Microsoft PowerPoint - 01 Uvod u operativne sisteme.ppt

Транскрипт

1 Uvod u operativne sisteme v.as.mr. Samir Lemeš slemes@mf.unze.ba Univerzitet u Zenici 2009 Operativni sistemi i mreže: način realizacije vježbi Tokom semestra 3 periodična testa (Operativni sistemi, Mrežni hardware i protokoli, Internet) Prolazna ocjena: min. 50% bodova Sva tri testa = konačna ocjena vježbi Oni koji ne ostvare 50% bodova moraju polagati ispit (onaj dio za koji nisu ostvarili bodove) 1

2 Operativni sistemi i mreže: način realizacije vježbi Materijal za pripremu testova, raspored, rezultati testova i ocjene: Vježbe će se održavati svake druge srijede, po 2 časa: 25.2., 11.3., 25.3., test: , 22.4., test: , 20.5., test: Operativni sistemi i mreže: sadržaj predmeta Uvod u operativne sisteme MS DOS MS Windows Linux Uvod u računarske mreže Mrežni hardware Klijent/server TCP/IP protokol Prosti mrežni protokoli, DNS IP portovi, HTTP, FTP Računarska sigurnost Povezivost Budućnost računarskih mreža 2

3 Uvod u operativne sisteme Verzije OS File sistemi Windows users Administratorske privilegije Windows domain vs. workgroup Razvoj OS je tekao uporedo s razvojem hardvera OS se sastoji od jezgre (kernel) i okruženja (shell) Stariji OS (s komandnom linijom): VMS, CP/M, UNIX, PC DOS i kernel i shell su sa komandnom linijom (tekstbazirani) Prvi grafički OS: MacOS Po uzoru na MacOS napravljeno grafičko okruženje za DOS: MS Windows 3

4 Od MS Windows 98, mijenjaju se uloge: MSDOS postaje aplikacija, a Windows postaje OS Verzije MS Windows OS: 3.1, 3.11 (MS DOS okruženja) 95, 95 OEM, NT Workstation, NT Server, 98, 98SE 2000 (professional, server), ME, XP (home, professional, media), Vista bit Fat16 Fat32 NTFS USB 3.1, /32 NT 32 95OEM 16/32 98, 98SE 16/32 inst. ME 32 orig orig. XP, Vista 32, 64 orig. 4

5 Serverski OS: Windows NT server Windows 2003, 2008 server Osnovne razlike u odnosu na klijentske verzije: Sigurnost definisanje prava korisnika Stabilnost Način pokretanja programa (daemons) Savremeni OS: Komercijalni: MS Windows, Unix, MacOS OpenSource: Linux, GNU, FreeBSD Linux: Distribucija (SuSe, RedHat, Mandrake, Debian,...) Verzija kernela Grafički interfejs 5

6 File sistemi Maksimalna veličina particije: FAT16: 2 GB FAT32: 2 TB (32 GB) NTFS: 2 64 B Kompresija diskova Ime datoteke: 8+3, 31, 255 Velika/mala slova File sistemi DOS/Windows atributi: R Read Only A Archive S System H Hidden Dozvole pristupa: create, delete, open, close, set attributes, read, write, rename 6

7 File sistemi Unix / Linux atributi: R Read W Write X Execute Dozvole pristupa: vlasnik, grupa, ostali xxrx = rrx Windows users U 16/32 verzijama (Windows 95/98), mogu se kreirati korisnici, ali ne postoji zaštita podataka Control Panel MS DOS nema odvojene korisnike Linux mora imati definisane korisnike 7

8 Windows users U 32bitnim verzijama (Windows NT/2000/XP/Vista), razdvojene su kategorije korisnika: Administrator Power user Guest Unix / Linux administrator se naziva root Administratorske privilegije Korisnik sa admin. privilegijama (Administrator, root) ima potpunu kontrolu nad operativnim sistemom Može (de)instalirati programe, pokretati/zaustavljati procese, dodavati/brisati korisnike, mijenjati passworde ostalim korisnicima Individualni korisnici / grupe 8

9 Windows domain vs. workgroup Standardna realizacija lokalne mreže može biti distribuirana (svaki klijent se definiše lokalno) i centralizovana (svi klijenti, imena, šifre, privilegije se definišu na serveru) Windows domain vs. workgroup Prilikom podizanja sistema, unosi se korisničko ime (username) i šifra (password) posebno za operativni sistem (Windows logon), posebno za mrežu (Network logon) Fast user swithing (XP) CTRLALTDEL 9