GLAVNA SLUŽBA ZA REVIZIJU JAVNOG SEKTORA REPUBLIKE SRPSKE GODIŠNjI REVIZORSKI IZVJEŠTAJ za 2016. godinu sačinjen u skladu sa članom 21., stav 6. Zakona o reviziji javnog sektora Republike Srpske ( Službeni glasnik Republike Srpske, br. 98/05 i 20/14) Banja Luka, avgusta 2016. godine
S A D R Ž A J UVOD 3 1. EKSTERNA JAVNA REVIZIJA KOJU PROVODI GLAVNA SLUŽBA ZA REVIZIJU JAVNOG SEKTORA REPUBLIKE SRPSKE 5 2. REZULTATI PROVEDENIH FINANSIJSKIH REVIZIJA 7 2.1. Izvršene finansijske revizije za fiskalnu 2014. godinu u periodu od 01.09. do 31.12.2015. godine 7 2.2. Planirane i izvršene finansijske revizije za 2015. godinu, u periodu od 01.01. do 31.08.2016. godine 12 3. REZULTATI PROVEDENIH REVIZIJA UČINKA 28 3.1. Opšti zaključci aktuelnog ciklusa revizije učinka 30 3.2. Provođenje preporuka 30 3.3. Izvodi iz pojedinačnih izvještaja revizije učinka objavljenih u drugoj polovini 2015. godine 32 3.4. Izvodi iz pojedinačnih izvještaja revizije učinka objavljenih u 2016. godini 34 4. REALIZACIJA PLANA KONTROLE KVALITETA I EDUKACIJE REVIZORSKOG OSOBLjA 39 5. ZAKLjUČAK 42 Str. 2
UVOD U skladu sa odredbama člana 18., st. 3., 4. i 5. i člana 19. Zakona o reviziji javnog sektora Republike Srpske (''Službeni glasnik Republike Srpske'', br. 98/05 i 20/14), Glavna služba za reviziju javnog sektora Republike Srpske (u daljem tekstu: Glavna služba za reviziju) u izvještajnom periodu vršila je finansijske revizije Konsolidovanog godišnjeg finansijskog izvještaja za korisnike budžeta Republike Srpske, finansijske revizije finansijskih izvještaja ministarstava i drugih budžetskih korisnika (Pregled prihoda, primitaka, rashoda i izdataka; Pregled imovine, obaveza i izvora; Izvještaj o broju i strukturi zaposlenih i dr.), pripremljenih i prezentovanih za fiskalnu 2014. i 2015. godinu godinu, kao i revizije učinka određenih vladinih programa, projekata i aktivnosti. Na osnovu svake provedene revizije, Glavna služba za reviziju je izrazila odgovarajuće revizorsko mišljenje. Članom 21. Zakona o reviziji javnog sektora Republike Srpske (u daljem tekstu: Zakon o reviziji) regulisano je da je Glavna služba za reviziju obavezna da konačne revizorske izvještaje dostavi svakoj instituciji u kojoj je izvršena revizija, Odboru za reviziju Narodne skupštine Republike Srpske, Predsjedniku Republike Srpske, Vladi Republike Srpske i Ministarstvu finansija Republike Srpske. Prema istom članu Zakona o reviziji, kopije revizorskih izvještaja mogu se dostaviti i drugim institucijama, javnom tužiocu Republike Srpske i Ministarstvu unutrašnjih poslova. Glavna služba za reviziju je dužna da izvještaje o reviziji javno objavi odmah nakon dostavljanja takvih izvještaja. Članom 24. Zakona o reviziji Glavnoj službi za reviziju propisano je da je Glavna služba za reviziju dužna da organima za sprovođenje zakona, na njihov zahtjev, dostavi kopiju bilo kog javno objavljenog revizorskog izvještaja ili nekog njegovog dijela, kao i kopiju bilo kog dokumenta pribavljenog tokom sprovođenja procesa revizije. U slučaju izražavanja negativnog revizorskog mišljenja o sprovedenoj finansijskoj reviziji, kopija dijela revizorskog izvještaja označenog nazivom ''Izvještaj glavnog revizora'', obavezno se dostavlja Glavnom republičkom tužiocu Republike Srpske. Prema odredbama člana 21., stav 6. Zakona o reviziji, Glavna služba za reviziju dužna je da najvažnije nalaze i preporuke sadržane u izvještajima o provedenim finansijskim revizijama, revizijama učinka i posebnim revizijama obuhvati u svom godišnjem revizorskom izvještaju kojeg dostavlja Narodnoj skupštini Republike Srpske. Godišnji revizorski izvještaj mora biti dostavljen zajedno sa izvještajem o reviziji vladinog konsolidovanog godišnjeg izvještaja o izvršenju budžeta, kao njegov sastavni dio. Predmet finansijske revizije su finansijski izvještaji Generalnog sekretarijata Vlade Republike Srpske i vladinih ministarstava, Službe predsjednika Republike Srpske, Narodne skupštine Republike Srpske, Vijeća naroda Republike Srpske, upravnih organizacija, drugih budžetskih korisnika, (vanbudžetskih) fondova, javnih preduzeća, javnih ustanova i drugih entiteta javnog sektora. Rukovodstva revidovanih institucija odgovorna su za pripremu i fer prezentaciju informacija u finansijskim izvještajima. Ova odgovornost obuhvata osmišljavanje, primjenu i održavanje internih kontrola koje su relevantne za pripremu i fer prezentaciju finansijskih izvještaja koji ne sadrže materijalno značajne pogrešne iskaze, nastale usled prevare i greške. 3
Pored odgovornosti za pripremu i fer prezentaciju finansijskih izvještaja, rukovodstva su, takođe,odgovorna da osiguraju da su aktivnosti, finansijske transakcije i informacije iskazane u finansijskim izvještajima u skladu sa propisima kojima su regulisane. U pogledu ekonomičnosti, efikasnosti i efektivnosti sa kojim institucija koristi raspoložive resurse u ispunjenju svojih funkcija, Glavna služba za reviziju ima pravo da izvrši pregled ili ispitivanje određenog aspekta poslovanja, tj. da provede reviziju učinka cijele ili dijela institucije, programa ili aktivnosti. Glavna služba za reviziju o tako izvršenim revizijama izvještaj podnosi u skladu sa članom 21. Zakona o reviziji. Prema članu 19. Zakona o reviziji, Vlada i revidovane institucije obavezni su da u roku od 60 dana od dana prijema konačnog izvještaja o sprovedenoj reviziji učinka sačine Akcioni plan za sprovođenje preporuka revizije učinka i da ga dostave Glavnoj službi za reviziju i nadležnom skupštinskom odboru radi praćenja sprovođenja datih preporuka Odgovornost Glavne službe za reviziju je da, na osnovu finansijske revizije provedene u skladu sa Zakonom o reviziji i ISSAI okvirom međunarodnih standarda revizije, kao i relevantnim internim aktima Glavne službe za reviziju, izrazi mišljenje o finansijskim izvještajima i o usklađenosti. Počev od 2015. godine, Glavna služba za reviziju po okončanju svake finansijske revizije objavljuje dva odvojena mišljenja, jedno o finansijskim izvještajima i jedno o usklađenosti poslovanja kod revidovanog subjekta sa relevantnim zakonskim okvirom. Ovakav način izvještavanja u skladu je sa ISSAI smjernicom 4200 Revizija usklađenosti u okviru revizije finansijskih izvještaja i Metodologijom za finansijsku reviziju, sačinjenom od strane stručnih službi Glavne službe za reviziju. Zakonskom i profesionalnom regulativom važećom u Republici Srpskoj od angažovanog revizorskog osoblja zahtijeva se da reviziju provodi u skladu sa etičkim zahtjevima, te da reviziju planira i izvrši na način koji omogućava da se u razumnoj mjeri stekne uvjerenje da revidovani finansijski izvještaji ne sadrže materijalno značajne pogrešne iskaze, te da je poslovanje revidovane institucije u svim materijalno značajnim aspektima usklađeno sa važećom zakonskom i drugom relevantnom regulativom. Po okončanju svake revizije Glavna služba za reviziju je revidovanim isntitucijama redovno dostavljala nacrt revizorskog izvještaja, radi davanja primjedbi u skladu sa članom 20. Zakona o reviziji. Poslije prihvatanja ili odbijanja primjedbi, svakoj revidovanoj instituciji, kao i drugim korisnicima informacija iz revizorskih izvještaja predviđenim Zakonom o reviziji, dostavljen je konačan revizorski izvještaj. Odmah nakon toga, svi konačni revizorski izvještaji su u skladu sa odredbama člana 21., stav 7. Zakona o reviziji objavljeni na veb stranici Glavne službe za reviziju (www.gsrrs.org). 4
1. EKSTERNA JAVNA REVIZIJA KOJU PROVODI GLAVNA SLUŽBA ZA REVIZIJU JAVNOG SEKTORA REPUBLIKE SRPSKE Vrhovne revizorske institucije u svakoj zemlji standardno igraju ključnu ulogu u reviziji sistema i procesa upravljanja javnim sredstvima. Kao takve, one kontinuirano doprinose stabilnosti sistema finansijskog upravljanja i odgovornosti svih korisnika sredstava u okviru sveukupne javne potrošnje. Tradicionalno shvatanje primarne uloge eksternog javnog revizora, kao lica koje prvenstveno treba da provjerava da li su javna sredstva korišćena namjenski ili ne, kao i da li su izvještaji o trošenju javnih sredstava pripremljeni u skladu sa opšteprihvaćenim okvirom za finansijsko izvještavanje u javnom sektoru, postepeno se mijenja. Eksterni javni revizori su sve više zainteresovani i za to da li su javna sredstva korišćena na ekonomičan i efikasan način, da li su ciljevi kojima su ta sredstva bila namijenjena ostvareni, odnosno da li je pri trošenju javnih sredstava ostvarena željena efektivnost, te da li je i u kojoj mjeri poslovanje entiteta javnog sektora bilo usklađeno sa relevantnom zakonskom regulativom. U svom radu, tj. u provođenju zakonom utvrđene revizije, Glavna služba za reviziju obavezna je da primjenjuje INTOSAI standarde revizije i revizorske standarde Međunarodne federacije računovođa (IFAC). Dakle, iz domena profesionalne regulative, za reviziju koju provodi Glavna služba za reviziju ključni su ''INTOSAI revizorski standardi'', koji zapravo obuhvataju skup revizorskih, odnosno ISSAI standarda, razvijenih od strane Međunarodne organizacije vrhovnih revizorskih institucija (INTOSAI), te Međunarodni standardi revizije, razvijeni pod okriljem IFACa. ISSAI revizorski standardi obuhvataju četiri nivoa standarda, načela i principa bitnih za zakonom propisanu eksternu reviziju u javnom sektoru i to: Nivo 1: Osnovne principe, Nivo 2: Preduslove za funkcionisanje vrhovnih revizorskih institucija, Nivo 3: Osnovne principe revizije i Nivo 4: Smjernice za reviziju. Nivo 1 ISSAI revizorskih standarda obuhvata osnovne principe funkcionisanja vrhovnih revizorskih institucija, sadržane u Limskoj deklaraciji o smjernicama za načela revizije. Nivo 2 ISSAI revizorskih standarda, pored ostalog, obuhvata: Meksičku deklaraciju o nezavisnosti vrhovnih revizorskih institucija, usvojenu na XIX Kongresu INTOSAI-a, održanom u Meksiku, INTOSAI smjernice za dobre prakse povezane sa nezavisnošću vrhovnih revizorskih institucija, principe transparentnosti i odgovornosti, kodeks etike, principe kontrole kvaliteta i dr. Nivo 3 ISSAI revizorskih standarda obuhvata: osnovne principe revizije javnog sektora, osnovne principe finansijske revizije, osnovne principe revizije učinka, te osnovne principe revizije usklađenosti. 5
Nivo 4 ISSAI revizorskih standarda obuhvata Međunarodne standarde revizije dopunjene posebnim smjernicama i uputstvima relevantnim za finansijsku reviziju entiteta javnog sektora koju provode vrhovne revizorske institucije, te smjernice za reviziju učinka i reviziju usklađenosti. Godišnjim Akcionim planovima razvoja Glavne službe za reviziju, kojima se operacionaliziju aktivnosti na realizaciji Strategije razvoja Glavne službe za reviziju javnog sektora Republike Srpske u periodu od 2014. do 2020. godine 1 predviđan je, pored ostalog, prevod određenog broja ISSAI revizorskih standarda i smjernica, uključujući i standarde, odnosno smjernice koje se odnose na reviziju učinka i reviziju usklađenosti. U toku 2013. i 2014. godine godine, Glavna služba za reviziju je samostalno vršila prevod jednog dijela ISSAI revizorskih standarda i smjernica sa četvrtog nivoa ISSAI okvira, dok je u organizaciji Koordinacionog odbora za reviziju institucija BiH izvršeno ažuriranje prevoda standarda koji čine drugi i treći nivo ISSAI okvira. Kompletan pregled ISSAI okvira revizorskih standarda i smjernica koji se primjenjuju u eksternoj javnoj reviziji u Republici Srpskoj i BiH objavljen je u ''Službenom glasniku Republike Srpske'', br. 55/11 i 49/14. U svom radu, revizori Glavne službe za reviziju se oslanjaju na metodologije koje predstavljaju osnov za profesionalno djelovanje službe i to: Metodologiju za finansijsku reviziju, Metodologiju za reviziju učinka i Metodologiju kontrole kvaliteta. Sve ove metodologije su u najvećoj mogućoj mjeri ažurirane i usklađene sa ISSAI smjernicama i drugim relevantnim standardima i pravilima sadržanim u okviru međunarodnih revizorskih standarda koji se u Republici Srpskoj primjenjuju u provođenju eksterne javne revizije. 1 Стратегија развоја Главне службе за ревизију усвојена је на 30. редовној сједници Народне скупштине Републике Српске, одржаној 11. октобра 2013. године, а Закључак о усвајању Стратегије објављен је у ''Службеном гласнику Републике Српске'', број 92/13 од 29. октобра 2013. године. 6
2. REZULTATI PROVEDENIH FINANSIJSKIH REVIZIJA U skladu sa usvojenim planovima revizijskih aktivnosti za 2015. i 2016. godinu, u periodu od 01.09.2015. do 31.08.2016. g. izvršeno je ukupno 69 finansijskih revizija kod direktnih budžetskih korisnika (35), fondova socijalne sigurnosti (4), Konsolidovanog godišnjeg finansijskog izvještaja za korisnike prihoda budžeta Republike Srpske (1), jedinica lokalne samouprave (16), javnih preduzeća (12) i jednog projekta. Na osnovu izvršenih revizija u navedenom periodu data su sljedeća mišljenja: mišljenje za finansijske izvještaje: pozitivno mišljenje za 17 subjekata, mišljenje sa rezervom za 49 subjekata i negativno mišljenje za 3 subjekta revizije; mišljenje za usklađenost: pozitivno mišljenje za 24 subjekta, mišljenje sa rezervom za 42 subjekta i negativno mišljenje za 3 subjekta revizije. Skretanje pažnje na određena pitanja u skladu sa ISSAI 1706 izvršeno je uz mišljenje o finansijskim izvještajima za 37 subjekata, od kojih uz pozitivna mišljenja 8 i uz mišljenja sa rezervom 29. Skretanje pažnje na određena pitanja u skladu sa ISSAI 1706 i 4200 izvršeno je uz mišljenje o usklađenosti za 48 subjekata, od kojih uz pozitivno mišljenje 17 i uz mišljenje sa rezervom 31. 2.1. Izvršene finansijske revizije za 2014. godinu, u periodu od 01.09. do 31.12.2015. godine U skladu sa planom revizijskih aktivnosti za 2015. godinu, u periodu od 01.09. do 31.12.2015. godine, Sektor finansijske revizije završio je 16 planiranih revizija za 2014. godinu. Planirane revizije za 2014. godinu obuhvataju revizije javnih preduzeća i javnih ustanova (10) i jedinica lokalne samouprave (6) i to: Javna preduzeća i javne ustanove: ''Vodovod'' a.d. Banja Luka; ''Autoputevi Republike Srpske'' d.o.o. Banja Luka; ''Komunalac'' a.d. Derventa; ''Željeznice Republike Srpske'' a.d. Doboj; ''Vodovod'' a.d. Prnjavor; ''Vodovod i kanalizacija'' a.d. Brod; ''Vode Srpske''; ''Vodovod i kanalizacija'' a.d. Bijeljina; ''Bobas'' a.d. Kotor Varoš i ''Vodovod i kanalizacija'' a.d. Novi Grad; Jedinice lokalne samouprave opštine: Ljubinje, Prnjavor, Rogatica, Rudo, Kneževo i Derventa. Za 16 izvršenih revizija u periodu od 01.09-31.12.2015. g. data su sljedeća mišljenja: za finansijske izvještaje: jedno pozitivno mišljenje, 13 mišljenja sa rezervom i 2 negativna mišljenja. Skretanje pažnje na određena pitanja u skladu sa ISSAI 1706 izvršeno je uz jedno pozitivno mišljenje i uz 9 mišljenja sa rezervom; za usklađenost poslovanja: dva pozitivna mišljenja, 11 mišljenja sa rezervom i tri negativna mišljenja. Skretanje pažnje na pitanja vezana za usklađenost poslovanja izvršeno je uz dva mišljenja sa rezervom. 7
Na dostavljene nacrte revizijskih izvještaja 6 subjekta revizije je dostavilo primjedbe koje nisu imale bitnijeg uticaja na iznesene nalaze i zaključke niti su uticale na predložena mišljenja o finansijskim izvještajima i usklađenosti poslovanja. Razlozi za kvalifikovana mišljenja bili su različiti i velikim dijelom uslovljeni funkcijom i organizaciono pravnim statusom subjekata revizije. Pregled finansijskih revizija za 2014. godinu i izraženih revizorskih mišljenja, u periodu od 01.09. do 31.12.2015. godine Subjekti revizije Revizijsko mišljenje Date preporuke RB Javna preduzeća Finansijski za fin. za Uskla-đenost Javne ustanove izvještaji izvještaje usklađenost 1 ''Vodovod''a.d. Banja Luka rezerva uz sp rezerva 7 3 2 ''Autoputevi Republike Srpske'' d.o.o. Banja Luka rezerva uz sp rezerva 10 5 3 ''Komunalac'' a.d. Derventa rezerva uz sp rezerva 10 5 4 ''Željeznice Republike Srpake'' a.d. Doboj rezerva rezerva 9 4 5 ''Vodovod'' a.d. Prnjavor rezerva uz sp pozitivno 3 0 6 ''Vodovod i kanalizacija'' a.d. Brod negativno negativno 16 7 7 ''Vode Srpske'' rezerva uz sp rezerva 6 5 8 ''Vodovod i kanalizacija'' a.d. Bijeljina rezerva uz sp rezerva 9 4 9 ''Bobas'' a.d. Kotor Varoš rezerva uz sp rezerva 10 8 10 ''Vodovod i kanalizacija'' a.d. Novi Grad rezerva uz sp pozitivno 5 3 Jedinice lokalne samouprave 11 Opština Ljubinje rezerva negativno 4 9 12 Opština Prnjavor rezerva uz sp rezerva uz sp 3 8 13 Opština Rogatica rezerva rezerva 7 3 14 Opština Rudo rezerva rezerva 8 3 15 Opština Kneževo negativno negativno 7 8 16 Opština Derventa pozitivno uz sp rezerva uz sp 0 8 sp = skretanje pažnje Rezultati finansijske revizije kod javnih preduzeća Mišljenje sa rezervom za finansijske izvještaje dato javnim komunalnim preduzećima, JU ''Vode Srpske'' Bijeljina, JP ''Autoputevi Republike Srpske'' d.o.o. Banja Luka i JP ''Željeznice Republike Srpske'' a.d. Doboj uslovljeno je sledećim okolnostima: popis imovine i obaveza nije sveobuhvatan, a izvještavanje o izvršenom popisu nije adekvatno i usklađeno sa Pravilnikom o načinu i rokovima vršenja popisa i usklađivanja knjigovodstvenog sa stvarnim stanjem imovine i obaveza; nefinansijska imovina u stalnim sredstvima (komunalni objekti i infrastruktura) iskazana je kao nematerijalna imovina, suprotno definiciji nematerijalne imovine (MRS 38, paragraf 8) kod JP ''Autoputevi Republike Srpske'' d.o.o. Banja Luka i JKP ''Vodovod i kanalizacija'' a.d. Bijeljina; imovina koja je realno stavljena u funkciju iskazana je kao imovina u pripremi, što pored neadekvatne klasifikacije imovine ima za posljedicu neobračunatu 8
amortizaciju, odnosno manje iskazane troškove i više iskazan finansijski rezultat; značajno manje iskazani troškovi amortizacije po ovom osnovu utvrđeni su kod JKP ''Vodovod'' a.d. Banja Luka a nepravilan obračun amortizacije nematerijalne i materijalne imovine u JP ''Autoputevi Republike Srpske'' d.o.o. Banja Luka; procijenjena vrijednost zemljišta i revalorizacionih rezervi kod JP ''Željeznice Republike Srpske'' a.d. Doboj nisu u skladu sa MRS i Zakonom o stvarnim pravima Republike Srpske; nepravilnim tretmanom donirane opreme; neadekvatnim tretmanom potraživanja i manje iskazanim rashodima zbog neizvršene ispravke vrijednosti potraživanja starijih od godinu dana; značajno precijenjena potraživanja utvrđena su kod kod JP ''Autoputevi Republike Srpske'' d.o.o. Banja Luka i JKP ''Vodovod'' a.d. Banja Luka; nepravilnom klasifikacijom potraživanja i obaveza po ročnosti; pogrešnom klasifikacijom prihoda i njihovom alokacijom na period u kome nisu nastali; značajna precijenjenost prihoda u izvještajnom periodu (JKP ''Vodovod'' a.d. Banja Luka); nepravilno priznatim prihodima po osnovu procjene vrijednosti demontiranih rezervnih dijelova (JP ''Željeznice Republike Srpske'' a.d. Doboj i nepravilnim tretmanom zaliha koji su za posljedicu imali značajno nerealno iskazan finansijski rezultat (gubitak) tekuće godine; nepravilnim tretmanom zaliha u odnosu na zahtjeve MRS 2 Zalihe kod više revidiranih javnih preduzeća; finansijskim efektima gubitaka vode i internih utrošaka vode kod komunalnih preduzeća, koji nisu iskazani u finansijskim izvještajima; u JU ''Vode Srpske'' Bijeljina nije vršena klasifikacija rashoda na troškove tekućeg i investicionog održavanja što se značajno odrazilo na pogrešnu prezentaciju informacija vezanih za promjene stanja nefinansijske imovine i ukupno iskazane rashode tekućeg održavanja; iskazana su značajna potraživanja po osnovu zakupa zemljišta i potraživanja po osnovu izvađenog materijala iz vodotoka koja predstavljaju prihode budžeta Republike, a ne prihode ove JU; manje iskazanim akumulisanim gubitkom i gubitkom tekućeg perioda, što za posljedicu ima i nepravilno prezentovan iznos ukupnog kapitala; ne provođenjem procjene sposobnosti preduzeća da nastavi poslovanje po načelu stalnosti poslovanja (zahtjev iz paragrafa 25 i 26 MRS 1 - Prezentacija finansijskih izvještaja; Izvještaj o tokovima gotovine nije pripremljen i prezentovan u skladu sa zahtjevima MRS 7 Izvještaj o tokovima gotovine; nepotpunim i neodgovarajućim Napomenama uz finansijske izvještaje, odnosno neprimjenjivanjem zahtjeva MRS 1 - Prezentacija finansijskih izvještaja i drugih MRS u pogledu objelodanjivanja značajnih informacija povezanih sa finansijskim izvještajima. Uz mišljenje sa rezervom skrenuta je pažnja: komunalnim preduzećima na pitanje evidentiranja imovine koja čini tehničko tehnološku cjelinu za proizvodnju i distribuciju vode i usluge kanalizacije i u poslovnim knjigama preduzeća i u poslovnim knjigama jedinica lokalne samouprave ili na evidentiranje (kod nekih JKP) dijela ove imovine u poslovnim knjigama preduzeća, a dijela u poslovnim knjigama opštine; 9
JKP ''Vodovod'' a.d. Banja Luka na neevidentiranu preuzetu obavezu od Grada Banja Luka, odnosno obavezu vraćanja kreditnih sredstva u iznosu od 10 miliona evra po projektu ''Gradski sistem vodosnabdijevanja i odvođenja otpadnih voda'', koju ovo JKP Gradu otplaćuje kroz transfer dijela naplaćene naknade za isporučenu vodu; komunalnim preduzećima i JU ''Vode Srpske'' na blokirana sredstva na transakcionim računima kod ''Bobar banke'' a.d. Bijeljina koja je u postupku likvidacije; na paralelne bilansne i vanbilansne evidencije ulaganja u auto-puteve, suprotno odredbama Pravilnika o kontnom okviru za privredna društva, zadruge, druga pravna lica i preduzetnike, itd. Na mišljenje sa rezervom na usklađenost poslovanja sa značajnom zakonskom regulativom uticale su sledeće okolnosti: interni akti javnih komunalnih preduzeća često nisu usklađeni sa izmijenjenim zakonskim propisima; zaključivanje ugovora o radu na određeno vrijeme, te za privremene i povremene poslove nije bilo usklađeno sa odredbama Zakona o radu; prijem zaposlenih je vršen bez javnih konkursnih procedura; pojedine procedure javnih nabavki bile su neusklađene sa Zakonom o javnim nabavkama BiH; primijenjena cijena rada za obračun plata nije bila usklađena sa ostvarenim rezultatima poslovanja; isplate naknada za praznike nisu usklađene sa odredbama Opšteg kolektivnog ugovora; obračun troškova službenog puta i dnevnica nije bio usklađen sa Uredbom o naknadama za službena putovanja u zemlji i inostranstvu za zaposlene u javnom sektoru Republike Srpske, neusklađene evidencije kapitala u sudskom registru i knjigovodstvenim evidencijama kod javnih komunalnih preduzeća; neodgovarajuće evidencije obveznika i posebnih vodnih naknada koje su propisane Zakonom o vodama i Uredbom o načinu, postupku, rokovima obračuna, plaćanju i odgađanju plaćanja posebnih vodnih naknada; netransparentno izdavanje saglasnosti za vađenje materijala iz korita rijeka i uređenje korita rijeka (kod JU ''Vode Srpske'' Bijeljina) i dr. Negativno mišljenje za finansijske izvještaje i za usklađenost dato je JKP ''Vodovod i kanalizacija'' a.d. Brod zbog utvrđenih brojnih, značajnih i sveprožimajućih grešaka i nepravilnosti prilikom prezentacije i objelodanjivanja finansijskih informacija u finansijskim izvještajima i neusklađenosti poslovanja sa Zakonom o javnim nabavkama BiH, Zakonom o komunalnim djelatnostima, Zakonom o registraciji poslovnih subjekta u Republici Srpskoj, Zakonom o porezu na dohodak i Statutom preduzeća. Rezultati finansijskih revizija kod jedinica lokalne samouprave Mišljenje sa rezervom za finansijske izvještaje za opštine Ljubinje, Prnjavor, Rogatica i Rudo bilo je uslovljenom sljedećim: 10
popis imovine i obaveza kod svih navedenih opština nije izvršen u skladu sa Pravilnikom o načinu i rokovima vršenja popisa i usklađivanja knjigovodstvenog sa stvarnim stanjem imovine i obaveza; zbog neadekvatnog priznavanja i vrednovanja prihoda (MRS JS 9 Prihodi od transakcija razmjene i MRS JS 23 Prihodi od transakcija koje nisu transakcije razmjene) više ili manje su iskazani prihodi, obračunski prihodi, ostala kratkoročna razgraničenja, što je za posljedicu imalo i nerealno iskazivanje finansijskog rezultata i deficita tekućeg perioda; više iskazanim potraživanjima zbog neizvršene procjene naplativosti i ispravke vrijednosti potraživanja starijih od godinu dana; neusklađenim evidencijama poreskih potraživanja; rashodi perioda su pogrešno klasifikovani i nisu evidentirani svi periodu pripadajući rashodi; nefinansijska imovina u stalnim sredstvima je pogrešno evidentirana u okviru vanbilansne evidencije, zbog čega je stanje nefinasijske imovine manje iskazano; nepravilnim i netačnim vrednovanjem akcija i učešća u kapitalu kod preduzeća čiji je osnivač opština; pogrešnom klasifikacijom i nepotpunom prezentacijom nastalih obaveza po raznim osnovama i rokovima dospijeća; bilans novčanih tokova nije sastavljen u skladu sa MRS JS 2 Izvještaj o novčanim tokovima; vanbilansne evidencije nisu sačinjene u skladu sa članom 86. Pravilnika o budžetskim klasifikacijama, sadržini računa i primjeni kontnog plana za korisnike prihoda budžeta Republike, opština, gradova i fondova; Napomene uz finansijske izvještaje nisu potpune i relevantne, odnosno nisu primijenjeni svi zahtjevi definisani u MRS JS 1 - Prezentacija finansijskih izvještaja i drugim MRS JS u pogledu objelodanjivanja značajnih informacija povezanih sa finansijskim izvještajima. Uz data mišljenja sa rezervom na finansijske izvještaje Opštine Prnjavor izvršeno je skretanje pažnje na istovremene evidencije imovine koja čini tehničko tehnološku cjelinu za proizvodnju i distribuciju vode i usluge kanalizacije u poslovnim knjigama opštinskog javnog komunalnog preduzeća i u poslovnim knjigama Opštine. Mišljenje sa rezervom za usklađenost poslovanja dato je opštinama, Prnjavor, Rudo, Rogatica i Derventa, a razlozi su sledeći: interni akti nisu u potpunosti usklađeni sa izmijenjenim zakonskim propisima; nabavke izvršene tokom 2014. godine nisu bile u potpunosti usklađene sa procedurama propisanim Zakonom o javnim nabavkama BiH; priprema i donošenja budžeta, finansiranje deficita i plan otplate obaveza iz ranijih godina nisu vršeni u skladu sa odredbama Zakona o budžetskom sistemu Republike Srpske; stvaranje obaveza iznad visine budžetom odobrenih sredstava i nenamjensko trošenje dijela budžetskih sredstava, što je suprotno odredbama člana 40 Zakona o budžetskom sistemu Republike Srpske; isplata stimulativnog dijela plata za 2014. godinu nije bila usklađena sa Posebnim kolektivnim ugovorom za zaposlene u oblasti lokalne samouprave; pravila i kriterijumi za dodjelu sredstava u vidu granta nisu bila definisana; 11
dodjela sredstava granta sportskim organizacijama nije vršena u skladu sa odredbama Zakona o sportu. Uz data mišljenja sa rezervom za usklađenost izvršeno je skretanje pažnje kod opština Prnjavor i Derventa na neregulisana prava i obaveze koji su vezani za nefinansijsku imovinu u stalnim sredstvima koju je opština ustupila JKP ''Vodovod'' a.d. Prnjavor na korišćenje i upravljanje. Negativno mišljenje za finansijske izvještaje opštini Kneževo dato je zbog neizvršenog popisa imovine i obaveza, nepravilne primjene okvira finansijskog izvještavanja prilikom sastavljanja finansijskih izvještaja, te brojnih, značajnih i sveprožimajućih grešaka i nepravilnosti u prezentovanim finansijskim informacijama i neadekvatnog objelodanjivanja informacija uz finansijske izvještaje. Negativno mišljenje za usklađenost poslovanja dato je za opštine Ljubinje i Kneževo. Razlozi za to bili su sljedeći: funkcionisanje opštine Kneževo, odnosno njenih organa (skupštine i načelnika) nije organizovano i vršeno u skladu sa odredbama Zakona o lokalnoj samoupravi; interni akti opštine Kneževo nisu usaglašeni sa Zakonom o lokalnoj samoupravi; nisu imenovani odbori, direktori javnih ustanova u nadležnosti opštine Kneževo; opština Ljubinje takođe nije imenovala direktore javnih ustanova u svojoj nadležnosti; nisu donesene ključne odluke neophodne za organizovanje i upravljanje poslovima u nadležnosti opštine (Kneževo i Ljubinje); nije usvojen budžet, niti izvještaj o izvršenju budžeta za prethodnu godinu za opštinu Kneževo, a opština Ljubinje nije donijela odluku o rebalansu budžeta, što je neusklađenost sa Zakonom o budžetskom sistemu Republike Srpske; nisu ostvareni prihodi po osnovu komunalnih naknada, nisu doneseni programi trošenja namjenskih prihoda; nabavke roba, usluga i radova nisu vršene u skladu sa Zakonom o javnim nabavkama BiH (Kneževo i Ljubinje); ugovori o zakupu zemljišta kod opštine Ljubinje nisu zaključeni u skladu sa odredbama Zakona o poljoprivrednom zemljištu; zaduživanje opštine Kneževo nije bilo u skladu sa Zakonom o zaduživanju, dugu i garancijama Republike Srpske, itd. U okviru 16 obavljenih revizija u periodu od 01.09. do 31.12.2015. godine dato je ukupno 197 preporuka, od kojih 114 za otklanjanje grešaka i nepravilnosti vezanih za finansijske izvještaje i 83 preporuke za otklanjanje uzroka neusklađenosti poslovanja. Javnim preduzećima dato je ukupno 85 preporuka za otklanjanje grešaka i nepravilnosti koje su vezane za finansijsko izvještavanje i 44 preporuke vezane za otklanjanje uzroka neusklađenosti poslovanja. Jedinicama lokalne samouprave dato je 29 preporuka za otklanjanje grešaka i nepravilnosti koje su vezane za finansijsko izvještavanje i 39 preporuka koje su vezane za otklanjanje uzroka neusklađenosti poslovanja. 2.2. Planirane i izvršene finansijske revizije za 2015. godinu, u periodu od 01.01. do 31.08.2016. godine U skladu sa Zakonom o reviziji javnog sektora Republike Srpske (čl. 3. i 16.) Godišnjim planom revizija za 2016. godinu, u periodu od 01.01. do 31.08.2015. 12
godine planirano je provođenje finansijskih revizija za 2015. godinu za ukupno 52 subjekta. Pregled planiranih finansijskih revizija za 2015. godinu, čije provođenje je planirano u periodu od 01.01. do 31.08.2016. godine Budžet za RB Naziv subjekta revizije 2015. god. u KM 1 Služba predsjednika Republike Srpske 9.898.800 2 Narodna skupština Republike Srpske 10.694.500 3 Vijeće naroda Republike Srpske 3.631.500 4 Generalni sekretarijat Vlade Republike Srpske 8.833.200 5 Ministarstvo finansija Republike Srpske 12.422.000 6 Ministarstvo unutrašnjih poslova Republike Srpske 165.852.000 7 Ministarstvo prosvjete i kulture Republike Srpske (zbirno) 386.036.400 8 OŠ ''Mladen Stojanović'' Laktaši 9 OŠ ''Danilo Brković'' Gradiška 10 Šumarski fakultet Banja Luka 11 Elektrotehnički fakultet Istočno Sarajevo 12 Srednjoškolski centar ''Miloš Đujić'' Čelinac 13 Srednjoškolski centar Kotor Varoš 14 Ministarstvo pravde Republike Srpske (zbirno) 100.823.200 15 Osnovni sud Derventa 1.128.100 16 Osnovni dud Prijedor 2.025.800 17 Okružni sud Banja Luka 4.296.600 18 Okružni sud Doboj 1.516.300 19 Okružni privredni sud Banja Luka 1.799.800 20 Okružni privredni sud Istočno Sarajevo 762.300 21 Ministarstvo porodice, omladine i sporta Republike Srpske 7.255.300 22 Ministarstvo uprave i lokalne samouprave Republike Srpske 8.175.200 23 Ministarstvo nauke i tehnologije Republike Srpske 5.500.600 24 Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite Republike Srpske 42.904.500 25 Mininstarstvo industrije, energetike i rudarstva Republike Srpske 4.813.300 26 Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srpske (zbirno) 78.495.700 27 Agencija za Agrarna plaćanja 60.894.700 28 Ministarstvo saobraćaja i veza Republike Srpske 28.720.100 29 Ministarstvo trgovine i turizma Republike Srpske 6.487.300 30 Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju Republike Srpske 4.345.400 31 Ministarstvo rada i boračko invalidske zaštite Republike Srpske 486.315.000 32 Ministarstvo za ekonomske odnose i regionalnu saradnju Republike Srpske 9.212.800 33 Ministarstvo za izbjeglice i raseljena lica Republike Srpske 9.864.200 13
RB Naziv subjekta revizije Budžet za 2015. god. u KM 34 Poreska uprava Republike Srpske 27.157.000 35 Republička uprava za geodetske i imovinsko pravne poslove Republike Srpske 17.629.400 Fondovi socijalne zaštite 36 Fond za penzijsko i invalidsko osiguranje Republike Srpske 1.080.000.000 37 Fond zdravstvenog osiguranja Republike Srpske 620.000.000 38 Fond dječije zaštite Republike Srpske 56.000.000 39 Zavod za zapošljavanje Republike Srpske 120.000.000 40 Konsolidovani godišnji finansijski izvještaj za korisnike budžeta Republike Srpske 2.033.000.000 Budžetski rashodi i izdaci 1.588.613.000 Budžetska rezerva 2.500.000 Ostala budžetska potrošnja 6.717.200 Unutrašnji dug 314.427.000 Ino dug 208.531.000 Javne investicije 22.105.000 Jedinice lokalne samouprave 41 Opština Petrovo 2.379.990 42 Opština Modriča 8.249.000 43 Opština Kotor Varoš 7.590.000 44 Opština Čelinac 5.433.000 45 Opština Novo Goražde 1.640.950 46 Opština Lopare 4.700.000 47 Opština Osmaci 1.433.500 48 Opština Pelagićevo 2.080.000 49 Opština Čajniče 2.360.000 50 Opština Han Pijesak 2.944.454 Javna preduzeća 51 ZP ''Rudnik i termoelektrana'' a.d. Gacko 130.000.000 52 ZP '' Elektrokrajina'' a.d. Banja Luka 209.226.000 U skladu sa planom revizijskih aktivnosti za 2016. godinu, u revizijskom ciklusu od 01.01. do 31.08.2016. godine, Sektor finansijske revizije proveo je ukupno 53 revizije, od čega: 35 revizija kod direktnih budžetskih korisnika, četiri revizije fondova socijalne sigurnosti, 10 revizija kod jedinica lokalne samouprave, reviziju Konsolidovanog godišnjeg finansijskog izvještaja za korisnike budžeta Republike Srpske, 2 revizije javnih preduzeća i reviziju finansijskog izvještaja realizacije projekta ''NORBAS'', po posebnom zahtjevu Univerziteta u Banjoj Luci. Navedenim finansijskim revizijama kod korisnika budžeta Republike Srpske i Konsolidovanog godišnjeg finansijskog izvještaja za korisnike budžeta Republike obuhvaćeno je oko 99% budžeta Republike za 2015. godinu. Revizijom su obuhvaćeni finansijski izvještaji svih planiranih subjekata revizije i jedna revizija po naknadnom zahtjevu: 14
institucije od posebnog značaja (4): Narodna skupština Republike Srpske, Vijeće Naroda Republike Srpske, Služba predsjednika Republike Srpske i Generalni sekretarijat vlade Republike Srpske; ministarstva (16): 13 revizija pojedinačnih finansijskih izvještaja ministarstava i 3 revizije zbirnih finansijskih izvještaja (Ministarstvo prosvjete i kulture; Ministarstvo pravde; Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede); republičke uprave (2): Poreska uprava, Republička uprava za geodetske i imovinsko pravne poslove; ostale budžetske institucije (13) fondovi socijalne sigurnosti (4): Fond za dječiju zaštitu, Zavod za zapošljavanje, Fond zdravstvenog osiguranja i Fond za penzijsko i invalidsko osiguranje; Konsolidovani godišnji finansijski izvještaj za korisnike budžeta Republike Srpske (1); jedinice lokalne samouprave (10)- opštine: Petrovo, Modriča, Kotor Varoš, Čelinac, Novo Goražde, Lopare, Osmaci, Pelagićevo, Čajniče i Han Pijesak; javna preduzeća (2): ZP ''Rudnik i termoelektrana'' a.d. Gacko i ZP ''Elektrokrajina'' a.d. Banja Luka i Projekat (1): projekat ''NORBAS'' u realizaciji Univerziteta u Banjoj Luci. Urađene su revizije zbirnih finansijskih izvještaja za navedena tri ministarstva zbog toga što u svom sastavu imaju veliki broj institucija koje sastavljaju pojedinačne finansijske izvještaje, raspolažu sa 28% (565,4 miliona KM) od ukupno planirane budžetske potrošnje i što nije moguće (zbog ograničenih resursa revizije) odabrati dovoljan broj pojedinačnih finansijskih izvještaja institucija koje su u njihovom sastavu, na osnovu kojih bi se mogla potvrditi tačnost, usklađenost i namjensko trošenje ukupno odobrenih budžetskih sredstava. Osim zakonom propisanih obaveznih revizija za svaku godinu, na bazi procjene rizika nastanka materijalno značajnih grešaka i neusklađenosti, urađene su revizije pojedinačnih izvještaja za 13 budžetskih korisnika: Agencije za agrarna plaćanja; osnovnih škola ''Mladen Stojanović'' Laktaši i ''Danilo Borković Gradiška; Srednje škole Čelinac i Srednjoškolskog centra Kotor Varoš; Šumarskog fakulteta u Banjoj Luci i Elektrotehničkog fakulteta u Istočnom Sarajevu; osnovnih sudova u Derventi i Prijedoru; okružnih sudova u Banjoj Luci i Doboju; te okružnih privrednih sudova u Banjoj Luci i Istočnom Sarajevu. Kriterijumi za procjenu rizika obuhvataju vrijednost budžeta odobrenog za 2015. godinu, broj zaposlenih, vrijednost aktive/pasive, obim javnih nabavki, broj ranije datih preporuka, proteklo vrijeme od posljednje revizije i vrsta ranije datog revizijskog mišljenja. S obzirom na organizacionu složenost ministarstava za koje su revidirani zbirni izvještaji i broj institucija u okviru njih, na osnovu izvršene procjene rizika, izvršena su detaljna ispitivanja značajnih transakcija i stanja na nivou zbirnih izvještaja i pojedinačnih finansijskih izvještaja: kod Ministarstva pravde, osim samog Ministarstva i šest navedenih institucija obuhvaćeni su i uzorkom odabrani pojedinačni finansijski izvještaji za: Okružno tužilaštvo u Banjoj Luci, Centar za pružanje besplatne pravne pomoći i Kaznenopopravni zavod u Doboju. Za šest institucija: Pravobranilaštvo Republike Srpske, Osnovni sud u Banjoj Luci, Osnovni sud u Bijeljini, Okružni sud u Bijeljini, 15
Okružno tužilaštvo u Bijeljini i Kazneno-popravni zavod (KPZ) u Banjoj Luci je vršeno ispitivanje sprovođenja preporuka iz prethodnog izvještaja; kod Ministarstva prosvjete i kulture, osim samog Ministarstva i 6 pojedinačnih finansijskih izvještaja, obuhvaćeni su uzorkom odabrani finansijski izvještaji 42 institucije osnovnog, srednjeg i visokog obrazovanja, kulture i studentskih i đačkih domova. Način konsolidacije institucija u okviru Ministarstva je detaljno provjeren. Sve značajnije nabavke izvršene tokom 2015. god. u okviru Ministarstva i institucija u njegovoj nadležnosti su takođe provjerene; kod Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, osim izvještaja Ministarstva i Agencije za agrarna plaćanja obuhvaćene su aktivnosti i transakcije Fonda ''Partner'' i Jedinice za koordinaciju projekata u poljoprivredi. U skladu sa ISSAI standardima i Smjernicama za reviziju javnog sektora, uz reviziju finansijskih izvještaja za 2015. godinu izvršena je i revizija usklađenosti poslovanja u skladu sa ISSAI 4200 Revizija usklađenosti uz reviziju finansijskih izvještaja. Na osnovu izvršenih revizija data su odvojena mišljenja za finansijske izvještaje i mišljenja za usklađenost. Za revizije finansijskih izvještaja koje su izvršene u periodu od 01.01. do 31.08.2016. godine (53) data su sljedeća mišljenja: mišljenje za finansijske izvještaje: pozitivno mišljenje za 16 subjekata, mišljenje sa rezervom za 36 subjekata i negativno mišljenje za 1 subjekta revizije; mišljenje za usklađenost poslovanja: pozitivno mišljenje za 22 subjekta i mišljenje sa rezervom za 31 subjekta revizije. Skretanje pažnje na određena pitanja u skladu sa ISSAI 1706 izvršeno je uz mišljenje o finansijskim izvještajima za 27 subjekata, od kojih uz pozitivna mišljenja 7 i uz mišljenja sa rezervom 20. Skretanje pažnje na određena pitanja u skladu sa ISSAI 1706 i 4200 izvršeno je uz mišljenje o usklađenosti za 46 subjekata, od kojih uz pozitivno mišljenje 17 i uz mišljenje sa rezervom 29. Pregled izvršenih revizija finansijskih izvještaja za 2015. g. i izraženih revizorskih mišljenja (period 01.01.2016 31.08.2016. g.) RB Subjekti revizije Naziv subjekta revizije finansijski izvještaji 16 Vrsta mišljenja Usklađenost Broj preporuka za FI Broj preporuka za uskl. Direktni korisnici budžeta Republike 1 Služba predsjednika Republike Srpske pozitivno pozitivno, sp 0 0 2 Narodna skupština RS pozitivno pozitivno, sp 0 0 3 Vijeće naroda pozitivno, sp pozitivno 0 0 4 Generalni sekretarijat Vlade Republike Srpske pozitivno, sp rezerva, sp 2 6 5 Ministarstvo finansija rezerva rezerva, sp 2 4 6 Ministarstvo unutrašnjih poslova pozitivno pozitvno 3 7 Ministarstvo prosvjete i kulture (zbirno) rezerva, sp rezerva, sp 13 1 8 OŠ ''Mladen Stojanović'' Laktaši rezerva, sp rezerva, sp 2 1
9 OŠ ''Danilo Brković'' Gradiška rezerva, sp rezerva, sp 1 1 10 Šumarski fakultet Banja Luka pozitivno, sp pozitvno 1 1 11 Elektrotehnički fakultet Istočno Sarajevo pozitivno pozitivno, sp 1 0 12 Srednjoškolski centar ''Miloš Đujić'' Čelinac rezerva, sp pozitivno, sp 0 0 13 Srednjoškolski centar Kotor Varoš rezerva, sp rezerva, sp 2 1 14 Ministarstvo pravde (zbirno) rezerva, sp rezerva, sp 6 5 15 Osnovni sud Derventa rezerva, sp pozitivno, sp 3 3 16 Osnovni dud Prijedor pozitivno, sp pozitivno, sp 2 1 17 Okružni sud Banja Luka rezerva, sp pozitivno, sp 1 0 18 Okružni sud Doboj pozitivno pozitivno 0 1 19 Okružni privredni sud Banja Luka pozitivno, sp rezerva, sp 0 2 20 Okružni privredni sud Istočno Sarajevo pozitivno, sp pozitivno, sp 0 2 21 Ministarstvo porodice, omladine i sporta rezerva rezerva, sp 2 5 22 Ministarstvo uprave i lokalne samouprave pozitivno, sp pozitivno, sp 0 5 23 Ministarstvo nauke i tehnologije rezerva, sp pozitivno, sp 2 3 24 Ministarstvo zdravlja i socijalne zaštite rezerva rezerva, sp 4 2 25 Min. industrije, energetike i rudarstva rezerva, sp pozitivno, sp 5 2 26 Min. poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede - rezerva, sp rezerva, sp 0 6 zbirni 27 Agencija za Agrarna plaćanja rezerva rezerva,sp 0 3 28 Ministarstvo saobraćaja i veza pozitivno pozitivno, sp 0 1 29 Ministarstvo trgovine i turizma rezerva rezerva, sp 5 3 30 Ministarstvo za prostorno uređenje, građevinarstvo i pozitivno pozitivno, sp 0 0 ekologiju 31 Ministarstvo rada i boračko invalidske zaštite rezerva, sp rezerva, sp 5 2 32 Ministarstvo za ekonomske odnose i reg. saradnju pozitivno pozitivno, sp 3 4 33 Ministarstvo za izbjeglice i raseljena lica rezerva, sp rezerva, sp 1 3 34 Poreska uprava Republike Srpske rezerva, sp pozitivno, sp 2 2 35 Republička uprava za geodetske i imovinsko pravne rezerva rezerva, sp 4 3 poslove Fondovi socijalne zaštite 36 Fond za penzijsko i invalidsko osiguranje rezerva pozitivno, sp 5 2 37 Fond zdravstvenog osiguranja rezerva rezerva, sp 3 2 38 Fond dječije zaštite rezerva, sp rezerva, sp 1 3 39 Zavod za zapošljavanje rezerva, sp pozitivno, sp 7 1 40 Konsolidovani godišnji finansijski izvještaj za rezerva rezerva, sp 4 3 17
korisnike budžeta RS Jedinice lokalne samouprave 41 Opština Petrovo rezerva, sp rezerva, sp 7 3 42 Opština Modriča rezerva rezerva, sp 7 7 43 Opština Kotor Varoš rezerva, sp Rezerva, sp 44 Opština Čelinac rezrva, sp rezerva, sp 11 2 45 Opština Novo Goražde rezerva, sp rezerva, sp 14 6 46 Opština Lopare negativno rezerva, sp 6 3 47 Opština Osmaci rezerva rezerva, sp 3 5 48 Opština Pelagićevo rezerva rezerva, sp 6 4 49 Opština Čajniče rezerva, sp rezerva, sp 2 5 50 Opština Han Pijesak rezerva, sp rezerva, sp 2 5 Javna preduzeća 51 ZP ''Rudnik i termo-elektrana'' a.d. Gacko rezerva, sp rezerva 9 6 52 ZP '' Elektrokrajina ''a.d. Banja Luka rezerva, sp rezerva 8 8 Projekti 53 Projekat ''NORBAS'' pozitivno pozitivno 0 0 sp = skretanje pažnje Direktni korisnici budžeta Republike Srpske Na osnovu izvršenih finansijskih revizija kod direktnih korisnika budžeta Republike Srpske (36), uzimajući u obzir i Konsolidovani godišnji finansijski izvještaj izražena su sljedeća mišljenja: za finansijske izvještaje: pozitivno mišljenje za 15 subjekata, od kojih je uz 7 datih pozitivnih mišljenja izvršeno skretanje pažnje; mišljenje sa rezervom za 21 subjekta, od kojih je uz 14 mišljenja sa rezervom izvršeno skretanje pažnje. za usklađenost poslovanja: pozitivno mišljenje za 19 subjekata, od kojih je uz 15 pozitivnih mišljenja izvršeno skretanje pažnje i mišljenje sa rezervom za 17 subjekata. Skretanje pažnje na značajna pitanja je izvršeno uz sva data mišljenja sa rezervom. Fondovi socijalne sigurnosti Na osnovu izvršenih revizija kod 4 fonda socijalne sigurnosti izražena su mišljenja: za finansijske izvještaje: mišljenje sa rezervom za Fond za penzijsko i invalidsko osiguranje Republike Srpske i Fond zdravstvenog osiguranja i mišljenje sa rezervom uz skretanje pažnje za Fond dječije zaštite i Zavod za zapošljavanje. za usklađenost poslovanja: pozitivno mišljenje uz skretanje pažnje za Fond za penzijsko i invalidsko osiguranje Republike Srpske i Zavod za zapošljavanje i mišljenje sa rezervom uz skretanje pažnje za Fond zdravstvenog osiguranja i Fond dječije zaštite. 18
Jedinice lokalne samouprave Na osnovu izvršenih 10 finansijskih revizija kod jedinica lokalne samouprave izražena su mišljenja: za finansijske izvještaje: mišljenje sa rezervom za 9 opština, od kojih je uz četiri mišljenja izvršeno skretanje pažnje na značajna pitanja i negativno mišljenje za jednu opštinu; za usklađenost poslovanja: mišljenje sa rezervom za 10 opština sa skretanjem pažnje uz sva data mišljenja. Javna preduzeća i projekti U izvještajnom periodu izvršene su dvije finansijske revizije kod javnih preduzeća: ZP ''Rudnik i termoelektrana'' a.d. Gacko i ZP ''Elektrokrajina'' a.d. Banja Luka i jednog projekta u realizaciji Univerziteta u Banjoj Luci. Na osnovu izvršene revizije finansijskih izvještaja navedenih subjekata data su sljedeća mišljenja: za finansijske izvještaje: mišljenja sa rezervom uz skretanje pažnje za javna preduzeća i pozitivno mišljenje za projekat; za usklađenost poslovanja: mišljenja sa rezervom za javna preduzeća i pozitivno mišljenje za projekat. Rezultati provedenih finansijskih revizija za 2015. godinu u periodu od 01.01. do 31.08.2016. godine Pozitivno mišljenje Pozitivno mišljenje za finansijske izvještaje i za usklađenost poslovanja dato je za one finansijske izvještaje za koje nisu utvrđene značajne greške, nepravilnosti i neusklađenosti. Nivo značajnosti je utvrđen u skladu sa ISSAI standardima i Metodologijom za finansijsku reviziju. Skretanje pažnje Uz pozitivna mišljenja i mišljenja sa rezervom izvršeno je skretanje pažnje na određena pitanja i situacije koji su predviđeni ISSAI 1706 i 4200, odnosno na određene činjenice koje nisu imale uticaja na revizijsko mišljenje, ali u skladu sa standardima smatralo se za potrebnim da se korisnicima finansijskih izvještaja te činjenice naglase, jer neke od njih mogu u narednom periodu imati uticaja na mišljenje o finansijskim izvještajima ili o usklađenosti poslovanja, a neke zahtijevaju određena sistemska rješenja u pogledu organizacije, planiranja ili normativne regulative. Takve činjenice obično zavise od budućih radnji ili dogođaja koji nisu pod direktnom kontrolom subjekta revizije ili se odnose na okolnosti na koje niži budžetski korisnici nisu mogli uticati. Neka pitanja na koja je izvršeno skretanje pažnje uz data mišljenja na finansijske izvještaje kod nižih budžetskih korisnika imala su uticaj na mišljenje na Konsolidovani godišnji finansijski izvještaj za korisnike budžeta Republike. Najznačajnija pitanja na koja je izvršeno skretanje pažnje su sljedeća: 19
neobezbijeđena budžetska sredstva za većinu budžetskih korisnika za obaveze koje su odobrene rebalansom budžeta a nisu izmirene do 29.02.2016. godine, odnosno čije izvršenje će pasti na teret budžeta 2016. godine (zbirno 190,8 miliona KM); neizmirene ukupne tekuće obaveze fondova socijalne sigurnosti u iznosu od 346,8 miliona KM, od kojih prema Zakonu o izvršenju budžeta Republike Srpske 163,2 miliona KM nije moglo biti iskazano kao izvršenje budžeta fondova za 2015. godinu; evidentiranje tekućih rashoda kao rashoda obračunskog karaktera kod budžetskih korisnika (23,81 milion KM) zbog nedovoljno raspoloživih sredstava za planirane i odobrene namjene (Ministarstvo rada i boračko invalidske zaštite, Ministarstvo prosvjete i kulture, Ministarstvo unutrašnjih poslova, Ministarstvo pravde); niži budžetski korisnici u okviru Ministarstva prosvjete i kulture nisu obezbijedili izvještaje o izvršenju budžeta koji zadovoljavaju sve zahtjeve Pravilnika o finansijskom izvještavanju za korisnike prihoda budžeta Republike, opština, gradova i fondova i MRS JS 24 Prezentacija budžetskih informacija u finansijskim izvještajima (paragraf 14); novčana sredstva Ministarstva pravde, Ministarstva poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede i Poreske uprave koja su ostala blokirana na depozitnim računima kod ''Banke Srpske'' (preko 17 miliona KM) i sa 31.12.2015. godine preknjižena na ostala kratkoročna potraživanja zbog finansijske nestabilnosti banke; produžavanje roka važnosti Strategije razvoja Republike Srpske za period 2017-2021. godine, bez inoviranja analiza na osnovu kojih su procjene razvoja vršene za period 2010-2015. godine; kapitalna ulaganja koja iz budžetskih i drugih sredstava vrši Ministarstvo za izbjeglice i raseljena lica u saobraćajne i druge infrastrukturne objekte kojima raspolažu jedinice lokalne samouprave, a za koja nisu definisane računovodstvene politike o priznavanju imovine stečene na ovaj način; ulaganja u projekat izgradnje naselja Andrićgrad koja se realizuju preko privrednog društva ''Andrićgrad'' d.o.o Višegrad pri čemu, iako je projekat od strateškog značaja nije donesena odluka o utvrđivanju statusa ''Andrićgrad'' d.o.o Višegrad kao pravnog lica od posebnog značaja za Republiku Srpsku; dodjela koncesije preduzeću Andrićgrad d.o.o. Višegrad na zemljište površine 30.913 m 2 na ušću rijeke Rzav u Drinu; priznavanje obaveza po ino kreditima u poslovnim knjigama javnih preduzeća ZP ''Rudnik i termoelektrana'' a.d. Gacko (11,10 miliona KM) i ZP ''Elektrokrajina ''a.d. Banja Luka (36,78 miliona KM) iako je potpisnik ugovora i dužnik po ino kreditima MH Elektroprivreda Republike Srpske, MP a.d. Trebinje. Ne postoje formalnopravni akti koji regulišu interne odnose između matičnog i zavisnih preduzeća u pogledu obaveza sadržanih u ugovorima o ino kreditima; komunalna imovina (vodovodi i kanalizacija) koja predstavlja tehničko-tehnološku cjelinu i pretpostavku za proizvodnju i distribuciju vode, prečišćavanje i odvođenje otpadnih voda i drugih komunalnih usluga, koja se evidentira na osnovu izvora finansiranja u okviru poslovnih evidencija opština. Prihodi po osnovu izvršenih usluga i rashodi po osnovu održavanja te imovine su iskazani u finansijskim izvještajima javnih komunalnih preduzeća, a rashodi po osnovu amortizacije za imovinu koja je u evidencijama opštine u finansijskim izvještajima opštine. Zbog toga nisu u potpunosti ispunjeni zahtjevi MRS JS 17 - Nekretnine, postrojenja i oprema (paragraf 14) kojim je definisano da subjekt priznaje sredstvo pod 20
uslovom ''da je vjerovatno da će se buduće ekonomske koristi i uslužni potencijal povezan sa tim sredstvom priliti u entitet i da se trošak te stavke može pouzdano izmjeriti''. Mišljenje sa rezervom za finansijske izvještaje U skladu sa ISSAI 1705 Modifikacije mišljenja u izvještaju nezavisnog revizora, mišljenje sa rezervom se izražava u slučajevima kada: ''Revizor zaključi, na osnovu prikupljenih revizijskih dokaza, da finansijski izvještaji u cjelini nisu bez materijalno pogrešnih iskaza. Odnosno kada revizor, nakon prikupljenih dovoljno adekvatnih revizijskih dokaza, zaključi da su pogrešni iskazi, pojedinačno ili zajedno, materijalno značajni, ali nisu prožimajući za finansijske izvještaje ili revizor nije u mogućnosti da prikupi dovoljno adekvatnih revizijskih dokaza na kojima će zasnivati svoje mišljenje ali zaključuje da mogući efekti neotkrivenih pogrešnih iskaza na finansijske izvještaje, ukoliko ih ima, mogu biti materijalne prirode, ali ne i sveobuhvatni.'' Utvrđene greške i nepravilnosti koje su za posljedicu imale mišljenje sa rezervom na pojedinačne finansijske izvještaje budžetskih korisnika, fondova socijalne sigurnosti, Konsolidovanog godišnjeg izvještaja o izvršenju budžeta Republike i Jedinica lokalne samouprave odnose se na sljedeće: popis imovine i obaveza na dan 31.12.2015. god. nije izvršen u skladu sa Pravilnikom o načinu i rokovima vršenja popisa i usklađivanja knjigovodstvenog sa stvarnim stanjem imovine i obaveza kod Ministarstva finansija, Ministarstva trgovine i turizma i opština: Pelagićevo, Modriča, Han Pijesak, Petrovo, Osmaci, Novo Goražde, Čelinac i Kotor Varoš. zbog nepravilnog tretmana prihoda (priznavanja ili klasifikacije) po raznim osnovama iskazani prihodi i primici za 2015. god. su precijenjeni kod Ministarstva zdravlja i socijalne zaštite (1,36 miliona KM) i Zavoda za zapošljavanje (26,96 hiljada KM), potcijenjeni kod Fonda zdravstvenog osiguranja (74,72 hiljade KM), Ministarstva industrije, energetike i rudarstva (20,85 hiljada) i opštine Novo Goražde (141,09 hiljada); zbog neadekvatnog priznavanja i vrednovanja prihoda (MRS JS 9 Prihodi od transakcija razmjene i MRS JS 23 Prihodi od transakcija koje nisu transakcije razmjene) više ili manje su iskazani prihodi, obračunski prihodi, ostala kratkoročna razgraničenja, što je za posljedicu imalo i nerealno iskazivanje finansijskog rezultata i deficita tekućeg perioda (Ministarstvo prosvjete i kulture (1,34 miliona), opštine Čelinac i Kotor Varoš); veći broj budžetskih korisnika (Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede, Ministarstvo rada i boračko-invalidske zaštite, Ministarstvo prosvjete i kulture, Ministarstvo za izbjeglice i raseljena lica, Ministarstvo pravde, MUP, Ministarstvo finansija, Ministarstvo nauke i tehnologije, Ministarstvo porodice, omladine i sporta, Ministarstvo trgovine i turizma) nije planirao prenesene obaveze iz prethodne godine (zbirno najmanje 78,50 miliona KM) kao izdatke za otplatu dugova, što nije u skladu sa čl. 14. stav 9. Zakona o budžetskom sistemu Republike Srpske i čl. 108. stav (8) Pravilnika o budžetskim klasifikacijama, sadržini računa i primjeni kontnog plana za korisnike budžeta Republike, opština, gradova i fondova i zbog čega izvršenje budžeta za 2015. g. nije prezentovano na fer i objektivan način; 21