (štetne) materije u hrani
Sastojci hrane i zdravlje Najpoznatije rafinirane namirnice (štetne pri prekomjernom konzumiranju) su: bijeli šećer ili saharoza te hrana koja se proizvodi ili priprema sa saharozom kao što su kolači, keksi, vafli, koditorski proizvodi itd., bijelo brašno i hrana koja se proizvodi ili priprema od bijelog brašna kao što su bijeli kruh, bijela tjestenina, a na prostorim BiH su pite i ćevapi, bijela sol i proizvodi koji sadrže povećane količine soli ( suhomesnati proizvodi, snack, marinirani proizvodui, proizvodi u slanokiselom rastvoru, neki fermentirani itd.) bijele masnoće kao što je hirogenizirana biljna mast, margarin i životnjske masti ( svinjska mast, loj, šorternzi itd.) 1.BIJELI ŠEĆER 2.PROIZV ODI OD BIJELOG BRAŠNA 3.Bijela SOL 4.BIJELE MASNOĆE DOPRINOSI RAZVOJU DOPRINOSI RAZVOJU DOPRINOSI RAZVOJU DOPRINOSI RAZVOJU DIJABETESA II DIJABETESA II HIPERTENZIJA HIPERLIPDEMIJE
PORUKA : SMANJIMO RAFINIRANE NAMIRNICE U ISHARNI World Health Statistics Annual 1994 1998. online version. www.who.int/whosis; Food and Agriculture
Sastojci hrane i zdravlje
Biološki aktivne komponente hrane 2. Nenutritivnog porijekla su: dijetalna vlakna ( mogu se svrstati i u nutriejente), klorofil, karoteonoidi, flavonoidi, alkaloidi, glikozidi, Izotiocijanati steroli, fitseotrogeni...
Biološki aktivne komponente Neki od dotadataka prehrani prvesntveno djeluju na: 1. probavni sistem kao što su dijetalna vlakna, te enzimi kao dodaci prehrani ( primjer: bromelain, papain), 2. krvožilni ( primjer: omega tri masne kiseline), 3. endokrini ( primjer: alfalipoična kiselina), 4. nervni sistem ( primjer: derivati ksantina, biogeni amini )
Biološki aktivne tvari -djelovanje na organizam- Biološki aktivne komponente mogu djelovati uglavnom na jedan organ ili na sistem kao npr. na probavni sistem, krvožilni, centralni nervni sistem (CNS), imuni sistem i druge Pošto je ljudski organizam složeni sistem gdje su funkcije pojedinih organa jako usko vezane, tako će i biološki aktivne komponente imati utjecaja na više organa i na sveukupno stanje organizma
Biološki aktivne tvari -djelovanje na organizam- Probavni sistem- aktivne komponente sistem su u prvom redu biljna vlakna Ona poboljšavaju crijevnu peristaltiku ali ujedno i adsorbuju holesterol i time indirektno utiču na poboljšanje stanja kardiovaskularnog sistema (KVS) Pozitivan učinak na probavni sistem imaju prebiotici, probiotici, simbiotici, te inhibitori probavnih enzima koji su brojni u soji i nekim žitaricama
Biološki aktivne tvari -djelovanje na organizam- KVS pozitivan uticaj imaju polinezasićene omega-3-masne kiseline (linoleinska i dokozaheksaenoinska, te eikozopentenoinska kiselina) koje ujedno stimulišu i imuni odgovor na infekciju i traumu CNS-derivati ksantina, odnosno kofein, tein i teobromin djeluju kao stimulatori CNS-a, a pored njih tu su i melatonin (nedostatak izaziva depresiju), guaranin...
Biološki aktivne tvari -djelovanje na organizam- Imunološki sistem - tvari koje djeluju na ovaj sistem su malo istražene i tu možemo svrstati vitamine i minerale Vitamini imaju funkcije koenzima u metaboličkim procesima kao i funkcije poboljšanje i vida, jačanje kostiju, uticaj na koagulaciji a krvi, sprečavanje oksidativnih procesa Minerali su najčešće u formi helata, a u vodi su u ionskoj strukturi, u organizmu imaju brojne uloge Minerali i vitamini su često samostalno ili u smješi sastojci dodataka prehrani
Biološki aktivne tvari -djelovanje na organizam- Antioksidansi štiti različite dijelove organizma na različitim razinama ćelije od oksidativnog stresa Ćelije mogu da tolerišu blagi oksidativni stres koji uzrokuje povišen nivo antioksidativne odbrane, dok veći oksidativni stres izaziva nepovratna oštećenja i smrt Najznačajniji antioksidansi su vitamin E, Vitamin C, cink, selen, lignani, flavonidi, ostali biljni fenoli i beta karoteni (likopen betakaroten, zeaksantin) Alfa lipoična kiselina (ALA) je moćno antioksidativno sredstvo koje je vrlo korisno i za snižavanje šećera u krvi. Pokazuje vrlo dobro dejstvo u dozi od 500-600 mg dnevno
hrana, prehrana i zdravlje STRES NESANICA FIZIČKA NEAKTIVNOST
hrana, prehrana i zdravlje Moj doktor mi je preporučio samo jednu čašu na dan Vatrena vodica je unistila cijeli jedan narod
hrana, prehrana i zdravlje
Elemnti životnog stila i prehrana http://home.wmin.ac.uk/cfsd/reports/sustainable_lifestlyes_summary_report.pdf
Elemnti životnog stila i prehrana
Elemnti životnog stila i prehrana
Bolesti nepravilnog načina ishrane i bolesti izazvane hranom
Drugi faktori Životni stil Stres Bolesti i prehrana Drugi faktori Genetski faktori Suficitarnot nutrijentata Deficitarnost nutrijentata Preosjetljivost na hranu Poremećaji u prehrani Posljedica drugih bolesti Debljina Bolesti krvnih sudova, D. melitus tip 2, Hiperlipidemija, Hipertenzija, Karcinom Druge bolesti Avitaminoze Nedostatak minerala Nedostatak proteina ( kvašiorkor marazam) Alergije na hranu Netolerancije na hranu Anoreksija Bulimija Kaheksija Druge Malnutricije
Nedostatak nutrijenata u ishrani Bolesti deficitarnosti nutrijenata u isharani: Nedostatak vitamina u prehrani (Avitaminoze) Nedostatak minerala Nedostatak proteina u prehrani Kvašiorkor i marazam Druge bolesti
Bolesti suficitarnosti nutrijenata u ishrani debljina bolesti krvnih sudova, dijabetes melitus tip 2, hiperlipidemija, hipertenzija, karcinom Unos prevelike, nuravnotežene količine nutrijenata posebno lipida smatra se uzrokom mnogih bolesti Obilje ne donosi zdravlje
Bolesti izazvane hranom - intoksikacije i infenkcije BIOLOŠKE OPASNOSTI HEMIJSKE OPASNOSTI FIZIČKE OPASNOSTI 1. Makrobiološke opasnosti Pesticidi Staklo Insekti Antibiotici, hormoni Metal Glodari Veterinarski lijekovi Plastika Ptice i ostale štetočine Otrovne biljke Kamenje 2. Mikrobiološki opasnosti: Toksini mikr.porijekla Štetočine Prioni Toksikanti indus. otpada Kosti Virusi Prirodni toksikanti Dlake Bakterije Teški metali Nokti Kvasci i plijesni Aditivi Papir Protozoe Toksikanti iz prerade hrane Dijelovi strojeva Paraziti Sredstva za dezinfekciju Alergeni
Bolesti izazvane hranom - intoksikacije i infenkcije prekomjerno korištenje: -pesticida -aditivi - veterinarskih lijekova 31
Bolesti izazvane hranom - intoksikacije i infenkcije Kontaminanti iz okoliša
Kontrola u fazama proizvodnje i distribucije hrane standardi i kodovi GAP GMP, GHP, GLP, (PRP ) HACCP, FSM, QMS TQM- GDP, IFS
Genetically modified foods and the American-European opinion divide.
Naravno da su moje gljive zdrave: Nisu geneticki modificirane, nema u njima konzervansa, nema umjetnih bojila niti bilo
Organska hrana
Nešto nije u redu, naš zrak je čist, voda čista, stalno smo fizički aktivni, sva hrana nam je organska, ali niko ne živi duže od 30 godina
Ima li razloga za zabrinutost? Uživajte u vašoj hrani
Rizik od debljine i pothranjenosti rizik smrtnosti x 2.0 Gojaznost Pothranjenost Normalna te ž ina Vi š ak te ž ine x 1.5 1 12 20 28 36 BMI
SICILIJA
ČAD
KUVAIT
USA
MEKSIKO
KINA
POLJSKA
KAJRO EGIPAT AHMEDOVA PORODICA
EKVADOR
KALIFORNIJA
MONGOLIJA
UK
BUTAN
NJEMAČKA
VRSTE HRANE KOJOM SE HRANIMO???????????
Zaključci Cilj Zaštita zdravlja i zdravstvena sigurnost potrošača hrane kako? Proaktivno preventivno djelovanje na svim nivoima Rezultat NACIONALNA STRATEGIJA PREHRANE Zdravo i radno sposbno stnovništvo Svih životnih dobi NACIONALNASTRATEGIJA ZDRAVLJA
Bolje upućeni ljudi čine bolje odluke (informacijsko doba)