HRANA U ZDRAVLJU I BOLESTI

Транскрипт

1 Bihać, 20 septembar 2017, Muzej I zasijedanja AVNOJ-a ISKRA Ženska edukativna organizacije Bihać ZNAČAJ PRAVILNE PREHRANE I NJEN UTICAJ NA ZDRAVLJE Pripremili: Prof. Dr. Midhat Jašić dr. med. Zuhal Sancakli Hodzic. Zineta Horozović dipl.ing.

2 Prehrana i dimenzije ljudskog bića EMOTIVNA FIZIČKA DRUŠTVENA DUHOVNA INTELEKTUALNA

3 Drugi faktori Životni stil Stres Bolesti i prehrana Drugi faktori Genetski faktori Suficitarnot nutrijentata Deficitarnost nutrijentata Preosjetljivost na hranu Poremećaji u prehrani Posljedica drugih bolesti Debljina Bolesti krvnih sudova, D. melitus tip 2, Hiperlipidemija, Hipertenzija, Karcinom Druge bolesti Avitaminoze Nedostatak minerala Nedostatak proteina ( kvašiorkor marazam) Alergije na hranu Netolerancije na hranu Anoreksija Bulimija Kaheksija Druge Malnutricije

4 Hrana, prehrana, nutrijent Hrana- materija koju unosimo u organizam Preharana proces njenog unosa i iskorištenja Nutrinet- hranljiva hemijska materija iz jela i pića Nutricionizam- odnos prehrane i zdravlja Dijetetika- prehrana i životni stil Dijetoterapija-tretman bolesti hranom

5 Kvalitet i atributi kvaliteta hrane i ishrane 1.Kvalitet hrane Dvije osnovne grupe atributa kvaliteta hrane: zdarvstveni atributi (food safety) ostali atributi (tehnološki, senzorni, nutritvni i drugi) 2.Atributi kvaliteta hrane - ostali nutritivni atributi tehnološki atributi senzorni/organoleptički atributi tekstura i reologija 3.Kvalitet ishrane i atributi kvaliteta ishrane prehrambene navike ishrana u odnosu na dob, spol, zdravstveni status, zanimanje prehrambeni običaji Esencijalni i neesencijalni nutrijenti P, UH, L

6 Sastojci hrane i zdravlje

7 Nutritivne ( korisne) i nenutritivne (štetne) materije u hrani

8 Sastojci hrane i zdravlje Najpoznatije rafinirane namirnice (štetne pri prekomjernom konzumiranju) su: bijeli šećer ili saharoza te hrana koja se proizvodi ili priprema sa saharozom kao što su kolači, keksi, vafli, koditorski proizvodi itd., bijelo brašno i hrana koja se proizvodi ili priprema od bijelog brašna kao što su bijeli kruh, bijela tjestenina, a na prostorim BiH su pite i ćevapi, bijela sol i proizvodi koji sadrže povećane količine soli ( suhomesnati proizvodi, snack, marinirani proizvodui, proizvodi u slanokiselom rastvoru, neki fermentirani itd.) bijele masnoće kao što je hirogenizirana biljna mast, margarin i životnjske masti ( svinjska mast, loj, šorternzi itd.) 1.BIJELI ŠEĆER 2.PROIZV ODI OD BIJELOG BRAŠNA 3.Bijela SOL 4.BIJELE MASNOĆE DOPRINOSI RAZVOJU DOPRINOSI RAZVOJU DOPRINOSI RAZVOJU DOPRINOSI RAZVOJU DIJABETESA II DIJABETESA II HIPERTENZIJA HIPERLIPDEMIJE

9 PORUKA : SMANJIMO RAFINIRANE NAMIRNICE U ISHARNI World Health Statistics Annual online version. Food and Agriculture

10 Sastojci hrane i zdravlje

11 Biološki aktivne komponente hrane 2. Nenutritivnog porijekla su: dijetalna vlakna ( mogu se svrstati i u nutriejente), klorofil, karoteonoidi, flavonoidi, alkaloidi, glikozidi, Izotiocijanati steroli, fitseotrogeni...

12 Biološki aktivne komponente Neki od dotadataka prehrani prvesntveno djeluju na: 1. probavni sistem kao što su dijetalna vlakna, te enzimi kao dodaci prehrani ( primjer: bromelain, papain), 2. krvožilni ( primjer: omega tri masne kiseline), 3. endokrini ( primjer: alfalipoična kiselina), 4. nervni sistem ( primjer: derivati ksantina, biogeni amini )

13 Biološki aktivne tvari -djelovanje na organizam- Biološki aktivne komponente mogu djelovati uglavnom na jedan organ ili na sistem kao npr. na probavni sistem, krvožilni, centralni nervni sistem (CNS), imuni sistem i druge Pošto je ljudski organizam složeni sistem gdje su funkcije pojedinih organa jako usko vezane, tako će i biološki aktivne komponente imati utjecaja na više organa i na sveukupno stanje organizma

14 Biološki aktivne tvari -djelovanje na organizam- Probavni sistem- aktivne komponente sistem su u prvom redu biljna vlakna Ona poboljšavaju crijevnu peristaltiku ali ujedno i adsorbuju holesterol i time indirektno utiču na poboljšanje stanja kardiovaskularnog sistema (KVS) Pozitivan učinak na probavni sistem imaju prebiotici, probiotici, simbiotici, te inhibitori probavnih enzima koji su brojni u soji i nekim žitaricama

15 Biološki aktivne tvari -djelovanje na organizam- KVS pozitivan uticaj imaju polinezasićene omega-3-masne kiseline (linoleinska i dokozaheksaenoinska, te eikozopentenoinska kiselina) koje ujedno stimulišu i imuni odgovor na infekciju i traumu CNS-derivati ksantina, odnosno kofein, tein i teobromin djeluju kao stimulatori CNS-a, a pored njih tu su i melatonin (nedostatak izaziva depresiju), guaranin...

16 Biološki aktivne tvari -djelovanje na organizam- Imunološki sistem - tvari koje djeluju na ovaj sistem su malo istražene i tu možemo svrstati vitamine i minerale Vitamini imaju funkcije koenzima u metaboličkim procesima kao i funkcije poboljšanje i vida, jačanje kostiju, uticaj na koagulaciji a krvi, sprečavanje oksidativnih procesa Minerali su najčešće u formi helata, a u vodi su u ionskoj strukturi, u organizmu imaju brojne uloge Minerali i vitamini su često samostalno ili u smješi sastojci dodataka prehrani

17 Biološki aktivne tvari -djelovanje na organizam- Antioksidansi štiti različite dijelove organizma na različitim razinama ćelije od oksidativnog stresa Ćelije mogu da tolerišu blagi oksidativni stres koji uzrokuje povišen nivo antioksidativne odbrane, dok veći oksidativni stres izaziva nepovratna oštećenja i smrt Najznačajniji antioksidansi su vitamin E, Vitamin C, cink, selen, lignani, flavonidi, ostali biljni fenoli i beta karoteni (likopen betakaroten, zeaksantin) Alfa lipoična kiselina (ALA) je moćno antioksidativno sredstvo koje je vrlo korisno i za snižavanje šećera u krvi. Pokazuje vrlo dobro dejstvo u dozi od mg dnevno

18 hrana, prehrana i zdravlje STRES NESANICA FIZIČKA NEAKTIVNOST

19 hrana, prehrana i zdravlje Moj doktor mi je preporučio samo jednu čašu na dan Vatrena vodica je unistila cijeli jedan narod

20 hrana, prehrana i zdravlje

21 Elemnti životnog stila i prehrana

22 Elemnti životnog stila i prehrana

23 Elemnti životnog stila i prehrana

24 Bolesti nepravilnog načina ishrane i bolesti izazvane hranom

25 Drugi faktori Životni stil Stres Bolesti i prehrana Drugi faktori Genetski faktori Suficitarnot nutrijentata Deficitarnost nutrijentata Preosjetljivost na hranu Poremećaji u prehrani Posljedica drugih bolesti Debljina Bolesti krvnih sudova, D. melitus tip 2, Hiperlipidemija, Hipertenzija, Karcinom Druge bolesti Avitaminoze Nedostatak minerala Nedostatak proteina ( kvašiorkor marazam) Alergije na hranu Netolerancije na hranu Anoreksija Bulimija Kaheksija Druge Malnutricije

26 Nedostatak nutrijenata u ishrani Bolesti deficitarnosti nutrijenata u isharani: Nedostatak vitamina u prehrani (Avitaminoze) Nedostatak minerala Nedostatak proteina u prehrani Kvašiorkor i marazam Druge bolesti

27 Bolesti suficitarnosti nutrijenata u ishrani debljina bolesti krvnih sudova, dijabetes melitus tip 2, hiperlipidemija, hipertenzija, karcinom Unos prevelike, nuravnotežene količine nutrijenata posebno lipida smatra se uzrokom mnogih bolesti Obilje ne donosi zdravlje

28

29

30 Bolesti izazvane hranom - intoksikacije i infenkcije BIOLOŠKE OPASNOSTI HEMIJSKE OPASNOSTI FIZIČKE OPASNOSTI 1. Makrobiološke opasnosti Pesticidi Staklo Insekti Antibiotici, hormoni Metal Glodari Veterinarski lijekovi Plastika Ptice i ostale štetočine Otrovne biljke Kamenje 2. Mikrobiološki opasnosti: Toksini mikr.porijekla Štetočine Prioni Toksikanti indus. otpada Kosti Virusi Prirodni toksikanti Dlake Bakterije Teški metali Nokti Kvasci i plijesni Aditivi Papir Protozoe Toksikanti iz prerade hrane Dijelovi strojeva Paraziti Sredstva za dezinfekciju Alergeni

31 Bolesti izazvane hranom - intoksikacije i infenkcije prekomjerno korištenje: -pesticida -aditivi - veterinarskih lijekova 31

32 Bolesti izazvane hranom - intoksikacije i infenkcije Kontaminanti iz okoliša

33 Kontrola u fazama proizvodnje i distribucije hrane standardi i kodovi GAP GMP, GHP, GLP, (PRP ) HACCP, FSM, QMS TQM- GDP, IFS

34 Genetically modified foods and the American-European opinion divide.

35 Naravno da su moje gljive zdrave: Nisu geneticki modificirane, nema u njima konzervansa, nema umjetnih bojila niti bilo

36 Organska hrana

37 Nešto nije u redu, naš zrak je čist, voda čista, stalno smo fizički aktivni, sva hrana nam je organska, ali niko ne živi duže od 30 godina

38 Ima li razloga za zabrinutost? Uživajte u vašoj hrani

39

40

41

42

43

44 Rizik od debljine i pothranjenosti rizik smrtnosti x 2.0 Gojaznost Pothranjenost Normalna te ž ina Vi š ak te ž ine x BMI

45

46 SICILIJA

47 ČAD

48 KUVAIT

49 USA

50 MEKSIKO

51 KINA

52 POLJSKA

53 KAJRO EGIPAT AHMEDOVA PORODICA

54 EKVADOR

55 KALIFORNIJA

56 MONGOLIJA

57 UK

58 BUTAN

59 NJEMAČKA

60 VRSTE HRANE KOJOM SE HRANIMO???????????

61 Zaključci Cilj Zaštita zdravlja i zdravstvena sigurnost potrošača hrane kako? Proaktivno preventivno djelovanje na svim nivoima Rezultat NACIONALNA STRATEGIJA PREHRANE Zdravo i radno sposbno stnovništvo Svih životnih dobi NACIONALNASTRATEGIJA ZDRAVLJA

62 Bolje upućeni ljudi čine bolje odluke (informacijsko doba)