Microsoft PowerPoint - OIE3 - Fotonaponska tehnologija

Транскрипт

1 3. FOTONAPONSKA TEHNOLOGIJA Ovaj materijal je samo za internu upotrebu, odnosno služi isključivo kao pomoć studentima FKIT-a u pripremi ispita Prof.dr.sc. Zvonimir Glasnović

2

3 3.1. Uvod Fotonaponski (PV) generatori - slogovi PV članaka, naizgled vrlo jednostavnih naprava koje pretvaraju svjetlosnu u električnu energiju na principima kvantne fizike, čineći to direktno, odnosno bez pokretnih dijelova podložnih trošenju; Životni vijek je oko 30 godina, a koji je trenutno ograničen kvalitetom materijala za kontakte i spojne dijelove; Ne ispuštaju nikakve otpadne materijale, ne sadrže tekućine ili plinove koji mogu nepredviđeno izaći za vrijeme njihova rada te ne zagađuju okolinu (niti termički) dok proizvode električnu energiju. Modularnost im omogućuje široki opseg primjena od malih odvojenih jedinica snage tek desetak watta, preko autonomnih izvora snage nekoliko kilowatta, pa sve do elektrana u megawattnom području. Mogu se locirati u blizini konzuma, u kojem slučaju nije potrebna električna mreža za prijenos energije. Kako imaju relativno malu težinu, lako se mogu instalirati na krovove te na pokretne jedinice.

4 Razvoj PV generatora može se pratiti od otkrića Edmonda Becquerela (1839) koji je primijetio da se jakost struje između metalnih elektroda u elektrolitu povećava kada se elektrode osvijetle. Četrdesetak godina kasnije Adams i Day (1877) uočili su sličan efekt kod čvrstih materijala odnosno kod selena, nedugo nakon što je Smith (1873) demonstrirao fenomen fotovodljivosti u selenu. Sljedeći radovi na PV efektima u selenu i bakrenom oksidu, vodili su prema razvoju selenskih PV članaka (ćelija) koje su se široko koristile za fotoelektrične mjerače ekspozicije. Oko 1914.g. efikasnost PV pretvorbe je iznosila oko 1%, što se postiglo uvođenjem energetske barijere kod oba materijala, i selena i bakar/bakar oksida Povijesni razvoj Era modernih fotonaponskih generatora započinje 1954.g. kada su Chapin i ostali objavili efikasnost pretvorbe od 6% koju su postigli sa slicijevim monokristalom. Poboljšavanjem tehnologije, efikasnost silicijevih ćelija u terestičkim uvjetima već je 1958.g. dostizala 14%. Praktički u isto vrijeme, u radovima Reynoldsa i ostalih (1954), objavljena je efikasnost od 6% za heterospoj Cu/CdS (što se objasnilo mnogo kasnije). Silicijeva monokristalinična PV članaka postala je prototip svih homospojnih ćelija te je dugo bila u središtu istraživanja i razvoja. Prihvaćeni još iz svemirskog programa, ti članci su i najstariji na tržištu. Čitavim nizom inovacija oni su danas dosegli efikasnost pretvorbe čak od 24% u laboratorijskim okvirima te oko 18% u serijskoj proizvodnji. No, njihov je osnovni problem debljina od 200 do 300 μm i rezanje iz ingota u pločice, uz pojedinačno slaganje u module, a što zahtijeva puno rada i energije. Upravo ta činjenica je bila prepreka daljnjem smanjenju njihove cijene. Polikristalinični (multikristalični) Si članci imaju nešto nižu cijenu, ali i nižu efikasnost, (najviše do 18%, dok su u velikoserijskoj proizvodnji tipičnije vrijednosti od 12 do 14%) te slične osnovne probleme kao i monokristalični članci.

5 3.3. Proizvodnja PV generatora Industrija PV generatora je danas najbrže rastuća industrija! Arnulf Jäger-Waldau, World PV cell/module production from 2005 to 2016 (data source: Photon Magazine [Pho 2012], PV Activities in Japan [Ikk 2016], PV News [Pvn 2015] and own analysis).

6

7 Glasnovic & Margeta (2011)

8 PV elektrana 40 MW u Waldpolenz-u (D) Koncentratorski PV sustav 2 MW u Casaquemada, Španjolska (η=23%) Stadion u Milanu PV elektrana 2 MW, Španjolska

9

10 Sunčevo zračenje

11 3.4. Sunčevo zračenje - ilustracija optičke mase zraka Spektri AM0, AM1 i općenito AMm r Rayleighovo raspršenje koje uzrokuje plavu boju neba; Elektronske apsorpcijske vrpce, uglavnom kod kisika, dušika i ozona (praktički se gotovo svo zračenje u području <0.29m apsorbira od strane ozona); Molekularne rotacijske i vibracijske apsorpcijske vrpce u H 2 O i CO 2 (gotovo sva zračenja u području <3.0m apsorbiraju se od strane H 2 O i CO 2 ); Raspršenje na aerosolima i česticama materije koje je veće na kraćim valnim duljinama; Lom i turbulencija zraka zbog promjene indeksa loma s temperaturom i tlakom, a što je u ovom kontekstu vrlo slab efekt.

12 3.5. Sunčevo zračenje spektralna gustoća Spektralna gustoća Sunčevog zračenja izvan Zemljine atmosfere AM0 i na površini Zemlje AM2 te spektralna raspodjela crnog tijela AM0 SPEKTAR 1353 Wm SPEKTRALNA GUSTOĆA (Wm m ) UV O 3 O 3 H O 2 O2 H O 2 vidljivo IC KRIVULJA CRNOG TIJELA (NORMALIZIRANA) 5762 K, 1353 Wm -2 AM2 (spektar s molekularnom apsorpcijom) 691,2 Wm AM2 (spektar bez molekularne apsorpcije) H O 2 H O 2 CO 2 H O 2 CO2-2 0,2 0,8 1,4 2,0 2,6 (m) Standard Test Condition STC Intensity of solar irradiation 1000 W/m 2, relative air mass AM1.5 and temperature of PV generator 25 C.

13 3.6. Sunčevo zračenje i insolacija 1. Direktno; 2. Difuzno (ovisi o koncentraciji aerosola i oblačnosti U podne ona iznosi samo oko 8-10% od ukupnog zračenja, a znatno je veća za veće zenitne kutove U Sjevernoj Europi ono može iznositi i do 60% ukupnog zračenja); 3. Albedo (odsjaj od okolnih površina). Zbroj ukupnog direktnog i difuznog zračenja se naziva globalno zračenje ili ozračenost (kwh/m 2 dan) i upravo je ono važno za PV generatore. Insolacija je trajanje sijanja Sunca i mjeri se u satima (h) (npr. heliografom kao na slici). Pretvorba vrijednosti insolacije u ozračenost se može izvesti Ǻngström-Pageovom relacijom koja ima oblik: gdje je: E S srednja dnevna ozračenost horizontalne plohe (prizemno zračenje) (kwh/m 2 dan), E S0 srednja dnevna ekstraterestička ozračenost horizontalne plohe (kwh/m 2 dan), a, b koeficijenti ovisni o promatranom mjestu, S r stvarno trajanje insolacije (h/dan), moguće trajanje insolacije (h/dan). S a S r ES ES 0 a b Campbell-Stokesov heliograf Sa

14 3.7. Sunčevo zračenje na nagnutu plohu Ukoliko se ozračenosti horizontalne plohe žele preračunati na nagnutu plohu, potrebno je poznavati sve tri komponente Sunčevog zračenja, tj, direktnu, difuznu i albedo komponentu, pa je globalno (ukupno) zračenje njihov zbroj: E S E Sb gdje je: E Sb ukupna srednja dnevna ozračenost nagnute plohe (kwh/m 2 dan), E sb srednja vrijednost dnevne direktne ozračenosti nagnute plohe (kwh/m 2 dan), E sd srednja vrijednost difuznog ozračenja nagnute plohe (kwh/m 2 dan), E sr srednja vrijednost albeda na nagnutu plohu (kwh/m 2 dan). Ukupna ozračenost nagnute plohe može se računati prema relaciji Liu, Jordan i Klein, koja ima oblik: E Sd E Sr E 1 E E 1 cos 1 cos Sd Sd S Rb ES ES 2 2 E S R E S gdje je: R b omjer srednje dnevne direktne ozračenosti nagnute i horizontalne plohe, R omjer srednje dnevne ozračenosti nagnute i horizontalne plohe, β kut nagiba PV panela prema horizontali (0). Ona vrijedi za plohu koja je orjentirana prema jugu.

15 3.8. Tehnologija PV članaka Većina PV članaka na tržištu izrađeno je iz mono- ili poli- kristaličnog silicija (c-si). Tipičan PV članak, koji je u širokoj upotrebi, prikazan je na slici. On u osnovi predstavlja p-n spoj koji se dobiva tako da se na poluvodičku podlogu (bazu) p-tipa debljine 300μm (0,3mm) difundiraju primjese u tankom površinskom sloju (oko 0,2μm), koji onda postaje područje n-tipa. antirefleksijski sloj 2 cm - prednji metalni kontakt u obliku rešetke 0,2m 2 cm REŠETKA n područje - površinski sloj 300m p područje - baza + stražnji metalni kontakt

16 3.9. Mehanizam nastajanja fotonapona u p-n spoju Ukoliko je «x» koordinata dubine poluvodiča duž koje se širi upadno zračenje svjetlosti, onda se može prikazati gustoćom broja fotona u jedinici vremena, jedinici širine zabranjenog pojasa i valne duljine λ izrazom: Γ (, x) Γ ( ) 0 e ( ) x gdje je: Γ o (λ) gustoća broja fotona na ulazu u poluvodič, ξ(λ) koeficijent apsorpcije, različit za različite materijale i ovisan je o valnoj duljini svjetla.

17 ... mehanizama nastajanja fotonapona E F Za dobivanje fotonaponskog efekta bitno je generirane nosioce odvojiti, prije nego što rekombiniraju, a što se uspješno postiže p-n spojem, čiji je energetski dijagram dan na slici. Naime, u n-tipu poluvodiča (npr. silicij dopiranim fosforom), Fermijeva razina E F formira se odmah ispod vodljive vrpce, a u p-tipu (npr. silicij dopiranim borom), Fermijeva razina je odmah iznad valentne vrpce. h I L Ln p n Lp I D I U stacionarnom stanju (nakon što višak elektrona iz p-tipa prijeđe u akceptorski p-tip i obrnuto, tj, kad šupljine prijeđu u n-tip; na slici se vide i difuzijske dužine elektrona i šupljina L p i L n ), dolazi do izjednačavanja Fermijeve razine, a što uzrokuje kreiranje jakog električnog polja između p i n slojeva kojim se ovi nosioci uspješno razdvajaju.

18 3.10. Strujno-naponska karakteristika idealnog PV članka Statička karakteristika idealnog PV članka, koji ne uzima u obzir utjecaje serijskog i paralelnog otpora, vlada se po Schocklyevoj jednadžbi (na slici). Ukupna struja I kroz PV članak, kod nekog napona U (generiran fotonapon), određena je razlikom normalne diodne struje I D (tamna struja) i fotogeneracijske struje I L: I = I D I L odnosno: I I D I eu kt IS e 1 I L I S U m I U gdje je: I S reverzna struja zasićenja, e naboj elektrona, k Boltzmanova konstanta. I L I m I SC

19 3.11. Realni PV članak Svaki PV članak ima određeni serijski otpor R S koji je rezultat konačnog otpora metalnog odvoda, prijelaznog otpora između metala i poluvodiča, otpora površinskog sloja, otpora baze kao i prijelaznog otpora poluvodiča baze i donjeg metalnog priključka. Pored ovog otpora kod realnog članka između p i n područja postoji određeni paralelni (odvodni izolacijski) otpor, koji najjače dolazi do izražaja uz rubove tog područja. Djelovanje tog otpora može se prikazati pomoću jednog paralelnog otpora R P. R S I I D I P + I L Ud R P U R T -

20 3.12. Maksimalna snaga Maksimalna snaga koju može dati PV generator, nije jednaka produktu najvećih vrijednosti napona i struje (napona praznog hoda U oc i struje kratkog spoja I SC ), nego je manja od njega i jednaka je maksimalnom pravokutniku koji se može upisati ispod I-U karakteristike, odnosno jednaka je produktu P m = U m I m, gdje su U m napon maksimalne snage, a I m struja maksimalne snage. I I SC I m P m U m U oc U

21 3.13. Fotogeneracijska struja Da bi se došlo do ovisnosti fotogeneracijske struje o Sunčevom zračenju, polazi se od unutarnje kvantne efikasnosti η Q apsorpcijskog sloja koja predstavlja omjer gustoće fotogeneracijske struje J L i upadnog toka fotona Γ zahvaćenog pojedinim slojem poluvodiča (uračunavajući i refleksiju). Ukupna gustoća fotogeneracijske struje J L, pod nekom ozračenošću, dobiva se integracijom produkta monokromatske kvantne efikasnosti η Q (λ) i toka fotona solarnog spektra dγ(λ)/dλ, odnosno: J L e 0 d Q d d Povećanje ove struje, uglavnom je usmjereno prema smanjenju refleksije radijacije na površini ćelije, što se najčešće postiže nerefleksivnim teksturiranim površinama i antirefleksijskim slojevima (ARC slojevi)

22 3.14. Antirefleksijski slojevi Glatka površina nekog poluvodičkog materijala npr. silicija ima koeficijent refleksije između 33% i 54%, dok je npr. kod ljubičaste ćelije, pomoću Ta 2 O 5 antrefleksijskog sloja ARC (kao i povećanjem spektralnog udjela radijacije), ovaj koeficijent smanjen na oko 2%. Prikaz koeficijenata refleksije kao funkcije valne duljine λ, za čisti polirani slicij i teksturirani silicij, oba s ARC slojem i bez njega, dan je na slici.

23 3.15. Analiza gubitaka Jedan od djelotvornih načina za optimiranje PV članaka je analiza gubitaka, jer se tako sam mehanizam gubitaka može postaviti u pravu perspektivu te se pojedinačno zahvatiti u cilju optimiranja efikasnosti. Takva jedna analiza prikazana je na slici. Dijagram se odnosi na silicijeve ćelije na AM1.5, a gubici zbog serijskog otpora R S uključeni su u ff. Pretpostavljene su veličine struje I S = A/cm 2 i diodnog faktora A c =1.

24 Glavni doprinosi ovim gubicima su:... analiza gubitaka 1. h ν < Eg niskoenergetski fotoni prolaze kroz ćeliju bez generacije parova; 2. h ν > Eg energija fotona veća od Eg pretvara se u toplinu; 3. η Q efikasnost kolekcije fotogeneriranih nosilaca, 4. eu oc < Eg posljedica je i termodinamičke efikasnosti odvajanja naboja i samih diodnih parametara ćelije; 5. faktor punjenja ff gubici zbog nagiba karakteristike (I 2 R gubici serijskog R S i paralelnog otpora R P ); 6. faktor površine pokrovna kontaktna rešetka; 7. refleksijski gubici refleksija fotona na upadnoj površini; 8. lažna apsorpcija apsorpcija u antirefleksijskom sloju na raznim defektima.

25 3.16. Ovisnost o solarnom zračenju I(A) 35 I L ( G S, T cell ) I L ( G 0, T0 ) 1 i( Tcell T0 ) G G S W/m W/m W/m W/m 2 T=300 K 276 ćelija u traci 23 traka W/m W/m W/m W/m U(V)

26 3.17. Ovisnost o temperaturi I(A) 35 I L ( Tcell ) I L0 1 i( Tcell T0 ) INTENZITET ZRAČENJA=1000 W/m K K 350 K 310 K 280 K U(V)

27 3.18. Ovisnost efikasnosti o temperaturi Efikasnost PV članka η c je jako ovisna o temperaturi koja se aproksimativno može izraziti relacijom: c oc 1 ( T T c cell 0 ) gdje su: η oc efikasnost FN ćelija pod referentnim uvjetima (STC; 1000W/m 2, 25 0 C, AM1.5), c koeficijent promjene efikasnosti s temperaturom, T cell temperatura FN ćelije, T 0 temperatura FN ćelije pod referentnim uvjetima (25 0 C). Egzaktan proračun T cell je vrlo složen te se temperatura ćelija određuje različitim empirijskim formulama, kao npr: T cell T a G G S

28 3.19. Ovisnost karakterističnih parametara o temperaturi 1,2 E g na 0 K c c (%) ,1 11 1, U OC (V), ff 0,9 0,8 0,7 I SC ff I SC (ma) 0,6 U OC 0,5 0, TEMPERATURA C

29 3.20. Proces proizvodnje PV članaka Najviše energije se utroši za dobivanje silicija termičkom redukcijom kvarca (SiO 2 ) koksom, u električnim pećima, pri temperaturi višoj od 1800 C.

30 3.21. Primarna energija Doprinos pojedine operacije bruto potrebnoj primarnoj energiji (GER) u proizvodnji panela izražena u postocima. % GER ,53 8,07 47,27 17,17 1,42 3,82 3,41 0,05 18, Operacije Rezultati ove analize pokazuju bruto potrebnu energiju (GER) koja iznosi 1494 MJ/panel (za površinu 0.65 m 2 ), odnosno 2298 MJ/m 2 ili 638 kwh/m 2! Devet faza: 1. Ekstrakcija i rafinacija kremenog pijeska; 2. Transformacija silicijevog dioksida u metalurški silicij; 3. Dobivanje poluvodičkog silicija; 4. Pretvorba u polikristalični silicij i proizvodnja vafera; 5. Tretiranje površine kemikalijama; 6. Formiranje n-filma; 7. Umetanje električnih kontakata; 8. Antireflekcijski slojevi (ARC); 9. Sklapanje PV članaka u module, odnosno kolektore

31 3.22. Proračun vremena povrata uložene energije i potencijal smanjenja CO 2 Ako je poznato da ukupno uložena energija (E pov ) u proizvodnju 1 m 2 PV generatora iznosi 638 kwh/m 2 te ako je poznata efikasnost tog članka (η c ) i ukupna godišnja dozračena energija na nekoj lokaciji (E S ) koja se pretvara u električnu energiju (E el ), onda se vrijeme povrata uložene energije računa na sljedeći način: T pov E E pr s(1 g) c s(1 g) Dakle, za npr. lokacije Zagreba i Splita, gdje su prosječne godišnje vrijednosti dozračene energije oko 1200 i oko 1600 kwh/m 2, te ako se računa s efikasnostima PV generatora od 16%, period povrata uložene energije bi bio oko 3.3 i 2.5 godina za Zagreb i Split respektivno (Tpov(ZG)=638/(0.16*1200)=3.3). Potencijal smanjenja CO 2 (PCM) se definira kao ekvivalentna emisija CO 2 koja je izbjegnuta korištenjem konvencionalnih izvora energije, a za životni vijek od 28 godina, računa se pomoću jednadžbe: E pov E PCM Godišnja proizvedena energija ( 28 godina Tpov ) CO2 sadržaj Podaci za npr. Berlin (Njemačka) iznose t CO 2 /kw p, a za Washington (SAD) t CO 2 /kw p, dok bi za Zagreb iznosili 1.3 t CO 2 /kw p, a za Split 1.8 t CO 2 /kw p (specifična emisija CO 2 za el. energiju iznosi gco 2 /kwh).

32 3.23. Maksimalne efikasnosti PV članaka

33 3.24. Tri generacije tehnologija PV članaka I. Generacija tehnologija PV članaka je predstavljena s primarno kristaličnim i multikristaličnim silicijem (waferi); II. Generacija je predstavljena s tankoslojnim (thin-film) PV člancima: - Visokoefiksni tankoslojni PV članci - Tu pripadaju Copper Indium Gallium Selenide (CIGS) i kadmij telurid (CdTe), laboratorijskih efikasnosti od oko 20%. No, njihova je prednost da izdrže temperature koje prelaze 500 C. - Teorijska granična efikasnost (Shockley-Queisserova granica) jednoslojnog članka iznosi 31-41%. X. Wu, Solar Energy 77(6), 803 (2004)

34 Tri generacije tehnologija PV generatora III. Generacija PV članaka se naziva i ultimate thin-film tehnologija koju karakterizira visoka efikasnost (koja dolazi od toga da se izbjegavaju nedostaci jednostrukog PV članka) te korištenje materijala koji je u velikoj mjeri raspoloživ, koji nije toksičan te koji je vrlo trajan. Visokoefikasni koncentratorski sustavi su u osnovi višespojni članci bazirani na GaAs i odgovarajućoj grupi materijala III-V. Teorijska efikasnost im je čak 52%. Već danas najbolji članci imaju efikasnost od 40%!!! Općenito, taj se izraz koristi za unaprijeđenu PV tehnologiju od organskih članaka, trospojne (three-junction) strukture do višespojnog članka za koncentratorske sustave. J. Dimroth, S. Kurtz, MRS Bull, 32(3), 230 (2007) Shematski prikaz moguće konfiguracije trospojne strukture i fotografija GaInP/GaAs/GaInAs članka s demonstriranom efiksnošću od 31.3% te ilustracija razlaganja solarnog spektra od strane višespojnog članka. Četverspojna struktura sa zabranjenim pojasevima od 1.8eV, 1.4eV, 1.0eV i 0.7eV bi mogla imati teorijsku efikasnost od preko 52%!!!

35 3.25. Termodinamičke granice efikasnosti Termodinamička granica efikasnosti je oko 74% premda je ta granica konverzije manja od 68%!!! Najmanja efikasnost za pojedini članak (u takvom višeslojnom članku) iznosi 31%, dok je najbolji laboratorijski članak imao efikasnost od oko 80% od te granične efikasnosti. Na slici desno su te termodinamičke granice efikasnosti. MRS Bulletin, Vol.33, April 2008

36 3.26. Razvoj efikasnosti PV generatora Larry Kazmerski, National Renewable Energy Laboratory, 2017, Best Research-Cell Efficiencies:

37 3.27. Cijene PV generatora Povijesni pregled i projekcije troškova c-si tehnologije u odnosu na njihovu kumulativnu proizvodnju. Vidi se i ekstrapolacija u odnosu na budućnost (70%, 80% i 90% krivulje su tzv. S- krivulje za određenu tehnologiju, tj: manji postotak, malo veći postotak i znatno brži pad cijene s povećanjem proizvodnje. T. Surek, J. Cryst. Growth 275 (1-2), 292 (2005)

38

39 3.28. Usporedba troškova i efikasnosti Procijenjena usporedba različitih PV tehnologija kao funkcija troškova proizvodnje ($/m 2 ) i efikasnosti konverzije energije (M. A. Green, Third generation photovoltaics: advanced solar energy conversion, ed. Springer, 2003). I generacija PV članaka II generacija PV članaka III generacija PV članaka

40 Zaključak PV članci/generatori pretvaraju solarnu energiju direktno u električnu energiju na principima kvantne fizike, bez pokretnih dijelova podložnih trošenju, u životnom vijeku od oko 30 godina; U toku rada ne ispuštaju nikakve otpadne materijale, ne sadrže tekućine ili plinove koji mogu nepredviđeno izaći za vrijeme njihova rada te ne zagađuju okolinu (niti termički), dok proizvode električnu energiju. U literaturi se navode tri generacije PV članaka; I. Generaciju primarno predstavlja kristalični i polikristalični silicij, čije efikasnosti se kreću do 18%, dok se današnje cijene od 3.5 $/W p sve više spuštaju prema cijeni od 1-2 $/W p ; II. Generaciju predstavljaju tankoslojni (thin-film) višespojni članci, - Teorijska granična efikasnost (Shockley-Queisserova granica) jednoslojnog članka iznosi 31-41%, a cijene prvih CdTe članaka su iznosile 1.25$/W p, pri čemu se očekuje njihovo smanjenje do oko 1 $/W p ; III. Generacija PV članaka je predstavljena višespojnom strukturom, čija bi maksimalna efikasnost (ograničena termodinamičkim uvjetima) mogla iznositi do 68% (npr. šesterospojna struktura bi tako mogla imati efikasnost od 58%), dok bi njihova cijena mogla padati do samo 0.2 $/W p ; Prilikom proizvodnje monokristaličnih i multikristaličnih tehnologija, potrebna je relativno velika primarna energija koja danas iznosi 638 kwh/m 2, a koja se u hrvatskim klimatološkim prilikama može vratiti za oko 2.5 do 3.5 godina; Obzirom da se životni vijek današnjih PV članaka računa s oko 28 godina, potencijal smanjenja emisije CO 2 se u Hrvatskoj kreće od 1.3 do 1.8 t CO 2 /kw p ; Ove činjenice jasno ukazuju na to da bi PV tehnologija (bez obzira na trenutno veću cijenu u odnosu na druge tehnologije obnovljivih izvora energije) u Hrvatskoj mogla iz dana u dan postajati sve prihvatljivija. Ovome naravno ide u prilog i daljnje povećanje efikasnosti te smanjenje cijena PV generatora i naravno smanjenje potrebnih površina; Upravo zato što je od svih obnovljivih izvora energije, PV tehnologija najperspektivnija, evidentno je i da bi se razvoju (u kojem bi kemijsko inženjerstvo moglo imati posebnu ulogu) i primjeni PV generatora u našoj zemlji trebala posvetiti mnogo veća pažnja, nego je to bilo do sada, te je u tom smislu potrebno što prije osmisliti i odgovarajuće poticajne mjere.