Obračun troškova prema različitim kriterijumima
Uporedna analiza sistema obračuna po stvarnim, standardnim i varijabilnim troškovima Obračun po stvarnim troškovima vrši se upravo po ukupnim stvarno nastalim troškovima bez iskazivanja eventualnih smanjenja ili prekoračenja. Obračun po stvarnim troškovima bazira se na prošlosti i iskustvu, i u sebi sadrži nekoliko nedostataka: Isključena je mogućnost tekuće kontrole troškova, otežano je donošenje odluka, zbog nabavne cene veća orijentacija na prošlost, obračun je veoma složen... Ipak, najznačajniji njihov nedostatak predstavlja upravo istorijski karakter, što znači da se ne mogu koristiti za donošenje tekućih poslovnih odluka. Page 2
Uporedna analiza sistema obračuna po stvarnim, standardnim i varijabilnim troškovima Red. br. Elementi cene koštanja Ukupno Po jedinici 1. Troškovi materijala (Q = 80 komada!!!) 48.000 600 2. Troškovi plata 30.000 375 3. Opšti varijabilni troškovi 22.000 275 4. Opšti fiksni troškovi 50.000 625 5. STVARNA proizvodna cena koštanja (1+2+3+4) 150.000 1.875 6. Troškovi uprave i prodaje 6.0. OFT uprave i prodaje 6.1. OVT prodaje 6.2. OFT prodaje 18.000 6.000 9.000 33.000 225 75 112,5 412,5 7. STVARNA komercijalna cena koštanja (5+6) 183.000 2.287,5 Page 3
Uporedna analiza sistema obračuna po stvarnim, standardnim i varijabilnim troškovima Standardizacija troškova je veoma skupa i zahteva veliki broj stručnih kadrova. Njeno uvođenje ekonomsk je isplativo samo u velikim preduze ćima, a bez standardnih troškova danas je veoma teško obezbediti vrednovanje rada pojedinih delova složenog sistema. Obračun po standardnim troškovima podrazumeva planiranje troškova za naredni period, koji se određuju na bazi ostvarenih troškova prethodnog perioda i analize svih faktora proizvodnje. Osnovne karakteristike su: oni čine osnovu za određivanje troškova svake operacije, i služe za kontrolu troškova (razlika u utrošcima i nabavnoj ceni) Prednosti: odstupanje od standarda se odmah uo čava i ispituje, dokumentuje i rešava, podaci su ažurni i može se utvrditi gde je došlo do odstupanja, utvr đivanje ekonomičnosti i produktivnosti, realno iskazivanje imovine. Nedostaci: mnogo rada, visoka stručnost, fenomenalnu organizaciju, stabilnost cena na tržištu, i veoma je skupa. Page 4
Uporedna analiza sistema obračuna po stvarnim, standardnim i varijabilnim troškovima Red. br. Elementi cene koštanja Ukupni troškovi 1. Troškovi materijala (Q = 1200) 660.000 550 2. Troškovi plata izrade 420.000 350 3. Opšti varijabilni troškovi 240.000 200 4. Opšti fiksni troškovi 600.000 500 5. Standardna proizvodna cena koštanja 6. Troškovi uprave i prodaje 6.0. OFT uprave i administracije 6.1. OVT prodaje 7. Standardna komercijalna cena koštanja Po jedinici 1.920.000 1.600 396.000 216.000 72.000 108.000 180 60 90 330 2.316.000 1.930 Page 5
Uporedna analiza sistema obračuna po stvarnim, standardnim i varijabilnim troškovima Poznat je pod nazivom DIRECT COSTING, tj. obračun po direktnim (varijabilnim troškovima). Cilj je pojednostavljenje obračuna troškovima. Nosioce terete samo direktni troškovi, a svi ostali su pokriveni iz marginalne dobiti. Sve troškove delimo na direktne i fiksne. U direktne spadaju oni pojedinačni troškovi koji se u momentu nastanka mogu obuhvatiti po nosiocima, i varijabilni troškovi. Cena koštanja sastoji se od: troškova materijala i pomoćnog materijala, troškova pogonske energije, troškovi radne snage izrade, direktne tuđe usluge, troškovi sredstava za rad pri funkcionalnoj amortizaciji, varijabilni deo opštih troškova. Fiksne troškove možemo označiti kao troškovi kapaciteta ili pripravnosti. Budu ći da na fiksne troškove ne možemo uticati organizacionim jedinicama, oni se ne prenose na proizvode, već se pokrivaju iz marginalne dobiti. MD = UP TV, Md = Cq Tv Page 6
Uporedna analiza sistema obračuna po stvarnim, standardnim i varijabilnim troškovima PREDNOSTI: 1. Pojednostavljeno prikazivanje uspeha poslovanja, 2. Pojednostavljeno kratkoročno planiranje troškova, prihoda i dobiti, 3. Pojednostavljeni postupak kalkulacije, 4. Pojednostavljeno praćenje FT, 5. Manje podešavanje uspeha putem opterećenja zaliha fiksnim troškovima; NEDOSTACI: 1. Nije poznata puna cena koštanjam, 2. Ne može se vršiti dugoročno planiranje, 3. Ne može se kontrolisati ekonomi čnost poslovanja manjih org.jedinica, 4. Ne mogu se sagledati FT uzrokovani konkretnom proizvodnjom, ve ć samo pokrivenost maržom pokrića. Page 7
Uporedna analiza sistema obračuna po stvarnim, standardnim i varijabilnim troškovima Red. br. Elementi cene koštanja Ukupni troškovi 1. Troškovi materijala (Q = 1200) 660.000 550 2. Troškovi plata 420.000 350 3. Opšti varijabilni troškovi proizvodnje 4. Standardna varijabilna cena koštanja proizvodnje 5. Varijabilni troškovi uprave i prodaje 5.0. OVT uprave 5.1. OVT prodaje 240.000 200-72.000 Po jedinici 1.320.000 1.100 72.000 6. Varijabilna cena koštanja 1.392.000 1.160-60 60 Page 8
Direct Costing Red. br. Elementi Iznos % 1. Ukupan prihod 16.000.000 100 2. 2.1. 2.2. Direktni troškovi Direktni troškovi materijala i rada Varijabilni troškovi iz opštih troškova 11.500.000 8.300.000 3.200.000 71,9 3. Marginalana dobit 4.500.000 28,1 4. 4.1. 4.2. Troškovi kapaciteta (indirektni troškovi) Amortizacija Opšti troškovi izrade, uprave i prodaje 3.800.000 1.700.000 2.100.000 5. Dobit 700.000 4,3 23,8 Page 9
Vežbe za kolokvijum!!! Zadatak 1! Izračunajte troškove rada izrade po jedinici pri slede ćim podacima: Asortiman Q NČR A 3.000 10 B 1.000 6 C 5.000 8 D 6.000 4 Ukupni troškovi rada izrade su 20.000.000 dinara. Izračunajte ukupan broj norma časova rada za svaki asortiman? Obračunati troškove za svaki asortiman? Izračunati troškove po jedinici? Page 10
Asortiman Q NČR Eb Računska jedinica Troškovi rada Tro[kovi po jedinici A 3.000 10 2,5 7.500 6.000.000 2000 B 1.000 6 1,5 1.500 1.200.000 1200 C 5.000 8 2 10.000 8.000.000 1600 D 6.000 4 1 6.000 4.800.000 800 25.000 20.000.000 Trq = TR / Rj = 20.000.000 / 25.000=800 dinara po jedinici TR = TUR / (RJ /Rj) = 20.000.000 / (25.000 / 7.500) = 6.000.000 Page 11
Zadatak 2! Utvrditi troškove glavnog proizvoda po jedinici, ako su nam dati: UT = 50.000.000 din TVs = 10.000.000 din Qg = 40.000 kg Tg = (UT - TVs) / Qg Tg = (50.000.000 10.000.000) / 40.000 Tg = 40.000.000 / 40.000 Tg = 1000 dinara Page 12
Zadatak 3! Izračunajte troškove proizvodnje i po jedinici proizvoda, ako su nam dati: Indirektni troškovi Ti = 100.000.000 dinara Proizvodnja Q Td A 20.000 80.000.000 B 10.000 20.000.000 C 40.000 100.000.000 Page 13
Proizvodnja Q Td % Ti TU Tu A 20.000 80.000.000 40 40.000.000 120.000.000 6.000 B 10.000 20.000.000 10 10.000.000 30.000.000 3.000 C 40.000 100.000.000 50 50.000.000 150.000.000 3.750 UKUPNO 200.000.000 100 100.000.000 300.000.000 % = (Td/TD) x 100 = (80.000.000/200.000.000) x 100 = 40% Ti = TI x % = 100.000.000 x 0,4 = 40.000.000 TU = Td + Ti = 80.000.000 + 40.000.000 = 120.000.000 Tu = TU / Q = 120.000.000 / 20.000 = 6.000 Page 14
HVALA VAM NA PAŽNJI!!! Nemanja Berber Bachelor Degree in Management Saradnik u nastavi Visoka poslovna škola strukovnih studija Novi Sad berber_nemanja@yahoo.com Konsultacije: Utorak, kabinet 12, Liman, od 10h do 12h Page 15