Bosna i Hercegovina na putu ka Evropskoj uniji 26. mart 2019. godine Sarajevo
Sadržaj Pristupanje Evropskoj uniji Sistem koordinacije procesa evropskih integracija Uloga Direkcije za evropske integracije Proces usklađivanja zakonodavstva sa pravnom stečevinom EU
Postupak pristupanja Evropskoj uniji
... Država (evropska + poštuje vrijednosti iz čl. 2 UEU) može pristupiti EU kada postoje dokazi da je ispunila sve uslove za članstvo - u stanju je da poštuje sva pravila i standarde EU sa danom pristupanja, postoji saglasnost institucija EU i država članica EU, postoji saglasnost građana odobrenje parlamenta ili referendum o pristupanju EU Kriteriji iz Kopenhagena i Madrida Stabilnost institucija koje garantuju demokratiju, vladavinu prava, poštovanje ljudskih prava i zaštitu manjina (POLITIČKI), Postojanje funkcionalne tržišne privrede, kao i sposobnosti da se nosi sa pritiskom konkurencije i tržišnih kretanja u okviru Unije (EKONOMSKI) i Sposobnost da se preuzmu obaveze koje proizilaze iz članstva, uključujući prihvatanje ciljeva političke, ekonomske i monetarne unije, i administrativne kapacitete neophodne za djelotvornu primjenu i provođenje pravnih tekovina EU (PRAVNI I ADMINISTRATIVNI) Uslovi Procesa stabilizaciji i pridruživanja (Regionalna saradnja i dobrosusjedski odnosi) EU mora biti u stanju da integriše novu državu članicu.
Pravna stečevina EU (acquis) Kada pristupi Evropskoj uniji (i u procesu pristupanja) država mora prihvatati, poštovati i primjenjivati pravne tekovine Evropske unije i biti u stanju u potpunosti funkcionisati unutar sistema Evropske unije. EU acquis se neprestano razvija i naročito obuhvata: sadržaj, načela, vrijednosti i političke ciljeve na kojima je Unija zasnovana (primarni izvori prava EU), akte koje su donijele institucije EU (sekundarni izvori prava EU), praksu Suda Evropske unije, sve druge akte, bilo da su pravno obavezujući ili ne, koji su donijeti u okviru Unije (npr. sporazumi, rezolucije, izjave, preporuke, smjernice), međunarodne sporazume koje je zaključila Unija ili Unija zajedno sa državama članicama, kao i sporazume koje države članice međusobno zaključe, a tiču se Unije.
Pravna stečevina EU podijeljena je na 35 poglavlja (i za potrebe pregovora)
BiH u procesu evropskih integracija Zemlja Procesa stabilizacije i pridruživanja Potencijalni kandidat za članstvo u Evropskoj uniji
Hronologija odnosa BiH i EU 1998./1999. Deklaracij a o donosima BiH i EU Proces stabilizacij e i pridruživa nja CTF 2000./2002. Mapa puta 2003. Studija izvodljivo sti 2005./2006. Pregovori o SSP-u 2008. Zaključiva nje SSP-a Privremen i sporazum stupio na snagu 1. juni 2015. SSP stupio na snagu 15.2.2016. BiH podnijela zahtjev za članstvo u EU Upitnik
Naredni koraci Podnošenje odgovora na upitnik Evropske komisije (Questionnaire) *drugi krug Mišljenje Evropske komisije o zahtjevu za članstvo (Avis) Odluka o kandidatskom statusi i početku pregovora (moguće je postavljanje uslova - benchmarks) Početak pregovora o pristupanju EU (Pravna tekovina EU EU acquis je radi potreba pregovora podijeljena u 35 poglavlja) Screening analitički pregled usklađenosti sa EU acquis po pregovaračkim poglavljima (Screening report) Otvaranje pregovaračkih poglavlja (uslovi za otvaranje - opening benchmarks) Pregovaračka pozicija (Negotiating position) Zajednička pozicija Evropske unije (Common position of the EU) Postavljanje uslova (benchmarking) i zatvaranje pregovaračkih poglavlja (ništa nije dogovoreno dok sve nije dogovoreno) Ugovor o pristupanju Evropskoj uniji (Accession treaty) Zemlja koja pristupa EU (acceding country), referendum i ratifikacija Članstvo u Evropskoj uniji (EU membership)
Nekoliko zapažanja o postupku pristupanja EU Pod lupom država članica i politike Postupak pristupanja je dugotrajan i težak (sistemske reforme) Dosta se pazi na pitanja sigurnosti i važna pitanja Nisu pregovori u smislu riječi (EU acquis nema pregovora) (prelazni periodi u opravdanim slučajevima) Napredak je uslovljen i zavisi od reformskih napora države conditionality Pregovara se i sa državama članicama i one imaju snažan politički uticaj (bilateralna pitanja, granična pitanja i ostalo) Pod lupom procedura i Evropske komisije Radi pregovora EU acquis je podijeljen na pregovaračka poglavlja Evropska komisija pazi ispunjenost uslova u svakom poglavlju i informiše institucije EU i države članice Ocjene kvaliteta strategija, akcionih planova i drugih dokumenata u postupku pristupanja Redovni godišnji izvještaji Uslovi za otvaranje i zatvaranje poglavlja (ništa nije dogovoreno dok sve nije dogovoreno) benchmarks Prvo se otvaraju poglavlja 23 i 24 (najteža, radi dužeg perioda za reforme, prva se otvaraju a zadnja zatvaraju) politički kriterij Track records traže se dokazi Expert missions kako je stvarno stanje, provjere i konsultacije Mišljenja ostalih subjekata (međunarodne organizacije, diplomatska predstavništva), nevladinog sektora i stručne javnosti Podrška EU IPA, TAIEX
Primjer uslov za otvaranje poglavlja 24 za R. Srbiju (uslov, mjerilo, benchmark)
S I S T E M KOORDINACIJE P R O C E S A EVROPSKIH INTEGRACIJA Odluka o sistemu koordinacije procesa evropskih integracija u Bosni i Hercegovini ( Službeni glasnik BiH, br. 72/16)
... - Okvir za ostvarivanje vertikalne koordinacije institucija u BiH na sprovođenju aktivnosti vezanih za proces evropskih integracija; - jedan glas u komunikaciji sa Evropskom unijom; - Zajednička tijela: Kolegij za evropske integracije, Ministarske konferencije, Komisija za evropske integracije, radne grupe za evropske integracije; - Odlučivanje konsenzusom, prisutnost svih imenovanih članova, moguće preispitivanje odluka jednog tijela od strane višeg tijela - Radne grupe svojim djelovanjem ni na koji način ne mogu nadomjestiti nadležne institucije sa svih nivoa vlasti u ispunjavanju obaveza BiH u procesu evropskih integracija; - Sistem koordinacije ne obuhvata koordinaciju procesa usklađivanja zakonodavstva BiH sa pravnom stečevinom EU.
... Kolegij za evropske integracije najviše političko tijelo u Sistemu koje osigurava usaglašenost stavova o ključnim, strateškim i političkim pitanjima u oblasti evropskih integracija te, u krajnjoj instanci, otklanja evenutalne zastoje u ispunjavanju obaveza iz procesa evropskih integracija; Članovi: predsjedavajući Vijeća ministara BiH, zamjenici predsjedavajućeg Vijeća ministara BiH, predsjednik Vlade Federacije BiH, dva člana Vlade Federacije BiH, predsjednik Vlade RS, dva člana Vlade RS, gradonačelnik Brčko Distrikta BiH i predsjednici vladā kantona. Ministarske konferencije sastoje se od resorno nadležnih ministara iz Vijeća ministara BiH, vlada entiteta, vlada kantona i predstavnika Vlade Distrikta Brčko BiH, u skladu s njihovim ustavnim nadležnostima za materiju koja se razmatra ili za oblast za koju je ministarska konferencija formirana. Kolegij za evropske integracije pokreće inicijativu za uspostavljanjem sektorski koncipiranih ministarskih konferencija u skladu s poglavljima pravne tečevine Evropske unije
... Komisija za evropske integracije Tehničko i operativno tijelo zaduženo za osiguranje što višeg stepena sveobuhvatnosti u radu nadležnih institucija na svim nivoima vlasti u Bosni i Hercegovini u oblasti evropskih integracija. prati ispunjavanje obaveza iz SSP-a, i drugih obaveza iz procesa evropskih integracija, sarađuje s članovima Stalne delegacije Bosne i Hercegovine u okviru Odbora za stabilizaciju i pridruživanje u kontekstu njihove pripreme i učešća članova Stalne delegacije na sastancima Odbora, te osiguranja jedinstvenih stavova koje su članovi Stalne delegacije Bosne i Hercegovine na sastancima Odbora obavezni zastupati; koordinira i usmjerava rad radnih grupa za evropske integracije; raspravlja o svim otvorenim pitanjima i utvrđuje smjernice rada u procesu evropskih integracija na operativno-tehničkom i metodološkom nivou; blisko sarađuje s ministarskim konferencijama u vezi sa svim otvorenim pitanjima u procesu evropskih integracija. Članovi: direktor Direkcije za evropske integracije; po jedan predstavnik vlada entiteta, vladâ kantona, jedan predstavnik Vlade Brčko Distrikta BiH koji su u ime njihovih vlada zaduženi za poslove koordinacije procesa evropskih integracija; imenovano lice u ime Direkcije za evropske integracije, u svojstvu sekretara Komisije.
... Radne grupe za evropske integracije Operativna tijela; Uspostavljene 33 rdne grupe u skladu sa poglavljima acquis-a, plus radne grupe za Politički i ekonomski kriterij čine ih predstavnici nadležnih institucija sa svih nivoa vlasti u Bosni i Hercegovini, u skladu s njihovim ustavnim nadležnostima za oblasti za koje se radne grupe uspostavljaju. Zadužene za: tehničku finalizaciju pisanog materijala koji institucije u BiH izrađuju za potrebe informiranja Evropske komisije i drugih institucija Evropske unije; učešće u procesu programiranja sredstava pomoći Evropske unije, utvrđivanje potrebe za prevođenjem pravne tečevine Evropske unije, utvrđivanje potrebe za organiziranjem obuka i edukacija u pojedinačnim oblastima ili pitanjima pravne tečevine Evropske unije; razmjenu pozitivnih iskustava i dobre prakse između resorno nadležnih institucija na svim nivoima vlasti.
Direkcija za evropske integracije stalno, samostalno stručno tijelo Vijeća ministara Bosne i Hercegovine; Nadležnost (član 18. Zakona o ministarstvima i drugim organima uprave BiH ("Sl. gl. BiH", broj 5/03): koordiniranje poslova na usklađivanju pravnog sistema Bosne i Hercegovine sa pravnom stečevinom EU, usklađivanje aktivnosti organa i institucija u Bosni i Hercegovini koje se odnose na odgovarajuće aktivnosti potrebne za evropske integracije, učešće kao tehničko operativno tijelo za kontakte sa Evropskom komisijom koordinacija provođenja odluka koje donose nadležni organi i institucije Bosne i Hercegovine, entiteta i Brčko Distrikta BiH u odnosu na sve aktivnosti potrebne za evropske integracije učešće u aktivnostima ili izrada nacrta zakona, drugih propisa i smjernica koje se odnose na izvršavanje poslova koje je Bosna i Hercegovina dužna preduzimati u procesu uključivanja u evropske integracije, za djelovanje kao glavni operativni partner institucija Evropske komisije u procesu stabilizacije i pridruživanja, za koordinaciju pomoći Evropske unije Bosni i Hercegovini. provjera usklađenosti svih nacrta zakona i propisa sa pravnom stečevinom EU koje Vijeću ministara dostavljaju ministarstva i upravne organizacije.
... Unutrašnja organizacija: Direktor Direkcije Sektor za strategiju i politike integracija: obezbjeđuje učešće Direkcije u izradi politika, zakona, propisa i smjemica koje se odnose na uspješno ispunjavanje obaveza iz procesa evropskih integracija; koordinira aktivnosti organa vlasti u BiH u vezi sa evropskim integracijama i nadzor nad provođenjem njihovih odluka; koordinira operativne kontakte Direkcije kao glavnog partnera nadležnih institucija EU u procesu evropskih integracija te saradnju organa vlasti u BiH sa EK i ostalim stručnim tijelima EU. Sektor za usklađivanje pravnog sistema Bosne i Hercegovine sa pravnom stečevinom Evropske unije: planira, koordinira, nadzire, izvještava i predlaže mjere za usklađivanje pravnog sistema Bosne i Hercegovine sa acquis-em, osigurava stručnu pomoć institucijama u Bosni i Hercegovini u procesu usklađivanja zakonodavstva te provjerava usklađenost zakonodavstva Bosne i Hercegovine sa pravnom tečevinom EU. Sektor za programe pomoći za pristupanje Evropskoj uniji: poslove koji se odnose na koordinaciju i pripremu strateškog planiranja, programiranje, te provođenje monitoringa, evaluacije i izvještavanja o prepristupnoj pomoci EU kao i ostalim programima pomoći EU Bosni i Hercegovini. Pri tome djeluje kao Ured Državnog koordinatora za pretpristupnu pomoć, sekretarijat Državnom odboru za investicije kroz obavljanje stručnih i administrativnih poslova Sektor za prevođenje iz područja evropskih integracija: obezbjeđuje pristup prevodima značajnih pravnih dokumenata EU, keira i održava korpus znanja i iskustva o pravnom prevođenju i razvoju terminologije neophodne za usklađivanje zakonodavstva u Bosni i Hercegovini sa acquis-em Sektor za komunikacije i obuke iz oblasti evropskih integracija: komunicira o procesu evropskih integracija Bosne i Hercegovine i aktivnostima Direkcije i obavlja poslove obučavanja u oblasti evropskih integracija.
Usklađivanje zakonodavstva Šta znači? Preuzimanje odredbi prava EU u domaće zakonodavstvo i provedba usklađenog zakonodavstva Cilj: reguliranje društvenih odnosa na jedinstven ili što je moguće sličniji način I države članice su dužne usklađivati svoje propise sa propisima EU EU države članice de facto usklađuju propise samo s direktivama BiH usklađivanje s direktivama, uredbama i odlukama (do pristupanja u EU)
Zašto preuzimanje EU propisa? Usklađivanje zakonodavstva je preduslov za pristupanje Evropskoj uniji! Pristupanje Europskoj uniji je: 1. Definisano članom 49. Ugovora o EU 2. Konkretizovano Kopenhagenškim kriterijima (1993): politički, ekonomski, pravni + Madridskim kriterijima (1995): administrativni Politički kriteriji: Stabilnost institucija - demokratija, vladavina prava, poštivanje ljudskih prava i zaštita manjina Ekonomski: Funkcionalna tržišna ekonomija, sposobna da se nosi sa konkurencijom i tržišnim snagama unutar EU Pravni: Preuzimanje obaveza članstva (acquis), uključujući privrženost ciljevima političke, ekonomske i monetarne Unije Administrativni: Jačanje administrativne sposobnosti i stvaranje efikasnog državnog sistema uprave za provođenje acquis-a
Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju - Treća generacija sporazuma o pridruživanju EU. - Ponuđeni isključivo državama obuhvaćenim procesom stabilizacije i pridruživanja. - Mješovitog karaktera dio države članice dio EU. - Međunarodni ugovor! - Prvi put institucionaliziraju odnosi između BiH i EU, definirana prava i obaveze. - Primarni cilj SSP-a je formalno pridruživanje BiH u EU u tranzicijskom periodu (6 godina) uz postepeno prilagođavanje zakonodavstva BiH - Uspostavlja se institucionalan struktura za praćenje njegove provedbe
Sporazum o stabilizaciji i pridruživanju
Proces usklađivanja zakonodavstva BiH sa acquis-em Ugovorna obaveza BiH (čl. 70. SSP-a): postepeno usklađivanje postojećeg i budućeg zakonodavstva s acquis-em od dana potpisivanja Sporazuma do kraja tranzicijskog perioda provedba i izvršenje zakonodavstva Opći rok 6 godina (1. juni 2021.) Ključni uvjet za pristupanje Uniji!
Proces usklađivanja zakonodavstva BiH sa acquis-em Odluka o sistemu koordinacije procesa evropskih integracija u Bosni i Hercegovini ne obuhvata koordinaciju procesa usklađivanja zakonodavstva radne grupe za evropske integracije iz člana 9. ove Odluke nisu zadužene za aktivnosti usklađivanja zakonodavstva; neophodno uspostaviti saradnju između svih direktno involviranih institucija koje rade na usklađivanju zakonodavstva; Bez ujednačenog pristupa nije moguće pratiti način i stepen transpozicije odredbi acquis-a, vršiti planiranje, monitoring i izvještavanje o obimu preuzetog zakonodavstva EU u pravni sistem BiH;
Uredba o postupku usklađivanja zakonodavstva F BiH s pravnom stečevinom Evropske unije ( Službene novine FBiH, broj 98/16) Vijeće ministara BiH (Direkcija za evropske integracije) Odluka o postupku usklađivanja zakonodavstva BiH s pravnom stečevinom Evropske unije ( Službeni glasnik BiH, br. 75/16 i 2/18) Program integrisanja i koordinacija FBiH Ured Vlade Federacije Bosne i Hercegovine za zakonodavstvo i usklađenost sa propisima EU BDBiH Zakonodavna kancelarija Vlade Brčko Distrikta BiH RS Ministarstvo za ekonomske odnose i regionalnu saradnju Republike Srpske Resor za evropske integracije Odluka o procedurama u postupku usklađivanja propisa Brčko Distrikta BIH sa pravom EU ( Službeni glasnik Brčko Distrikta BiH, broj 49/14) Odluka o postupku usklađivanja zakonodavstva RS sa pravnom tekovinom EU i pravnim aktima Savjeta Evrope ( Službeni glasnik RS, broj 46/11, 1/14 i 95 /14 ) i Uputstvo o načinu popunjavanja izjave o usklađenosti nacrta/prijedloga propisa sa pravnom tekovinom EU i pravnim aktima Savjeta Evrope ( Službeni glasnik RS, broj 68/11)
Zaključak Postupak pristupanja EU je dugotrajan, zahtjevan, izuzetno skup i težak (traži znatne napore države, društva, privrede, građana) Brzina pristupanja zavisi od stepena ispunjenosti uslova, odnosno od reformi koje se sprovode (država koja pregovara sama utiče na brzinu svog pristupanja) Postupak je poznat i Evropska komisija pažljivo prati i informiše o ispunjenosti uslova i mjerila, daje preporuke, pruža podršku i objavljuje godišnje izvještaj ( paket o proširenju ) u toku pregovora Komisija može biti saveznik zemlje koja pregovara Neophodan je strateški i koordinisan pristup reforme se moraju planirati dugoročno Država u toku pristupanja dakle ima višestruke ciljeve koji mogu biti u međusobnoj koliziji: ispuniti uslove za članstvo u EU (usklađivanje sa acquis EU), održiv ekonomski, politički i društveni razvoj i rast, optimalne mjere i uspješno sprovođenje reformi, zaštita legitimnih interesa građana, društva i privrede i prelazni periodi, uspješna integracija u EU.