07-18-KOVACEVIC-Zorana

Величина: px
Почињати приказ од странице:

Download "07-18-KOVACEVIC-Zorana"

Транскрипт

1 , PHILOLOGIST JOURNAL OF LANGUAGE, LITERARY AND CULTURAL STUDIES VII/2013

2 ORIGINALNI NAU NI RAD Zorana ova evi UDK Univerzitet u Banjoj Luci DOI /FIL K Filološki fakultet LIK INTELEKTUALKE U ROMANU NESSUNO TORNA INDIETRO ALBE DE SESPEDES Apstrakt: Cilj ovog rada je prikazati lik intelektualke u romanu o odrastanju Nessuno torna indietro (Nikome nema povratka) italijanske književnice Albe de Sespedes. U ovom djelu Alba de Sespedes po prvi put prikazuje odnos izme u identiteta i intelektualnog rada, otkrivaju i pritom kroz likove Silvije i Auguste, koje predstavljaju intelektualni ogranak grupe od osam djevojaka, kako pozitivnu tako i negativnu stranu tog odnosa. Dok je književnica kroz lik Auguste prikazala težak položaj žene tridesetih godina XX vijeka iji je odabir pisanje romana i pripovjedaka, s druge strane, Silvijina sudbina i pri a imaju zadatak da pokažu da je, uprkos svim poteško ama i preprekama, krajem tridesetih i po etkom etrdesetih godina žena ipak mogla zapo eti karijeru i izgraditi svoj identitet. U ovom romanu dominira ipak pomalo rigidna egzistencijalna vizija: postoji mogu nost kršenja tradicionalnih društvenih normi i mogu nost odabira alternativnog životnog puta, ali ovakav odabir esto rezultira nekom vrstom kazne kao u slu aju junakinja romana. Klju ne rije i: italijanska književnost, XX vijek, Alba de Sespedes, roman o odrastanju, identitet, intelektualni rad. 1. Nakon kratkog boravka kod roditelja u Parizu, godine Alba de Sespedes 1 se 1 Alba de Sespedes (Alba de Céspedes) ro ena je u Rimu godine. Albin otac Carlos Manuel de Sespedes Kuezada, kubanskog porijekla, proveo je niz godina u diplomatskoj službi kao ambasador Kube u Rimu. Majka joj je bila Italijanka, te Alba po svom odgoju i po književnoj i novinarskoj djelatnosti pripada Italiji. Pored Rima, rodnog grada Albe de Sespedes, za koji e uvijek ostati vezana, Pariz i Kuba su dvije bitne mete intelektualnog itinerera ove književnice. Nakon mladala kih djela, godine sti e pravu književnu slavu romanom Nessuno torna indietro, a nakon objavljivanja romana za izdava ku ku u Mondadori, s kojom e Alba nastaviti saradnju, slijedi zbirka pripovjedaka s autobiografskim aluzijama Fuga (1941). Oba djela su bila cenzurisana od strane fašisti kog režima. Tokom rata književnica je sara ivala s Radiom Bari, gdje je pod pseudonimom Klorinda vodila program Lotta Italia, a neposredno nakon rata ure ivala je rimski asopis Mercurio, što joj je omogu ilo da aktivno u estvuje u kulturnom i književnom životu Italije, ali i da upozna najistaknutija imena literarnog miljea posljeratne italijanske i svjetske književnosti. vra a u Rim sa ciljem da se potpuno osamostali i postane finansijski nezavisna. Od povratka u Rim pa sve do godine, Od do godine posve uje se potpuno romanesknom stvaralaštvu i objavljuje romane: Dalla parte di lei (1949), Quaderno proibito (1952), Prima e dopo (1955), Il rimorso (1963). Po etkom šezdesetih godina književnica se seli u Pariz i objavljuje dva posljednja romana, La bambolona (1967) i Nel buio della notte (1976), roman koji je prvobitno napisan na francuskom jeziku i objavljen godine u Parizu pod naslovom Sans autre lieu que la nuìt. Tih godina objavljuje još jednu zbirku pjesama pod naslovom Le ragazze di maggio. Alba de Sespedes je umrla godine u Parizu. Godine izdava ka ku a Mondadori objavljuje neke od romana Albe de Sespedes pod naslovom Romanzi u knjizi koja je sastavni dio prestižne serije I Meridiani. U ovoj knjizi, koju je priredila i propratila uvodnim esejom Marina Zankan, našli su se romani: Nessuno torna indietro, Dalla parte di lei, Quaderno proibito, Nel buio della notte i Con grande amore, nedovršeni roman posve en Kubi i Fidelu Kastru. Djela Albe de Sespedes su prevedena na više od trideset jezika. 177

3 178 Zorana ova evi kada sti e svjetsku slavu romanom Nessuno torna indietro, 2 koji se, uprkos ranije objavljenim djelima, može smatrati pravim prvencem ove spisateljice, Alba de Sespedes sara uje s vode im italijanskim asopisima tog perioda, kao što su Messaggero i Giornale d Italia, objavljuje zbirke pripovjedaka L anima degli altri (1935) i Concerto (1937), kratki roman Io, suo padre (1935), te poeziju posve enu majci sakupljenu u zbirci Prigionie (1936). Dakle, godine koje su prethodile radu na romanu Nessuno torna indietro obilježene su konstantnim eksperimentisanjem, sve dok se na kraju književnica nije opredijelila za roman. Iako je sami po etak karijere Albe de Sespedes bio krunisan uspjehom, spisateljica je u nekoliko navrata potvrdila da je aþ rmacija žene na književnom polju, u kojem je pisanje oduvijek bilo povezivano s muškom Þ gurom, tridesetih godina XX vijeka bila esto mukotrpna. U razgovoru s Pjerom Karoli iz godine na pitanje: Per le donne scrivere e pubblicare era molto di cile?, spisateljica odgovara: Molto, molto (Carroli 1993: 135). O iskustvima iz tog perioda, 3 od kojih e Alba de Sespedes oživjeti samo neka u romanu Nessuno torna indietro, književnica progovara u sljede em odlomku: Ero a Roma con mio Þ glio di quattro anni, che avevo avuto appena quindicenne da un primo brevissimo matrimonio. Passavo tutti i giorni davanti alla tipograþ a Giornale d Italia. Mi piaceva in modo enorme l odore di inchiostro che emanava da quelle stanze di piano terra. Allora mi attaccavo alle sbarre delle Þ nestre per sentirlo meglio. Mio padre mi aveva permesso di vivere da sola con il bambino (mi ero già separata) per un periodo di 2 O razlozima uspjeha romana Nessuno torna indietro spisateljica progovara: Fu soprattutto perché era una storia di donne e poi forse perché era raccontato bene; allora c erano anche molti libri che non erano realisti. E ancora oggi si continua a vendere (Carroli 1993: 182). 3 Više detalja o periodu koji prethodi pisanju romana Nessuno torna indietro može se na i u radu Laure Fortini Nessuno torna indietro di Alba de Céspedes. due anni in cui mi avrebbe passato un assegno mensile. Scaduto questo termine, se non fossi stata in grado di mantenermi da me, avrebbe progressivamente ridotto l assegno Þ nché sarei dovuta tornare a vivere in famiglia. Ero caparbia e decisa a farcela. Mandai le prime novelle al Giornale d Italia, proprio perché mi ero a ezionata alla sua tipograþ a. Furono pubblicate. E fui anche pagata! Presto fui assunta come collaboratrice. Molto prima del termine imposto da papà (Petrignani 1984: 38 39). Roman Nessuno torna indietro je bildungsroman ija je radnja smještena u ženski internat Grimaldi u Rimu, u predratnom periodu, tj. od do godine. Roman prati sudbinu osam mladih žena, uglavnom studentkinja književnosti, razli itih po porijeklu i socijalnom statusu, ali i po karakternim osobinama, iako se neke od sudbina likova u romanu mogu dovesti u vezu i s biografijom Albe de Sespedes: Nessuno torna indietro, infatti, è un romanzo scritto in terza persona oggettivante, che evita volutamente l io autobiografico. [...] La scelta di raffigurare le vite di un gruppo di ragazze piuttosto che le vicende di un unica protagonista, forma questa più vicina all autobiografia, risponde alla necessità da parte dell autrice di rappresentare le donne non come un unicum ma come un mondo ricco e multiforme, vario e molteplice nelle sue sfaccettature e possibili esiti esistenziali (Fortini 1996: 8). U romanu se nalaze neki od tipova ženskih likova koji e se nastaviti i evoluirati u sljede im romanima Albe de Sespedes, ali oni ovdje još nisu potpuno definisani i istan ani usljed stapanja i preplitanja s drugim. Kako esto biva u romanu o odrastanju, osim Emanuele i Mili, koje dolaze iz velikih gradova, skoro sve junakinje romana preselile su se u Rim iz provincije. Sve one imaju isti cilj i zadatak: treba da pre u barijeru izme u bezbrižnog perioda života i svijeta odraslih, a ta barijera je u romanu predstavljena pomo u metafore mosta, koji nije ništa drugo nego varijacija jednog od Bahtinovih hronotopa romana. Za vrijeme dijaloga

4 Lik intelektualke u romanu Nessuno torna indietro Albe de Sespedes koji simboli no zatvara prvi dio knjige i odvija se za vrijeme boži ne ve eri u internatu Grimaldi, Silvija, najsvjesnija od svih djevojaka ovog kompleksnog procesa, oštroumno primje uje: Ecco: è come se noi fossimo al passaggio di un ponte. Si costruiscono forse case sul ponte? Siamo già partite da una sponda e non siamo ancora giunte all altra. Quello che abbiamo lasciato è dietro le nostre spalle, neppure ci voltiamo per guardarlo, quello che ci attende è una sponda dietro la nebbia. Neppure noi sappiamo cosa scopriremo quando la nebbia si scioglierà. Qualcuna si sporge a guardare il Þ ume, cade e a oga. Qualcuna, stanca, si siede per terra e sul ponte s addormenta. Le altre, quale bene, quale male, passano all altra riva (De Céspedes 1938: 107). U Silvijinom opisu našle su mjesto sve sudbine junakinja ovog romana: Ksenija i Mili su se nagnule previše da bi vidjele rijeku i na kraju pale u nju, prva jer je pobjegla iz internata, a druga pošto je umrla; Augusta i Valentina su posustale i zaspale nasred mosta; a Silvija, Vinka, Ana i Emanuela, neke s više sre e, neke s manje, prešle su preko mosta na drugu stranu obale, tj. ostavile su iza sebe internat i suo ile se s realnoš u. Metafora mosta, osim što ukazuje na klju ni korak u životu, u romanima Albe de Sespedes nastalim nakon ovog romana 4 vezana je i za evoluciju ženskog bi a koje dalla sponda di un mondo familiare, col suo complesso di norme ataviche, si libra verso un altra sponda, libera di preconcetti, ma piena d incognite (Vitti-Alexander 1991: 105). Roman Nessuno torna indietro je podijeljen na etiri dijela che scandiscono il tempo della narrazione e ne costituiscono la partitura sonora (Fortini 1996: 13). Radnja romana je vezana za dva mjesta: s jedne strane se nalazi internat Grimaldi, kojim upravljaju asne sestre, s druge strane je grad Rim sa svojim trgovima, ulicama, univerzitetom i bibliotekama koje posje uju junakinje romana. Na samom po etku, ve 4 Metafora mosta e se ponovo javiti u romanu Quaderno proibito. u prvim redovima, ova dva mjesta se susre- u, ali i sukobljavaju: Sulla grande casa grigia il portone si apriva come una gola oscura; una vetrata che divideva l androne fermava l ultima luce del crepuscolo e, oltre questa, si vedevano passare, per attimi, imprecise forme nere. Fuori, sulla piazza, la gente passeggiava adagio, per intrattenersi nell ora e nella stagione; era giorno ancora (De Céspedes 1938: 1). Iako se internat u kojem borave djevoj ke nalazi u sklopu grada Rima, dva mjesta za koje je vezana radnja se ne podudaraju, jer je Grimaldi potpuno odvojen od svijeta i predstavlja unutrašnji i zatvoren prostor, dok se s druge strane u Rimu odvija normalan život. Upravo zbog te izolacije, sve junakinje romana su svjesne da e u internatu boraviti samo odre eno vrijeme, dok ne završe studije i budu spremne da kro e samostalno u svijet. Roman je bio cenzurisan od strane fašisti kog režima, 5 ali je i dalje nastavio tajno da kruži sve do posljednje faze Drugog svjetskog rata. Godine objavljen je izmijenjen, u seriji Narratori italiani izdava ke ku e Mondadori. Izmjene nisu uticale na strukturu, koja je ostala identi na, ali se autorka zato odlu ila per un ammodernamento delle scelte lessicali, per una più precisa focalizzazione dei personaggi ed una messa a punto dei nuclei tematici e narrativi (Fortini 1996: 10). Najbitnije razlike izme u izdanja iz godine i izdanja iz godine odnose se na likove Silvije i Emanuele. U ovom romanu Alba de Sespedes po prvi put prikazuje odnos izme u ženskog identiteta i intelektualnog rada, otkrivaju- i pritom kroz likove Silvije i Auguste kako pozitivnu tako i negativnu stranu tog odnosa. Augusta i Slivija predstavljaju intelektualni ogranak grupe od osam djevojaka: prva se okušava u kreativnom pisanju, a druga odabira akademsko pisanje. Obje junakinje, iako su me usobno potpuno ra- 5 O nekim razlozima fašisti ke cenzure bi e govora u odjeljku posve enom Augusti. 179

5 Zorana ova evi 180 zli ite, odabiraju upravo pisanje i intelektualni rad per compiere il percorso individuale verso la costruzione di una vita adulta e consapevole (Rabitti 2005: 126). 2. Težak položaj žene tridesetih godina XX vijeka iji je odabir pisanje romana i pripovjedaka Alba de Sespedes je prikazala kroz lik Auguste. Ve na prvim stranicama, u Þ zi kom opisu Auguste, uo ava se njena posebnost i razli itost u odnosu na druge djevojke iz internata: Era la più anziana delle ragazze, non si capiva come ancora fosse tra le studentesse del Grimaldi. Dimostrava oltre trent anni: era alta, ma grassa, i capelli, che aveva neri e ricciuti, erano tagliati a zazzera. Sarda era, un tipo singolare (De Céspedes 1938: 2). Dakle, Þ zi ki opis Auguste je prvi znak njene posebnosti, te nam jasno ukazuje da je ova junakinja potpuno lišena ženstvenosti i obilježena nekom vrstom Þ zi kog deformiteta. O igledno je da se posebnost Augustinog izgleda ne podudara s fašisti kim idealom ženstvenosti koji je bio predstavljen javnosti preko štampe i kinematograþ je tih godina. 6 Prema rije ima Pjere Karoli: La donna che, come Augusta, non rientrava né Þ sicamente né psicologicamente in quell ideale, Þ niva per sentirsi altra e per aver paura di a rontare il mondo esterno. Un alternativa a quest isolamento era il lavoro [...] (Carroli 1993: 50 51). Augusta je najstarija studentkinja književnosti u internatu Grimaldi i za nju su govorili che fosse di dieci anni in ritardo con gli esami. Le più giovani la chiamavano la zitella 7 (De Céspedes 1938: 19). U drugom dijelu romana, itaju i jedan od dijaloga izme u Auguste i Emanuele, saznajemo da Augusta provodi no i zatvorena u svojoj sobi, pišu i romane i pripovijetke koje uzaludno šalje jednom književnom asopisu koji objavljuje certe 6 Emanuela i Ksenija su od svih junakinja romana Nessuno torna indietro najbliže fašisti kom idealu ženstvenosti. 7 Predrasude o Augustinim godinama i sudbini uklapaju se u etiku fašizma. ignobili cose futuriste con tanti onori quanti ne avrebbe la Commedia 8 (De Céspedes 1938: 139). Iz na ina na koji saopštava Emanueli da piše, može se jasno vidjeti da Augusta povezuje svoje pisanje s krivicom i ne im što treba da se strogo drži u tajnosti: Io gli esami non ne do. Ma siccome sono iscritta alla facoltà voi credete che studi. Non studio. Nemmeno quando vedete accesa fino a tarda ora la luce io studio. Oh, per l amor di Dio, Augusta, che fai mai? Lei attese un istante prima di rispondere. Qualcosa nel suo viso s era sciolto, si vedeva che desiderava aprirsi con la compagna, e che tuttavia ciò le costava grande sforzo. Disse infine: Scrivo (De Céspedes 1938: 138). Augusta, koja dolazi iz patrijarhalnog i zatvorenog sardinijskog ambijenta, u inu pisanja vidi izvor krivice, ali istovremeno jedinu mogu nost koja joj je preostala, jer društvo u kojem živi gleda na nju kao druga iju. Sam in pisanja u Augustinom slu aju odvaja djevojku od spoljašnjeg svijeta i onemogu uje joj da se suo i s njim. Za Augustu pisanje ne postaje stepenica koja je vodi do emancipacije ili do zarade kao kod nekih drugih junakinja Albe de Sespedes, 9 niti joj omogu uje da sagleda svoj život i izgradi identitet, nego, nakon što njen feministi ki roman, za kojeg se nadala da e ugledati svjetlost dana i promijeniti svijet, biva odbijen, pisanje e postati simbol junakinjine deþ nitivne propasti. Augusta, iako je svjesna kao i Silvija zna aja koraka koji ih eka, ipak, za razliku od ve ine djevojaka iz internata Grimaldi, ne e uspjeti kro iti na drugu stranu obale, te e nastaviti živjeti: isolata nella sua camera, in quell odore di vino e sigarette, accudendo alla tartaruga, odiando il mondo che non voleva accorgersi del suo romanzo (De Céspedes 1938: 356). 8 Augusta misli na Danteovu Božanstvenu komediju. 9 Za Irene iz romana Prima e dopo i Fran esku iz romana Il rimorso pisanje je, izme u ostalog, i izvor zarade.

6 Lik intelektualke u romanu Nessuno torna indietro Albe de Sespedes Augustina soba, koja u sebi skriva mnoštvo simboli nih zna enja, jedina je od svih soba internata koja ne izgleda poput hotelske sobe, jer ju je Augusta izabrala kao svoj stalni dom, a ne kao mjesto u kojem e se zadržati neko vrijeme: Ma era la sola stanza dove si sentiva che qualcuno viveva veramente: forse perché Augusta vi abitava già da tre anni,e aveva il gusto della casa. Aveva portato oggetti dalla Sardegna [ ] Il tavolino stava in mezzo alla camera, sopra vi pendeva la lampada con un paralume verde. Quando lei era seduta a studiare, il suo grosso seno occupava lo spazio tra le due pile di libri, soverchiava il tavolino, lo rimpiccioliva; pareva una bambina davanti ai suoi giocatoli (De Céspedes 1938: 19). Dok druge djevojke osciliraju izme u unutrašnjeg i vanjskog svijeta, odnosno izme u internata i metropole, Augusta je isklju ivo Þ gura unutrašnjosti. Gestovi koji se ponavljaju, isti ishod njenih književnih pokušaja, pa ak i prisustvo kornja e u sobi, doprinose da Augusta bude najizolovaniji i najinertniji lik u knjizi, iako od svih osam djevojaka najviše razmišlja o položaju žene u društvu. Njene rije i o položaju žene mogu se dovesti u vezu s nekim idejama u uvenom Ibzenovom djelu Lutkina ku a: A casa, ormai, non si può tornare. I genitori non dovrebbero mandarci in città. Dopo, anche se torniamo, siamo cattive Þ glie, mogli. Chi può dimenticare di essere stata padrona di se stessa? E, per i nostri paesi, aver vissuto sole in città vuol dire essere donne perdute. Quelle che sono rimaste, che sono passate dall autorità del padre a quella del marito, non ci perdonano di aver avuto la chiave della nostra camera, di uscire e di entrare all ora che vogliamo. E gli uomini mon ci perdonano di aver studiato, di saperne quanto loro (De Céspedes 1938: 140). Ova feministi ka svijest prožima e se i kroz Augustina književna djela i na taj na- in postati ideja kojoj e se uvijek vra ati kako bi dala smisao svom životu: Che deve fare la donna per liberarsi dalla tirannia dell uomo? Bisogna che si sostituisca a lui. Una vita autonoma, a rancata anche dalla servitù dei sensi: piena indipendenza dello spirito e della carne (De Céspedes 1938: 292). Na ovoj tezi po iva junakinjin feministi ki roman koji je ve predodre en da bude odbijen od strane izdava a, kao i svi prethodni. U jednom od dijaloga s Emanuelom Augusta otvoreno iznosi svoje stavove o braku i odlu no napada zakon o braku nametnut od strane fašisti kog režima i katoli ke crkve: Senti: tu ti sposi. Ebbene, non avrai più un momento per te; più nulla di tuo, neppure il tuo nome, anche un tuo Þ glio sarà suo, gli dovrai tutto, perderai la tua personalità, sarai soltanto la moglie del signor Lanziani, egli avrà il diritto di sapere ogni tuo pensiero, e se glie lo nasconderai sarà un tradimento, avrà il diritto di entrare nella tua stanza anche di notte, di metterti le mani addosso a ogni ora del giorno se vuole, guardarti mentre ti pettini, mentre dormi, ti dirà usciamo e tu dovrai seguirlo. [...] Ti piace veramente quella sua maniera di baciare? Io ho ancora sulle labbra un bacio, sì... di molti anni fa e se ci ripenso sputo (De Céspedes 1938: 231). Roman je bio cenzurisan zasigurno zbog ovakvih Augustinih stavova, jer u fašisti kom društvu nije bilo mjesta za ženu poput nje. Dakle, lik Auguste, žene koja u svojim idejama nagovještava feminizam, odaje se alkoholu i cigaretama, osu uje brak, a možda ima i homoseksualne sklonosti, 10 predstavljao je najve u prijetnju fašizmu. Zbog toga je i Alba de Sespedes, zajedno s režiserom Alesandrom Blazetijem, odlu ila da eliminiše potpuno Augustin lik iz Þ lma Nessuno torna indietro koji se bazira na ovom romanu. Na scenariju Þ lma je radila i sama književnica. 11 Da se Alba de Sespedes kajala zbog toga što je eliminisala ovaj lik iz Þ lma, potvr uje i slje- 10 Na kraju knjige aludira se na potencijalnu homoseksualnu vezu Silvije i Valentine. Alba de Sespedes je ipak odlu no negirala Augustine homoseksualne sklonosti u intervjuu s Pjerom Karoli. 11 Film je nastao godine. Režiser je bio Alesandro Blazeti, a na scenariju, pored Albe de Sespedes, radili su Dijego Kalkanjo, Vitorio Nino Novarese i Paola Ojeti. 181

7 182 Zorana ova evi de i odlomak iz autorkinog pisma upu enog Alesandru Blazetiju iz godine: Ogni giorno, appena lavoro sola, odo il lieve cigolìo della porta che si apre, si richude, e vedo una donna entrare nel mio studio, calma e sicura, sedersi di fronte a me, guardandomi, in attesa. Non è più giovane, è grassa, bolsa, i suoi capelli sono tagliati a zazzera, sugli zigomi forti le occhiaie s allargano sotto cupi e gravi occhi neri. Non c è bisogno che vi dica di più, voi lo avrete capito: è Augusta. A lungo tace avvolgendomi in un malinconico sguardo che m impastoia i gesti, mi lega le idee, m esaspera, insomma. Sopporto, faccio le viste di non avvedermi di lei, seduta lì, che aspetta, le mani incrociate sulla borsa. E inþ ne non resisto più... rompo l imbarazzante silenzio nel quale siamo strette: Insomma le domando che vuoi? Ancora poco ella tace; mi guarda come se m avesse teneramente amato e io avessi mentito: inþ ne dice piano: Perché m hai fatto questo? Io abbasso gli occhi sull elenco dei personaggi dove accanto al nome di Augusta proprio voi, con le vostre mani, avete scritto: soppresso. Incoraggiata dal mio umile atteggiamento, ella continua: Ho sopportato tutto, che tu mi facessi così, così malfatta, che i miei gesti fossero ambigui, le mie novelle sbagliate. E tanta mia docilità, tanta dolcezza, non m ha valso, adesso, un tuo tentativo di difesa (Gallucci e Carole 2000: 143). Iako se spisateljica ne identiþ kuje s Augustom, te se pritom osje a bliža Silviji, jasno je da u liku Auguste postoji poneka autobiografska crta Albe de Sespedes. Možda najbitniji elemenat koji vezuje spisateljicu i njenu junakinju jeste pisanje tokom no i. U jednom intervjuu iz godine, koji je s Albom de Sespedes vodila Sandra Petrinjani, na pitanje Lei scrive regolarmente tutti i giorni?, književnica odgovara: [...] Scrivo tutte le notti. [...] La notte è magniþ ca per scrivere (Petrignani 1984: 45). Kasnije Alba de Sespedes potvr- uje i Pjeri Karoli da je od djetinjstva pisala samo tokom no i. I Augusta, kao što je ve pomenuto, piše tokom no i, kako i sama kaže: Oh, sono appena le undici! È questa l ora nella quale lavoro meglio, nel silenzio (De Céspedes 1938: 142). 3. Dok je Augusta prototip propale intelektualke, Silvijina sudbina i pri a imaju zadatak da pokažu da je, uprkos svim poteško ama i preprekama, krajem tridesetih i po etkom etrdesetih godina žena ipak mogla zapo eti karijeru i izgraditi svoj identitet pomo u intelektualnog rada. Silvijin lik ima i još jednu funkciju u stvaralaštvu Albe de Sespedes: on nagovještava novu ženu koja evoluira, zapo inje proces emancipacije i udaljava se sve više od žene oblikovane prema fašisti kim idealima koja je isklju ivo regina del focolare domestico, ma totalmente sottomessa all autorità dell uomo, sia esso padre, marito o fratello (Vitti-Alexander 1991: 103). Kao i ve ina njenih drugarica iz internata, i Silvija dolazi iz provincije, iz jedne skromne i brojne kalabrijske porodice. Silvija, uspješna studentkinja književnosti, za razliku od ve ine svojih drugarica ima zacrtane ciljeve i jasne ideje o sopstvenom životu i sazrijevanju: Io penso Silvia rispose che l essenziale nella vita sia prendere una strada e seguirla Þ no in fondo [...] (De Céspedes 1938: 106). Poput Auguste, i Silvija je u o ima drugih druga ija zbog svog Þ zi kog izgleda i na ina obla enja: Da quando era al Grimaldi, vestiva sempre a lutto, più di tre anni ormai, quei lutti pensanti della bassa Italia. Aveva opache trecce nere avvolte intorno alla testa, la pelle del viso olivastra, gli occhi scuri e lievemente strabici, sotto le palpebre grevi e lucide quasi fossero unte (De Céspedes 1938: 3). Zbog svog karaktera, težnje ka nezavisnosti i Þ zi kog izgleda Silvija se izdvajala od svojih sestara još od malih nogu. Svjesna da je druga ija, u percepciji same sebe Silvija e konstantno oscilirati izme u dva polariteta: muškog i ženskog. Kao djevoj ica amava giocare a correre con i maschi-

8 Lik intelektualke u romanu Nessuno torna indietro Albe de Sespedes etti della sua età, mentre le sorelle intrecciavano ghirlande, ricamavano, ascoltavano le favole accanto al camino (De Céspedes 1938: 160). Za razliku od sestara, Silvija je voljela sve ono što ima veze s akcijom i pokretom i što nije tipi no žensko: Al mattino, indossati i calzoni del fratello maggiore, andava a cavallo lungo il canale; poi, legato il cavallo, si stendeva sul prato a leggere o a pensare (Ibid.). Ova Silvijina posebnost, iji je uzrok izbjegavanje konvencionalnih modela od strane djevojke, doprinijela je da se njena ženstvenost dovede u pitanje još u porodi nom okrilju: Ridevano, anche le sorelle ridevano e insistevano: Non l avete vista con i calzoni del nostro fratello? È un maschio anche lei (Ibid.). Zbog toga su roditelji odlu ili da je pošalju u grad na univerzitet, dok, s druge strane, [...] le sorelle restarono nella grande cucina ad aspettare il marito (De Céspedes 1938: 161). Drugarice iz internata, ali i druge osobe s kojima se susre e, tako- e dovode u pitanje Silvijinu ženstvenost i insistiraju na injenici da je ona druga ija. Tako Emanuela jednom prilikom primje- uje: Ha ragione Andrea; neppure sembra una donna (De Céspedes 1938: 121), a Emanuelin zaru nik Andrea: [...] è brutta, non sembra nemmeno una donna (De Céspedes 1938: 119). Uspjeh na univerzitetu, boravak u biblioteci i intelektualni rad doprinose da djevojka postane skoro ravnodušna prema ljubavi i muškom polu: In fondo, le donne pensavano soltanto all amore. A Silvia l amore pareva un sentimento angusto, egoistico. Se avesse dovuto scegliersi un mestiere, forse sarebbe andata in Asia a curare i lebbrosi. E invece era rimasta magata dai libri, cari libri che a toccarli le davano brividi di gioia (De Céspedes 1938: 75 76). I dok njene sestre, drugarice iz internata i uopšte ve ina žena tog perioda vide sebe u ulozi supruge i majke, Silvija je skepti na kada se govori o muškarcima i braku: [...] non sarei stata una buona moglie. Non saprei vivere aspettando che una porta si apra e il marito venga a parlarmi di cose che non m interessano, che forse non interessano neppure lui. Non sono una boccata d aria fresca. Potrei sposare soltanto il bandito che portasse sulla sella anche me. Ma pure in quel caso credo che preferirei avere il mio cavallo e galoppargli accanto (De Céspedes 1938: 161). Nezainteresovanost za ljubav, združena s intelektualnim radom, ine Silviju tipom žene koja je neobi na i relativno nova za period u kojem živi, te je zbog toga drugi posmatraju druga ijom i bližom muškom nego ženskom rodu. Tokom jedne od mnogih diskusija o ljubavi, u Vinkinim rije ima odzvanja ideja o Silvijinoj ženstvenosti, koju Vinka vidi kao parcijalnu, isklju ivo umnu i odvojenu od tjelesne dimenzije: Hai confessato Þ no a ieri, che nessuno mai ti ha guardata; tu ammetti che questo mondo esiste poiché t accorgi che ti esclude, e cerchi di convincerti che sei tu a tenertene fuori. Allora ti butti nel lavoro: il lavoro è per te un surrogato dell amore tra uomo e donna. Ti dai a lui come a un uomo, sei venuta a dirci che avevi il posto da Belluzzi e avevi una faccia... Non te ne sei accorta che per la prima volta avevi un viso da donna? La tua femminilità si esaurisce nel cervello (De Céspedes 1938: 104). Susret s profesorom Belucijem, s kojim Silvija sara uje i kome pomaže u istraživanju, bitan je za razvoj njene li nosti. Nakon nekoliko provedenih popodneva u profesorovoj ku i, Silvijino divljenje profesorovom radu pretvara se u jedan nedeþ nisan osje aj blizak ljubavnom. Me utim, profesor preferira tip žene koju otjelovljuje njegova supruga Dora attraente, frivola, mondana, piena di attrazioni esterne per il marito, ma la cui ignoranza è per bocca dello stesso marito un refrigerio (Parsani e De Giovanni 1984: 20). Dorin lik, koji se snažno suprotstavlja tipu žene koji predstavlja Silvija, ima funkciju da naglasi još više Silvijinu blizinu muškom polu: Ella entra come una donna mentre io sto accanto a lui come un compagno. Non si accorge 183

9 184 Zorana ova evi neppure di non essere più solo quando io entro nello studio. Io sto di qua, dalla parte degli uomini (De Céspedes 1938: 135). Sam profesor Beluci isti e Silvijino naginjanje ka muškom polu i podvla i Dorinu ženstvenost: Sa, Dora è molto diversa da noi, un altro carattere, a lei piace la gente, il movimento, le cose inutili; è così piena di vita, Dora, è così donna; donna proprio... proprio donna, ecco. Che si può dire di più? Accanto a lei io non posso parlare del mio lavoro e ciò mi riposa. Noi che pensiamo, studiamo sempre, dobbiamo avere accanto a noi una persona che non pensi a atto, se no so ocheremmo. Per me quando ritrovo Dora a pranzo, la sera, è come se prendessi una boccata d aria fresca. Quella sua meravigliosa ignoranza delle cose che per noi sono vitali, mi dimostra che ogni arte è essenziale solo per chi la fa (De Céspedes 1938: ). Dakle, prema mišljenju profesora Belucija, u jednoj ženi ne mogu u isto vrijeme egzistirati donna, proprio donna i intelektualka. Iz profesorovih rije i je jasno da podržava stereotip prema kojem je žena koja radi manje ženstvena. 12 Na samom kraju knjige Silvija prestaje da sara uje s profesorom i seli se u Litoriju, gdje je eka posao u gimnaziji. 13 Boravak u novom okruženju je klju an za njeno sazrijevanje i kona nu spoznaju o samoj sebi. Iz pisma Augusti saznajemo da Silvija po prvi put osje a un disagio Þ sico di [se] stessa (De Céspedes 1938: 386) i postaje kona no svjesna svog tijela: [...] il più grande sforzo è stato quello di traversare dietro al preside, nell aula, lo spazio dalla porta alla cattedra; i ragazzi erano in piedi e mi osservavano. [...] seconda ginnasio, dodici, tredici quattordici anni, ragazzi alti quanto me, in piedi, mi consideravano: sedici ragazzi, trentadue occhi che sentivo addosso a me come punture, anche io li guardavo, in piedi, le mani sulla cattedra: e il coraggio mi venne proprio dal contatto con quel legno. Pensai che era la prima cattedra mia e che da lì la mia voce si poteva alzare con parole mie, 12 Ovaj stereotip je bio posebno aktuelan tokom fašisti kog režima. 13 U izdanju iz godine Litoriju zamjenjuje Piza, a gimnaziju univerzitetska katedra. idee mie. Sorrisi, e i ragazzi mi sorrisero (De Céspedes 1938: 386). U citiranom odlomku se primje uje Silvijino opažanje da je predmet pogleda drugih ( mi osservavano, mi consideravano ), ali i insistiranje na posesivima u prvom licu jednine ( cattedra mia, la mia voce, con parole mie, idee mie ), koji se sada po prvi put javljaju umjesto posesiva u prvom licu množine, koje je Silvija stalno upotrebljavala u romanu. Noi, koje je ujedinjavalo ovu junakinju i njene drugarice i ukazivalo na kolektivno iskustvo, iš ezava i na kraju knjige ga zamjenjuje io i mio, koji simboli no nagovještavaju proces individualizacije. 4. Evolucija ženskog lika u romanesknom stvaralaštvu Albe de Sespedes može se pratiti kroz nekoliko faza, od kojih je svaka simboli no predstavljena kroz tri romana, Nessuno torna indietro, Quaderno proibito i Prima e dopo. Osloba anje žene i njeno kona no sazrijevanje je složen i esto zahtjevan proces u djelima ove književnice. Ovaj proces ima svoje korijene još u fašisti koj Italiji, iz romana Nessuno torna indietro, koja ženi prije svega dodjeljuje ulogu majke i doma ice, potpuno podre- ene suprugu, ocu ili bratu. Sudbinu žene u Italiji tog doba oslikava najbolje Musolinijeva deviza: Il lavoro è nefasto alla maternità; perciò in contrasto con la naturale missione della donna. La donna deve essere la custode del focolare domestico come al tempo degli antichi romani e dare la prima impronta alla prole che noi desideriamo robusta (Vitti-Alexander 1991: 103). Dakle, u romanu Nessuno torna indietro književnica po inje da istražuje i prikazuje žene koje su dugo bile sputane dubokim snom i koje se bude podstaknute potrebom da se izbore za dignitet i ulogu u društvu. U ovom romanu ženske Þ gure su još uvijek zarobljene u društvene okove i, kako primje uje Marija Rozarija Viti Aleksander, sono ancora le tipiche done agite (1991: 104), poput Ksenije koja se služi lje-

10 Lik intelektualke u romanu Nessuno torna indietro Albe de Sespedes potom a ne inteligencijom i odabira jednostavniji životni put, Ane koja je potpuno okrenuta tradiciji ili Vinke koja incarna quel tipo di sentimento d amore che troppo sovente rende la donna schiava (Ibid.). Pored hrabre ali esto kontradiktorne Emanuele, od svih djevojaka se posebno izdvaja Silvija, iju svijest od po etka ispunjava upravo ova potreba da se izbori za svoje mjesto u društvu. Iako je Silvija najsvjetlija Þ gura romana i prototip žene intelektualke, drage Albi de Sespedes, u njenoj pri i se nalazi veliki broj stereotipa, od kojih dominira ideja da ljepota, ženstvenost i uspjeh u ljubavi ne idu nikada rame uz rame s intelektualnom aþ rmacijom. Stoga je Silvija svjesna da njen odlazak u Pizu i zapo injanje karijere koja obe ava nosi sa sobom veliki broj odricanja i zna i nemogu nost sklapanja braka. U romanu Nessuno torna indietro još uvijek dominira pomalo rigidna egzistencijalna vizija: postoji mogu nost kršenja tradicionalnih društvenih normi i mogu nost odabira alternativnog životnog puta, ali ovakav odabir esto rezultira nekom vrstom kazne, kao u slu aju Auguste, koja je osu ena na propast zbog svojih stavova, ili u slu aju same Silvije, koja e zauvijek ostati lišena braka. Literatura 1. Åkerström, Ulla (2011), Tra confessione e contraddizione. Uno studio sul romanzo di Alba de Céspedes dal 1949 al 1955, Roma: Aracne Editrice. 2. Carroli, Piera (1993), Esperienza e narrazione nella scrittura di Alba de Céspedes, Ravenna: Longo Editore. 3. Crocenzi, Lilia (1966), Narratrici d oggi: De Céspedes Cialente Morante Ginzburg Solians Donghi Muccini, Cremona: Mangiarotti, De Céspedes, Alba (1938), Nessuno torna indietro, Milano: Mondadori. 5. De Céspedes, Alba (1955), Prima e dopo, Milano: Mondadori. 6. De Céspedes, Alba (1971), Il rimorso, Milano: Mondadori. 7. De Céspedes, Alba (1976), Dalla parte di lei, Milano: Mondadori. 8. De Céspedes, Alba (1977), Prima e dopo, Milano: Mondadori. 9. De Céspedes, Alba (2006), Quaderno proibito, Milano: Il Saggiatore Net. 10. De Céspedes, Alba (2011), Romanzi, a cura di e con un saggio introduttivo di Marina Zancan, Milano: Mondadori. 11. Fortini, Laura (1996), Nessuno torna indietro di Alba de Céspedes, in: Letteratura italiana. Le Opere, a cura di Alberto Asor Rosa, vol. IV/2, Torino: Einaudi. 12. Gallucci, G. Carole e Nerenberg, Ellen (2000), Writing Beyond Fascism: Cultural Resistance in the Life and Works of Alba De Cespedes, Madison: Fairleigh Dickinson University Press. 13. Parsani, Maria Assunta e de Neria Giovanni (1984), Femminile a confronto: tre realtà della narrativa italiana contemporanea: Alba de Céspedes, Fausta Cialente, Gianna Manzini, Manduria: Lacaita, Petrignani, Sandra (1984), Le signore della scrittura, Milano: La Tartaruga, Rabitti, Alessandra (2005), Donne che scrivono. Le protagoniste dei romanzi, in: Zancan, Marina (a cura di), Alba de Céspedes. Scrittrici e intellettuali del Novecento, Milano: Il Saggiatore/Fondazione Arnoldo e Alberto Mondadori, Rasy, Elisabetta (1984), Le donne e la letteratura, Roma: Editori Riuniti. 17. Vitti-Alexander, Maria Rosaria (1991), Il passaggio del ponte: l evoluzione del personaggio femminile di Alba de Céspedes, in: Campi immaginabili, fascicolo III, Woolf, Virginia (2006), Una stanza tutta per sé, testo a fronte, Torino: Einaudi. 19. Zancan, Marina (1998), Il doppio itinerario della scrittura. La donna nella tradizione letteraria italiana, Torino: Einaudi. 185

11 LA FIGURA DELLA DONNA INTELLETTUALE NEL ROMANZO NESSUNO TORNA INDIETRO DI ALBA DE CÉSPEDES Riassunto Scopo del contributo è tracciare l immagine della donna intellettuale in Nessuno torna indietro di Alba de Céspedes. In questo romanzo la scrittrice mostra per la prima volta il rapporto tra identità femminile e lavoro intellettuale, svelandone inoltre, attraverso i personaggi di Silvia e Augusta, sia il lato positivo che quello negativo. Attraverso il fallimento letterario di Augusta la de Céspedes vuole mostrare che comunque a ermarsi come donna in un mondo dove tradizionalmente la scrittura e il lavoro intellettuale sono stati quasi sempre associati alla Þ gura maschile era molto di cile negli anni Trenta, sebbene non impossibile come mostra il caso di Silvia. In questo libro è evidente tuttavia una visione esistenziale piuttosto rigida: esiste la possibilità di uscire dagli schemi sociali prestabiliti e di scegliere una strada alternativa, ma questa scelta è spesso dura e comporta una serie di conseguenze, come nel caso delle due protagoniste del romanzo. zorana.kovacevic@unibl.rs 186

ФИЛОЛОГИЈА И УНИВЕРЗИТЕТ Zorana Kovačević Univerzitet u Banjoj Luci Filološki fakultet, Banja Luka UDK Čin pisanja kao izraz privatnog

ФИЛОЛОГИЈА И УНИВЕРЗИТЕТ Zorana Kovačević Univerzitet u Banjoj Luci Filološki fakultet, Banja Luka UDK Čin pisanja kao izraz privatnog Zorana Kovačević Univerzitet u Banjoj Luci Filološki fakultet, Banja Luka UDK 821.131.1.09-31 Čin pisanja kao izraz privatnog života u romanima albe de CÉSPEDES Sažetak: Bogato i raznovrsno djelo Albe

Више

IErica_ActsUp_paged.qxd

IErica_ActsUp_paged.qxd Dnevnik šonjavka D`ef Kini Za D`u li, Vi la i Gran ta SEP TEM BAR P o n e d e l j a k Pret po sta vljam da je ma ma bi la a vol ski po no - sna na sa mu se be {to me je na te ra la da pro - {le go di ne

Више

Microsoft Word - IZVJEŠTAJ

Microsoft Word - IZVJEŠTAJ И З В Ј Е Ш Т А Ј КОМИСИЈЕ О ПРИЈАВЉЕНИМ КАНДИДАТИМА ЗА ИЗБОР У ЗВАЊЕ На основу чланова 71. и 91. Закона о високом образовању ( Службени гласник Републике Српске број 73/10, 104/11 и 84/12), Наставно-научно

Више

Naziv studija

Naziv studija Preddiplomski dvopredmetni sveučilišni studiji: Naziv studija Talijanski jezik i književnost Talijanski jezik i književnost; smjer: prevoditeljski Naziv kolegija Pjesničke škole i velikani srednjovjekovne

Више

1 ODJEL ZA TALIJANISTIKU IZVEDBENI PLAN 2018./2019. Naziv studija Preddiplomski sveučilišni studij talijanskog jezika i književnosti; Preddiplomski sv

1 ODJEL ZA TALIJANISTIKU IZVEDBENI PLAN 2018./2019. Naziv studija Preddiplomski sveučilišni studij talijanskog jezika i književnosti; Preddiplomski sv 1 ODJEL ZA TALIJANISTIKU IZVEDBENI PLAN 2018./2019. Naziv studija Preddiplomski sveučilišni studij talijanskog jezika i književnosti; Preddiplomski sveučilišni prevoditeljski studij talijanistike Naziv

Више

VAŠ ODABRANI HNK/NK RIJEKA Datum izrade izvještaja : :49:17 Razdoblje izvještaja : :00:00 do :00:00 Broj priloga

VAŠ ODABRANI HNK/NK RIJEKA Datum izrade izvještaja : :49:17 Razdoblje izvještaja : :00:00 do :00:00 Broj priloga VAŠ ODABRANI HNK/NK RIJEKA Datum izrade izvještaja : 02.07.2018 17:49:17 Razdoblje izvještaja : 01.07.2018 20:00:00 do 2.7.2018. 20:00:00 Broj priloga : 5 Teme : Damir Miškovic HNK Rijeka Nogometni kamp

Више

Naziv studija Preddiplomski sveučilišni studij talijanskog jezika i književnosti; Preddiplomski sveučilišni prevoditeljski studij talijanistike Naziv

Naziv studija Preddiplomski sveučilišni studij talijanskog jezika i književnosti; Preddiplomski sveučilišni prevoditeljski studij talijanistike Naziv Naziv studija Preddiplomski sveučilišni studij talijanskog jezika i književnosti; Preddiplomski sveučilišni prevoditeljski studij talijanistike Naziv kolegija TALIJANSKI JEZIK 2 Status kolegija obvezni

Више

по пла ве, ко ја је Од лу ком Вла де о уки да њу ван ред не си ту а ци је на де лу те ри то ри је Ре пу бли ке Ср би је ( Слу жбе ни гла сник РС, број

по пла ве, ко ја је Од лу ком Вла де о уки да њу ван ред не си ту а ци је на де лу те ри то ри је Ре пу бли ке Ср би је ( Слу жбе ни гла сник РС, број по пла ве, ко ја је Од лу ком Вла де о уки да њу ван ред не си ту а ци је на де лу те ри то ри је Ре пу бли ке Ср би је ( Слу жбе ни гла сник РС, број 63/14) оста ла на сна зи, осим за оп шти не Ма ли

Више

Z A K O N O SUDSKIM VEŠTACIMA I. UVODNE ODREDBE lan 1. Ovim zakonom ure uju se uslovi za obavljanje vešta enja, postupak imenovanja i razrešenja sudsk

Z A K O N O SUDSKIM VEŠTACIMA I. UVODNE ODREDBE lan 1. Ovim zakonom ure uju se uslovi za obavljanje vešta enja, postupak imenovanja i razrešenja sudsk Z A K O N O SUDSKIM VEŠTACIMA I. UVODNE ODREDBE lan 1. Ovim zakonom ure uju se uslovi za obavljanje vešta enja, postupak imenovanja i razrešenja sudskih veštaka (u daljem tekstu: veštak), postupak upisa

Више

Naziv studija Preddiplomski sveučilišni studij talijanskog jezika i književnosti; Preddiplomski sveučilišni prevoditeljski studij talijanistike Naziv

Naziv studija Preddiplomski sveučilišni studij talijanskog jezika i književnosti; Preddiplomski sveučilišni prevoditeljski studij talijanistike Naziv Naziv studija Preddiplomski sveučilišni studij talijanskog jezika i književnosti; Preddiplomski sveučilišni prevoditeljski studij talijanistike Naziv kolegija TALIJANSKI JEZIK 2 Status kolegija obvezni

Више

Glava I - Glava Dokumentacija III - Iz ra da koju bi lan sa kontroliše uspe ha Poreska i naj češ će inspekcija Sadržaj greš ke Sadržaj 3 Predgovor 13

Glava I - Glava Dokumentacija III - Iz ra da koju bi lan sa kontroliše uspe ha Poreska i naj češ će inspekcija Sadržaj greš ke Sadržaj 3 Predgovor 13 Glava I - Glava Dokumentacija III - Iz ra da koju bi lan sa kontroliše uspe ha Poreska i naj češ će inspekcija Sadržaj greš ke Sadržaj 3 Predgovor 13 Glava I 17 DOKUMENTACIJA KOJU KONTROLIŠE PORESKA INSPEKCIJA

Више

broj 052_Layout 1

broj 052_Layout 1 18.05.2011. SLU@BENI GLASNIK REPUBLIKE SRPSKE - Broj 52 25 858 На осно ву чла на 18. став 1. За ко на о обра зо ва њу од ра - слих ( Службени гласник Републике Српске, број 59/09) и члана 82. став 2. Закона

Више

М И Л Е Н А К У Л И Ћ Ј ЕД НО Ч И Н К А ЗА П Е ТО РО ПУТ ИЗ БИ ЛЕ ЋЕ Сред пу ша ка, ба јо не та, стра же око нас, Ти хо кре ће на ша че та, кроз би ле

М И Л Е Н А К У Л И Ћ Ј ЕД НО Ч И Н К А ЗА П Е ТО РО ПУТ ИЗ БИ ЛЕ ЋЕ Сред пу ша ка, ба јо не та, стра же око нас, Ти хо кре ће на ша че та, кроз би ле М И Л Е Н А К У Л И Ћ Ј ЕД НО Ч И Н К А ЗА П Е ТО РО ПУТ ИЗ БИ ЛЕ ЋЕ Сред пу ша ка, ба јо не та, стра же око нас, Ти хо кре ће на ша че та, кроз би лећ ки крас. Би ле ћан ка, 1940. Да ли те бе ико ве се

Више

Talijanska srednja škola Rovinj.pdf

Talijanska srednja škola Rovinj.pdf Upravni odjel za obrazovanje, sport i tehničku kulturu Labin, G. Martinuzzi 2 tel.052/351-496, fax: 052/351-695 KLASA: 602-03/14-01/153 URBROJ: 2163/1-05/2-14-2 Labin, 4. lipnja 2014. putem Stručne službe

Више

NAZIV PREDMETA OSNOVE TALIJANSKOG JEZIKA Kod SEN051 Godina studija 2.(red.) / 3. (izv.) Nositelj/i Katarina Krnić, v. pred. Bodovna vrijednost 4 predm

NAZIV PREDMETA OSNOVE TALIJANSKOG JEZIKA Kod SEN051 Godina studija 2.(red.) / 3. (izv.) Nositelj/i Katarina Krnić, v. pred. Bodovna vrijednost 4 predm NAZIV PREDMETA OSNOVE TALIJANSKOG JEZIKA Kod SEN051 Godina studija 2.(red.) / 3. (izv.) Nositelj/i Katarina Krnić, v. pred. Bodovna vrijednost 4 predmeta (ECTS) Suradnici Status predmeta Ciljevi predmeta

Више

ПО Е ЗИ ЈА И ПРО ЗА ЗО РА Н КО С Т И Ћ А Р Х И В ЧО ВЈ ЕЧ НО СТ И ДУГ На д е ж д и Пре да мном ни шта не скри ва ти. Јер ја сам ду жан на шој дје ци п

ПО Е ЗИ ЈА И ПРО ЗА ЗО РА Н КО С Т И Ћ А Р Х И В ЧО ВЈ ЕЧ НО СТ И ДУГ На д е ж д и Пре да мном ни шта не скри ва ти. Јер ја сам ду жан на шој дје ци п ПО Е ЗИ ЈА И ПРО ЗА ЗО РА Н КО С Т И Ћ А Р Х И В ЧО ВЈ ЕЧ НО СТ И ДУГ На д е ж д и Пре да мном ни шта не скри ва ти. Јер ја сам ду жан на шој дје ци пје сме ко је би, Бог ће да ти (кад по ста не мо прах

Више

REPUBLIKA HRVATSKA

REPUBLIKA HRVATSKA REPUBLIKA HRVATSKA ISTARSKA ŽUPANIJA Upravni odjel za obrazovanje, sport i tehničku kulturu Labin, G. Martinuzzi 2 tel.052/351-492, fax: 052/351-695 KLASA: 602-03/14-01/116 URBROJ: 2163/1-05/4-15-21 Labin,

Више

Ljubav mir cokolada prelom.pdf

Ljubav mir cokolada prelom.pdf Ke ti Ke si di LJU BAV, MIR I ^O KO LA DA Edicija KETI KESIDI Ke ti Ke si di je na pi sa la i ilu stro va la svo ju pr vu knjigu sa osam go di na. Ra di la je kao ured ni ca za pro zu u ~a so pi su D`e

Више

Feng Shui za ljubav MONTAZA 3:Feng Shui_Love Int. Mech.qxd

Feng Shui za ljubav MONTAZA 3:Feng Shui_Love Int. Mech.qxd POVOLJNE I NEPOVOLJNE FENG [UI F O RMULE za LJUBAV ANGI MA VONG POVOLJNE I NEPOVOLJNE FENG [UI FORMULE za LJUBAV Naziv originala: FENG SHUI DOs & TABOOs for love Angi Ma Wong Naziv knjige: Povoljne i nepovoljne

Више

SIŽ_Pravilnik_stipendije_zaključak

SIŽ_Pravilnik_stipendije_zaključak ELEKTRONIČKA ISPRAVA ŽUPAN KLASA: 602-04/19-01/07 URBROJ: 2163/1-01/8-19-02 Pula, 30. kolovoza 2019. SKUPŠTINA ISTARSKE ŽUPANIJE n/p predsjednika Valtera Drandića Dršćevka 3, 52 000 Pazin PREDMET: Pravilnik

Више

З А К О Н О ПРИВРЕДНИМ ДРУШТВИМА 1 ДЕО ПРВИ 1 ОСНОВНЕ ОДРЕДБЕ ПРЕДМЕТ ЗАКОНА Члан 1. Овим за ко ном уре ђу је се прав ни по ло жај при вред них дру шт

З А К О Н О ПРИВРЕДНИМ ДРУШТВИМА 1 ДЕО ПРВИ 1 ОСНОВНЕ ОДРЕДБЕ ПРЕДМЕТ ЗАКОНА Члан 1. Овим за ко ном уре ђу је се прав ни по ло жај при вред них дру шт З А К О Н О ПРИВРЕДНИМ ДРУШТВИМА 1 ДЕО ПРВИ 1 ОСНОВНЕ ОДРЕДБЕ ПРЕДМЕТ ЗАКОНА Члан 1. Овим за ко ном уре ђу је се прав ни по ло жај при вред них дру шта ва, а на ро чи то њи хо во осни ва ње, упра вља ње,

Више

Упорна кап која дуби камен

Упорна кап која дуби камен У БЕ О ГРА ДУ, УПР КОС СВЕ МУ, ОБ НО ВЉЕ НЕ ПЕ СНИЧ КЕ НО ВИ НЕ Упор на кап ко ја ду би ка мен Би ло је то са др жај но и гра фич ки јед но од нај бо љих из да ња на ме ње них пре вас ход но по е зи ји

Више

Na osno vu čla na 58. stav 2. tač ka 1. Za ko na o osi gu ra nju (Slu žbe ni gla snik RS br 55/04, 70/04 i 101/07) i čla na 50. stav 1. ali neja 2. St

Na osno vu čla na 58. stav 2. tač ka 1. Za ko na o osi gu ra nju (Slu žbe ni gla snik RS br 55/04, 70/04 i 101/07) i čla na 50. stav 1. ali neja 2. St Na osno vu čla na 58. stav 2. tač ka 1. Za ko na o osi gu ra nju (Slu žbe ni gla snik RS br 55/04, 70/04 i 101/07) i čla na 50. stav 1. ali neja 2. Sta tu ta ADO «TA KO VO Osi gu ra nje», Kra gu je vac

Више

СРПСКА АКАДЕМИЈА НAУКА И УМЕТНОСТИ италијански институт за културу Accademia serba delle scienze e delle arti istituto italiano di cultura МЕЂУНАРОДНИ

СРПСКА АКАДЕМИЈА НAУКА И УМЕТНОСТИ италијански институт за културу Accademia serba delle scienze e delle arti istituto italiano di cultura МЕЂУНАРОДНИ СРПСКА АКАДЕМИЈА НAУКА И УМЕТНОСТИ италијански институт за културу Accademia serba delle scienze e delle arti istituto italiano di cultura МЕЂУНАРОДНИ НАУЧНИ СКУП Convegno internazionale Научни скуп поводом

Више

Na osno vu čla na 58. stav 2. tač ka 1. Za ko na o osi gu ra nju (Slu žbe ni gla snik RS br 55/04, 70/04 i 101/07) i čla na 50. stav 1. ali neja 2. St

Na osno vu čla na 58. stav 2. tač ka 1. Za ko na o osi gu ra nju (Slu žbe ni gla snik RS br 55/04, 70/04 i 101/07) i čla na 50. stav 1. ali neja 2. St Na osno vu čla na 58. stav 2. tač ka 1. Za ko na o osi gu ra nju (Slu žbe ni gla snik RS br 55/04, 70/04 i 101/0 i čla na 50. stav 1. ali neja 2. Sta tu ta ADO «TA KO VO Osi gu ra nje», Kra gu je vac (u

Више

ŠO IOŠ Pula o odab.najpovolj.ponud.pdf

ŠO IOŠ Pula o odab.najpovolj.ponud.pdf REPUBLIKA HRVATSKA ISTARSKA ŽUPANIJA Upravni odjel za obrazovanje, sport i tehničku kulturu Labin, G. Martinuzzi 2 tel.052/351-496, fax: 052/351-695 KLASA: 602-03/12-01/226 URBROJ: 2163/1-05/4-13-22 Labin,

Више

Microsoft Word _Vipnet_komentar_BSA_final.doc

Microsoft Word _Vipnet_komentar_BSA_final.doc Zagreb, 21.11.2011. Hrvatska agencija za poštu i elektroni ke komunikacije Juriši eva 13 HR-10 000 ZAGREB PREDMET: Javna rasprava - Prijedlog odluke kojom se HT-u odre uju izmjene i dopune Standardne ponude

Више

Microsoft Word - van sj Zakon o privrednoj komori -B.doc

Microsoft Word - van sj  Zakon o privrednoj komori -B.doc ZAKON O PRIVREDNOJ KOMORI BR KO DISTRIKTA BiH Na osnovu lana 23 Statuta Br ko Distrikta Bosne i Hercegovine ( Slu beni glasnik Br ko Distrikta BiH broj 1/00) Skup tina Br ko Distrikta na vanrednoj sjednici

Више

ПО Е ЗИ ЈА И ПРО ЗА Ж И ВО РА Д Н Е Д Е Љ КО ВИ Ћ Х Е ДО Н И ЗА М ШТА САМ МО ГАО Мо жда ни ка да не ћу са зна ти шта сам мо гао Да ура дим у жи во ту,

ПО Е ЗИ ЈА И ПРО ЗА Ж И ВО РА Д Н Е Д Е Љ КО ВИ Ћ Х Е ДО Н И ЗА М ШТА САМ МО ГАО Мо жда ни ка да не ћу са зна ти шта сам мо гао Да ура дим у жи во ту, ПО Е ЗИ ЈА И ПРО ЗА Ж И ВО РА Д Н Е Д Е Љ КО ВИ Ћ Х Е ДО Н И ЗА М ШТА САМ МО ГАО Мо жда ни ка да не ћу са зна ти шта сам мо гао Да ура дим у жи во ту, шта с њим. Ла год но је Н а г а ђа т и, о с ло њ ен

Више

vladan-tatalovic

vladan-tatalovic Библиографија А. Књиге, студије, огледи, чланци, библиографије, рецензије, прикази, интервјуи 2004. [1] Oblikovanje pravoslavne televizije, у: D. Valić-Nedeljković (ur.), Crkva, verske zajednice, mediji

Више

08-17 Prijedlog Odluke Vodnjanulante IDZ

08-17 Prijedlog Odluke  Vodnjanulante IDZ REPUBLIKA HRVATSKA ISTARSKA ŽUPANIJA ŽUPAN KLASA: 510-01/17-01/10 URBROJ: 2163/1-01/8-17-6 Pula, 6. prosinca 2017. SKUPŠTINA ISTARSKE ŽUPANIJE n/r predsjednika Valtera Drandića Dršćevka 3 52 000 PAZIN

Више

NASTANAK OPASNE SITUACIJE U SLUČAJU SUDARA VOZILA I PEŠAKA TITLE OF THE PAPER IN ENGLISH Milan Vujanić 1 ; Tijana Ivanisevic 2 ; Re zi me: Je dan od n

NASTANAK OPASNE SITUACIJE U SLUČAJU SUDARA VOZILA I PEŠAKA TITLE OF THE PAPER IN ENGLISH Milan Vujanić 1 ; Tijana Ivanisevic 2 ; Re zi me: Je dan od n NASTANAK OPASNE SITUACIJE U SLUČAJU SUDARA VOZILA I PEŠAKA TITLE OF THE PAPER IN ENGLISH Milan Vujanić 1 ; Tijana Ivanisevic 2 ; Re zi me: Je dan od naj zna čaj ni jih de lo va na la za i mi šlje nja vešta

Више

ПО Е ЗИ ЈА И ПРО ЗА Д РА ГА Н ЈО ВА НО ВИ Ћ Д А Н И ЛОВ РЕ Ч И СТ РА Ш Н И Ј Е ОД ВЕ ЈА ВИ Ц Е ОПРА ШТА ЊЕ С МАЈ КОМ До ђе и к ме ни ста рост да ми у

ПО Е ЗИ ЈА И ПРО ЗА Д РА ГА Н ЈО ВА НО ВИ Ћ Д А Н И ЛОВ РЕ Ч И СТ РА Ш Н И Ј Е ОД ВЕ ЈА ВИ Ц Е ОПРА ШТА ЊЕ С МАЈ КОМ До ђе и к ме ни ста рост да ми у ПО Е ЗИ ЈА И ПРО ЗА Д РА ГА Н ЈО ВА НО ВИ Ћ Д А Н И ЛОВ РЕ Ч И СТ РА Ш Н И Ј Е ОД ВЕ ЈА ВИ Ц Е ОПРА ШТА ЊЕ С МАЈ КОМ До ђе и к ме ни ста рост да ми у коб ном оби ла ску ску пи је дра и скло ни ме пред

Више

REPUBLIKA HRVATSKA

REPUBLIKA HRVATSKA REPUBLIKA HRVATSKA ISTARSKA ŽUPANIJA ŽUPAN KLASA: 342-01/17-01/06 URBROJ: 2163/1-01/8-17-2 Pula, 13. ožujka 2017. ŽUPANIJSKA SKUPŠTINA ISTARSKE ŽUPANIJE n/r predsjednika Drandić Valtera Dršćevka 3 52 000

Више

Na osno vu čla na 58. stav 2. tač ka 1. Za ko na o osi gu ra nju ( Slu žbe ni gla snik RS br. 55/04, 70/04 i 101/07) i čla na 50. stav 1. aline ja 2.

Na osno vu čla na 58. stav 2. tač ka 1. Za ko na o osi gu ra nju ( Slu žbe ni gla snik RS br. 55/04, 70/04 i 101/07) i čla na 50. stav 1. aline ja 2. Na osno vu čla na 58. stav 2. tač ka 1. Za ko na o osi gu ra nju ( Slu žbe ni gla snik RS br. 55/04, 70/04 i 101/07) i čla na 50. stav 1. aline ja 2. Sta tu ta Ta ko vo osi gu ra nje a. d. o, Kra gu je

Више

Pravilnik kucni ljubimci Rovinj.pdf

Pravilnik kucni ljubimci Rovinj.pdf Str. Pag. 6 Službeni glasnik Bollettino ufficiale Br. Nr. 1/14. lanak 2. Utvr uje se da su za obavljanje komunalnih djelatnosti na podru ju Grada Rovinja Rovigno u 2014. godini zaklju eni pravovaljani

Више

NTC učenje Hrvatska PRVI STUPANJ Praktična edukacija dr. sc. Ranka Rajovića, doc. dr. sc. Andrea Debeljuha i NTC team-a NTC SUSTAV UČENJA Rana stimula

NTC učenje Hrvatska PRVI STUPANJ Praktična edukacija dr. sc. Ranka Rajovića, doc. dr. sc. Andrea Debeljuha i NTC team-a NTC SUSTAV UČENJA Rana stimula NTC učenje Hrvatska PRVI STUPANJ Praktična edukacija dr. sc. Ranka Rajovića, doc. dr. sc. Andrea Debeljuha i NTC team-a NTC SUSTAV UČENJA Rana stimulacija djece i razvoj intelektualnih sposobnosti kroz

Више

Sluzbeni glasnik Grada Poreca br

Sluzbeni glasnik  Grada Poreca br 18. Na temelju lanka 34. stavak 1. to ka 1. Zakona o komunalnom gospodarstvu ("Narodne novine" broj 36/95, 70/97, 128/99, 57/00, 129/00, 59/01, 26/03, 82/04, 110/04 i 178/04) te lanka 40. Statuta Grada

Више

Sluzbeni List Broj OK3_Sluzbeni List Broj OK2.qxd

Sluzbeni List Broj OK3_Sluzbeni List Broj OK2.qxd SLU@BENI LIST GRADA KRAQEVA GODINA XLIX - BROJ 5 - KRAQEVO - 24. FEBRUARA 2016. GODINE AK TI GRADONA^ELNIKA GRA DA KRA QE VA 73. Na osno vu ~la na 7. stav 3. Za ko na o oza - ko we wu obje ka ta ( Slu

Више

Br. Nr. 6/18. Službeni glasnik Bollettino ufficiale Str. Pag. 1 S A D R Ž A J I N D I C E Str. Pag. Rovinj-Rovigno, 22. svibnja maggio

Br. Nr. 6/18. Službeni glasnik Bollettino ufficiale Str. Pag. 1 S A D R Ž A J I N D I C E Str. Pag. Rovinj-Rovigno, 22. svibnja maggio Br. Nr. 6/18. Službeni glasnik Bollettino ufficiale Str. Pag. 1 S A D R Ž A J I N D I C E Str. Pag. Rovinj-Rovigno, 22. svibnja 2018. 22 maggio 2018 84. 85. 86. 87. Akti a Atti del Sindaco Odluka o izmjeni

Више

( Narodne novine broj 51. od i broj 56. od ispravak) ZASTUPNIČKI DOM HRVATSKOGA DRŽAVNOG SABORA Na temelju članka 89. Ustava R

( Narodne novine broj 51. od i broj 56. od ispravak) ZASTUPNIČKI DOM HRVATSKOGA DRŽAVNOG SABORA Na temelju članka 89. Ustava R ( Narodne novine broj 51. od 19.05.2000. i broj 56. od 06.06.2000. ispravak) ZASTUPNIČKI DOM HRVATSKOGA DRŽAVNOG SABORA Na temelju članka 89. Ustava Republike Hrvatske, donosim ODLUKU O PROGLAŠENJU ZAKONA

Више

ПРИ ЛОГ 1 1. ЗАХ ТЕ ВИ Прет ход но упа ко ва ни про из во ди из чла на 3. овог пра вил ника про из во де се та ко да ис пу ња ва ју сле де ће зах те в

ПРИ ЛОГ 1 1. ЗАХ ТЕ ВИ Прет ход но упа ко ва ни про из во ди из чла на 3. овог пра вил ника про из во де се та ко да ис пу ња ва ју сле де ће зах те в ПРИ ЛОГ 1 1. ЗАХ ТЕ ВИ Прет ход но упа ко ва ни про из во ди из чла на 3. овог пра вил ника про из во де се та ко да ис пу ња ва ју сле де ће зах те ве: 1.1. Сред ња вред ност ствар не ко ли чи не ни је

Више

у ве ли кој по све ће но сти је зи ку, сте кла је сво је по бор ни ке ме ђу ком пет е н т н и ји м ч и т а о ц и м а, ш т о не с у м њи в о и м по н у

у ве ли кој по све ће но сти је зи ку, сте кла је сво је по бор ни ке ме ђу ком пет е н т н и ји м ч и т а о ц и м а, ш т о не с у м њи в о и м по н у у ве ли кој по све ће но сти је зи ку, сте кла је сво је по бор ни ке ме ђу ком пет е н т н и ји м ч и т а о ц и м а, ш т о не с у м њи в о и м по н у је ов ом п и сц у. Е, с а д, д а л и ћ е С р д и ћ

Више

Prelom broja indd

Prelom broja indd ГРАДА СМЕДЕРЕВА ГОДИНА 2 БРОЈ 8 СМЕДЕРЕВО, 4. ЈУН 2009. ГОДИНЕ 88. СКУПШТИНА ГРАДА СМЕДЕРЕВА На осно ву чла на 32. став 1. тач ка 6, а у ве зи са чла ном 66. став 3. За ко на о ло кал ној са мо у пра ви

Више

UDK: 171/ FILOZOFIJA I DRUŠTVO XXV (2), DOI: /FID N Originalan naučni rad Aleksandar Nikitović Institut za filozofiju i

UDK: 171/ FILOZOFIJA I DRUŠTVO XXV (2), DOI: /FID N Originalan naučni rad Aleksandar Nikitović Institut za filozofiju i UDK: 171/172.000.141 FILOZOFIJA I DRUŠTVO XXV (2), 2014. DOI: 10.2298/FID1402235N Originalan naučni rad Aleksandar Nikitović Institut za filozofiju i društvenu teoriju Univerzitet u Beogradu Platon, filosof

Више

Ори ги нал ни на уч ни рад : doi: /zrpfns Др Гор да на Б. Ко ва чек Ста нић, ре дов ни про фе сор Уни вер зи тет у Но вом

Ори ги нал ни на уч ни рад : doi: /zrpfns Др Гор да на Б. Ко ва чек Ста нић, ре дов ни про фе сор Уни вер зи тет у Но вом Ори ги нал ни на уч ни рад 347.63:347.627.2 doi:10.5937/zrpfns52-19591 Др Гор да на Б. Ко ва чек Ста нић, ре дов ни про фе сор Уни вер зи тет у Но вом Са ду Прав ни фа кул тет у Но вом Са ду G. Ko va c

Више

OŠ Mate Balote Buje _hr_it.pdf

OŠ Mate Balote Buje _hr_it.pdf REPUBLIKA HRVATSKA ISTARSKA ŽUPANIJA Upravni odjel za obrazovanje, sport i tehničku kulturu Labin, G. Martinuzzi 2 tel.052/351-496, fax: 052/351-695 KLASA: 602-02/13-01/298 URBROJ: 2163/1-05/4-14- 2 Labin,

Више

Prelom broja indd

Prelom broja indd ГРАДА СМЕДЕРЕВА ГОДИНА 2 БРОЈ 12 СМЕДЕРЕВО, 7. АВГУСТ 2009. ГОДИНЕ 189. ГРАДОНАЧЕЛНИК На осно ву чла на 69. став 3. За ко на о бу џет ском си стему ( Слу жбе ни гла сник Ре пу бли ке Ср би је, број 54/2009),

Више

A time machine L a cronaca televisiva Splitski vremeplov oš Dobri Knjiga nastala kao sveobuhvatni projekt nižih i viših razreda oš Dobri

A time machine L a cronaca televisiva Splitski vremeplov oš Dobri Knjiga nastala kao sveobuhvatni projekt nižih i viših razreda oš Dobri A time machine L a cronaca televisiva Splitski vremeplov oš Dobri 2015. Knjiga nastala kao sveobuhvatni projekt nižih i viših razreda oš Dobri S A L plitski vremeplov time machine a cronaca televisiva

Више

ТА ТЈА Н А ЈА Н КО ВИ Ћ ЗА ЕМИ СИ ЈУ РАЗ ГО ВО РИ С ПО ВО ДОМ 204 Мо гу да поч нем? Да? Да кле, пр во на шта по ми слим кад чу јем реч бом бар до ва њ

ТА ТЈА Н А ЈА Н КО ВИ Ћ ЗА ЕМИ СИ ЈУ РАЗ ГО ВО РИ С ПО ВО ДОМ 204 Мо гу да поч нем? Да? Да кле, пр во на шта по ми слим кад чу јем реч бом бар до ва њ ТА ТЈА Н А ЈА Н КО ВИ Ћ ЗА ЕМИ СИ ЈУ РАЗ ГО ВО РИ С ПО ВО ДОМ 204 Мо гу да поч нем? Да? Да кле, пр во на шта по ми слим кад чу јем реч бом бар до ва ње је М и р т а. М и р т а, н а гл а в ној аут о буској

Више

Пре глед ни чла нак doi: /zrpfns Др Ми ла на М. Пи са рић, аси стент са док то ра том Уни вер зи тет у Но вом Са ду Прав ни фа к

Пре глед ни чла нак doi: /zrpfns Др Ми ла на М. Пи са рић, аси стент са док то ра том Уни вер зи тет у Но вом Са ду Прав ни фа к Пре глед ни чла нак 343.133 doi:10.5937/zrpfns52-14778 Др Ми ла на М. Пи са рић, аси стент са док то ра том Уни вер зи тет у Но вом Са ду Прав ни фа кул тет у Но вом Са ду M. Pi sa r ic @ p f.u n s.a c.r

Више

Irodalom Serb 11.indd

Irodalom Serb 11.indd Садржај Реализам 3 Вер на сли ка ствар но сти 5 Де фи ни ци ја 5 Ре а ли зам као стил ски правац или ме тод (ми ме за) 5 Гра ни це и глав не осо би не епо хе ре а ли зма 6 Књи жев ни жан ро ви ре а ли

Више

180 година школе

180 година школе Стојан Богдановић је рођен 1944. године у Великом Боњинцу, Бабушница. Основну школу и гимназију завршио је у Књажевцу. Студирао је у Београду, Паризу и Новом Саду. Доктор је математичких наука. Оснивач

Више

TSŠ Leonardo da Vinci-troškovi prijevoza-zaključak

TSŠ Leonardo da Vinci-troškovi prijevoza-zaključak ŽUPAN KLASA: 602-03/18-01/12 URBROJ: 2163/1-01/8-18-02 Pula, 23. travnja 2018. SKUPŠTINA ISTARSKE ŽUPANIJE N/r. predsjednika Valtera Drandića Dršćevka 3 52 000 PAZIN Predmet: Odluka o davanju suglasnosti

Више

Knjiga 2.indd

Knjiga 2.indd СЛА ВО ЉУБ МАР КО ВИЋ СВЕ ТЛОСТ ПРО ДИ РЕ ДО БЕ ДЕ МА Ка да се раз бо лео отац, и пре не го што је умро, док је још причао да је мо гао и да се не ро ди, јер ње го ви ро ди те љи ду го ни су има ли де

Више

PROGRAM DOGAĐANJA POVODOM DANA GRADA POREČA - PARENZO I PROSLAVE PRAZNIKA RADA PONEDJELJAK,25.travnja Koncert učenika porečke glazbene š

PROGRAM DOGAĐANJA POVODOM DANA GRADA POREČA - PARENZO I PROSLAVE PRAZNIKA RADA PONEDJELJAK,25.travnja Koncert učenika porečke glazbene š PROGRAM DOGAĐANJA POVODOM DANA GRADA POREČA - PARENZO I PROSLAVE PRAZNIKA RADA 2016. PONEDJELJAK,25.travnja 18.00 - Koncert učenika porečke glazbene škole Kazališna dvorana Pučkog otvorenog učilišta, Narodni

Више

Slide 1

Slide 1 ЕЛЕКТРОНСКЕ ИЗЛОЖБЕ БИБЛИОТЕКЕ МАТИЦЕ СРПСКЕ БИБЛИОТЕКА МАТИЦЕ СРПСКЕ БИБЛИОТЕКА МАТИЦЕ СРПСКЕ ПРИРЕДИЛА ЈЕ 178 ИЗЛОЖБИ У ВИТРИНАМА. ОД ЈАНУАРА 2011. ГОДИНЕ ИЗЛОЖБЕ СЕ ПРЕЗЕНТУЈУ У ЕЛЕКТРОНСКОМ ОБЛИКУ,

Више

Br. Nr. 8/16. Službeni glasnik Bollettino ufficiale Str. Pag. 1 S A D R Ž A J I N D I C E Str. Pag Akti

Br. Nr. 8/16. Službeni glasnik Bollettino ufficiale Str. Pag. 1 S A D R Ž A J I N D I C E Str. Pag Akti Br. Nr. 8/16. Službeni glasnik Bollettino ufficiale Str. Pag. 1 S A D R Ž A J I N D I C E Str. Pag. 111. 112. 113. 114. 115. 116. 117. 118. 119. Akti Gradskog vijeća Atti del Consiglio municipale Rovinj-Rovigno,

Више

Предлог новог закона о рачуноводству реквијем за рачуновође 1. Уводне напомене У го ди ни Вла да Ре пу бли ке Швај цар ске одо бри ла је до на ц

Предлог новог закона о рачуноводству реквијем за рачуновође 1. Уводне напомене У го ди ни Вла да Ре пу бли ке Швај цар ске одо бри ла је до на ц Предлог новог закона о рачуноводству реквијем за рачуновође 1. Уводне напомене У 2016. го ди ни Вла да Ре пу бли ке Швај цар ске одо бри ла је до на ци ју Ре пу бли ци Ср би ји у из но су од 3.400.000

Више

УДК: :34(497.11) Прегледни рад Жар ко Ан ђел ко вић Београд Пре драг Бла го је вић Београд Мар ко Ан ђел ко вић Сли јеп че вић Београд

УДК: :34(497.11) Прегледни рад Жар ко Ан ђел ко вић Београд Пре драг Бла го је вић Београд Мар ко Ан ђел ко вић Сли јеп че вић Београд УДК: 316.334.56+316.7:34(497.11) Прегледни рад Жар ко Ан ђел ко вић Београд Пре драг Бла го је вић Београд Мар ко Ан ђел ко вић Сли јеп че вић Београд Српска политичка мисао број 2/2011. год. 18. vol.

Више

MARINKO LOLIĆ Uni ver zi tet u Be o gra du, In sti tut za fi lo zo fi ju i dru štve nu te o ri ju, Beograd DOI /kultura L UDK 1(091) Жуњи

MARINKO LOLIĆ Uni ver zi tet u Be o gra du, In sti tut za fi lo zo fi ju i dru štve nu te o ri ju, Beograd DOI /kultura L UDK 1(091) Жуњи Uni ver zi tet u Be o gra du, In sti tut za fi lo zo fi ju i dru štve nu te o ri ju, Beograd DOI 10.5937/kultura1234401L UDK 1(091) Жуњић С. 1(=163.41)(091) originalan naučni rad KRI TIČ KO OD RE ĐE NJE

Више

Пре глед ни чла нак :342]:341.9 doi: /zrpfns Бо ја на Д. Ри стић, са рад ник у на ста ви Уни вер зи тет у Но вом Са ду Прав ни фа

Пре глед ни чла нак :342]:341.9 doi: /zrpfns Бо ја на Д. Ри стић, са рад ник у на ста ви Уни вер зи тет у Но вом Са ду Прав ни фа Пре глед ни чла нак 347.44:342]:341.9 doi:10.5937/zrpfns52-18855 Бо ја на Д. Ри стић, са рад ник у на ста ви Уни вер зи тет у Но вом Са ду Прав ни фа кул тет у Но вом Са ду B. Ri st ic @ p f.u n s.a c.r

Више

Н А РОД Н А С КУ П Ш Т И Н А 41 На осно ву чла на 112. став 1. тач ка 2. Уста ва Ре пу бли ке Ср би је, до но сим У К АЗ о про гла ше њу Закона о по т

Н А РОД Н А С КУ П Ш Т И Н А 41 На осно ву чла на 112. став 1. тач ка 2. Уста ва Ре пу бли ке Ср би је, до но сим У К АЗ о про гла ше њу Закона о по т Н А РОД Н А С КУ П Ш Т И Н А 41 На осно ву чла на 112. став 1. тач ка 2. Уста ва Ре пу бли ке Ср би је, до но сим У К АЗ о про гла ше њу Закона о по твр ђи ва њу Спо ра зу ма из ме ђу Ре пу бли ке Ср би

Више

ISTRAŽIVAČKI FORUM Pravosuđe i ljudska prava Poglavlje 23 Beograd, februar 2012.

ISTRAŽIVAČKI FORUM Pravosuđe i ljudska prava Poglavlje 23 Beograd, februar 2012. ISTRAŽIVAČKI FORUM Pravosuđe i ljudska prava Poglavlje 23 Beograd, februar 2012. SADRŽAJ: Uvod..................................................4 1. Us po sta vlja nje ne za vi snosti sud stva u Sr bi

Више

Пре глед ни чла нак /.6:342.7 doi: /zrpfns Др Ми ли ца Д. Ко ва че вић, до цент Ун и в е р з и т е т у Бе о г ра д у Фа к у

Пре глед ни чла нак /.6:342.7 doi: /zrpfns Др Ми ли ца Д. Ко ва че вић, до цент Ун и в е р з и т е т у Бе о г ра д у Фа к у Пре глед ни чла нак 343.549-053.2/.6:342.7 doi:10.5937/zrpfns52-18593 Др Ми ли ца Д. Ко ва че вић, до цент Ун и в е р з и т е т у Бе о г ра д у Фа к ул т е т з а сп е ц и ја л н у е д у ка ц и ј у и ре

Више

Knjiga Jelena PANTIC - Putovanje u srediste srca pdf

Knjiga Jelena PANTIC - Putovanje u srediste srca pdf Jelena Pantić PUTOVANJE U SREDIŠTE SRCA IX izdanje Novi Sad, 2018. ć ŠTE SRCA IX izdanje Izdavač Jelena Pantić Lektura i korektura Jovan Damjanović, Brankica Damjanović Svetlana Slijepčević Prelom teksta

Више

HRVATSKI SABOR Na temelju lanka 88. Ustava Republike Hrvatske, donosim 2298 ODLUKU O PROGLA ENJU ZAKONA O PROFESIONALNOJ REHABILITACIJI I ZAPO LJAVANJ

HRVATSKI SABOR Na temelju lanka 88. Ustava Republike Hrvatske, donosim 2298 ODLUKU O PROGLA ENJU ZAKONA O PROFESIONALNOJ REHABILITACIJI I ZAPO LJAVANJ HRVATSKI SABOR Na temelju lanka 88. Ustava Republike Hrvatske, donosim 2298 ODLUKU O PROGLA ENJU ZAKONA O PROFESIONALNOJ REHABILITACIJI I ZAPO LJAVANJU OSOBA S INVALIDITETOM Progla avam Zakon o profesionalnoj

Више

УДК 342.2(497.6 Re pu bli ka Srp ska) Прегледни рад Српска политичка мисао број 2/2012. год. 19. vol. 36. стр Вла дан Стан ко вић Ин сти тут

УДК 342.2(497.6 Re pu bli ka Srp ska) Прегледни рад Српска политичка мисао број 2/2012. год. 19. vol. 36. стр Вла дан Стан ко вић Ин сти тут УДК 342.2(497.6 Re pu bli ka Srp ska) Прегледни рад Српска политичка мисао број 2/2012. год. 19. vol. 36. стр. 461-486. Вла дан Стан ко вић Ин сти тут за по ли тич ке сту ди је, Бе о град Зо ран Ми ло

Више

mama_ispravljeno.indd

mama_ispravljeno.indd 3 KAKO DA BUDETE U ALI SON MA LO NI Prevela Branislava Radević-Stojiljković Sadržaj Uvod Nikada nećete čuti da majka ovo kaže detetu Vre me je za za ba vu Poznate mame Majka priroda: grešnice i svetice

Више

Microsoft PowerPoint - Dopunsko zdravstveno osiguranje - Solaris pptx

Microsoft PowerPoint - Dopunsko zdravstveno osiguranje - Solaris pptx DZO PRIJENOS RIZIKA S OSIGURANIKA NA OSIGURATELJA Morana Krušarovski, dipl.iur. OSIGURANJE Prijenos rizika s osiguranika na osiguratelja Smanjenje financijskih gubitaka OBVEZNA I DOBROVOLJNA OSIGURANJA

Више

Filozofija i drustvo indd

Filozofija i drustvo indd 768 Da vid Sloan Wil son, Do es Al tru ism Exist? Cul tu re, Ge nes, and the Wel fa re of Ot hers. New Ha ven, Yale Uni ver sity Press, Tem ple ton Press 2015 Igor Ži va no vić U te o rij sku bi o lo gi

Више

Пре глед ни чла нак :347.74(497.11) doi: /zrpfns Др Дра жен С. Ми љић Уни вер зи тет у Ба њој Лу ци d ra ze n.mi u nibl.r

Пре глед ни чла нак :347.74(497.11) doi: /zrpfns Др Дра жен С. Ми љић Уни вер зи тет у Ба њој Лу ци d ra ze n.mi u nibl.r Пре глед ни чла нак 35.077.2:347.74(497.11) doi:10.5937/zrpfns51-13936 Др Дра жен С. Ми љић Уни вер зи тет у Ба њој Лу ци d ra ze n.mi ljic @ u nibl.r s УПРАВ НИ УГО ВО РИ ПРЕ МА ЗА КО НУ О ОП ШТЕМ УПРАВ

Више

NAZIV KOLEGIJA: DRAMA, PROZA I POEZIJA U SCENSKOM IZRIČAJU 2

NAZIV KOLEGIJA: DRAMA, PROZA I POEZIJA U SCENSKOM IZRIČAJU 2 NAZIV KOLEGIJA: DRAMA, PROZA I POEZIJA U SCENSKOM IZRIČAJU 1 MODUL: Opći podaci NOSITELJ/ICA: IZVODITELJ/ICA: GOSTUJUĆI NASTAVNIK/ICA (ukoliko je predviđen/a) GODINA/SEMESTAR: STATUS KOLEGIJA: STUDIJ/I

Више

Ори ги нал ни на уч ни рад 35.07: doi: /zrpfns Рат ко С. Ра до ше вић, аси стент Уни вер зи тет у Но вом Са ду Прав ни фа кул тет

Ори ги нал ни на уч ни рад 35.07: doi: /zrpfns Рат ко С. Ра до ше вић, аси стент Уни вер зи тет у Но вом Са ду Прав ни фа кул тет Ори ги нал ни на уч ни рад 35.07:57.089 doi:10.5937/zrpfns52-19469 Рат ко С. Ра до ше вић, аси стент Уни вер зи тет у Но вом Са ду Прав ни фа кул тет у Но вом Са ду R. R a d o se v ic @ p f.u n s.a c.r

Више

Syllabus - Talijanski jezik 1

Syllabus - Talijanski jezik 1 Kod kolegija Naziv kolegija TALIJANSKI JEZIK 1 Opći podaci Studijski program PREDŠKOLSKI ODGOJ Godina Ime nositelja kolegija Status kolegija Lorena Lazarić, prof. Obvezatan Bodovna vrijednost i način izvođenja

Више

Под о де љак а) ВОД НО ПОД РУЧ ЈЕ БАЧ КА И БА НАТ, у та бе лар ном пре гле ду, СЕК ТОР Д.8. КО ВИН, у ко ло ни два, у тре ћем ре ду ре чи: Са во Го ли

Под о де љак а) ВОД НО ПОД РУЧ ЈЕ БАЧ КА И БА НАТ, у та бе лар ном пре гле ду, СЕК ТОР Д.8. КО ВИН, у ко ло ни два, у тре ћем ре ду ре чи: Са во Го ли Под о де љак а) ВОД НО ПОД РУЧ ЈЕ БАЧ КА И БА НАТ, у та бе лар ном пре гле ду, СЕК ТОР Д.8. КО ВИН, у ко ло ни два, у тре ћем ре ду ре чи: Са во Го ли ја нин, моб. 065/858-46-26 за ме њу ју се ре чи ма:

Више

Пре глед ни чла нак : doi: /zrpfns С л а в и ц а М. Ку ј у н џ и ћ Ге р он т о л о ш к и ц е н т а р, С у бо т и ц а s

Пре глед ни чла нак : doi: /zrpfns С л а в и ц а М. Ку ј у н џ и ћ Ге р он т о л о ш к и ц е н т а р, С у бо т и ц а s Пре глед ни чла нак 347.61-053.9:343.55 doi:10.5937/zrpfns51-13604 С л а в и ц а М. Ку ј у н џ и ћ Ге р он т о л о ш к и ц е н т а р, С у бо т и ц а sla va973@gmail.com ПО РО Д И Ч НО П РА В Н А ЗА Ш Т

Више

Temida 2.indb

Temida 2.indb TEMIDA Jun 2014, str. 115-134 ISSN: 1450-6637 DOI: 10.2298/TEM1402115B Pregledni rad Primljeno: 9.6.2014. Odobreno za štampu: 21.7.2014. Sprovođenje antidiskriminacionih politika u Srbiji Uti caj jav nih

Више

Z A K O N O BIBLIOTE KO-INFORMACIONOJ DELATNOSTI I. UVODNE ODREDBE Predmet zakona lan 1. Ovim zakonom ure uju se opšti interes, uslovi i resursi za ob

Z A K O N O BIBLIOTE KO-INFORMACIONOJ DELATNOSTI I. UVODNE ODREDBE Predmet zakona lan 1. Ovim zakonom ure uju se opšti interes, uslovi i resursi za ob Z A K O N O BIBLIOTE KO-INFORMACIONOJ DELATNOSTI I. UVODNE ODREDBE Predmet zakona lan 1. Ovim zakonom ure uju se opšti interes, uslovi i resursi za obavljanje bibliote ko-informacione delatnosti, ciljevi

Више

Д И В Н А ВУ К СА НО ВИ Ћ ИГРА 566 ИГРА Жу рио је. Тре ба ло је да пре тр чи, и то без ки шо бра на, ра сто јање од Рек то ра та до Град ске га ле ри

Д И В Н А ВУ К СА НО ВИ Ћ ИГРА 566 ИГРА Жу рио је. Тре ба ло је да пре тр чи, и то без ки шо бра на, ра сто јање од Рек то ра та до Град ске га ле ри Д И В Н А ВУ К СА НО ВИ Ћ ИГРА 566 ИГРА Жу рио је. Тре ба ло је да пре тр чи, и то без ки шо бра на, ра сто јање од Рек то ра та до Град ске га ле ри је, а да, при том, ка ко при ли ке на ла жу, из гле

Више

Образац - 1 УНИВЕРЗИТЕТ У БАЊОЈ ЛУЦИ ФАКУЛТЕТ: Филозофски ИЗВЈЕШТАЈ КОМИСИЈЕ о пријављеним кандидатима за избор наставника и сарадника у звање I. ПОДА

Образац - 1 УНИВЕРЗИТЕТ У БАЊОЈ ЛУЦИ ФАКУЛТЕТ: Филозофски ИЗВЈЕШТАЈ КОМИСИЈЕ о пријављеним кандидатима за избор наставника и сарадника у звање I. ПОДА Образац - 1 УНИВЕРЗИТЕТ У БАЊОЈ ЛУЦИ ФАКУЛТЕТ: Филозофски ИЗВЈЕШТАЈ КОМИСИЈЕ о пријављеним кандидатима за избор наставника и сарадника у звање I. ПОДАЦИ О КОНКУРСУ Одлука о расписивању конкурса, орган

Више

Kastelan.indb

Kastelan.indb * * * Jesu li ti usne od sna i od sni je ga Da si tako `ena, da si sva od mli je ka Od smi je ha, od sre }e do dna is pi je na Da si tica stra ha, da si go lu bi ca Livada si neka pla ~u Peru li te vla

Више

Пре глед ни чла нак /.68(4) doi: /zrpfns Др Је ле на Ђ. Ви дић Трнинић, ван ред ни про фе сор Уни вер зи тет у Но вом Са ду Прав н

Пре глед ни чла нак /.68(4) doi: /zrpfns Др Је ле на Ђ. Ви дић Трнинић, ван ред ни про фе сор Уни вер зи тет у Но вом Са ду Прав н Пре глед ни чла нак 347.65/.68(4) doi:10.5937/zrpfns52-20265 Др Је ле на Ђ. Ви дић Трнинић, ван ред ни про фе сор Уни вер зи тет у Но вом Са ду Прав ни фа кул тет у Но вом Са ду j v i d ic @ p f.u n s.a

Више

Ори ги нал ни на уч ни рад 341:502/504 doi: /zrpfns Др Ро до љуб М. Етин ски, ре дов ни про фе сор Уни вер зи тет у Но вом Са ду Прав ни

Ори ги нал ни на уч ни рад 341:502/504 doi: /zrpfns Др Ро до љуб М. Етин ски, ре дов ни про фе сор Уни вер зи тет у Но вом Са ду Прав ни Ори ги нал ни на уч ни рад 341:502/504 doi:10.5937/zrpfns51-14526 Др Ро до љуб М. Етин ски, ре дов ни про фе сор Уни вер зи тет у Но вом Са ду Прав ни фа кул тет у Но вом Са ду R.Etin ski@pf.uns.ac.rs

Више

УДК :34 Пре глед ни рад СОЦИЈАЛНА ПОЛИТИКА број 2/2014. год. 49. стр Мар та Ж. Сје ни чић Ин сти тут дру штве них на у ка, Бе

УДК :34 Пре глед ни рад СОЦИЈАЛНА ПОЛИТИКА број 2/2014. год. 49. стр Мар та Ж. Сје ни чић Ин сти тут дру штве них на у ка, Бе УДК 364-782.42-056.34:34 Пре глед ни рад СОЦИЈАЛНА ПОЛИТИКА број 2/2014. год. 49. стр. 45-65. Мар та Ж. Сје ни чић Ин сти тут дру штве них на у ка, Бе о град ПРА ВИ ОКВИР РЕ ЛЕ ВАН ТАН ЗА ДЕ ИН СТИ ТУ

Више

Ори ги нал ни на уч ни рад :343.85(497.11) doi: /zrpfns Др Сре тен М. Ју го вић, ре дов ни про фе сор К р и м и н а л и с т ич ко

Ори ги нал ни на уч ни рад :343.85(497.11) doi: /zrpfns Др Сре тен М. Ју го вић, ре дов ни про фе сор К р и м и н а л и с т ич ко Ори ги нал ни на уч ни рад 343.55:343.85(497.11) doi:10.5937/zrpfns52-18912 Др Сре тен М. Ју го вић, ре дов ни про фе сор К р и м и н а л и с т ич ко - п о л и ц и ј с ка а ка де м и ја Бе о г ра д sre

Више

broj 111

broj 111 , 26.12.2012. 111-13 zaštitna mjera zabrane vršenja poziva, djelatnosti ili dužnosti, nadležna kantonalna služba e rješenjem staviti van snage važe u radnu dozvolu i u roku od tri dana dostaviti je poslodavcu

Више

Ори ги нал ни на уч ни рад : doi: /zrpfns Др Зо ран В. Ар сић, ре дов ни про фе сор Уни вер зи тет у Но вом Са ду Прав

Ори ги нал ни на уч ни рад : doi: /zrpfns Др Зо ран В. Ар сић, ре дов ни про фе сор Уни вер зи тет у Но вом Са ду Прав Ори ги нал ни на уч ни рад 347.725:347.72.033 doi:10.5937/zrpfns52-19023 Др Зо ран В. Ар сић, ре дов ни про фе сор Уни вер зи тет у Но вом Са ду Прав ни фа кул тет у Но вом Са ду Z. Ar sic @ p f.u n s.a

Више

SVEU ILIŠTE U MOSTARU EKONOMSKI FAKULTET STRU NI STUDIJ MOSTAR SMJEROVI MARKETING I MENADŽMENT PREDMET: ISTRAŽIVANJE TRŽIŠTA ŠKOLSKA / GOD

SVEU ILIŠTE U MOSTARU EKONOMSKI FAKULTET STRU NI STUDIJ MOSTAR SMJEROVI MARKETING I MENADŽMENT PREDMET: ISTRAŽIVANJE TRŽIŠTA ŠKOLSKA / GOD SVEU ILIŠTE U MOSTARU EKONOMSKI FAKULTET STRU NI STUDIJ MOSTAR SMJEROVI MARKETING I MENADŽMENT PREDMET: ISTRAŽIVANJE TRŽIŠTA ŠKOLSKA 2017. / 2018. GODINA Profesor: Izv. prof. dr. sc. Sandra So e Kraljevi

Више

Ni ti ni ja Paus.pdf

Ni ti ni ja Paus.pdf Ni ti ni ja Kamij Lorans Ni ti ni ja Pre ve la sa francuskog Iza be la Ni ko di je vić Mono i Manjana 2007. Naslov originala Camille Laurens Ni toi ni moi Copyright P. O. L. éditeur, 2006 Izdavač Mono

Више

zmijski STUB Džejson Gudvin Prevela Sanja Bošnjak

zmijski STUB Džejson Gudvin Prevela Sanja Bošnjak zmijski STUB Džejson Gudvin Prevela Sanja Bošnjak 4 5 Naslov originala Ja son Go od win The Sna ke Sto ne Copyright 2007, Ja son Go od win All rights re ser ved Translation copyright 2009 za srpsko izdanje,

Више

Sluzbeni List Broj OK05_Sluzbeni List Broj OK2.qxd

Sluzbeni List Broj OK05_Sluzbeni List Broj OK2.qxd SLU@BENI LIST GRADA KRAQEVA GODINA XLIX - BROJ 28 - KRAQEVO - 20. OKTOBAR 2016. GODINE AK TI GRADONA^ELNIKA GRA DA KRA QE VA 424. Na osno vu ~la na 58. Sta tu ta gra da Kra - qe va ( Slu `be ni list gra

Више

ISSN COBISS.SR-ID Београд, 11. децембар Година LXX број 134 Цена овог броја је 401 динар Годишња претплата је динара С

ISSN COBISS.SR-ID Београд, 11. децембар Година LXX број 134 Цена овог броја је 401 динар Годишња претплата је динара С ISSN 0353-8389 COBISS.SR-ID 17264898 Београд, 11. децембар 2014. Година LXX број 134 Цена овог броја је 401 динар Годишња претплата је 36.147 динара С А Д Р Ж А Ј М и н и с т а р с т в а Пра вил ник о

Више

Nika Ivana Medić 4. c Zadar je u srcu mome Danas je njegov rođendan, dan kad se samo o njemu priča. Danas je Dan grada Zadra. Star je grad bogate povi

Nika Ivana Medić 4. c Zadar je u srcu mome Danas je njegov rođendan, dan kad se samo o njemu priča. Danas je Dan grada Zadra. Star je grad bogate povi Nika Ivana Medić 4. c Danas je njegov rođendan, dan kad se samo o njemu priča. Danas je Dan grada Zadra. Star je grad bogate povijesti. Crkva sv. Donata najstarija je crkva u Zadru, kamena, velika i prekrasna.

Више

RasporedZaJesenjiSemestar2012/2013

RasporedZaJesenjiSemestar2012/2013 UNIVERZITET U BEOGRADU FAKULTET VETERINARSKE MEDICINE RASPORED ASOVA ZA JESENJI SEMESTAR 2012/2013. GODINE Nastava na prvoj godini po inje 1. oktobra 2012. godine. Na starijim godinama predavanja po inju

Више