Koncepti digitane komutacije koa Mreža sa komutacijom koa Koa sadrže dodijejene resurse u vidu sekvence inkova i komutatora mreže Komutatori koa povezuju uazne i izazne inkove Mreža Komutator koa Kontroa Link Korisnik Komutator Korisnik n Korisnik n 3 Veza uaza i izaza 3 N N
Tipovi komutatora koa Prostorni komutator Komutator na bazi prostorne raspodjee Uspostavjanje fizičke veze između uaza i izaza Primjeri: Krosbar komutatori, Višekaskadni komutatori Vremenski komutator Komutator na bazi vremenske raspodjee Tehnika proseđivanja vremenskih kanaa iz mutipeksa na uazima u odgovarajuće mutipekse na izazu Vremensko-prostorni-vremenski komutatori Frekvencijski komutatori Veza se ostvaruje posredstvom frekvencijskih kanaa Neekonomični tako da nijesu naši primjenu Optički komutatori Hibridni kombinuju vremensku & prostornu komutaciju Krosbar prostorne komutacije N x N matrica ukrsnih tačaka Povezuje uaz sa izazom zatvaranjem ukrsnih tačaka Nebokirajuće: Svaki uaz se može povezati na sobodni izaz Kompeksnost: N ukrsnih tačaka N N N
Višekaskadni prostorni komutator Veiki komutator se pravi od više kaskada maih komutatora n uaza komutatora prve kaskade zajednički koriste k puteva kroz krosbar međukomutatore Veiko k (više krosbar međukomutatora) znači više puteva do izaza 950-tih, Cos je dao odgovor na pitanje, Koiko krosbar međukomutatora je potrebno da bi komutator bio nebokirajući? (N/n)nk + k (N/n) ukrsnih tačaka N uaza n k n k n k N/n N/n N/n N/n k n 3 3 k n k n N izaza n k N/n N/n N/n k k n N/n kaskada kaskada 3 kaskada Cosov nebokirajući usov: k=n- Zahtijeva vezu između posednjeg uaza proizvojnog komutatora j do posednjeg izaza proizvojnog izaznog komutatora m Najgori sučaj: Svi drugi uazi uaznog komutatora j zauzei prvih n- međukomutatora i svi drugi izazi izaznog komutatora m su zauzei sedećih n- međukomutatora Ako je k=n-, postoji još jedan sobodan put od žejenog uaza do žejenog izaza nxk N/n x N/n kxn Žejeni uaz nxk j nxk n- zauzet N/n x N/n n- N/n x N/n n+ N/n x N/n n- N/n Sobodni put N/n x N/n n- n- zauzet Sobodan put kxn m kxn N/n Žejeni izaz Broj internih inkova = x broj izaznih inkova 3
Minimana kompeksnost Kosovog komutatora C(n) = broj ukrsnih tačaka u Kosovom komutatoru = Nk + k( N ) = N(n )+(n )( N ) n n Izvod po n: 0 0 = = 4N N + N 4N N N dc ==> n dn n n 3 n Minimani broj ukrsnih tačaka: N N N/ Za veiko N ovo je manje od N C* = (N + )(( ) / )= 4N ( N -) 4N N = 4 N 5 Minimana kompeksnost Kosovog komutatora Broj ukrsnih tačaka Krosbar Minimani Kos N Nebokirajući dizajn nije optimaan, te sa strane operatora nije požejan! 4
Vremenska komutacija Upis bajtova doaznog vremenskog mutipeksa u memoriju Izčitavanje bajtova po permutovanom redosedu u odazni vremenski mutipeks Maksimaan broj sotova = 5 µs / ( x vrijeme pristupa memoriji) 3 d c b a utvrđenom b a d c 30 9 redosedu 30 9 Upis 8 sotova po Doazni vremenski mutipeks redosedu doaska 9 30 a b c d Izčitavanje sotova prema Odazni vremenski mutipeks Vremenski komutator Vrijeme-Prostor-Vrijeme hibridni komutator Koristi vremenski komutator u prvoj & trećoj kaskadi; koristi krosbar u sredini Mijenja uazne i izazne n x k prostorne komutatore sa vremenskim komutatorima koji uazni frejm sa n-sotova komutira u izazni frejm sa k-sotova N uaza nxk nxk nxk 3 nxk N/n N/n x N/n Uazni vremenski mutipeks sa n sotova n Vremenski komutator kxn Izazni vremenski mutipeks sa k sotova n k 5
Proseđivanje vremenskih sotova između komutatora Prvi sot Prvi sot n k N/n N/n k n n k Drugi sot N/n N/n Drugi sot k n n k N/n k-ti sot N/n N/n k k-ti sot k n N/n Samo je jedan prostorni komutator aktivan tokom vremenskog sota! Time-Share krosbar komutator VK kaskada PK kaskada VK kaskada TDM nxk n sotova n sotova nxk N uaza n sotova nxk TDM k sotova N/n x N/n Time-shared prostorni komutator TDM k sotova kxn 3 3 kxn kxn N izaza n sotova nxk N/n Način međupovezivanja prostornog komutatora se rekonfiguriše u svakom vremenskom sotu Vro kompaktan dizajn: manje inija zbog TDM & manje prostora zbog time-shared krosbara kxn N/n 6
Primjer: A, B 4, C, D 3 (a) 3- kaskadni prostorni komutato r A B C D C A D B (b) B A Ekvivaentni VPV komutator B A x3 B A C A 3x C A D C D C D x3 C D B 3x D B Primjer: V-P-V dizajn komutatora Za N = 960 Jednokaskadni prostorni komutator ~ miion ukrsnih tačaka V-P-V Neka je n = 0 N/n = 8 vremenskih komutatora k = n = 39 za nebokirajući dizajn Neka je k = 40 vremenskih sotova Potreban je 8x8 vremenski-mutipeksiran prostorni komutator Za N = 96,000 V-P-V Neka n = 0 k = 39 N / n = 800 Potreban 800x800 prostorni komutator Za reaizaciju VPV komutatora je potrebna i memorija za reaizaciju vremenskog komutatora! 7
Teefonski komutacioni sistem Struktura teefonskog komutacionog sistema Korisničke inije KO KP SO PO PO m Prenosnički vodovi KO n SO k UO 8
Struktura komutacionog sistema: Komutaciono poje (izvršava proces komutacije za korisničke inije i prenosničke vodove koji to zahtijevaju) Korisničke inije KO KO n KP UO SO SO k PO PO m Prenosnički vodovi Struktura komutacionog sistema: Terminani organi (eektrični i signaizacioni interfejsi KS u odnosu na njegovu okoinu koju čine korisničke inije i prenosnički vodovi) Korisnički organ (povezivanje korisničke inije na komutaciono poje, posreduje pri razmjeni signaa, odnosno upravjačkih poruka između korisničke inije u upravjačkog organa) Spojni organ (učestvuje u reaizaciji okanih veza, pri čemu obavja razmjenu signaa sa UO, ii nudi pomoćne funkcije kao npr napajanje korisničkih terminaa) Prenosnički organ (ostvaruje spregu prenosničkog voda sa komutacionim pojem, igra važnu uogu pri razmjeni signaa sa drugim komutacionim sistemom) Korisničke inije KO KO n KP UO SO SO k PO PO m Prenosnički vodovi 9
Struktura komutacionog sistema: Upravjački organ (upravjačke funkcije pri reaizaciji komutacionog procesa) Korisničke inije KO KO n KP UO SO SO k PO PO m Prenosnički vodovi Osnovne funkcije komutacionog sistema: Komutacija (komutacioni proces uspostavjanje i raskidanje puteva kroz komutaciono poje) Signaizacija (prijem i sanje signaa koji nose podatke potrebne pri posuživanju poziva) Upravjanje (obrada primjenih podataka i upravjanje aktivnostima pri posuživanju poziva) Korisničke inije Funkcije komutacije Funkcije upravjanja Prenosnički vodovi Funkcije signaizacije Poziv: Iniciranje veze od strane korisnika Posuživanje poziva: Funkcije koje se obavjaju pri uspostavjanju i raskidanju odgovarajuće veze 0
Osnovne karakteristike komutacionih poja: Unutrašnje gomianje (iako je traženi izaz sobodan postoji vjerovatnoća, koja je mjera kvaiteta, da se ne može naći put kroz komutaciono poje do pozvanog izaza) Dostupnost Potpuna (od svakog uaza se može doseći do svakog izaz) Nepotpuna (od svakog uaza se ne može doseći do svakog izaza) Jednosmjerna (pristupne tačke su ii izazi ii uazi) i dvosmjerna poja (pristupne tačke su i izazi i uazi) Traženje puta: Prethodi uspostavjanju veze kroz komutaciono poje Podrazumijeva određivanje, prije uspostavjanja veze, mogućih puteva od pozivajućeg uaza do pozvanog izaza, kao i izbor jednog od njih Put tačka-tačka (jedan izaz) ii put tačka-grupa (više izaza) U sučaju da se put ne nađe, pozivajući korisnik može odustati (poziv je izgubjen) ii čekati da se steknu potrebni usovi (poziv je na čekanju) Iako jednostavna funkcija kod jednokaskadnih komutacionih poja, može biti izuzetno sožena kod višekaskadnih reaizacija
Traženje puta u sučaju više kaskada: Metoda traženja puta od jedne do druge međuveze (put se traži sekvencionano tj u posmatranom vremenu obavja se samo za jednu kaskadu) Metoda traženja puta od kraja do kraja (put se traži kroz kompetno komutaciono poje) na osnovu dinamičke sike stanja koja se dobija: Tehnikom mape u komutacionom poju Tehnikom mape u memoriji Vrste veza: Lokana veza Odazna veza Doazna veza Tranzitna veza Doazna veza Prenosnički vodovi Korisničke inije Odazna veza Tranzitna veza Lokana veza
Putevi veza: Put okane veze kroz komutaciono poje između dvije korisničke inije, odnosno odgovarajućih korisničkih organa Put odazne veze kroz komutaciono poje od odgovarajućeg korisničkog organa do odaznog prenosničkog organa Put doazne veze kroz komutaciono poje od odgovarajućeg doaznog prenosničkog organa do korisničkog organa Put tranzitne veze kroz komutaciono poje od doaznog do odaznog prenosničkog organa Signaizacija 3
Funkcije signaizacije: Interakcija komutacionog sistema sa njegovom okoinom Signai kojima se zahtijeva veza, odnosno njeno osobađanje Signai koji nose podatke o adresama Signai koji daju obavještenje o stanju veze, odnosno etapi posuživanja, Signai koji su rezutat nadgedanja posmatrane veze Sistem signaizacije: Skup više signaa razičitih kategorija koji omogućava kompetan cikus posuživanja poziva u komutacionom sistemu Signaizacija između komutacionog sistema i korisničkog terminaa Signa najave Signa potvrde Sign odbijanja Signa adrese Termina pozivajućeg korisnika Sign s kor Sign zauz kor Sign odziva Sign raskid Komutacioni sistem Sign poziva Signa odziva Sign ind rask Signa rask Termina pozvanog korisnika 4
Signaizacija između dva komutaciona sistema Signa najave Signa potvrde Sign odbijanja Signa adrese Signa najave Signa potvrde Termina Komutacioni Sign odbijanja Signa adrese Komutacioni Termina pozivajućeg Sign s kor Sign zauz kor Sign odziva sistem pozivajućeg Sign s kor Sign zauz kor Sign odziva sistem pozvanog Sign poziva Sign odziva pozvanog korisnika Sign raskid korisnika Sign raskid Sig osobađ korisnika Sign ind rask Signa rask korisnika Tehnike signaizacije: načini i sredstva reaizacije signaa u pojedinim sistemima signaizacije Tehnika prekidanja signaizacione petje (prekidanje i uspostavjanje toka jednosmjerne struje) koja se primjenjuje kod impusnog biranja i signaizacije vezane za međusobni rad nekih teefonskih centraa Višefrekvencijska tehnika (skup signaa je kodiran) koja se primjenjuje kod tonskog biranja i signaizacije vezane za međusobni rad nekih teefonskih centraa Tehnika komutacije porukama (signai su poruke određenog formata) koja se primjenjuje kod signaizacije između savremenih komutacionih sistema 5
Signaizacije prema načinu prenošenja signaa: Signaizacija po pridruženom kanau (signai se prenose po kou, odnosno kanau po kome se prenose odgovarajuće korisničke poruke ii po posebnom signaizacionom kou/kanau stano pridruženom kou/kanau korisničke poruke) Signaizacija po zajedničkom kanau (signai koji odgovaraju većem broju koa/kanaa korisničkih poruka se šaju u formi poruka po posebnom zajedničkom signaizacionom kou/kanau) Signaizacija po pridruženom kanau: 6
Signaizacija po zajedničkom kanau: Upoređenje signaizacija prema načinu prenošenja signaa: Signaizacija po pridruženom kanau Signaizacija po zajedničkom kanau Anaogna teefonija Reativno maa brzina prenošenja signaa Mai repertoar signaa Uske toerancije signaa (vrijeme, frekvencija) Neefikasno korišćenje signaizacionog kapaciteta Teško izvodjiva proširenja Otežana primjena u savremenim teekomun Savremene mreže teekomunikacionih usuga Veika brzina prenošenja signaa Veiki repertoar signaa Mogućnost naknadnog proširenja Detektovanje i otkanjanje grešaka u prenosu Efikasno korišćenje signaizacionog koa Jednostavni signaizacioni organi 7
Funkcije upravjanja komutacionim sistemom Osnovne funkcije upravjanja su: Funkcije obrade poziva Funkcije održavanja i administracije Funkcije upravjanja obuhvataju: Prijem signaa Skadištenje podataka Obrada primjenih podataka Predaja signaa, koji sadrže podatke o rezutatima obrade 8
Funkcije obrade poziva: Funkcije skanovanja (prikupjanje podataka o svim značajnim događajima na korisničkim inijama i prenosničkim vodovima u tačkama skanovanja) Funkcije distribucije (upravjanje sanjem signaa po korisničkim inijama i prenosničkim vodovima preko tačaka distribucije) Interne funkcije upravjanja (npr anaiza primjenih signaa ii odučivanje pri uspostavjanju veze) Funkcije traženja, aktiviranja i osobađanja puteva kroz komutaciona poja Sve ove funkcije moraju biti izvršene u reanom vremenu! Upravjački organ komutacionog sistema ima mogućnost obrade i nekoiko stotina poziva istovremeno Usijed toga se kapacitet upravjačkog organa (procesora) i mjeri brojem poziva koji se mogu posužiti u jedinici vremena Funkcije održavanja i administracije: Detektovanje i ociranje grešaka u komutacionom sistemu Vođenje administracije o HW i SW komutacionog sistema Nadgedanje rada i mjerenje saobraćaja Sve ove funkcije ne moraju biti izvršene u reanom vremenu i nije potrebna paraena obrada! Potrebna je značajno kompeksnija ogika nego za obradu poziva Potreban je interfejs čovjek-mašina sa osobjem za održavanje 9
Oganizacija upravjanja: Organizacija u zavisnosti od raspodjee Funkcija (centraizovana i decentraizovana) Saobraćaja (centraizovana i decentraizovana) Organizacija na bazi razičitih principa i tehnika Direktno(korak po korak, upravjanje iz terminaa korisnika) indirektno upravjanje Registarsko (prihvata skadišti adresne poruke)-markersko (traži, aktivira i deaktivira puteve u komutacionom poju) upravjanje Programsko upravjanje (SW) Tipične funkcije posuživanja poziva: Naziv funkcije Funkcija K S U Detekcija signaa x Najava x 3 Interpretacija x 3 Distribucija komandi/signaa x x 5 Prijem adresnih signaa x 6 Anaiza cifara adrese x 7 Ispitivanje zauzetosti x 8 Traženje puta u komut poju (x) x 9 Traženje puta u mreži x 0 Uspostavjanje puta u komut poju x x Upućivanje poziva x Sanje adresnih signaa x 3 Odazivanje x 4 Nadgedanje x (x) 5 Raskidanje veze x x 6 Osobađanje puta u komut poju x x 0
Cikus posuživanja okanog teefonskog poziva: Pozivajući korisnik Teefonska centraa Pozvani korisnik Signa najave (podizanje MTK) Tonski signa biranja Signa adrese Detektovanje poziva Funkcije prije biranja - identifikacija poziv kor - dodjea memorije 3 Prihvatanje i anaiza adrese - Detekcija i skadištenje adr - Određivanje okacije pozv kor TS zauzeto Tonski signa kontr poziva Razgovor Signa raskidanja (poaganje MTK) 4 Ispitivanje pozvanog kor - Ispitivanje angažovanosti - Ispitivanje kase usuga 5 Uspost puta kroz komut poje 6 Odazivanje pozvanog kor - Ukidanje signaizacije 7 Nadgedanje - Posmatranje inije (voda) - Tarifiranje 8 Raskidanje veze - Osobađanje puta u komut Poju - Osobađanje organa Svi organi sobodni Signa poziva Signa odziva (Podizanje MTK) Razgovor Tonski signa zauzeća Signa raskidanja (Poaganje MTK) Cikus posuživanja doaznog teefonskog poziva: Ka centrai pozivajući korisnik Teefonska centraa Pozvani korisnik Signa najave (podizanje MTK) Signa potvrde Signa odbijanja Signa adrese Detektovanje poziva Funkcije prije biranja - identifikacija poziv kor - dodjea memorije 3 Prihvatanje i anaiza adrese - Detekcija i skadištenje adr - Određivanje okacije pozv kor Signa sobodan korisnik Signa zauzet korisnik Tonski signa kontr poziva Razgovor Signa raskidanja (poaganje MTK) Signa osobađanja 4 Ispitivanje pozvanog kor - Ispitivanje angažovanosti - Ispitivanje kase usuga 5 Uspost puta kroz komut poje 6 Odazivanje pozvanog kor - Ukidanje signaizacije 7 Nadgedanje - Posmatranje inije (voda) - Tarifiranje 8 Raskidanje veze - Osobađanje puta u komut Poju - Osobađanje organa Svi organi sobodni Signa poziva Signa odziva (Podizanje MTK) Razgovor Tonski signa zauzeća Signa raskidanja (Poaganje MTK)
Cikus posuživanja odaznog teefonskog poziva: Pozivajući korisnik Teefonska centraa Ka centrai pozvani korisnik Signa najave (podizanje MTK) Tonski signa biranja Signa adrese TS zauzeto Tonski signa kontr poziva Razgovor Detektovanje poziva Funkcije prije biranja - identifikacija poziv kor - dodjea memorije 3 Prihvatanje i anaiza adrese - Detekcija i skadištenje adr - Određivanje okacije pozv kor 4 Ispitivanje pozvanog kor - Ispitivanje angažovanosti - Ispitivanje kase usuga 5 Uspost puta kroz komut poje 6 Odazivanje pozvanog kor - Ukidanje signaizacije Signa najave Signa potvrde Signa odbijanja Signa adrese Signa sobodan korisnik Signa zauzet korisnik Tonski signa kontroe poziva Signa odziva (Podizanje MTK) Razgovor Signa raskidanja (poaganje MTK) 7 Nadgedanje - Posmatranje inije (voda) - Tarifiranje 8 Raskidanje veze - Osobađanje puta u komut Poju - Osobađanje organa Svi organi sobodni Signa raskidanja Signa osobađanja Digitani komutacioni sistem
Opšta organizacija digitanog komutacionog sistema Digitana komutacija Programsko upravjanje 970 Opšta organizacija digitanog komutacionog sistema Korisnički bok: Obezbjeđuje pristup korisničkim inijama u komutacioni sistem Korisnički organi anaogne inije Korisnički organi digitane inije Digitaizovani korisnički signai iz više KO se vode na mutipekser Tako dobijeni interni mutipeksi se dovode preko terminanih organa digitanog voda na uaze korisničkog komutacionog poja Izazi ovog komutacionog poja su digitani vodovi, koji su posredstvom odgovarajućih terminanih organa povezani sa grupnim komutacionim pojem U ovom dijeu se ostvaruju prijem višefrekvencijske signaizacije i generisanje tonske signaizacije Postoje i funkcije upravjanja koje se odnose na više korisničkih organa, odnosno na odgovarajući komutacioni stepen 3
Opšta organizacija digitanog komutacionog sistema Bok grupnog komutacionog poja: Prihvata sve eksterne i interne mutipekse koji doaze na digitani razdjenik Mutipeksi se preko odgovarajućih terminanih organa digitanih vodova vode na stepen grupnog komutacionog poja U ovom komutacionom poju se obavja digitana komutacija vremenskih kanaa razičitih mutipeksa Digitani prenosnički vodovi su direktno spregnuti na digitani razdjenik i njima se dovode/odvode eksterni mutipeksi Postupak obrade kod anaognih prenosničkih vodova je sičan kao kod korisničkih organa (A/D konverzija + mutipeksiranje) Opšta organizacija digitanog komutacionog sistema Bok grupnog komutacionog poja(nastavak): U okviru ovog boka komutiraju se i signaizacione poruke sa razičitim opcijama čemu suže generator tonskih signaa i snimjenih poruka organi višefrekvencijske signaizacije organi signaizacije po pridruženom kanau organi signaizacije po zajedničkom kanau 4
Opšta organizacija digitanog komutacionog sistema Bok centranih upravjačkih organa: Obavja upravjanje digitanim komutacionim pojem Bok računarske periferije: Pruža operatoru čovjek-mašina interfejs Signaizacija u digitanom komutacionom sistemu Korisnička signaizacija Adresni (sanje broja) i inijski signai (podizanje i spuštanje sušaice) Signaizacija sa drugim komutacionim sistemom Po pridruženom kanau Višefrekvencijska signaizacija Po zajedničkom kanau Tonska signaizacija Anaogna forma Digitana forma Tonski signai i snimjena obavještenja Višefrekvencijska signaizacija Signaizacije po pridruženom i zajedničkom kanau Komunikacija internim porukama 5
Sinhronizacija sistema Opšte o sinhronizaciji u digitanim mrežama obavja se posebni sinhronizacionim signaima koji se od nekog izvora osnovnog ritma u formi binarnih signaa distribuiraju u sve djeove sistema ako su rastojanja maa Ako su rastojanja veika sinhronozacioni signai se šaju u okviru mutipeksa sa digitaizovanim korisničkim porukama Sinhronizacija sistema Osnovne metode sinhronizacije u digitanim mrežama Peziohroni rad kada mreža radi asinhrono, s tim što su svi okani ritmovi za sinhronozaciju izuzetno veike tačnosti Sinhronizacija na principu gavni nadređeni bazira se na tome da jedan gavni izvor ritma sinhroniše sve čvorove mreže Primjenjuje se na hijerarhijskoj osnovi Uzajamna sinhronizacija podrazumijeva da svi čvorovi imaju isti status Svaki od čvorova dobija sinhronizacioni ritam od drugih čvorova, upoređuje ih sa sopstvenim i određuje potrebne korekcije sopstvenog ritma Na taj način svi čvorovi rade praktično sa istim sinhro ritmom 6
Sinhronizacija digitanih komutacionih sistema Osnovni princip Sinhronizacija digitanih komutacionih sistema Kizanje sinhronizacije karakteristično za sve digitane sisteme kod kojih se razikuju primjeni i sopstveni ritam sinhronizacije dešava se periodično sa periodom koja zavisi od toga koiko se razikuju pomenuti ritmovi sinhronizacije prihvatjivi nivoi greške su 80 (okane), odnosno 8 (tranzitne) u periodu od 000h (009% od uspješno obavjenih najmanje 0000 poziva) 7
Sinhronizacija digitanih komutacionih sistema Organi za sinhronizaciju u digitanom komutacionom sistemu kao izvori tačnog vremena se koriste osciatori na bazi temperaturno kontroisanog kvarca, tačnosti 0-6 do 0-8 nacionani referentni standardi počivaju na atomskim izvorima tačnog vremena, tačnosti 0 - ima više izvora tačnog vremena, od čijih izaza izbor pravi organ odučivanja koji pobuđuje generator osnovnog ritma sinhronizacija doaznih digitanih vodova se obavja pomoću upravjačkog organa za sinhronizaciju u kome se obrađuju rezutati odstupanja doaznih i okanih ritmova Udajeni komutacioni bok (udajeni pretpatnički stepen) Opšte osnovni zadatak okanih admistracija je paniranje mreže digitana komutacija i digitaan prenos nude feksibine mogućnosti, od kojih je najvažnija udajeni komutacioni bok Da i do udajene okacije voditi korisničke inije ii definisati manji komutacioni čvor? To se postiže postavjanjem korisničkog boka na okaciji novog čvora, pri čemu je on sa matičnim sistemom spregnut digitanim vodovima koncentracija/ekspanzija (udajeni inijski koncentrator) okana komutacija (udajeni komutacioni bok) 8
Udajeni komutacioni bok Principi organizacije probemi prekida digitanih vodova organ izoacije upravjanje na dajinu (signaizacija po zajedničkom kanau) sa izuzetkom dodatnih specifičnih funkcija izuzimaju se funkcije tarifiranja i administracije okano testiranje ispravnosti korisničkih inija čiji se rezutati šaju signaizacijom matičnoj centrai kapaciteti zavise od ekonomske anaize i obično se kreću od nekoiko stotina do nekoiko hijada Rastojanje od okane centrae je obično ograničeno na 30km 9