Koordinatoru zdravstvenog vaspitanja

Broj: 1335 Datum: 20.06.2012.god. Analiza zdravstvenog stanja stanovništva Podunavskog okruga za 2011. godinu I UVOD Analizirati zdravstveno stanje stanovništva, znači biti unapred svesno orijentisan ka njegovom poboljšanju i daljem unapređenju (1). Analiza zdravstvenog stanja stanovništva Podunavskog okruga za 2011. godinu podrazumevala je sagledavanje osnovnih demografskih i zdravstvenih pokazatelja u cilju dijagnostikovanja problema i potreba određenih kategorija stanovništva. Samo poznavanjem zdravstvenih problema i potreba stanovništva moguće je dobro organizovati zdravstvenu službu i planirati kvalitetnu zdravstvenu zaštitu. Sprovedena analiza zdravstvenog stanja stanovništva Podunavskog okruga bazirana je na rutinskim podacima demografske i zdravstvene statistike i predstavlja presek zdravstvenog stanja stanovništva u 2011. godini. II GEOGRAFSKE I DEMOGRAFSKE KARAKTERISTIKE PODUNAVSKOG OKRUGA 2.1. Geografske karakteristike Podunavski okrug se nalazi u severoistočnom delu Centralne Srbije i prostire na površini od 1223 km 2, između Južno-Banatskog okruga na severu, Braničevskog okruga na istoku, Pomoravskog na jugoistoku i Šumadijskog okruga na jugozapadu, kao i Grada Beograda na zapadu. Prema konfiguraciji zemljišta pripada brdsko-ravničarskoj regiji. Podunavski okrug administrativno je podeljen na tri opštine: Velika Plana, Smederevo- Grad i Smederevska Palanka. Ove administrativne celine imaju ukupno 59 naselja i to opština Velika Plana 13, grad Smederevo 28 i opština Smederevska Palanka 18 naselja. 2.2. Demografske karakteristike Na teritoriji Podunavskog okruga živi ukupno 201908 stanovnika (prema Proceni stanovništva od 30.06.2010. godine) sa prosečnom gustinom naseljenosti od 166 lica po 1 km 2 (tabela br.1). Broj stanovnika Podunavskog okruga se za godinu dana umanjio za 0.6%, jer je prema predhodnoj proceni iznosio 203118 stanovnika. 1

OPŠTINA/ OKRUG Karakteristika teritorije Podunavskog okruga je da u njegove tri opstine živi veliki broj raseljenih lica, tako da broj stanovnika sa raseljenim licima iznosi 211430 (raseljena lica čine 4,5% ukupnog broja stanovnika). U ovoj analizi većina pokazatelja zdravlja je izračunavana na broj stanovnika sa raseljenim licima, obzirom da ostvaruju zdravstvenu zaštitu na teritoriji Podunavskog okruga. Tabela 1. Starosna struktura i indikatori stanovništva Podunavskog okruga u 2011. godini STANOVNIŠTVO (procenjeno stanje 30.06.2010.) Ukupno Na 1 km 2 Prosečna starost Indeks starenja Struktura stanovništva po dobnim grupama Predškols ka deca (0-6) Školoob avezni (7-18) Žene generativn o doba (15-49) Radno sposobni (15-64) Odrasli punoletn i 18 i više Očekivno trajanje života živorođ.dece 2008-2010 Vel. Plana 41985 122 42.35 119.55 2536 3546 9250 28033 34326 71.3 76.7 Smederevo 107638 224 39.90 90.42 7689 9732 25018 74841 86086 69.8 75.6 Sm. Palanka 52285 131 43.40 132.06 3201 4174 10865 34697 43092 72.4 77.2 Podunavski okrug 201908 165 41.32 106.26 13426 17452 45133 137571 163504 71.2 76.5 Na teritoriji Podunavskog okruga, prema površini koju zauzima, najveći je Grad Smederevo sa 481 km 2 i 107638 stanovnika. Broj stanovnika grada Smederevo sa raseljenim licima iznosi 114436, raseljena lica čine 5.9% stanovništva. Prema procenjenom broju stanovnika iz 2010. godine udeo stanovnika sa 65 i više godina (33459) u ukupnom broju stanovnika za Podunavski okrug (201908) iznosi 16.57% što pokazuje da populacija koja živi na teritoriji posmatranog okruga pripada staroj populaciji (udeo starih sa 65 i više godina preko 10.0%). Indeks starenja stanovništva za teritoriju Podunavskog okruga iznosi 106.26 što je pokazatelj starenja nacije (indeks preko 40). Indeks starenja predstavlja odnos broja starog (60 i više godina) i mladog (0-19 godina) stanovništva. U odnosu na prošlu godinu, kada je iznosio 102.20, ovaj pokazatelj se uvećao. 2.3. Vitalne karakteristike Vitalne karakteristike Podunavskog okruga posmatrane su kroz prirodna kretanja stanovništva, odnosno rađanje i umiranje (natalitet i mortalitet) (tabela br.2). M Ž 2

Tabela 2. Prirodno kretanje stanovništva Podunavskog okruga u 2010. godini (Vitalni događaji) OKRUG / Br. stanov. Br. živorođ. Ukupan br. Br. umrle Stopa Stopa Prirodni Stopa Stopa Vitalni (procenjeno opš. OPŠTINA stanje dece u umrlih u odojčadi nata- mor- prira- prirodnog mortalit. indeks PODUNAVSKI od 30.06.2010.) 2010.g. 2010.g. u 2010.g. liteta taliteta štaj priraštaja odojčadi OKRUG 201908 1728 2755 11 8.6 13.6-1027 -5.1 6.4 62.7 Velika Plana 41985 284 610 2 6.8 14.5-326 -7.8 7.0 46.6 Smederevo 107638 1056 1475 4 9.8 13.7-419 -3.9 3.8 71.6 Smederevska Palanka 52185 388 670 5 7.4 12.8-282 -5.4 12.9 57.9 Na teritoriji Podunavskog okruga, prema poslednjim zvaničnim podacima Republičkog zavoda za statistiku koji se odnose na 2010. godinu, za broj stanovnika bez raseljenih lica, beleži se niska stopa nataliteta od 8.6/1000 (manje od 15/1000), dok stopa opšteg mortaliteta iznosi 13.6/1000. Obzirom da je u ovoj godini bilo rodjeno malo manje dece nego u prošloj, vrednost stope nataliteta je smanjena za 0.5, dok je opšta stopa mortaliteta opala za 0.2. Pored navedenih indikatora posmatrani su još i veoma važni vitalni pokazatelji, kao što su stopa prirodnog priraštaja, odnosno razlika između živorođenih i umrlih na 1000 stanovnika u 2010. godini na teritoriji Podunavskog okruga i vitalni indeks koji predstavlja racionalnost prirodnog priraštaja. Stope prirodnog priraštaja u 2010. godini na pomenutoj teritoriji su veoma niske sa negativnim vrednostima u svim opštinama, gde je zabeleženo -7.8 promila u opštini Velika Plana kao najugroženijoj u ovom okrugu, sa vitalnim indeksom od 46.6. Grad Smederevo ima najpovoljniji vitalni indeks, odnosno broj živorođenih u odnosu na 100 umrlih lica u 2010. godini iznosi 71.6, dok na nivou okruga vitalni indeks iznosi 62.7. Smrtnost odojčadi kao veoma važan indikator zdravstvenog stanja stanovništva predstavlja važan pokazatelj dostupnosti zdravstvene zaštite, adekvatnosti i kvaliteta pruženih zdravstvenih usluga kao i nivoa socijalno-ekonomskog razvoja zemlje i na nivou okruga u 2010. godini iznosi 6.4 na 1000 živorodjenih. 2.4. Socio-ekonomski pokazatelji povezani sa zdravljem U 2010. godini prema zvaničnim podacima Republičkog zavoda za statistiku o broju zaposlenih u Republici Srbiji, u Podunavskom okrugu bilo je ukupno 40000 zaposlenih lica kojima je pružana zdravstvena zaštita u zdravstvenim ustanovama na ovoj teritoriji. Ovaj podatak govori o broju zaposlenih u privrednim društvima, preduzećima, 3

ustanovama, zadrugama, organizacijama uključujući i zaposlene u malim privrednim društvima kao i preduzetnike (lica koja samostalno obavljaju delatnost i zaposleni kod njih). Broj zaposlenih na 1000 stanovnika u 2010. godini iznosio je 198.1 lica, dok je u predhodnoj godini iznosio 207 zaposlenih na 1000 stanovnika Od prikazanog broja zaposlenih 35.8% bile su žene, a ostalo muškarci (64.2%). U posmatranom periodu na teritoriji ovog okruga bilo je ukupno 14533 nezaposlenih lica, prema podacima Nacionalne službe za zapošljavanje, odnosno 68.7 nezaposlenih lica na 1000 stanovnika. Broj nezaposlenih na 1000 stanovnika se smanjio u odnosu na predhodnu godinu. Od prikazanog broja nezaposlenih, 56.7% bile su žene. Prosečna zarada (svih sektora delatnosti) bez poreza i doprinosa po zaposlenom u 2010. godini u Podunavskom okrugu iznosila je 34082 dinara, ili 10.1% više nego predhodne. III. OPŠTI POKAZATELJI ZDRAVSTVENOG STANJA STANOVNIŠTVA Zdravstveno stanje stanovništva, kao preduslov ukupnog ekonomskog razvoja društva, predstavlja multidimenzionalnu karakteristiku populacije i uslovljeno je nizom faktora među kojima su: uslovi rada i življenja, fizička sredina i organizacija zdravstvene zaštite. Procena zdravstvenog stanja stanovništva predstavlja osnovu za identifikaciju prioriteta, preduzimanje određenih aktivnosti kao i preispitivanje postojeće zdravstvene politike, strategije i tehnologije u zdravstvenoj zaštiti (2). Najčešće korišćeni indikatori zdravstvenog stanja stanovništva su: opšti morbiditet, morbiditet od određenih bolesti, mortalitet, apsentizam i invalidnost. 3.1. Opšti morbiditet Opšti morbiditet kao indikator zdravstvenog stanja stanovništva na teritoriji Podunavskog okruga, u ovoj analizi, posmatran je putem Izveštaja o oboljenjima, stanjima i povredama na nivou domova zdravlja posmatranog okruga. 3.1.1. Morbiditet na nivou primarne zdravstvene zaštite Opšti morbiditet na nivou domova zdravlja Podunavskog okruga posmatran je u okviru službi za zdravstvenu zaštitu: male dece, školske dece, žena, opšte medicine, medicine rada i stomatologije. U 2011. godini na nivou svih domova zdravlja Podunavskog okruga registrovano je u pomenutim službama ukupno 379906 oboljenja, sa opštom stopom morbiditeta od 1796.8 na 1000 stanovnika. Prema broju korisnika zdravstvene zaštite na nivou okruga (211430 stanovnika sa raseljenim licima), može se zaključiti da su u proseku svakom stanovniku registrovana po 1.8 obolenja. U onosu na prošlu godinu, opšta stopa 4

obolevanja je opala, kao i prosečan broj obolenja po osobi (iznosila je 2028/1000 stanovnika). Najčešće registrovana oboljenja, stanja i povrede prema 10 MKB u Podunavskom okrugu na nivou primarne zdravstvene zaštite u 2011. godini, prikazana su na grafikonu broj 1. Grafik 1. Deset najčešćih grupa oboljenja po 10 MKB klasifikaciji registrovanih u Domovima zdravlja Podunavskog okruga 2011. godine 4.3% 4.8% 5.8% 5.9% 4.2% 10.1% 3.1% 2.9% 10.8% 35.6% X XIV IX XVIII XIII XIX XI XII IV I Deset vodećih grupa oboljenja po 10 MKB u Podunavskom okrugu u 2011. godini bile su: 1. Bolesti sistema za disanje (X grupa) (35.63%), 2. Bolesti mokraćno-polnog sistema (XIV grupa) (10.80%), 3. Bolesti sistema krvotoka (IX grupa) (10.13%), 4. Simptomi, znaci i patološki klinički i laborator. nalazi (XVIII grupa) (5.86%), 5. Bolesti mišićno-koštanog sistema i vezivnig tkiva (XIII grupa) (5.78%), 6. Povrede, trovanja i posledice delovanja spoljnih faktora (XIX grupa) (4.80%), 7. Bolesti sistema za varenje (XI grupa) (4.30%), 8. Bolesti kože i bolesti potkožnog tkiva (XII grupa) (4.24%), 9. Bolesti žlezda sa unutrašnjim lučenjem,ishrane i metabolizma (IV grupa) (3.12%). 10. Zarazne bolesti i parazitarne bolesti (I grupa) (2.93%). 5

Analizirajući morbiditet, odnosno obolenja registrovana u službama domova zdravlja Podunavskog okruga u 2010. godini, može se reći da ubedljivo prvo mesto zauzimaju Bolesti sistema za disanje sa 35.63%, kao i predhodne godine. U odnosu na redosled prošle godine, bolesti mokraćno-polnog sistema su izbile na drugo mesto, dok su bolesti sistema ktvotoka pale na treće mesto. Prema godišnjem Izveštaju o zaraznim i parazitarnim bolestima na teritoriji Podunavskog okruga u 2011. godini, prijavljeno je ukupno 27457 obolelih, od čega je 3 lica umrlo. U odnosu na predhodnu godinu, proj prijavljenih je porastao za 28.1%, što je posledica pre svega bolje evidencije i registracije ovih obolenja. Vodeće mesto među prijavljenim zaraznim bolestima za teritoriju posmatranog okruga su: influenca virus non identificatum, varičela i dijareja sa gastroenteritisom. Učestalost zaraznih bolesti u Podunavskom okrugu u 2011. godini prikazana je u tabeli 3. Tabela 3. Deset vodećih registrovanih zaraznih bolesti na teritoriji Podunavskog okruga u 2011. godini Rang. OBOLJENJE Broj obolelih u 2011. god. Index 1 Influenza, virus non identificatum 24935 90.81 2 Varicella 1285 4.68 3 Diarrhoea et gastroenteritis 475 1.73 4 Tonsilitis acuta 166 0.60 5 Scarlatina 157 0.57 6 Toxiinfectio alimentarisintoxicatio 113 0.41 7 Mononucleosis infectiosa 88 0.32 8 TBC potvrđena bakteriološki i hist. 47 0.17 9 M.Lyme;boreliosis 40 0.15 10 Meningitis virosa 16 0.06 11 Ostale 135 0.49 SVEGA 27457 100.00 Na teritoriji oba okruga u 2011. godini obolevanje od bolesti preventabilnih vakcinama bilo je zastupljeno sa 18 slučajeva i to: 1 od zaušaka, 7 od rubela, 10 od hepatita B, dok obolelih od morbila nije bilo. Prema zaključcima iznetim od strane komisije za kontrolu i praćenje kretanja zaraznih i parazitarnih bolesti, epidemiološka situacija zaraznih bolesti na teritoriji Braničevskog i Podunavskog okruga u 2011. godini bila je uobičajena. 6

3.1.2 Hronična nezarazna oboljenja Hronična nezarazna oboljenja kao bolesti savremenog doba, na žalost, u stalnom su porastu i zakonski podležu obaveznoj prijavi i odjavi prema Pravilniku o obrascu registra i načinu njegovog vođenja, obrascu prijave i postupku prijavljivanja i odjavljivanja određenih bolesti ("Sl. glasnik RS", br. 2/1980). U pomenuta oboljenja spadaju: rak i leukemija, endemska nefropatija, psihoze, šećerna bolest, reumatska groznica, progresivno mišićne distrofije, hemofilija, hronična insuficijencija bubrega, narkomanija, koronarne bolesti srca i opstruktivne bolesti pluća, a pored ovih u proteklom periodu od donošenja pomenutog Pravilnika, bila su praćena u pojedinim opštinama i sledeća oboljenja: cerebralna paraliza, multipla skleroza i cistična fibroza. Problem koji je prisutan kada su pomenute bolesti u pitanju u našoj sredini je isti kao i kod zaraznih bolesti neredovno prijavljivanje i odjavljivanje istih, kako od strane državnog, tako i privatnog sektora. Stoga podaci u postojećim registrima obolelih od hroničnih nezaraznih bolesti ne govore o prevalenci ovih oboljenja, već samo ukazuju na veličinu problema. Prema podacima sa kojima raspolaže Zavod za javno zdravlje Požarevac, mora se naglasiti da je u 2011. godini broj registrovanih hroničnih nezaraznih oboljenja prikazan kao zbir prispelih prijava/odjava ovih bolesti iz zdravstvenih ustanova i konstatovanih dijagnoza iz Potvrda o smrti lica koja su bolovala od hroničnih nezaraznih bolesti, bilo da su one osnovni ili prateći uzrok smrti. Zato dajemo prikaz registrovanih hroničnih nezaraznih oboljenja u 2011. godini sa teritorije Podunavskog okruga iz ova dva izvora podataka (tabela 4). Tabela 4. Prikaz broja registrovanih hroničnih nezaraznih oboljenja na teritoriji Podunavskog okruga u 2011. godini Registrovana hronična nezarazna obolenja Prijave iz zdravstvenih ustanova Izvor podataka Obrazac Potvrda o smrti Ukupno Rak i leukemija 517* 548 1065 Enedmska nefropatija - - - Psihoze 3 31 34 Šećerna bolest 267 ** 271 538 Reumatska groznica - - - Progresivne mišićne distrofije - - - Hemofilija - - - Hronična bubrežna insuficija 29 140 169 7

Narkomanija 0 1 1 Akutni koronarni sindrom 591** 621 1212 Opstruktivne bolesti pluća 236 130 366 Multipla skleroza - 2 2 Cistična fibroza - - - Dečija cerebralna paraliza - - - SVEGA 2371 1862 4233 * Za maligne bolesti prikazan je broj registrovanih obolenja u Cenru za kontrolu bolesti, za 2010. godinu, poslednju kompletiranu i obradjenu. ** Za dijabetes i akutni koronarni sindrom uzet je podatak u prvoj koloni (prijave zdravstvenih ustanova) sa odeljenja epidemiologije, a u drugoj koloni nalazi se ukupan broj registrovanih bolesti iz potvrda o smrti. Analizirajući posmatrane bolesti, može se reći da su, na teritoriji Podunavskog okruga, najčešća hronična nezarazna oboljenja: maligne bolesti, akutni koronarni sindrom i šećerna bolest. Obzirom da maligna oboljenja, zbog posebnog sociomedicinskog značaja zahtevaju posebnu pažnju, na ovom mestu ćemo prikazati broj obolelih osoba i specifičnu stopu incidence od ove bolesti prema polu (broj novoobolelih M/broj muškog stanovništva*1000) na teritoriji Podunavskog okruga u 2010. godini koje je prikupio Zavod za javno zdravlje Požarevac (tabela 5). Podaci za obolele od malignih bolesti (rak i leukemija) preuzeti su iz Nacionalnog registra za rak (Can Reg 4) koje prikuplja Centar za kontrolu bolesti Zavoda za javno zdravlje Požarevac iz zdravstvenih ustanova na teritoriji Braničevskog i Podunavskog okruga. Naglašavamo da ove podatke kasnije upotpunjuje Institut za javno zdravlje Srbije prijavama iz zdravstvenih ustanova sa teritorije cele republike, tako da se zvanične stope incidence obolelih od malignih bolesti razlikuju od preliminarnih koje prikazujemo u tabeli broj 5. Kod prijavljivanja obolelih od malignih bolesti prisutan je problem podregistracije, tj. neredovno prijavljivanje i odjavljivanje istih, kako od strane državnog, tako i privatnog sektora. 8

Tabela 5. Prikaz broja registrovanih malignih bolesti u Podunavskom okrugu, prema podacima ZZJZ Požarevac za 2010. godinu OPŠTINA MUŠKI POL ŽENSKI POL broj obolelih stopa incidence broj obolelih stopa incidence opšti podaci o stanovništvu sa raselj. licima 2010. muški ženski VELIKA PLANA 89 4.01 91 4.24 22168 21469 SMEDEREVO 289 4.99 233 4.13 57962 56474 SM.PALANKA 139 5.14 129 4.90 27031 26326 PODUNAVSKI OKRUG 517 4.82 453 4.34 107161 104269 Posmatrajući stope incidence prema polu, uočava se da muškarci češće obolevaju od malignih oboljenja. 3.1.3. Apsentizam i invalidnost Apsentizam, odnosno privremena odsutnost sa posla, kao i invalidnost, odnosno svako ograničenje ili nemogućnost obavljanja neke aktivnosti zbog nedostatka na način koji se smatra normalnim za ljudsko biće, su veoma važni pokazatelji zdravstvenog stanja stanovništva. Nedostatak je objektivna pojava i može se dokazati medicinskim dijagnostičkim postupkom, dok je invalidnost relativna i zavisi od vrste i stepena oštećenja kao i od posla kojim se osoba bavi, odnosno veština koje su joj u poslu potrebne. Analiza ovih pokazatelja je veoma važna za zdravstvenu službu kako bi blagovremeno preduzela mere specifične prevencije na nivou primarne prevencije kao i mere lečenja i rehabilitacije obolelih lica (3). Prema podacima sa kojima raspolaže Zavod za javno zdravlje Požarevac iz Izveštaja o privremenoj nesposobnosti sprečenosti za rad u toku 2011. godine na teritoriji Podunavskog okruga registrovano je ukupno 26096 slučajeva apsentizma sa 679816 dana odsustvovanja sa posla. Stopu apsentizma računali smo, za potrebe ove analize na 40000 zaposlenih, prema podacima Republičkog zavoda za statistiku (tabela br. 6). 9

Red. br. Tabela 6. Prikaz o privremenoj nesposobnosti-sprečenosti za rad na teritoriji Podunavskog okruga u 2011. godini Uzrok nesposobnosti/ sprečenosti za rad Broj slučajeva Broj dana Stopa Bolesti i povrede van rada 22621 448927 56.55 1. 2. Povrede na radu 586 17268 1.47 3. Trudnoća i porođaj 684 156318 1.71 4. Nega člana porodice 2205 57303 5.51 S V E G A 26096 679816 65.24 Rezultati analize privremene sprečenosti za rad u Podunavskom okrugu pokazuju da je najveći broj pomenutih slučajeva, kao i najveći broj dana odsustvovanja sa posla u 2011. godini bio zbog bolesti i povreda van rada (86.7% slučajeva i 66.9% dana). Prema izračunatim stopama odsustvovanja sa posla za teritoriju Podunavskog okruga (65.24/100) u 2011. godini, može se reći da na svakih 100 radno-aktivnih stanovnika (od ukupno 40000 radnika) ima oko 65 odsustvovanja sa posla u toku 2011. godine (pri čemu moramo imati u vidu da je jedan radnik u toku godine mogao više puta ići na bolovanje, stoga je ova cifra ovako visoka). Stopa apsentizma u prošloj godini imala je nešto manju vrednost. Na osnovu prikazanih rezultata može se reći da je invalidnost i apsentizam problem sa kojim se suočavaju sve opštine Podunavskog okruga i koji značajno utiče na rezultate analize zdravstvenog stanja stanovništva. 3.2. Zdravstveno stanje pojedinih kategorija stanovništva U okviru analize zdravstvenog stanja stanovništva Podunavskog okruga posmatrani su: zdravstveno stanje predškolske dece, školske dece i omladine, odraslog stanovništva i žena, kao i stanje zdravlja usta i zuba svih kategorija stanovništva. 3.2.1. Zdravstveno stanje predškolske dece (od 0 do 6 godina) Na teritoriji Podunavskog okruga je u 2011. godini zdravstvenu zaštitu koristilo ukupno 12694 dece predškolskog uzrasta od 0 do 6 godina. U okviru službi za zdravstvenu zaštitu predškolske dece domova zdravlja Podunavskog okruga u 2011. godini registrovano je ukupno 74132 oboljenja sa stopom od 5839.92/1000, odnosno svako dete je u proseku 6 puta u toku godine bilo bolesno. Stopa morbiditeta je u odnosu na prošlu godinu opala (6355.90/1000). Vodeće grupe bolesti po MKB-10 registrovane u okviru službi za zdravstvenu zaštitu male i predškolske dece Podunavskog okruga u 2011. godini bile su: 10

1. Bolesti sistema za disanje (X grupa) (68.74%), 2. Bolesti kože i bolesti potkožnog tkiva (XII grupa) (5.25%), 3. Simptomi, znaci i patološki klinički i laborator. nalazi (XVIII grupa) (5.23%), 4. Zarazne bolesti i parazitarne bolesti (I grupa) (4.80%), 5. Bolesti uva i bolesti mastoidnog nastavka (VIII grupa) (4.68%), 6. Bolesti sistema za varenje (XI grupa) (3.58%), 7. Povrede, trovanja i posledice delovanja spoljnih faktora (XIX grupa) (2.36%), 8. Bolesti mokraćno-polnog sistema (XIV grupa) (1.62%), 9. Bolesti oka i pripojaka oka (VII grupa) (1.58%), 10. Bolesti krvi i bolesti krvotvornih organa i por. imuniteta (III grupa) (0.65%). Prema prikazanim rezultatima analize može se zaključiti da su kod predškolske dece na teritoriji Podunavskog okruga ubedljivo prvo mesto zauzele bolesti sistema za disanje sa udelom od 68.74%, kao i predhodne godine. Stopa obolevanja za bolesti sistema za disanje iznosila je 4014.34 /1000. Tabela 7. Prikaz najčešćih dijagnoza koje su registrovane u službi za zdravstvenu zaštitu predškolske dece na teritoriji Podunavskog okruga 2011. godine O K R U G Rang P O D U N A V S K I Dijagnoza Broj % od ukupnog broja dijagnoza 1 Akutne upale ždrela i krajnika 28923 39.01 2 3 4 Infekcije gornjih respiratornih puteva nespecifične lokalizacije Akutna zapaljenja bronhija i bronhiola Bolesti srednjeg uva i bolesti mastoidnog nastavka 9994 13.48 5528 7.45 3022 4.07 5 Akutna upala larinksa i traheja 2993 4.03 Prikazani rezultati pokazuju da su bolesi sistema za disanje, odnosno akutna upala grla i krajnika kao i infekcije gornjih disajnih puteva bili najveći problem kod male dece na teritoriji Podunavskog okruga u 2011. godini (tabela br. 7). 11

3.2.2. Zdravstveno stanje školske dece i omladine (od 7 do 18 godina) Na teritoriji Podunavskog okruga u 2011. godini registrovano je ukupno 24487 školske dece i omladine od 7 do 18 godina. U okviru službi za zdravstvenu zaštitu školske dece i omladine domova zdravlja Podunavskog okruga u 2011. godini registrovano je ukupno 81704 oboljenja sa stopom od 3336.6/1000, odnosno svako školsko dete je u proseku 3 puta u toku godine obolelo. Stopa morbiditeta u odnosu na prošlu godinu je porasla (2738.39/1000). Vodeće grupe bolesti po MKB-10 registrovane u okviru službi za zdravstvenu zaštitu školske dece i omladine Podunavskog okruga u 2011. godini bile su: 1. Bolesti sistema za disanje (X grupa) (57.27%), 2. Simptomi, znaci i patološki klinički i laborat. nalazi (XVIII grupa) (8.27%), 3. Povrede, trovanja i posledice delovanja spoljnih faktora (XIX grupa) (5.99%), 4. Bolesti kože i bolesti potkožnog tkiva (XII grupa) (5.81%), 5. Bolesti sistema za varenje (XI grupa) (4.34%), 6. Zarazne bolesti i parazitarne bolesti (I grupa) (3.89%), 7. Bolesti mokraćno-polnog sistema (XIV grupa) (2.79%), 8. Bolesti mišićno-koštanog sistema i vezivnig tkiva (XIII grupa) (2.28%), 9. Bolesti oka i pripojaka oka (VII grupa) (2.22%). 10. Bolesti uva i bolesti mastoidnog nastavka (VIII grupa) (1.95%), Prema predhodno prikazanim rezultatima analize, jasno se vidi da su kod školske dece i omladine u Podunavskom okrugu, bolesti sistema za disanje najčešće dijagnostikovana oboljenja, i da su ubedljivo na prvom mestu sa učešćem od 57.27%. Stopa obolevanja od bolesti sistema za disanje iznosi 1910.85 na 1000 školske dece. Prikazani rezultati pokazuju da su bolesti sistema za disanje, odnosno akutna upala grla i krajnika kao i gornjih disajnih puteva bili najveći problemi kod školske dece i omladine na teritoriji Podunavskog okruga u 2011. godini (tabela br.8). 12

Tabela 8. Prikaz najčešćih dijagnoza koje su registrovane u službi za zdravstvenu zaštitu školske dece i omladine na teritoriji Podunavskog okruga 2011. godine O K R U G Rang PO D U N A V S K I Dijagnoza Broj % od ukupnog broja dijagnoza 1 Akutne upale ždrela i krajnika 24358 29.81 2 3 4 5 Infekcije gornjih respiratornih puteva nespecifične lokalizacije Akutne upale bronhija i bronhiola Druge specifične, nespecifične i višestruke povrede Drugi simptomi, znaci i nenormalni klinički i laboratorijski nalazi 9714 11.88 7260 8.88 3971 4.86 3330 4.07 Sistematski pregledi, koji su veoma dobar pokazatelj zdravstvenog stanja školske dece i omladine, sprovedeni su kod učenika osnovnih i srednjih škola na teritoriji Podunavskog okruga u 2011. godini, sa obuhvatom od 95.87% kod osnovaca i sa 92.84% kod učenika srednje škole, što predstavlja nešto veći obuhvat od prošlogodišnjeg (95.79% kod osnovaca i 90.57% kod srednjoškolaca) (tabela br.9). 13

Tabela 9. Prikaz registrovanih rezultata nakon sprovedenih sistematskih pregleda kod učenika osnovne i srednje škole Podunavskog okruga u 2011. godini Utvrđeno stanje Broj učenika osnovnih škola % Analiza dobijenih rezultata nakon sprovedenih sistematskih pregleda kod učenika koji žive na teritoriji Podunavskog okruga, pokazuje da su deformacije stopala, loše telesno držanje i loša telesna uhranjenost najčešće dijagnostikovani problemi kako kod učenika osnovnih škola, tako i kod učenika srednje škole. 3.2.3. Služba za zdravstvenu zaštitu žena OKRUG P O D U N A V S K I 6836 3882 Na teritoriji Podunavskog okruga živi 87113 žena životne dobi sa 15 godina i više, koje ostvaruju zdravstvenu zaštitu u okviru službi za zdravstvenu zaštitu žena domova zdravlja ovog okruga. U 2011. godini, u okviru službi za zdravstvenu zaštitu žena Podunavskog okruga registrovano je ukupno 35789 oboljenja sa stopom od 410.83 na 1000. Vodeće grupe bolesti po MKB 10 registrovane u okviru službi za zdravstvenu zaštitu žena Podunavskog okruga u 2011. godini bile su: 1. Bolesti mokraćno-polnog sistema (XIV grupa) (77.20%), 2. Trudnoća, rađanje i babinje (XV grupa) (17.36%), Broj učenika srednjih škola % Obuhvaćeno sistematskim pregledom 6554 95.87 3604 92.84 Loše telesno držanje 1064 16.23 738 20.48 Loša telesna razvijenost 183 2.79 127 3.52 Loša telesna uhranjenost 647 9.87 460 12.76 Izražena deformacija kičme(lordoza,skolioza..) 18 0.27 2 0.06 Deformacije grudnog koša 503 7.67 273 7.57 Smetnje vida i motaliteta 154 2.35 213 5.91 Oštećenje sluha 1 0.02 3 0.08 Srčane mane 4 0.06 0.00 Nedovoljna psihička razvijenost 15 0.23 4 0.11 Govorne mane 56 0.85 8 0.22 Deformacije stopala 1282 19.56 448 12.43 14

3. Tumori (II grupa) (3.66%), 4. Zarazne bolesti i parazitarne bolesti (I grupa) (1.60%), 5. Bolesti krvi i krvotvotvornih organa i por. imuniteta (III grupa) (0.12%), 6. Bolesti kože i bolesti potkožnog tkiva (XII grupa) (0.04%), 7. Urodjene nakaznosti, defor. i hromos. nenormalnosti (XVII grupa) (0.01%), 8. Simptomi, znaci i patološki klinički i laborat. nalazi (XVIII grupa) (0.01%). Analiza zdravstvenog stanja žena koje žive na teritoriji Podunavskog okruga u 2011. godini je pokazala da bolesti mokraćno-polnog sistema zauzimaju ubedljivo prvo mesto sa 77.2%, dok su zabrinjavajuće treće mesto zauzeli tumori (3.66%). Stopa za bolesti mokraćno-polnog sistema u Podunavskom okrugu iznosila je 317.15/1000. Najčešće registrovane dijagnoze u okviru službi za zdravstvenu zaštitu žena domova zdravlja Podunavskog okruga prikazane su u tabeli broj 10. Tabela 10. Prikaz najčešćih dijagnoza koje su registrovane u službi za zdravstvenu zaštitu žena na teritoriji Podunavskog okruga 2011. godine O K R U G Rang P O D U N A V S K I Dijagnoza Broj % od ukupnog broja dijagnoza 1 Druga oboljenja polnomokraćnog puta 7116 19.88 2 Zapaljenje grlića materice 3899 10.89 3 Upale jajnika i jajovoda 3118 8.71 4 Poremećaji menstruacije 3107 8.68 5 Bolesti menopauze - klimakterijuma 2042 5.7 Prikazani rezultati pokazuju da su najveći zdravstveni problemi kod žena sa 15 i više godina života u Podunavskom okrugu 2011. godine bila druga obolenja polnomokraćnog puta, a zatim zapaljenje grlića materice i upale jajnika i jajovoda. 3.2.4. Zdravstveno stanje odraslog stanovništva Analiza zdravstvenog stanja odraslog stanovništva na teritoriji Podunavskog okruga rađena je na osnovu podataka dobijenih iz službi opšte medicine i medicine rada domova zdravlja sa teritorije posmatranog okruga. 15

3.2.4.1. Služba opšte medicine Na teritoriji Podunavskog okruga, zdravstvene usluge u okviru službi opšte medicine ostvarivalo je 134249 korisnika. U okviru službi opšte medicine domova zdravlja Podunavskog okruga u 2011. godini registrovano je ukupno 146533 oboljenja sa stopom od 1091.43 na1000, što znači da je u proseku, svaka odrasla osoba bolovala od 1.1 obolenja. Vodeće grupe bolesti po MKB-10 registrovane u okviru službi opšte medicine domova zdravlja Podunavskog okruga u 2011. godini bile su: 1. Bolesti sistema krvotoka (IX grupa) (21.62%), 2. Bolesti sistema za disanje (X grupa) (19.81%), 3. Bolesti mišićno-koštanog sistema i vezivnig tkiva (XIII grupa) (10.72%), 4. Povrede, trovanja i posledice delovanja spolj. faktora (XIX grupa) (6.25%) 5. Bolesti mokraćno-polnog sistema (XIV grupa) (5.61%) 6. Bolesti žlezda sa unutrašnjim lučenjem,ishrane i metabol. (IV grupa) (5.42%) 7. Duševni poremećaji i poremećaji ponašanja (V grupa) (5.42%), 8. Simptomi, znaci i patološki klinički i lab. nalazi (XVIII grupa) (5.08%) 9. Bolesti sistema za varenje (XI grupa) (5.07%), 10. Bolesti kože i bolesti potkožnog tkiva (XII grupa) (4.36%). Rezultati analize pokazuju da su u službi opšte medicine na prvom mestu registrovane bolesti sistema krvotoka sa 21.62%, čija stopa za 2011. godinu iznosi 236.00 na 1000 korisnika. Najčešće registrovane dijagnoze u okviru službi opšte medicine Podunavskog okruga prikazane su u tabeli broj 11. Tabela 11. Prikaz najčešćih dijagnoza koje su registrovane u službi opšte medicine na teritoriji Podunavskog okruga 2011. godine O K R U G Rang P O D U N A V S K I Dijagnoza Broj % od ukupnog broja dijagnoza 1 Povišeni krvni pritisak (primarniesencijalni) 20420 13.93 2 Akutna zapaljenja ždrela i jednjaka 13375 9.12 3 Druga oboljenja leđa 8231 5.61 4 5 Druge specifične, nespecifične i višestruke povrede Druge specifične, nespecifične i višestruke povrede 6847 4.67 6738 4.59 16

Prikazani rezultati pokazuju da su visok krvni pritisak, akutna upala grla i krajnika, kao i druga oboljenja leđa, bili najveći zdravstveni problemi kod odraslog stanovništva na teritoriji Podunavskog okruga u 2011. godini. 3.2.4.2. Služba medicine rada Na teritoriji Podunavskog okruga u 2011. godini, prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, registrovano je 40000 radno-aktivnih lica koja su koristila zdravstvene usluge u okviru službi medicine rada domova zdravlja pomenutog okruga. U okviru službi medicine rada domova zdravlja Podunavskog okruga u 2011. godini registrovano je ukupno 41758 oboljenja sa stopom od 1043.95 na 1000 korisnika. Vodeće grupe bolesti po MKB-10 koje su registrovane u okviru službi medicine rada Podunavskog okruga u 2011. godini bile su: 1. Bolesti sistema za disanje (X grupa) (20.59%), 2. Bolesti sistema krvotoka (IX grupa) (15.30%), 3. Bolesti mišićno-koštanog sistema i vezivnig tkiva (XIII grupa) (10.04%), 4. Simptomi, znaci i patološki klinički i lab. nalazi (XVIII grupa) (9.96%), 5. Bolesti sistema za varenje (XI grupa) (6.44%), 6. Bolesti oka i pripojaka oka (VII grupa) (6.22%), 7. Bolesti žlezda sa unutrašnjim lučenjem, ishrane i metabolizma (IV grupa) (6.13%). 8. Povrede, trovanja i posledice delovanja spolj.faktora (XIX grupa) (5.86%), 9. Bolesti mokraćno-polnog sistema (XIV grupa) (4.07%), 10. Duševni poremećaji i poremećaji ponašanja (V grupa) (3.58%), Analiza pokazuje da su kod radno-aktivnog stanovništva na teritoriji Podunavskog okruga ubedljivo najveći problem u 2011. godini bile bolesti sistema za disanje (20.59%), zatim bolesti sistema krvotoka (15.90%) i bolesti mišićno-koštanog sistema i vezivnog tkiva (10.04%). Stopa obolevanja za bolesti sistema disanja u Podunavskom okrugu u 2011. godini bila je 214.98 na 1000 korisnika. Najčešće registrovane dijagnoze u okviru službi medicine rada Podunavskog okruga prikazane su u tabeli broj 12. 17

Tabela 12. Prikaz najčešćih dijagnoza koje su registrovane u službi medicine rada na teritoriji Podunavskog okruga 2011. godine O K R U G Rang P O D U N A V S K I Dijagnoza Broj % od ukupnog broja dijagnoza 1 2 Povišeni krvni pritisak (primarniesencijalni) Drugi simptomi, znaci i nenormalni klinički i laboratorijski nalazi 4092 9.79 3561 8.52 3 Akutna zapaljenja ždrela i krajnika 2873 6.88 4 Druga oboljenja leđa 2504 5.99 5 Poremećaji prelamanja svetlosti i prilagođavanja oka 1759 4.21 Analizirajući prikazane dijagnoze može se reći da su visok krvni pritisak, drugi simptomi, znaci i nenormalni klinički i laboratorijski nalazi, kao i akutna upala grla i krajnika bili najveći problemi kod radno-aktivnog stanovništva Podunavskog okruga u 2011. godini. 3.2.5. Služba stomatološke zdravstvene zaštite U okviru službe stomatološke zdravstvene zaštite tokom 2011. godine na teritoriji Podunavskog okruga registrovano je ukupno 71540 oboljenja sa stopom od 338.36 na 1000 stanovnika. Stopa obolevanja u 2011. godini je nešto niža od prošlogodišnje (345.15/1000). Od ukupnog broja prikazanih oboljenja zuba na teritoriji Podunavskog okruga (71540), kod dece od 0 do 6 godina registrovano je 6159 oboljenja (stopa 485.19/1000), kod školske dece od 7 do 14 godina registrovano je 25014 oboljenja (stopa 133.96/1000), školske dece od 15 do 19 godina registrovano je 11337 oboljenja (stopa 1063.51/1000), odraslih od 19 do 64 godine registrovano je 23759 oboljenja (stopa 178.61/1000) i kod starih lica sa 65 i više godina 5273 oboljenja (stopa 58.70/1000). 18

Tabela 13. Prikaz najčešćih dijagnoza koje su registrovane u službi stomatološke zdravstvene zaštite na teritoriji Podunavskog okruga 2011. godine O K R U G Rang P O D U N A V S KI Dijagnoza Broj % od ukupnog broja dijagnoza 1 Kvar zuba (Karijes) 27253 38.1 2 Bolesti srži zuba i okolnog tkiva vrha zuba 21090 29.48 3 Poremećaji razvoja i nicanja zuba 6392 8.93 4 Zapaljenje desni i bolesti okoline zuba 5018 7.01 5 Druge bolesti zuba i potpornog tkiva 4788 6.69 Rezultati analize pokazuju da su u Podunavskom okrugu najčešće registrovane dijagnoze u stomatološkoj zdravstvenoj zaštiti u 2011. godini bile: zubni karijes, bolesti pulpe zuba i tkiva oko vrha zuba i poremećaji razvoja i nicanja zuba, kao i u predhodnoj godini (tabela br.13). 3.3. Bolnički morbiditet Bolnički morbiditet, kao veoma važan pokazatelj zdravstvenog stanja stanovništva na teritoriji Podunavskog okruga posmatran je putem Izveštaja o hospitalizaciji bolnički lečenih lica stacionarnih ustanova. Na teritoriji Podunavskog okruga stacionarnu zdravstvenu zaštitu stanovništvu obezbeđuju Opšta bolnica Smederevo i Opšta bolnica Stefan Visoki Smederevska Palanka. Bolničko lečenje na teritoriji Podunavskog okruga u 2011. godini, sa brojem zaposlenih zdravstvenih radnika, kapacitetom, opterećenošću, zauzetošću i prosečnom dužinom lečenja prikazano je u tabeli 14. 19

Tabela 14. Stacionarno lečenje na teritoriji Podunavskog okruga u 2011. godini Podunavski okrug Ukupno Broj zaposlenih od toga lekara od toga tehničara Broj postelja Broj lečenih Broj b.o. dana Prosečna dužina lečenja Zauzet. postelja u % Broj umrlih Smederevo 781 142 443 399 10638 83733 7,9 57,5 552 Sm.Palanka 585 88 340 300 8712 85063 9,5 75,5 497 Svega 1366 230 783 699 19350 166400 8,6 65,2 1049 Prema dobijenim rezultatima, stopa hospitalizacije u 2011. godini u Opštoj bolnici Smederevo bila je 92.96 hospitalizovanih na 1000 stanovnika, a u Opštoj bolnici Smederevska Palanka 89.82/1000 stanovnika. Na nivou okruga u ove dve bolnice stopa hospitalizacije je iznosila 92.58 na 1000 stanovnika, što je nešto manja vrednost od prošlogodišnje (96.38/1000 stanovnika). Analizirajući starosnu strukturu stacionarno lečenih lica u 2011. godini u opštim bolnicama Podunavskog okruga, može se reći da od ukupnog broja lečenih najveći procenat pripada osobama sa 65 i više godina (31.61%), dok najmanji procenat od ukupnog broja lečenih pripada kategoriji od 7 do 18 godina (6.37%). Prema osnovnom razlogu hospitalizacije, rezultati analize pokazuju da je najveći broj lica na teritoriji Podunavskog okruga bio hospitalizovan zbog Bolesti sistema krvotoka (14.25%), Trudnoće, radjanja i babinja (12.71%), kao i zbog tumora (11.10%). Grafik 2. Najčešće grupe bolesti po MKB-10 bolnički lečenih lica u opštim bolnicama Podunavskog okruga 2011. godine 16 14 14.25% 12.71% 12 11.10% 10.2% 10.04% 10 8 6 4 2 0 IX XV II XI XIV 20

PODUNAVSKI OKRUG Prikaz vodećih grupa bolesti u bolnicama na teritoriji Podunavskog okruga dat je u tabeli broj 15. U Opštoj bolnici Smederevo najveći broj hospitalizovanih bio je zbog Bolesti sistema krvotoka, (13.52%), kao i Opštoj bolnici Smederevska Palanka (15.17%). Ove grupe bolesti u obe bolnice bile su medju vodećim i prošloj godini. Tabela 15. Prikaz vodećih grupa bolesti u bolnicama Podunavskog okruga u 2011. godini OKRUG Opšta bolnica Grupa bolesti po 10 MKB Broj hospitalizovanih % od ukupnog broja lečenih SMEDEREVO SMEDEREVSKA PALANKA IX - I00-I99 ( Bolesti sistema krvotoka) 1451 13.52 II - C00-D48 (Tumori) 1336 12.45 XI - K00-K93 (Bolesti sistema za varenje) 1151 10.72 IV - E00-E90 (Bolesti žlezda sa unutrašnjim lučenjem, ishrane i metabolizma) 878 8.18 V - F00-F99 (Duševni poremećaji i poremećaji ponašanja ) 793 7.39 IX - I00-I99 ( Bolesti sistema krvotoka) 1303 15.17 XIV- N00-N99 (Bolesti mokraćno-polnog sistema) 1062 12.36 X - J00-J99 (Bolesti sistema za disanje) 906 10.55 XI - K00-K93 (Bolesti sistema za varenje) 826 9.62 II - C00-D48 (Tumori) 808 9.41 Najčešće utvrđene dijagnoze, kao osnovni razlog bolničkog lečenja, u opštim bolnicama Podunavskog okruga prikazane su u tabeli broj 16. Ako se isključi razlog hospitalizacije zbog porođaja (Partus spontaneus capite i Partus sectione caesarea selectivus), najčešći razlozi hospitalizacije su predstavljeni u tabeli koja sledi. 21

Tabela 16. Prikaz vodećih dijagnoza bolesti koje su stacionarno lečene u opštim bolnicama Podunavskog okruga 2011. godine Rang 1 2 3 4 Dijagnoze lečenih lica K40.9 Hernia inguinalis unilateralis, non specificata H25.0 Cataracta senilis incipiens C34.9 Neoplazma malignum bronchi et pulmonis A09 Diarrhoea et gastroenteritis, causa Broj 217 2.02 I63 Infarctus cerebri 208 2.42 195 1.82 N72 Cervicitis uteri 195 2.27 194 1.81 R10 Dolor abdominalis et pelvicus 162 1.89 189 1.76 5 N40 Hiperplasia prostate 165 1.54 PODUNAVSKI OKRUG OPŠTA BOLNICA SMEDEREVO OPŠTA BOLNICA SM.PALANKA % od ukupnog br. lečenih Dijagnoze lečenih lica I63.3 Infractus cerebri propter trombosim F06.9 Disordo mentalispropter damnum et 149 1.73 126 1.47 Posmatrajući IX grupu po MKB-10, odnosno Bolesti sistema krvotoka, kao vodeću u ukupnom broju stacionarno lečenih kako u Opštoj bolnici Smederevo tako i u Opštoj bolnici Smederevska Palanka, prikazali smo najčešće dijagnoze pomenute grupe u tabeli broj 17. Tabela 17. Prikaz najčešćih dijagnoza vodećih grupa bolesti po MKB-10 za opšte bolnice Podunavskog okruga u 2011. godini Broj % od ukupnog br. lečenih 22

Rang 1 2 3 I20.0 Angina pectoris non stabilis 4 5 I50.0 Insufficientia cordis congestiva I64 Apoplexia cerebri ut haemorrhagia sive I42.0 Cardyomyopathia congestiva I10 Hipertensio arterialis essentialis P O D U N A V S K I O K R U G OPŠTA BOLNICA SMEDEREVO OPŠTA BOLNICA SM. PALANKA Najčešće dijagnoze IX grupe po 10 MKB klasifikaciji (vodeća grupa) Broj 163 11.23 I63 Infarctus cerebri 161 % od ukupnog broja lečenih iz IX grupe 95 6.55 Najčešće dijagnoze IX grupe po 10 MKB klasifikaciji (vodeća grupa) I63.3 Infarctus cerebri propter 11.10 149 trombosim I10 Hipertensio arterialis essentialis 92 6.34 I42 Cardiomyophatia Broj % od ukupnog broja lečenih iz IX grupe 208 15.96 11.44 111 8.52 80 6.14 79 5.44 I20 Angina pectoris 76 5.83 U Opštoj bolnici Smederevo, najveći broj hospitalizovanih bilo je zbog zastojne slabosti srca a u Opštoj bolnici Smederevska Palanka najveći broj bolnički lečenih lica bio je hospitalizovan zbog infarkta mozga. 3.3.1. Bolnički letalitet Posmatrajući ukupni letalitet opštih bolnica na teritoriji Podunavskog okruga (broj lica umrlih u bolnici na 100 lečenih) u 2011. godini, može se reći da je na nivou posmatranog okruga navedeni indikator iznosio 5.4, što predstavlja identičnu vrednost prošlogodišnjoj. Ukupni letalitet bolnice u Opštoj bolnici Smederevo iznosio je 5.1 lica umrlih na 100 lečenih, dok je ukupni letalitet bolnice u Opštoj bolnici Smederevska Palanka u posmatranom periodu iznosio 5.8 lica na 100 bolnički lečenih. Na nivou Podunavskog okruga, najveći broj lica koja su bolnički lečena, umrla su zbog bolesti sistema krvotoka (43.85%), zatim od simptoma, znakova i patološki kliničkih i laboratorijski nalaza (24.2%) i zbog tumora (18.88%). Zabrinjava činjenica da je grupa XVIII MKB-10 Simptomi, znaci i patološki klinički i laboratorijski nalazi izbila na drugo mesto, što govori o nedovoljno kvalitetnom odredjivanju uzroka smrti u bolnicama Podunavskog okruga. Najčešće utvrđene dijagnoze, kao osnovni razlog bolničkog letaliteta, u opštim bolnicama Podunavskog okruga prikazane su u tabeli broj 18. Tabela 18. Prikaz vodećih dijagnoza umrlih lica koja su stacionarno lečena u opštim bolnicama Podunavskog okruga 2011. godine 23

PODUNAVSKI OKRUG Rang OPŠTA BOLNICA SMEDEREVO OPŠTA BOLNICA SM.PALANKA Dijagnoze umrlih lica Broj % od ukupnog br. umrlih Dijagnoze umrlih lica Broj % od ukupnog br. umrlih 1 I50.0 Insuffitientio cordis congestiva 128 23.19 R09.2 statisis respiratoria 175 35.21 2 I64 Apoplexia cerebri ut heamorragia sive 34 6.16 I46 Institio cordis 39 7.85 3 I50.1 Insuffitientia ventriculi sinistri 27 C34.9 Neoplasma malignum 4.89 bronchi et pulmonis 15 3.02 4 R99 Mors alia, causa non specificata 25 4.53 I63 Infarctus cerebri 13 2.62 5 C34.9 Neoplasma malignum bronchi et pulmonis 3.4 Mortalitet 18 3.26 C34 Neoplasma malignum bronchi et pulmonis 12 2.41 Podaci sa kojima smo izračunavali mortalitet, kao veoma važan indikator zdravstvenog stanja stanovništva i koji pripada pokazateljima «negativnog» zdravlja, odnosno pokazateljima smrtnosti u populaciji, odnose se na poslednje dostupne podatke iz 2010. godine. Na teritoriji Podunavskog okruga posmatrani su: opšta stopa mortaliteta, specifična stopa mortaliteta po polu lica od 20 do 49 godina, specifična stopa mortaliteta bolesti sistema krvotoka i tumora, stopa mortaliteta odojčadi, stopa maternalnog mortaliteta, stopa mortaliteta dece od jedne do navršene četvrte godine života, stopa smrtnosti dece do pet godina života i proporcionalni mortalitet dece do pet godina života (tabela 19). Tabela 19. Pokazatelji «negativnog» zdravlja na teritoriji Podunavskog okruga u 2010. godini 24

OPŠTINA Opšta stopa mortaliteta Spec. stopa mortaliteta M 20-49 godina života Spec. stopa mortaliteta Ž 20-49 godina života Spec. stopa mortaliteta bol. sist. krvotoka Spec. stopa mortaliteta tumora Stopa maternalnog mortaliteta Stopa mortaliteta odojčadi Stopa mortalitet a dece od 1 do navršene 4. godine života Stopa mortaliteta dece do 5 godine života Proporcion alni mortalitet dece do 5 godina života Velika Plana 13.98 1.51 0.92 932.69 263.54 0.00 3.52 0.00 7.04 0.33 Smederevo 12.89 2.30 1.09 805.69 284.00 0.00 0.95 0.43 5.68 0.41 Smederevska Palanka 12.56 2.08 0.97 774.03 286.75 0.00 2.58 0.54 15.46 0.90 Podunavski okrug 13.03 2.10 1.02 823.91 280.47 0.00 1.74 0.38 8.10 0.51 Opšta stopa mortaliteta je nešto niža od prošlogodišnje, opala je od 13.81 na 13.06. Do ovoga je došlo zbog izračunavanja pokazatelja negativnog zdravlja na broj stanovnika sa raseljenim licima. Specifične stope mortaliteta od bolesti krvotoka i od tumora su manje u odnosu na predhodnu godinu, kao i stopa mortaliteta odojčadi iz istog razloga. U 2010. godini nije bilo maternalne smrtnosti. Analiza mortaliteta za 2010. godinu na teritoriji Podunavskog okruga je pokazala da prosečno trajanje života na pomenutoj teritoriji iznosi 71.74 godine, što je malo manje od prošlogodišnje vrednosti (72.0) godine. Grafik 3. Vodeći uzroci smrti po MKB-10 na teritoriji Podunavskog okruga, prema poslednjim raspoloživim podacima iz 2010. godine. 25

2.7% 3% 3.4% 3.7% 1.2% 0.5% 2.3% 1.3% 0.8% IX II XI XIV XIX 20.4% 63.2% X VI XVIII IV V ostale grupe Prema uzroku smrti po MKB-10, u 2010. godini na teritoriji Podunavskog okruga, najveći broj lica je umro od: bolesti sistema krvotoka, grupa IX (1742 lica ili 63.23%), od tumora, grupa II (593 lica ili 21.52%) i od bolesti sistema za varenje, grupa XI (79 lica ili 2.87%). IV SPROVEDENE MERE I AKTIVNOSTI NA TERITORIJI PODUNAVSKOG OKRUGA 2011. GODINE U CILJU ZAŠTITE, OČUVANJA I UNAPREĐENJA ZDRAVLJA STANOVNIŠTVA I PREVENCIJE BOLESTI 4.1 Sprečavanje i suzbijanje bolesti Na teritoriji Podunavskog okruga u toku 2011. godine sprovedene su mere primarne prevencije u cilju očuvanja zdravlja i sprečavanja i suzbijanja oboljenja. Mere sprečavanja i suzbijanja oboljenja, odnosno mere specifične prevencije se sprovode kao: vakcinacija, dezinfekcija, dezinsekcija i asanacija. 4.1.1. Vakcinacija Vakcinacija je veoma specifična mera prevencije jer štiti samo vakcinisane osobe od oboljenja protiv kojih su vakcinisane. Na teritoriji Podunavskog okruga u 2011. godini sprovedena je imunizacija protiv određenih zaraznih bolesti (tuberkuloze, dečije paralize, difterije, tetanusa, pertusisa, morbila, rubele, parotitisa, hepatitisa B i oboljenja izazvanih haemophilus influenzae tip b (tabela 20). Tabela 20. Prikaz sprovedene imunizacije stanovništva na teritoriji Podunavskog okruga protiv određenih zaraznih bolesti u 2011. godini 26

Red.broj V A K C I N A Broj planiranih Broj vakcinisanih % 1. TBC 1626 1595 98,1 Broj vakcinisanih 1734 1695 97,8 2. OPV revakcinacija u 2. god. 1746 1691 96,9 revakcinacija u 7. god. 2026 2007 99,1 revakcinacija u 14. god. 2142 1938 90,5 Broj vakcinisanih 1734 1695 97,8 3. DTP revakcinacija u 2. god. 1746 1691 96,9 revakcinacija u 7. god. 2026 2009 99,2 revakcinacija u 14. god. 2143 2052 95,8 Broj vakcinisanih 1653 1710 103,5 4. MMR revakcinacija u 7. god. 2028 2018 99,5 revakcinacija u 12. god. 523 128 24,5 5. Hepatitis B Vakcinacija u 1. god. (sa 3 doze) Vakcinacija u 12. god. (sa 3 doze) 1734 1688 97,4 4278 2642 61,8 6. Hib Broj vakcinisanih 1734 1695 97,8 7. Tetanus Broj revakcinacija u 30. godini Broj revakcinacija u 40. godini Broj revakcinacija u 50. godini Broj revakcinacija u 60. godini 2030 315 15,5 1825 355 19,5 2330 235 10,1 1255 333 26,5 Prema prikazanim podacima o sprovedenoj imunizaciji u 2011. godini na teritoriji Podunavskog okruga, možemo reći da su vakcinacije kao i revakcinacije sprovedene uspešno, osim vakcinacija protiv Hepatitisa B u 12. godini života koja je realizovana sa ukupnim obuhvatom od 61.8% u odnosu na planirane vrednosti (u 2010. godini je iznosila samo 17.08%) i revakcinacije MMR vakcinom u 12. godini života koja je ostvarena sa obuhvatom od 24.5%. Revakcinacija protiv tetanusa na teritoriji Podunavskog okruga u periodu januardecembar 2011. godine, realizovana je u veoma malom obimu u svim prikazanim životnim dobima (30., 40.,50. i 60. godini), jer se obavlja u praksi uglavnom po ekspoziciji (tabela br. 20). 27

V SPROVEDENE MERE I AKTIVNOSTI NA TERITORIJI PODUNAVSKOG OKRUGA 2011. GODINE U CILJU ZAŠTITE, OČUVANJA I UNAPREĐENJA ŽIVOTNE SREDINE U toku 2011. godine, od strane Odelenja za higijenu i zaštitu životne sredine Zavoda za javno zdravlje Požarevac, vršen je higijensko-sanitarni nadzor vodnih objekata kao i kontrola higijenske ispravnosti vode za piće, prema Programu zaštite od zaraznih bolesti i prema Pravilniku o higijenskoj ispravnosti vode za piće, na teritoriji svih opština Podunavskog okruga. Na teritoriji Podunavskog okruga postoje 4 centralna gradska vodovoda, 19 seoskih vodovoda i 116 javnih vodnih objekata za lokalno snabdevanje vodom koji su pod stalnom kontrolom/nadzorom Zavoda za javno zdravlje Požarevac. Pored navedenih objekata postoje i pojedinačni ili individualni bunari koji se kontrolišu na zahtev njihovih vlasnika. Na 4 centralna gradska vodovoda na teritoriji Podunavskog okruga priključeno je ukupno 56.48% stanovništva. Kod svih pomenutih objekata sprovodi se redovno dezinfekcija i ispitivanje higijenske ispravnosti vode. U 2011. godini uzeta su 72 uzorka na bakteriološki pregled, i svi su bili ispravni. Ovaj broj uzoraka nije promenjen u odnosu na 2010. godinu sa napomenom da je vodovod Radinac kontrolisao ZZJZ Ćuprija, dok je vodovod Smederevska Palanka kontrolisao ZZJZ Kragujevac. Isti broj uzoraka (72) pregledan je na fizičko-hemijsku ispravnost, od čega su 10 uzorka (13.88%) bila neispravna. Fizičko-hemijsku neispravnost imao je gradski vodovod u Velikoj Plani (6 uzorka od uzetih 24). Razlog fizičko-hemijske neispravnosti bili su nitrati (NO3). U svim gradskim vodovodima na teritoriji Podunavskog okruga u 2011. godini, na sva 72 uzoraka kontrolisan je rezidualni hlor, pri čemu je kod svih uzetih uzoraka vrednost rezidualnog hlora bila od 0.2 do 0.5 mg/l. Na teritoriji Podunavskog okruga postoji 19 seoskih vodovoda na koje je priključeno ukupno 12.51% stanovništva. U 2011. godini na pomenutim objektima sprovedeno je 6 redovnih i 8 povremenih dezinfekcija, dok kod 5 seoska vodovoda nije rađena dezinfekcija jer su bili ispravni. U 2011. godini bilo je 16 redovnih ispitivanja higijenske ispravnosti vode seoskih vodovoda, dok u 3 seoska vodovoda nije bilo kontrole higijenske ispravnosti. Od ukupnog broja uzetih uzoraka (38) na bakteriološki pregled, 10 uzoraka (26.30%) bili su neispravni zbog prisustva koliformnih bakterija fekalnog porekla, a na fizičko-hemijskom pregledu 9 uzoraka (23.70%) je bilo neispravno zbog prisustva nitrata i amonijaka. Od ukupnog broja uzetih uzoraka 2 su kontrolisana na rezidualni hlor, pri čemu je kod svih uzetih uzoraka vrednost rezidualnog hlora bila od 0.2 do 0.5 mg/l. Na teritoriji Podunavskog okruga postoje 116 javnih vodnih objekata sa kojih se snabdeva 12.2% stanovništva. U toku 2011. godine utvrđeno je da kod 61 vodnog objekta stanje zadovoljava, a kod 55 ne zadovoljava. Na njima je sprovedeno ukupno 100 redovnih i 3 povremene kontrole higijenske ispravnosti vode, dok kod 13 javnih vodnih 28

objekata nije bilo ispitivanja higijenske ispravnosti vode. Urađen je bakteriološki pregled na 224 uzorka i utvrđena neispravnost kod 86 uzoraka (38.40%) zbog prisustva koliformnih bakterija fekalnog porekla. Na istom broju uzoraka izvršen je fizičkohemijski pregled i utvrđena neispravnost kod 116 uzoraka (45.89%) zbog prisustva nitrata. Prema godišnjem izveštaju o zaraznim i parazitarnim bolestima na teritoriji Podunavskog okruga postoje 3 gradske deponija smeća, kod kojih je dosta urađeno na poboljšanju stanja, ali još uvek sve imaju higijensko-sanitarne nedostatke, samim tim ugrožavaju okolno zemljište, podzemne vode i vazduh. Seoske deponije smeća su praktično brojna smetlišta van sela, a ima i odlaganja smeća u vodotoke i lagerovanja u dvorištima. VI ZAKLJUČAK Analiza zdravstvenog stanja stanovništva Podunavskog okruga sprovedena je 2011. godine na osnovu podataka demografske i zdravstvene statistike. Na osnovu dobijenih rezultata može se zaključiti: 1. Prema procenjenom broju stanovnika iz 2010. godine udeo stanovnika sa 65 i više godina (33450) u ukupnom broju stanovnika za Podunavski okrug, bez raseljenih lica (201908) iznosi 16.58% što pokazuje da populacija koja živi na teritoriji posmatranog okruga pripada staroj populaciji (udeo starih sa 65 i više godina preko 10.0%). Ovaj pokazatelj ima približno istu vrednost kao u predhodnoj godini. 2. Na teritoriji Podunavskog okruga prema poslednjim publikovanim podacima iz 2010. godine, beleži se niska stopa nataliteta od 7.4/1000 (manje od 15/1000), dok je stopa opšteg mortaliteta visoka i iznosi 12.7/1000. Obzirom da je u ovoj godini bilo rodjeno manje dece nego u prošloj, vrednost stope nataliteta je porasla za 1.5, dok je opšta stopa mortaliteta porasla za 1.1. 3. Stope prirodnog priraštaja u 2010. godini na teritoriji Podunavskog okruga su veoma niske sa negativnim vrednostima u svim opštinama, gde je zabeležena stopa od -7.8 u opštini Velika Plana kao najugroženijoj u ovom okrugu. 4. Prema broju korisnika zdravstvene zaštite na nivou okruga sa raseljenim licima (211430 stanovnika), može se zaključiti da je u proseku svakom stanovniku registrovano po 1.8 obolenje u 2011. godini. U onosu na prošlu godinu, opšta stopa obolevanja je opala, kao i prosečan broj obolenja po osobi. 5. Vodeće grupe bolesti za lečena lica na primarnom nivou zdravstvene zaštite na teritoriji Podunavskog okruga u 2011. godini bile su: bolesti sistema za disanje, bolesti mokraćno-polnog sistema i bolesti sistema krvotoka. 29