Pokrajinski zavod za sport

Транскрипт

1 Aktuelno u praksi POKRAJINSKI ZAVOD ZA SPORT AKTUELNO U PRAKSI 9 NOVI SAD, god. XXII 1

2 Pokrajinski zavod za sport AKTUELNO U PRAKSI ČASOPIS ZA NAUČNO-STRUČNA PITANJA U SEGMENTU SPORTA IMPRESUM Izdavač Pokrajinski zavod za sport, Novi Sad, Masarikova 25/2 Za izdavača: dr Nenad Sudarov Glavni i odgovorni urednik: Prof. dr Jan Babiak Urednik: Dragan Doder, naučni saradnik Domaći uređivački odbor: Prof. dr Srećko Jovanović-Predsednik Prof. dr Zoran Ćirković Prof. dr Slavko Obadov Prof. dr Zoran Mašić Prof. dr Siniša Crvenković Doc. dr Goran Kasum Međunarodni uređivački odbor: Prof. dr Milorad Stričević, USA-Predsednik Prof. dr Izet Rađo, Bosna i Hercegovina Prof. dr Hrvoje Sertić, Hrvatska Prof. dr Mališa Radović, Crna Gora Prof. dr Žarko Kostovski, Makedonija Prevodi: Saša Mihić i Ivan Milojković Lektura i korektura: Olivera Krivošić Naslovna strana: Bokseri (reljef) Milan Trkulja Tehnička priprema: Goran Glamočić Tiraž: 100 primeraka UDK 796 YU ISSN Štampa: «ALFA graf» - štamparija 2

3 Aktuelno u praksi POKRAJINSKI ZAVOD ZA SPORT 3

4 Pokrajinski zavod za sport SADRŽAJ Srećko Jovanović, Nenad Koropanovski, Goran Kasum UTICAJ IZMENA PRAVILA SUĐENJA NA TAKMIČARSKU AKTIVNOST U KARATEU 5 Ćirković Zoran, Mirilović Marko, Kasum Goran METODSKI POSTUPAK OBUČAVANJA KRETANJA U BOKSU 16 Kasum Goran, Jovanović Srećko, Ćirković Zoran NARODNI OBLICI RVANJA I NJIHOV UTICAJ NA MODERNO RVANJE 31 Slavko Obadov, Sandra Vujkov, Tatjana Trivić ZNAČAJ RAZVOJA REPETITIVNE SNAGE STAJNE NOGE KOD DŽUDISTA 45 Jan Babiak, Dragan Doder GIPKOST KARATISTA JUNIORA I SENIORA 51 Kasum Goran, Ćirković Zoran, Jovanović Srećko NARODNO I SPORTSKO RVANJE U SRBIJI 58 Zoran Mašić, Agelaku Filanti, Nina Đukanović TEHNOLOŠKE MOGUĆNOSTI EVIDENTIRANJA DINAMIČKE ČVRSTOĆE 72 Sandra Vujkov, Slavko Obadov, Tatjana Trivić, Jovan Pejčić ELEMENTARNE IGRE ZA RAZVOJ KOORDINACIJE KOD MLADIH DŽUDISTA 78 Tatjana Trivić, Slavko Obadov, Sandra Vujkov, Jovan Pejčić POLIGON ZA RAZVOJ SPECIFIČNE MOTORIKE MLADIH DŽUDISTA 87 Zoran Đurđev, Miroslava Mileusnić, Mica Bujošević SVRSISHODNOST I METODOLOGIJA SISTEMATSKOG PREGLEDA U SP. MEDICINI 92 Zoran Stefanov, Nenad Koropanovski SUĐENJE KAO FAKTOR USPEHA U KARATE SPORTU 98 Jugoslav Vojinović, Dragan Doder PSIHOLOŠKA PRIPREMA KARATISTA 104 Stevan G. Pujić, Mihajlo Pujić, i Miroslav Jočić ANALIZA MEĐUNARODNOG DŽUDO PRVENSTVA - Trofej Pančeva

5 Aktuelno u praksi Originalni naučni rad Srećko Jovanović 1, Nenad Koropanovski 2, Goran Kasum 1 1 Univerzitet u Beogradu, Fakultet sporta i fizičkog vaspitanja, Beograd, Srbija 2 Kriminalističko-policijska akademija Zemun UTICAJ IZMENA PRAVILA SUĐENJA NA TAKMIČARSKU AKTIVNOST U KARA- TEU INFLUENCES OF CHANGES IN REFFEREING IN COMPETETIVE KARATE Summary: In response to viewers losing interest, martial arts organization are constantly trying to change the rules by introducing elements that would make the competitions more interesting for viewers. In this sense, almost in all sports, we come across following tendencies: favorising more attractive techniques, lowering the score for passive fighters, increasing the maximum possible score, adding the points of the consecutively showed actions etc. In this work we analyze a total of 375 fights in karate, of which 287 were fought by the rule "to the three points" and 88 by the rule "to eight points." Research was based on the analysis of the most important European, World and the Yugoslav competitions in karate. It is realised that the use of the system "to eight points" resultes in increase of points achieved by attack on the head and foot, while the percentage of points gained on the ground and by hand decreases. However, the importance of these changes does not indicate significant changes in the structure of karate fights. 1. PROBLEM Key words: martial arts, karate, fight, rules, scoring techniques Sve do sredine prošlog veka, dominantno mesto u globalnoj organizaciji sportova zauzimali su boks i rvanje kao tradicionalno prihvaćeni borilački sportovi, koji su se nalazili u stalnom programu Olimpijskih igara i zvaničnih svetskih prvenstava. Šesdesetih godina, međutim, dolazi do pojave borilačkih sportova sa prostora Dalekog Istoka, koji su za neobično kratko vreme stekli izuzetnu popularnost u celom svetu. U tom smislu, posebno interesovanje izazvali su džudo, zatim karate a, u poslednje vreme, taekvondo. Ovi sportovi, zahvaljujući 5

6 Pokrajinski zavod za sport prilagođavanju pravila suđenja, uređenoj organizaciji takmičenja kao i autentičnoj tehnici i metodici, izborili su, uz boks i rvanje, status takozvanih bazičkih borilačkih sportova. Oni se, u takmičarskom smislu, mogu smatrati»čistim«sportovima, jer se zasnivaju na određenoj, pravilima strogo definisanoj, grupi tehnika (udarci ili bacanja). Pored nabrojanih sportova, u poslednje vreme, zapažena je pojava većeg broja»novih«sportova. Ovi sportovi, još uvek nemaju usaglašenu stručnu verifikaciju ali, zahvaljujući propagandi kao i nekim realnijim borilačkim karakteristikama, izazivaju sve veću pažnju gledalaca u današnje vreme. Ono što ih razdvaja od bazičnih (»čistih«) borilačkih sportova je to da se zasnivaju na većem broju tehnika mešovitog tipa (bacanja, udarci, poluge, ). Uslovno, mogu se smatrati»kompilativnim«disciplinama s obzirom da, u prvoj fazi svog razvoja,»pozajmljuju«tehnike i takmičare iz drugih (bazičnih) borilačkih sportova. Polazimo od predpostavke da interesovanje za borilačke sportove sa aspekta motivacije mladih za upražnjavanjem i takmičenjem a posebno za pasivnim učešćem posmatračke publike, zaslužuje dublju psiho-sociološku analizu. Međutim, iz uže stručnog ugla, treba istaći da se ove pojave dešavaju u najbližem okruženju rada diplomiranih stručnjaka iz oblasti fizičke kulture. Zbog toga, smatramo da je od neobičnog značaja njihova obaveštenost koja se odnosi na aktuelne trendove u ovoj oblasti a koja će im pomoći u razlikovanju pravih borilačkih vrednosti sa proverenim utilitarnim, zdravstvenim i vasitnim uticajima od onih oblika koji, zbog sumnjivih kvaliteta i mogućnosti negativnih vaspitno-obrazovnih uticaja, ne bi smeli da nađu mesto u populacijama dece i omladine. Praćenjem razvoja borilačkih sportova u dužem periodu, uočili smo različite transformacije, koje su, verovatno, posledica dinamičnih promena i zahteva savremenog društva. Uočili smo, najpre, da se, u odnosu na ranije periode, menja interesovanje za pojedine sportove. S druge strane, sami sportovi doživljavaju velike promene (naročito u pravilima suđenja). 2. CILJ I ZADACI Osnovni cilj ovog rada je sagledavanje povezanosti izmena pravila suđenja i takmičarske aktivnosti u borilačkim sportovima sa posebnim osvrtom na karate. Na bazi postavljenog cilja, definisani su sledeći zadaci: 6

7 Aktuelno u praksi 1. pregled najvažnijih izmena pravila suđenja u afirmisanim borilačkim sportovima (karate, rvanje, boks, džudo) u dužem vremenskom periodu, 2. navođenje osnovnih pokazatelja izmena takmičarskih karakteristika modernih borilačkih sportova pod uticajem izmena pravila suđenja, 3. analiza rezultata konkretnog istraživanja elemenata takmičarske aktivnosti u različitim sistemima suđenja u karateu. 3. REZULTATI 3.1. Pregled izmena pravila suđenja i takmičarske modifikacije modernih borilačkih sportova Ovo istraživanje je pokazalo da se najizraženije promene dešavaju u domenu pravila suđenja. Ove promene direktno se reflektuju na izmenu takmičarske slike modernih borilačkih sportova, a dešavaju se, po našem mišljenju iz sledećih razloga: 1. povećanje egzaktnosti (objektivnosti) kriteijuma prilikom dosuđivanja poena, 2. zaštita takmičara od povreda i 3. povećanje atraktivnosti i interesantnosti takmičenja. Prvi razlog koji se postavlja pred olimpijske borilačke sportove dovodi do stalnih promena i usavršavanja takmičarskih pravila, posmatrano uopšteno za sve borilačke sportove, dovodi do sledećih promena: definisanje bodovnih jedinica za konkretne poentirajuće akcije, uvođenje zaštitne opreme, kao i zabrana poentirajućih tehnika koje se po svojoj prirodi teže kontrolišu i mogu da izazovu teže povrede takmičara /9/. Kao odgovor na gubljenje interesovanja gledalaca, organizacije u borilačkim sportovima pokušavaju da u pravila suđenja stalno uvode elemente koji bi doprineli većoj interesantnosti za gledaoce. U tom smislu, gotovo u svim sportovima, beležimo sledeće tendencije: bodovno favorizovanje atraktivnijih tehnika, sankcionisanje pasivnosti, povećanje bodovnog maksimuma, sabiranje bodova sukcesivno izvedenih akcija i slično. Kao posebno interesantne, analiziraćemo aktuelne takmičarske karakteristike karatea i rvanja sa aspekta izmena takmičarskih pravila. 7

8 Pokrajinski zavod za sport U prvim decenijama nastanka karate sporta dominirao je sistem takmičenja u sportskim borbama do jednog poena sa dve bodovne jedinice: IPON (jedan poen) i VAZARI (dva poena). Ovaj sistem takmičenja je izvorno blisko simbolizovao osnovnu borilačku ideju karate veštine - rešiti borbu jednim udarcem. U uslovima takmičenja do jednog poena borba se odvija u napregnutim, nižim stavovima i tvrđim gardovima. Razlog za to je, verovatno, trajanje borbe, koja može biti završena nakon jednog uspešnog udarca protivnika. Otuda je i kretanje svedeno na manju meru a napadačke i odbrambene tehnike ograničene na pojedinačne pokrete sa naglašenim elementom eksplozivne snage. Ovaj režim borbe genealoški bliže simbolizuje izvorni princip karatea, koji se ispoljava kroz koncentraciju maksimalne energije u jednom pokretu (saglasno osnovnoj borilačkoj ideji rešiti borbu jednim udarcem ). Ovde bi trebalo istaći i okolnost da se borba odvija bez zaštitnih rukavica, što od takmičara zahteva viši nivo standardne tehnike i kontrole. Dosledno tome, u ovom sistemu suđenja, prilikom vrednovanja poentirajućih akcija strožiji su kriterijumi u elementima: forma, stabilnost stava, ravnoteža, ispoljenost snage... Međutim, za neupućene gledaoce, ovakav sistem suđenja kao i samo takmičenje, bili su relativno neinteresantni i apstraktni. Zbog toga je uveden sistem takmičenja do tri poena. Ova izmena, uz još neke druge izmene u pravilima suđenja, značajno su uticale na stvaranje nove slike karate borbe i karate sporta uopšte. Novim pravilima definisane su sledeće izmene: bodovni maksimum je povećan na tri poena, uvedena je obavezna zaštitna oprema (štitnici za zube i genitalije, rukavice i meki štitnici za potkolenice), uvedeno je bodovanje povezanih akcija, uvedni su protivkazneni poeni za ponovljene zabranjene radnje kao i izlaske iz borilišta, dozvoljen je nastavak akcije posle pada protivnika. Ova pravila dovela su do značajne izmene spoljašnje slike sportske karate borbe. Navešćemo osnovne elemente kroz koje se mogu sagledati te izmene: izgled borbenog stava, garda i kretanja, zastupljenost poentirajuiih tehnika, kriterijumi u zahtevu za kvalitetom standardnih tehničkih modela. Naime, takmičenje do tri poena, borce je oslobodilo napregnutosti koja je proisticala iz kratkoće borbe. Samim tim, takmičari su se podigli u prirodnije, slobodnije stavove, opuštenije gardove i počeli da se kreću slobodnije. U borbi se, osim pojedinačnih eksplozivnih pokreta (u presretanju i odbrani), češće primenjuju povezane napadačke tehnike rukama i nogama. Zbog toga su ove tehnike bitno modifikovane u odnosu na modele tehnike klasičnog karatea. Zbog postojanja zaštitnih rukavica, izgubljen je element kontrole a udarci 8

9 Aktuelno u praksi su postali labaviji, sa manje naglašenim elementom jednokratne eksplozivne snage. Pored toga, mogućnost bodovanja akcija posle pada protivnika stimulisala je primenu tehnika narušavanja ravnoteže (naročito brzih trenutnih hvatanja i čišćenja). Sveukupno, sportska borba u ovom režimu suđenja, postala je dinamičnija, sa manje prekida i ograničenja. Navedene novine su, u svakom slučaju, doprinele dinamičnosti i atraktivnosti takmičenja u sportskoj karate borbi. Međutim, i dalje je ostao problem koji se odnosio na veliko učešće slobodne sudijske procene bodovne vrednosti izvedenih akcija. Pored toga, sa aspekta gledalaca borba je i dalje bila monotona zbog zastupljenosti uskoograničenog broja poentirajućih tehnika (uglavnom je dominirala ručna tehnika gjaku zuki). To su, verovatno, bili osnovni razlozi za donošenje najnovijg pravila suđenja u karateu. Ova pravila sadrže brojne izmene a, najvažnije su: - uvođenje bodovnih jedinica za tačno definisane akcije (IPON, NIHON I SAMBON), produženje trajanja borbe po osnovu bodovnog maksimuma (borba se završava kada jedan takmičar ostvari razliku od 8 poena), razdvajanje kazni po vrstama, strožije sankcionisanje pasivnosti, stroga zabrana kontakta u glavu. Ne upuštajući se u detaljno objašnjenje ovih, trenutno aktuelnih pravila, za kontekst ovog rada značajno je da se istakne da su ova pravila dovela do favorizovanja nožnih tehnika (tehnika nogom u glavu boduje se sa tri poena a tehnika nogom u telo sa dva poena), tehnika čišćenja (poentirajuća tehnika posle delimičnog narušavanja ravnoteže boduje se sa dva poena a posle potpunog čišćenja sa tri poena), kao i bacanja (dozvoljena su bočna bacanja, nakon čega se poentirajući udarac boduje sa tri poena). Ako se na ovo doda i povećanje bodovnog maksimuma i kažnjavanje pasivnosti u smislu izbegavanja borbe povlačenjem i hvatanjem protivnika, može se realno očekivati da sportska borba u karateu postane atraktivnija, dinamičnija i intresantnija kao i razumljivija sa aspekta konkretnije definisanih kriterijuma za bodovanje poentirajućih akcija. Slične tendencije zapažene su u ukviru promena rvačkih pravila /10/. Proučavajući razvoj takmičarskog rvanja uočili smo da su se pravila suđenja često menjala a sve iz razloga da se poboljšaju uslovi za takmičenje i da se rvanje učini atraktivnijim za gledanje. Glavna promena odnosi se na stalnu tendenciju skraćivanja vremena trajanja rvačke borbe. Posle Drugog svetskog rata i Olimpijskih igara u Helsinkiju godine, trajanje borbe smanjeno je na 15 minuta, da bi zatim najduže važilo pravilo da borba traje 3x3 minuta sa 1 minut odmora između rundi. Dalje je borba skraćivana na 2x3 minuta sa minutom pauze, pa zatim na 5 9

10 Pokrajinski zavod za sport minuta bez pauze, a od godine borba ponovo traje 2x3 minuta sa 30 sekundi odmora. Od godine trajanje borbe se ograničava na dve dobijene runde od po dva minuta. Drugi karakterističan trend odnosi se na stalne modifikacije pravila sa ciljem pospešivanja aktivnosti i atraktivnosti a sankcionisanjem pasivnosti. U tom smislu, u današnjoj rvačkoj borbi, uvedeni su tehnički bodovi (od 1 do 5 bodova), pri čemu se posebno favorizuju atraktivna bacanja velike amplitude iz stojećeg stava, akcije posle dizanja iz partera kao i sukcesivno izvedene akcije. Suprotno ovome, pasivnost se sankcioniše postavljanjem takmičara u položaj koji bira njegov protivnik a posebno nesportsko ponašanje i nedozvoljene opasne radnje kažnjavaju se sa 1 ili 2 boda. Navedene izmene pravila u mnogome su povećale dinamičnost i atraktivnost moderne rvačke borbe. S druge strane, preciznom klasifikacijom tehničkih poena povećana je egzaktnost u suđenju poentirajućih akcija ali i razumljivost za praćenje. Što se tiče boksa i džudoa, nisu registrovane značajnije promene u sistemu takmičenja koje bi se reflektovale na takmičarsku sliku ovih sportova. Analizirajući današnje takmičarske karakteristike ova dva sporta, zapazili smo povećanje intenziteta borbi, koje je, po našem mišljenju, rezultat promene trajanja rundi u boksu (4x2 minuta), smanjivanja vremena držanja i izraženije borbe za gard u džudou Uticaj promena pravila suđenja na zastupljenost poentirajućih tehnika Istraživanje je zasnovano na analizi najznačajnijih evropskih, svetskih i jugoslovenskih takmičenja u sportskim borbama u karateu u dva različita sistema suđenja: sistem suđenja do tri poena i sistem suđenja do osam poena. Analizirano je ukupno 375 borbi, od čega 287 borbi po pravilima do 3 poena i 88 borbi po pravilima do osam poena. U vezi sa postavljenim ciljem rada, u analizu su uvršćeni sledeći elementi: nivo poentiranja i vrsta poentirajuće tehnike. Prilikom analize sportskih borbi praćena je zastupljenost svih dozvoljenih tehnika u karateu i to: 1. udarac rukom, oi zuki (OZ) 2. udarac rukom, gjaku zuki (GZ) 3. udarac rukom, kizami zuki (KZ) 4. udarac rukom, uraken uči (URU) 10

11 Aktuelno u praksi 5. udarac nogom, mae geri (MG) 6. udarac nogom, mavaši geri (MVG) 7. udarac nogom, aši mavaši geri (AMVG) 8. udarac nogom, ura mavaši geri (URMVG) 9. udarac nogom, uširo mavaši geri (UŠMVG) 10. udarac nogom, uširo geri (UŠG) Na osnovu registrovanih podataka izračunati su numerički i procentualni pokazatelji praćenih elemenata, a zatim izvršena komparativna analiza njihove zastupljenosti u dva različita sistema suđenja. Tabela 1: Zastupljenost poentirajućih tehnika po pravilima «do 3 poena» NPT OZ GZ KZ URU MG MVG AMVG URMV UŠMV UŠG G G Nivo glave Nivo tela Tabela 2: Procentualne zastupljenosti poentirajućih tehnika po pravilima «do 3 poena» % NPT OZ GZ KZ URU MG MVG AMVG URMVG UŠMVG UŠG Nivo glave Nivo tela U tabelama 1 i 2 prikazani su numerički i procentualni pokazatelji poentiranja u sistemu suđenja do tri poena na ukupnom uzorku od 287 borbi. U analiziranim borbama ukupno je ostvareno 893 poentiranja, od čega 56.05% u nivo glave i 43.29% u nivo tela. Posmatrano po tehnikama, najveću zastupljenost pokazuje udarac rukom gjaku zuki (GZ). Naime, ovom tehnikom poentirano je 696 puta (77.93% u odnosu na ukupan broj poentiranja), od čega 36.73% u nivo glave a 41.20% u nivo tela. Tehnikom kizami zuki (KZ) ukupno je ostvareno 124 poentiranja (13.54%). Ostale tehnike su pokazale veoma malu zastupljenost i to: uraken uči (1.45%), oi zuki (8.78%), mavaši geri (1.56%), aši mavaši geri (1.45%), ura mavaši geri (0.89%), uširo mavaši geri (0.33%) i uširo geri (0.99%). Dakle, u najvećem broju slučajeva, poentiranje je ostvarivano ručnim tehnikama (94.06%), dok je nogama poentirano u svega 5.93% slučajeva. Ovaj rezultat 11

12 Pokrajinski zavod za sport je u saglasnosti sa rezultatima koji su dobijeni praćenjem sportskih borbi u ranijim periodima (po pravilima «do jednog poena» i «do 3 poena»). Takođe je potvrđena dominacija udarca rukom gjaku zuki u odnosuna sve ostale poentirajuće tehnike. Tabela 3: Zastupljenost poentirajućih tehnika po pravilima «do 8 poena» NPT OZ GZ KZ URU MG MVG AMVG URMV UŠMV UŠG G G Nivo glave Nivo tela Tabela 4: Procentualne zastupljenosti poentirajućih tehnika po pravilima «do 8 poena» % NPT OZ GZ KZ URU MG MVG AMVG URMV UŠMV UŠG G G Nivo glave Nivo tela U tabelama 3 i 4 prikazani su numerički i procentualni pokazatelji poentiranja u sistemu suđenja do osam poena na ukupnom uzorku od 88 borbi. U analiziranim borbama ukupno je ostvareno 292 poentiranja, od čega 61.78% poentiranja u nivo glave i 37.24% u nivo tela. Najveću zastupljenost pokazuje udarac rukom gjaku zuki. Ovom tehnikom poentirano je 192 puta (65.16% u odnosu na ukupan broj poentiranja), od čega 33.35% u nivo glave a 65.16% u nivo tela. Tehnikom kizami zuki (KZ) ukupno je ostvareno 59 poentiranja (20.20%). Ostale tehnike su pokazale manju zastupljenost i to: mavaši geri (6.83), aši mavaši geri (4.11%), ura mavaši geri (1.71%), i uširo geri (1.01%). Kao i u predhodno analiziranim takmičenjima do 3 poena, dominantno mesto u poentiranju zauzimaju ručne tehnike (85.97%), dok je nogama poentirano u 14.03% slučajeva. Takođe je potvrđena dominacija udarca rukom gjaku zuki i kizami zuki, a od nožnih udaraca, iako još uvek u relativno niskim procentima, najzastupljeniji su mavaši geri i aši mavaši geri. 12

13 Aktuelno u praksi 4. ZAKLJUČAK U radu su dobijeni rezultati koji potvrđuju da se kod svih borilačkih sportova danas dešavaju česte promene takmičarskih pravila. Konstatovano je da su karakteristične sledeće promene: 1. definisanje bodovnih jedinica za konkretne poentirajuće akcije, 2. uvođenje zaštitne opreme, 3. zabrana poentirajućih tehnika koje se po svojoj prirodi teže kontrolišu i mogu da izazovu teže povrede takmičara, 4. bodovno favorizovanje atraktivnijih tehnika, 5. sankcionisanje pasivnosti, 6. povećanje bodovnog maksimuma, 7. sabiranje bodova sukcesivno izvedenih akcija i slično. Ove promene direktno utiču na takmičarsku aktivnost u ovim sportovima (trajanje borbi, vrste poena, broj osvojenih poena, pojava novih standardnih tehnika, karakteristike stava, garda, kretanja, kazne, ). Sa druge strane, neki pokazatelji takmičarske aktivnosti se bitno ne menjaju, bez obzira na promene takmičarskih pravila. Ovo je potvrđeno na osnovu dobijenih rezultata istraživanja zastupljenosti poentirajućih tehnika u sportskim borbama u karateu po različitim takmičarskim pravilima. U odnosu na ukupan broj poentiranja, u 61.78% slučajeva registrovano je poentiranje u nivou glave, a 37% slučajeva u nivou tela. U odnosu na ranija pravila, zapaža se nešto veći procenat poentiranja u nivou glave ali ova razlika nije statistički značajna. Kao i u ranijim periodima, dominantno mesto u poentiranju zauzimaju tehnike rukama (85.97%), s tim što se zapaža tendencija povećanja procenta poentirajućih tehnika nogama (14.03%) u odnosu na ranija pravila (5.96%), što se, verovatno, može pripisati bodovnom favorizovanju nožnih tehnika po najnovijim pravilima suđenja. Potvrđena je dominacija udarca rukom gjaku zuki (65.16%) i kizami zuki (20.2%), a od nožnih tehnika, u odnosu na ranija pravila, veću zastupljenost su pokazale nožne tehnike mavaši geri (6.83%) i aši mavaši geri (4.11%). Ovaj odnos zastupljenosti poentirajućih tehnika verovatno proističe iz različite informacione složenosti tehnika i koja se bitnije ne menja pod uticajem promena pravila suđenja. 13

14 Pokrajinski zavod za sport LITERATURA 1. Blagojević, S. (2002): Osnovne varijante odbrana u sportskoj borbi u karateu (Diplomski rad), Fakultet sporta i fizičkog vaspitanja, Beograd 2. Božović, A. (1992): Ispitivanje zastupljenosti udaraca rukama u sportskoj karate borbi, (Diplomski rad), Fakultet fizičke kulture, Beograd 3. Brković, S. (2005): Karakteristike poentirajućih tehnika na takmičenjima vrhunskih kik boksera (Magistarska teza), FSFV, Beograd 4. Ćirić, S. (1992): Primena nožnih udaraca u sportskoj karate borbi, (Diplomski rad), Fakultet fizičke kulture, Beograd 5. Ćorić, M. (1997): Komparativna analiza tehničko-taktičkih karakteristika evropskih i japanskih takmičara u sportskoj borbi (Diplomski rad), Fakultet fizičke kulture, Beograd 6. Gužvica, M. (2000): Tehničko-taktičke karakteristike težinskih kategorija u jugoslovenskom karateu (Magistarski rad), Fakultet fizičke kulture, Beograd 7. Hisitaka, M. (1976): Sciefintik Karate-Do, Japan Publikations, Inc., Tokyo 8. Jovanović, S., Mudrić, R. (1997): Karakteristična obeležja modernog sportskog karatea, Godišnjak 7, Fakultet fizičke kulture u Beogradu, Beograd 9. Jovanović, S., Ćirković, Z., Kasum, G. (2001): Savremene tendencije u borilačkim sportovima, Godišnjak 10, FFK Beograd, str , 10. Kasum, G. (2008): Evolucija rvačkih pravila, Aktuelno u praksi, 6, Pokrainski zavod za sport, Novi Sad, Pančevo, str , 11. Koropanovski, N. (2001): Osnove sistema za praćenje sportske borbe u karateu (Diplomski rad), Fakultet sporta i fizičkog vaspitanja, Beograd 12. Mudrić, R. (1999): Varijabilitet vremenskih napada u karateu (Doktorska disertacija), Fakultet fizičke kulture, Beograd 13. Mudrić, R., Jovanović. S., Milošević, M. (1997): Specifične sposobnosti karate sportista u izvođenju kombinovanih tehnika napada, Fizička kultura 3, Beograd 14. Mudrić, R.; Milošević, M., Jovanović. S (2004): Napad u karateu, Viša škola unutrašnjih poslova, Beograd 15. Obradović, P. (2003): Osnovne vrijante presretanjau sportskoj borbi u karateu (Diplomski rad), Fakultet sporta i fizičkog vaspitanja, Beograd 16. Oliva, A.S., Torres, F. B., Navarro, J.M (2002): Combate supremo, Este libro se termino de imprimir en Diseno Grafico Am 2000, Madrid 17. Romanić, S. (1999): Komparativna analiza rezultata postignutih na Evropskim prvenstvima u judou i godine (Magistarski rad), Fakultet fizičke kulture, Beograd 18. Stojadinov, P (2004): Analiza Evropskog prvenstva u Moskvi (Diplomski rad), Fakultet spota i fizičkog vaspitanja, Beograd 14

15 Aktuelno u praksi 19. Stričević, M.; Dačić, D.; Mijazaki, T. i Anderson DŽ. (1990): Moderni karate, Prometej, Novi Sad 20. Tepavčević, S. i Lemajić, M. (2000): Nova internacionalna karate pravila (WKF), KSV, Novi Sad 21. Vučenović, B. (1998): Analiza načina poentiranja u modernom karate sportu, (Diplomski rad), Fakultet fizičke kulture, Beograd 22. Pravilnik WUKO 15

16 Pokrajinski zavod za sport Stručni rad Ćirković Zoran 1, Mirilović Marko 1, Kasum Goran 1 1 Univerzitet u Beogradu, Fakultet sporta i fizičkog vaspitanja, Beograd, Srbija. METODSKI POSTUPAK OBUČAVANJA KRETANJA U BOKSU METHODOLOGICAL MOVEMENT TRAINING PROCEDURE IN BOXING Summary: The technique of movement in boxing represents one of the most important aspect of boxing. Learning and training the movement in boxing is a long-term process which is directly connected with other aspects of training. The beginning of training is about learning the basic boxing stance, after which the basic steps like moving forward, backward and moving in the side are learnd. After completing the first part of the training we start with learning more complex elements such as: turning around the legs ("side - step"), as well as circular and mixed movements. Practice that provide assistance and help in developing of the ankles, as well as knee joints and hips, are mostly different combinations of movement with or without a partner. That practising results in more dynamic movement, better coordination and better balance. 1. UVOD Key words: boxing, boxing stance, movement in boxing, exercise. Učenje i usavršavanje tehnike kretanja u boksu je dugotrajni proces na koji se nadovezuju ostali delovi treninga. Početak obučavanja je rezervisan za formiranje osnovnog borbenog stava, posle čega sledi uvežbavanje osnovnih bokserskih koraka, pravolinijskih i kružnih, kao i pokreti rukama i telom. Prema mišljenju mnogih autora tehnika kretanja, odnosno rad nogu, predstavlja najznačajniji deo tehnike boksa na koji se kasnije nadograđuju svi ostali segmenti tehnike boksa. Uspešno izvođenje celokupne tehnike boksa u celini predstavlja sinhronizovano povezivanje pokreta svih delova tela. Prvenstveno treba omogućiti spajanje delovanja između donjih i gornjih ekstremiteta u cilju izvođenja konačne tehnike boksa. Dobra tehnika kretanja, takozvani rad nogu, daje u boksu velike prednosti izvođenju svih udaraca kako u napadu tako i u odbrani. 16

17 Aktuelno u praksi 2. TEHNIKA BOKSA Tehnika boksa predstavlja vodeći deo u pripremanju sportista i podrazumeva elemente i načine izvođenja kretnih aktivnosti na ringu. Dobra tehnička pripremljenost omogućava sportisti da uspešno iskoristi svoja fizička, taktička, psihološka i teorijska saznanja u cilju što bolje pripremljenosti za takmičenje. Tehnika boksa deli se na sledeći način (Ćirković i Jovanović, 2002): a) STAVOVI dijagonalni frontalni paralelni b) KRETANJA napred nazad u stranu kružno kombinovano c) UDARCI direktni krošei aperkati d) ODBRANE pokretima ruku pokretima nogu pokretima telom kombinovane 3. TEHNIKA KRETANJA U BOKSU Segment tehnike koji obrađuje kretanje u boksu je vrlo specifičnog karaktera odnosno podrazumeva specifičan način kretanja u ringovnom prostoru za vreme borbe. Acikličnog je karaktera, dosta je složeno i predstavlja polaznu tačku pri savladavanju ostalih segmenata tehnike boksa. 17

18 Pokrajinski zavod za sport Autori Ćirković i Jovanović (2002) daju i detaljnu klasifikacija kretanja u boksu (Tabela 1): Prilikom obučavanja i usvajanja tehnike kretanja osnovna stvar je formirati pravilan borbeni stav - gard. To je stav koji je najpogodniji za izvođenje svih pokreta iz tehnike napada i odbrane u svim fazama borbe, uz obavezno održavanje stabilne 18

19 Aktuelno u praksi ravnoteže i balansa tela. Kod dobrog borbenog stava (garda) uvek se napred postavlja uslovno slabija ruka i slabija noga, dok se uslovno jača ruka i jača noga postavljaju nazad. Iz svega rečenog se može zaključiti da je u boksu najcelishodniji i najprimenjivaniji dijagonalni borbeni stav - gard. Znači, postoje dva osnovna stava i to su: levostrani i desnostrani.tek nakon usvajanja osnovnog borbenog stava - garda može se preći na obučavanje kretanja u boksu. Kretanje počinje sa osnovnim bokserskim koracima: 1.napred 2.nazad 3.levo 4.desno Nakon usvajanja osnovnih pravaca kretanja prelazi se na složenija kretanja, kao što su okretanja oko prednje i zadnje noge sajd step, kružno krtanje u oba smera i mešovita kretanja. Ravnoteža borbenog stava i balans su vrlo značajne komponente u tehnici kretanja. Bokser može uspešno izvoditi tehničke zadatke samo ako mu je telo u dobroj ravnoteži. Čovečije telo je u ravnoteži onda kada su sve delujuće sile podjednako raspoređene i usaglašene u tom lancu kretanja. Sile koje deluju na čovečije telo su: 1.sila zemljine teže 2.mišićna sila 3.sila inercije 4.sila trenja 5.sila reaktivnog prenošenja zamaha 6.centripetalna sila 7.centrifugalna sila 8.spreg sila 9.sila sudara 10.sila akcije - reakcije Ako bilo koja sila, koja dejstvuje na čovečije telo, iz nekog razloga bude narušena, ravnoteža i balans će se poremetiti. Zato se, za uspešno izvođenje kretanja u boksu, unutrašnji razmak nogu ne sme povećavati, jer se u tom slučaju povećava 19

20 Pokrajinski zavod za sport stabilnost na račun smanjenja pokretljivosti. Uspešno izvođenje kretanja moguće je kada su kolena u položaju blage fleksije - ugao od stepeni. Važnost u tehnici kretanja u boksu ima i položaj stopala, odnosno njihov kontakt sa podlogom. Kod levostranog stava (garda), prilikom napada, desna noga potiskuje a leva stvara silu oslonca. Kod odbrane leva noga potiskuje, a desna noga se oslanja. 4. OSNOVNI DIDAKTIČKI PRINCIPI Didaktički principi čine osnovu trenažnog procesa u sportu. Oni određuju tok treninga i postupanja trenera i sportista, čine trenažni proces racionalnim, svrsishodnim i omogućavaju maksimalno moguće efekate rada. Pod osnovnim didaktičkim principima podrazumevaju se: 1.princip svestranosti 2.princip svesne aktivnosti 3.princip očiglednosti 4.princip postupnosti i sistematičnosti 5.princip ponavljanja 6.princip individualizacije 1.Princip svestranosti: podrazumeva da trenažni proces u boksu treba posmatrati kao proces svestranog obrazovanja i vaspitanja. U prvom redu učenici (vežbači) moraju da ovladaju celokupnom tehnikom boksa. 2.Princip svesne aktivnosti: kao osnovno podrazumeva da učenik u svakom trenutku razume smisao, strukturu i krajnji cilj svakog postavljenog zadatka. 3.Princip očiglednosti: najviše dolazi do izražaja u početnim fazama učenja tehnike boksa, a zasniva se na primeni većeg broja očiglednih sredstava kao što su: filmovi, kinogrami, slajdovi, crteži Posebno mesto, ipak, zauzima metod demonstracije. 4.Princip postupnosti i sistematičnosti: se zasniva na dva osnovna pravila,,od lakšeg ka težem" i,,od poznatog ka nepoznatom", a ovo se ostvaruju primenom uvodnih i pripremnih vežbi. 20

21 Aktuelno u praksi 5.Princip ponavljanja: je jedan od osnovnih principa koji mora biti stalno prisutan kako kroz obuku tako i kroz treninge. 6.Princip individualizacije: upućuje na potrebu individualnog pristupa svakom sportisti. 5. VEŽBE ZA OBUČAVANJE KRETANJA U BOKSU 5.1. Pojedinačne vežbe 1. vežba (sl. 1, 2, 3) Iz dijagonalnog borbenog stava (sl. 1) vrši se prenošenje težine tela na prednju (levu) iskoračnu nogu (sl. 2), zatim na zadnju (desnu) nogu kao što se vidi na sl. 3. Cilj vežbe je da se stvori predstava osećanja za prenošenje težišta, a da telo ostane u ravnoteži. Slika 1 Slika 2 Slika 3 21

22 Pokrajinski zavod za sport 2. vežba (sl. 4, 5) Korak udesno: na komandu jedan zadnjom (desnom) nogom iskoračimo udesno (sl. 5), dok na komandu dva prednju (levu) nogu pomerimo udesno onoliko koliko smo pomerili zadnju nogu. Težina tela je ravnomerno raspoređenja na obe noge. Slika 4 Slika 5 3. vežba (sl. 6, 7, 8) Sajd step okretanje oko leve noge sa iskorakom u stranu: iskoračimo levom nogom u stranu levo uz istovremeno prenošenje težine tela na levu nogu kao na sl. 7. Desnom nogom vršimo pokret okretanja oko leve stajne noge cm ulevo (sl. 8). 22

23 Aktuelno u praksi Slika 6 Slika 7 Slika 8 4. vežba (sl. 9, 10) Vežbe visoke koordinacije sa košarkaškim loptama koje spajaju rad ruku i nogu: prva vežba se izvodi istovremenim odbijanjem dve lopte sa levom i desnom rukom od pod sa kretanjem u svim pravcima kao na sl. 9. Druga vežba se izvodi isto kao i prva s tim što se lopte odbijaju od pod naizmenično odnosno prvo leva zatim desna (sl. 10), uz konstantno kretanje dok traje vežba. 5. vežba (sl. 11, 12) Vežba se sastoji od poskoka na jednoj nozi (napred nazad, levo desno), prema šemi koja je prikazana na sl. 12. Prikazana šema prvo se savladava poskocima levom nogom, a zatim desnom nogom u određenom broju serija. 23

24 Pokrajinski zavod za sport Slika 9 Slika 10 Slika 11 Slika vežba (sl. 13, 14) Vežba se sastoji od izvođenja bočnih koraka u stranu prema šemi koja je prikazana na sl. 14. Kretanje se izvodi u obe strane. 24

25 Aktuelno u praksi Slika 13 Slika vežba (sl. 15) Skok u dalj iz mesta Slika vežba (sl. 16) Skok u vis iz mesta sa rotiranjem trupa (levo-desno) 25

26 Pokrajinski zavod za sport Slika 16 Slika vežba (sl. 17) Skokovi na jednoj nozi između dve klupe kao na sl vežba (sl. 18) Skokovi se izvode kao i u predhodnoj vežbi s tim što se kretanje izvodi u nazad Slika 18 Slika vežba (sl. 19) Partneri drže jedan drugoga za ruke, imajući zadatek da nadmudre i nagaze stopala svom partneru kao na sl vežba (sl. 20) Slika 19 26

27 Aktuelno u praksi Kružno kretanje napred nazad: kružno kretanje napred (sl. 20), izvodi se isto kao i kretanje napred, s tim što se kretanje izvodi po liniji zamišljenog kruga u čijem centru bi trebalo da se nalazi protivnik. Kod ovakog kretanja posebnu pažnju treba obratiti na mekoću pokreta u zglobovima kolena. Na sličan način izvodi se i kružno kretanje unazad, a zavisno od stava postoje sledeća kružna kretanja: 1. kružno kretanje u dijagonalnom stavu, 2. kružno bočno kretanje u frontalnom stavu, 3. kružno kretanje oko prednje noge. Slika 20 Poligoni za uvežbavanje kretanja Za vreme obuke treba primenjivati i kombinovana kretanja (kombinacije) i tako upotpuniti pojedinačnu obuku kretanja koracima. Na osnovu velikog broja vežbi moguće je sastaviti više različitih poligona za obučavanje kretanja u boksu. Jedan od poligona mogao bi da izgleda ovako: 1. skok u vis iz mesta, 2. skok u vis iz mesta sa visoko podignutim kolenima, 3. skok u vis iz mesta sa rotiranjem trupa, 4. skok iz čučnja u vis sa opruženim telom i rukama u uzručenju, 5. bočni skok preko klupe visine 45 cm sa doskokom na obe noge, 27

28 Pokrajinski zavod za sport 6. bočni skok preko klupe odrazom desne noge i doskokom na levu nogu, 7. nakok na klupu iz raskoračnog stava na klupu koja se nalazi između raširenih nogu, 8. trčanje uz stepenice sa naglašenim podizanjem kolena, 9. sunožni skokovi preko medicinke, 10. preskakanje preko viječe. Izbor datih vežbi ima za cilj, pre svega, striktno angažovanje skočnog zgloba, kolena i zgloba kuka. Kao glavne nosioce sprovođenja inpulsa podloge energije koja se dalje prenosi preko trupa do ramena na gornje ekstremitete. Sve ove vežbe (ukupno 90) kao prirodni oblici kretanja lako angažuju skeletne mišiće koji pokreću ova tri zgloba. Upražnjavanjem ovih vežbi, pojedinačno ili kroz različite poligone, postiže se dinamično kretanje, jačanje skeletne muskulature nogu, poboljšana koordinacija i spretnost uključivanja i isključivanja glavnih nosilaca tehnike kretanja u boksu (skočnog zgloba, zgloba kolena i zgloba kuka). Dobijanje osećaja fine mišićne sinhronizovane međuzglobne kordinacije glavni je i najteži zadatak u formiranju pravilne tehnike kretanja. Aksiom da u boksu boksuju noge i glava (Hudadov, 1972) upravo se može ostvariti jedino preko programa koji u svom sadržaju daje veliki broj vežbi namenjenih rzvoju mišića pokretača skočnog zgloba, zgloba kolena i kuka. Kombinovanjem ovih vežbi sa učenjem tehnike kretanja dobija se potpuna celina onoga što propisuje dobra tehnika boksa. 8. ZAKLJUČAK Neosporna je činjenica da tehnika kretanja u boksu predstavlja jednu od najznačajnijih i najsadržajnijih grana tehnike boksa, a celokupna tehnika boksa može se podeliti na sledeći način: 1. Stavovi: dijagonalni, frontalni, paralelni 2. Kretanja: napred, nazad, u stranu, kružno 3. Udarci: direktni, krošei, aparkati 4. Odbrane: pokretima ruku, pokretima nogu, pokretima telom 28

29 Aktuelno u praksi Tehnika kretanja predstavlja prve i vrlo značajne korake prilikom usvajanja tehnike u boksu. Učenje i obučavanje tehnike kretanja je dugotrajni proces na koji se nadovezuju ostali procesi treninga. Početak obučavanja je rezervisan za formiranje osnovnog borbenog stava, posle čega sledi uvežbavanje osnovnih bokserskih koraka odnosno kretanja napred, nazad i kretanja u stranu. Posle toga prelazi se na složenije elemente kao što su: okretanje oko prednje i zadnje noge ( sajd step ), kružna i mešovita kretanja. Prilikom obučavanja tehnike kretanja, ali i bokserske tehnike u celini, neophodno je ispoštovati i uvažavati osnovne didaktičke principe: princip svestranosti, svesne aktivnosti, očiglednosti, postupnosti i sistematičnosti, ponavljanja i individualizacije. Prilikom učenja tehnike kretanja često se usvajaju nepravilne navike tj. javlja se veliki broj grešaka. Metode ispravljanja grešaka vrši se: rečima, demonstrcijom i prekidom vežbanja. Vežbe koje se daju kao pomoć u formiranju dobrog i skladnog angažovanja skočnog zgloba, te zgloba kolena i kuka, mahom predstavljaju različite kombinacije prirodnih oblika krtanja sa rekvizitima ili sa partnerom, a upražnjavanjem ovih vežbi postiže se dinamično kretanje, jačanje skeletne muskulature, poboljšanje kordinacije i dobar balans. LITERATURA 29

30 Pokrajinski zavod za sport 1. Arnold, P (1989): Boxing. London. 2. Bošković, V. (2003): Razvoj snage u boksu sa posebnim osvrtom na specifične vežbe. Imanuel. Beograd. 3. Ćirković, Z., Jovanović, S. (2002): Borenja boks karate. FSFV Beograd. Beograd 4. Ćirković, Z (2005): Taktika u boksu. SIA. Beograd. 5. Ćirković, Z. (1979): Kako naučiti dolazak u osnovi borbeni stav. Fizička kultura. Beograd. 6. Hudadov, N. A. (1972): Psihološka priprema boksera. Prevod Sport indok centar, JZFK. Beograd. 7. Koprivica, V. J (2002): Osnove sportskog treninga. Beograd. 8. Mirilović, M. (2008): Metodski postupak obučavanja kretanja u boksu. Diplomski rad, FSFV, Beograd. 9. Roglić, M (1980): Škola boksa. Beograd. 30

31 Aktuelno u praksi Kasum Goran 1, Jovanović Srećko 1, Ćirković Zoran 1 1 Univerzitet u Beogradu, Fakultet sporta i fizičkog vaspitanja, Beograd, Srbija. NARODNI OBLICI RVANJA I NJIHOV UTICAJ NA MODERNO RVANJE Stručni rad REGIONAL FORMS OF WRESTLING AND THEIR INFLUENCE ON MODERN WRESTLING Summary: All forms of wrestling can be devided in traditional and sport wrestling. Traditional forms have local significance and the rules are not usually strictly defined, while forms of sports wrestling have a global character and defined rules which are internationally accepted. Various forms of traditional wrestling appeared independently, under different historical conditions and surrounding influences. Throughout history, a large number of different types of wrestling were developed, based on the variety of racial, ethnic and regional characteristics. All forms of sport wrestling represent the most prominent forms of wrestling, which over the time attracted attention and interest of many people from the entire world, and gained the status of internationally recognized forms. The number of those forms is not definitive, which is showed by launching of the world wrestling games and official championship of the world in certain non-olympic forms of wrestling, and therefore it is predicted that that number will increase, while the status of some other forms will eventually change. Quality of the sport wrestling in most countries is greatly connected with the tradition and its popularity. This work illustrates the connection between forms of sport wrestling and some forms of traditional wresling, which existed or still exist in the world. Key words: traditioanl wrestling, sport wrestling, popularity, tradition, quality. 1. UVOD Kroz istoriju, nastao je veliki broj različitih formi i oblika rvanja, sa raznim specifičnostima vezanim za istorijske, rasne, etničke i regionalne karakteristike naroda koji ga je upražnjavao. Mada je vrlo teško utvrditi tačan sled istorijskih događaja, nameće se zaključak da su odlike i karakteristike različitih oblika rvanja proizvod međusobnih političkih, društvenih i kulturnih uticaja mnogih grupa koje su prešle preko teritorija na kojima ono egzistira. Neki od tih oblika rvanja su odav- 31

32 Pokrajinski zavod za sport no prestali da se primenjuju, neki se retko i od strane relativno malog broja aktera upražnjavaju i danas, dok neki oblici narodnog rvanja i danas uživaju značajnu popularnost i privlače interesovanje vrlo velikog broja rvača i posmatrača. Svi ovi oblici rvanja su, kroz dugu istoriju svog postojanja, odigrali značajnu ulogu u procesu evolucijskog razvoja čoveka. Ovaj rad predstavlja pokušaj da se svi oblici rvanja sistematizuju na jedan prihvatljiv način, kao i da se kroz kratak presek i pregled pojedinih formi narodnog rvanja, ilustuje njihov uticaj na kvalititet i popularnost modernog sportskog rvanja. 2. PODELA RVANJA Rvanje je kao oblik vežbanja i nadmetanja poznato praktično svim ljudskim kulturama u istoriji, od kineskog»dana rvanja«, iz trećeg milenijuma stare ere, do danas (Ćirković, 2006). Većina autora je sve forme i vidove rvanje podelilo na narodne oblike rvanja i sportsko rvanje. U suštini, sportsko ili međunarodno rvanje predstavljaju vidovi rvanja koji su rasprostranjeni po celom svetu, međunarodno su priznati, i imaju jedinstvenu organizaciju i pravila za ceo svet, dok grupu narodnih oblika rvanja čine sve forme rvanja koje egzistiraju širom sveta, ili su nekada upražnjavani na pojedinim teritorijama ili u pojedinim etničkim zajednicama, ali nemaju globalni karakter. Njihov broj je jako veliki, a u literaturi je opisano preko 300 oblika rvanja. U sportsko rvanje se, već duže vreme, ubrajaju tri oblika olimpijskog rvanja (rvanje grčko-rimskim stilom, rvanje slobodnim stilom i rvanje za žene), kao i neolimpijski oblik rvanja sambo. Od pre dve godine Svetska rvačka federacija - FILA, je, kao međunarodno razvijene i priznate oblike sportskog rvanja, prihvatila i rvanje na plaži, grapling i pankracion. Tako se od prošle godine održavaju Svetske rvačke igre, koje na programu imaju međunarodno priznate neolimpijske vidove rvanja, a pobednici dobijaju titule svetskih šanpiona u tom obliku rvanja. U turskom gradu Antalija, od 7. do 9. septembra godine, održane su Druge svetske rvačke igre, a takmičenja su održana u sambou, rvanju na plaži, graplingu i pankracionu. Na ovom takmičenju učestvovalo je oko 200 rvača iz 22 zemlje, u kojima se upražnjavaju ovi oblici rvanja. Osim toga, pojedine forme narodnog rvanja, koje su se svojom masovnošću, atraktivnošću i organizacijom posebno nametnule, dobile su atribut međunarodnosti i počele da organizuju i održavaju međunarodna takmičenja čak i na nivou svetskih prvenstava. 32

33 Aktuelno u praksi FORME RVANJA BEZ PARTERA 1.Bez korištenja nogu i hvatova za noge -v shvatku (Rusija), -trinte drpte (Moldavija), -kurjaš (Tatarstan), -kurjaš ferganski (Uzbekistan- Ferganski reon), -čukotsko-korjaksko rvanje (Rusija), -kalmicko rvanje (Rusija), 2.Sa korištenjem nogu i bez hvatova za noge -ne v shvatku (Rusija), -kureš (Kirgizija), -gušti (Tadžikistan), -čidaoba (Gruzija), -koh (Armenija), -trinte-kupedike (Moldavija), -kurdacaj tustu (Jakuti), -kabiš (Osetija), -gouren ili bretonsko rvanje (Francuska), -starogrčko rvanje, 3.Sa korištenjem nogu i hvatovima za noge -buharska gušti (Tadžikistan), -kureš ili hureš (Tuvini), -barilda (Mongoli), -hapsagaj (Jakuti), -tutuš (Severni Kavkaz), -sumo (Japan), -švingen (Švajcarska), -hivinski slobodni stil (Turkmenistan), -keč gold (Enleska), -kurjaš buharski (Uzbekistan- Buharski reon), -rvanje na plaži (međunarodno), FORME RVANJA SA PARTEROM 1.Bez korištenja nogu i zahvata za noge -grčko-rimski stil (međunarodno), 2.Sa korištenjem nogu i zahvatima za noge -slobodni stil (međunarodno), -rvanje za žene (međunarodno), -drevno grčko rvanje, -gjuleš (Azerbejdžan), -košti (Iran), -kušti (Pakistan), -gjureš (Turska), -lankaširski stari slobodni stil (Engleska), -suvo rvanje (Bugarska), -grčko narodno rvanje, -dini (Škotska), -koledž rvanje (Amerika), 3.Sa korištenjem nogu, zahvatima za noge i polugama -drevno egipatsko rvanje, -sambo (međunarodno), -grapling (međunarodno), -keč-ez-keč-ken (Amerika), -sabmišen, -brazilska jiu-jitsu, -tradicionalna jiu-jitsu (Japan), -judo (međunarodno), -vale tudo (Brazil), -pankracion (međunarodno). 33

34 Pokrajinski zavod za sport Na pomenutim Svetskim rvačkim igrama su, kao demonstracioni sportovi, prikazani rvanje u pojas, kuraš i sumo, i na taj način je dat podstrek za dalji razvoj ovih oblika rvanja. Treće svetske rvačke igre održaće se od 18. do 20. septembra godine, a za očekivati je da interesovanje bude još veće, kako od strane takmičara, tako i od strane publike. Veliki broj autora u sportsko rvanje ubraja i džudo. Ovaj sport, po svojim karakteristikama i osobenostima, spada u grupu sportova na bazi hvatova, ili kako se to često kaže rvačkih sportova, ali je vremenom stekao toliko veliku masovnost širom sveta da se potpuno odvojio od ostalih vidova sportskog rvanja, i danas egzistira kao zaseban sport. Pored ove najopštije podele rvanje na narodno i sportsko, sve oblike sportskog i narodnog rvanja, moguće je podeliti i na osnovu kriterijuma da li se borba odvija isključivo u stojećem stavu ili se nastavlja i u parteru. Dalja klasifikacija rvanja mogla bi da se izvrši prema kriterijumima o delovima tela kojima se može dejstvovati i na koje su dejstva dozvoljena. Tako je rvanje u stojećem stavu, kao i rvanje u kojem se borba odvija i u parteru, moguće podeliti na oblike u kojima je zabranjeno izvoditi dejstva nogama i na noge protivnika, na oblike u kojima je dozvoljeno izvoditi dejstva nogama ali bez hvatova za noge protivnika, kao i na oblike u kojima je dozvoljeno izvoditi dejstva nogama i izvoditi hvatove za noge protivnika. Naravno, i mnogi drugi kriterijumi mogu biti upotrebljeni da bi se mnogobrojni oblici rvanja sistematizovali na prirodan i logičan način. Sistematizacija koja je ovde data predstavlja, po našem mišljenju, jednu od najlogičnijih i najpraktičnijih, a zasniva se na principima koje je preporučio Galkovskij (prema Stepanov, 2005). Svi oblici rvanja podeljeni su na one one bez borbe u parteru i one u kojima se borba nastavlja u parteru, uz dalju podelu obe grupe na podgrupe po osnovu delova tela kojima se i na kojima se izvode pravilima dozvoljena dejstva. 3. NARODNO RVANJE U VODEĆIM RVAČKIM ZEMLJAMA 34

35 Aktuelno u praksi Istorija rvanja predstavlja u stvari istoriju narodnih oblika rvanja. Ljudi koji su vodili sportsko rvanje u nekadašnjem Sovjetskom Savezu, bil su svesni značaja narodnog rvanja i koristi koju njihovo sportsko rvanje ima od narodnih oblika rvanja. Zato su 14. aprila godine, na zasedanju Svesovjetske federacije sportskog rvanja, doneli odluku da značajno pomognu radu i razvoju narodnih oblika rvanja u svojim republikama i reonima (Konsultacije, 1982). Ova odluka je obrazlagana izutno velikim brojem kvalitetnih i perspektivnih rvača upravo iz onih reona gde narodni oblici rvanja imaju veliku popularnost. U Rusiji se i danas neguje preko 20 nezavisnih oblika narodnog rvanja, a mnogi veliki šampioni su svoje prve rvačke korake načinili u narodnom rvanju. Veliki broj narodnih oblika rvanja godinama negovanih u Rusiji, rezultirao je njihovom dugogodišnjom dominacijom u svetskom sportskom rvanju. Ranije u sklopu Sovjetskog Saveza, a od i kao samostalna reprezentacija, Rusija gotovo bez prekida neprikosnoveno vlada svetskim rvačkim strunjačama. Nije nikakvo iznenađenje što su rvači Rusije i na poslednjem Prvenstvu sveta u Bakuu, od sedam kategorija u slobodnom stilu, osvojili šest zlatnih i jednu bronzanu medalju (FILA, 2007). U grčko - rimskom stilu ta dominacija nije toliko izražena, ali i tu nikada ne prođe veliko takmičenje bez njihovih predstavnika na najvišem postolju. Slična situacija je i sa sambom, a i u džudou imaju vrlo zapažene pojedince, mada bez tako naglašene dominacije. Ovakva superiornost Ruskog rvanja u direktnoj je vezi sa popularnošću i tradicijom koju narodni oblici rvanja imaju u ovoj zemlji. Iz ovog mnoštva narodnih oblika rvanja vremenom se posebno izdvojilo rvanje u pojas sa svoje dve varijante: klasična, koja ne dozvoljava korištenje nogu, i slobodna u kojoj je dozvoljeno korištenje nogu. U obe varijante borba traje 5 minuta, a pre borbe se hvata i obmotava oko ruku protivnikov pojas, koji je labavo vezan oko struka. Cilj je protivnika baciti direktno na leđa, što automacki donosi 5 poena i pobedu. Bacanja kojima se protivnik ne dovede direktno na leđa donose po dva poena i sabiraju se do prednosti od 6 poena, kada se borba završava. U oktobru godine, u Baškiriji je održano Šesto Svetsko prvenstvo u rvanju za pojas, a učestvovao je veliki broj rvača, uglavnom iz bivšeg Sovjetskog Saveza. Ovo kvalitetetno i vrlo zanimljivo takmičenje pratila je gotovo sva rvačka elita sa tih prostora, a publicitet koji mu je dat ravan je publicitetu kakav dobija svetsko ili evropsko prvensvo u olompijskim oblicima rvanja. Inače, rvanje sa kopčanjem oko pojasa je veoma stari oblik rvanja, a pojedini autori opisuju ga kao glavni u Ruskom rvanju. U prošlosti je bilo popularno na celoj teritoriji Rusije, tako da je u XIX veku profesionalno cirkusko rvanje kopčanjem oko pojasa 35