OMLADINSKI KOMUNIKATIVNI CENTAR (OKC) Narativni i finansijski izvještaj o radu za 2009. godinu Kralja Petra I Karađorđevića 113-115 78 000 Banja Luka Bosna i Hercegovina Tel: +387 51 347 431 Fax: +387 51 347 432 E-mail: okcbl@okcbl.org Web site: www.okcbl.org
SADRŽAJ 1. Uvod... 3 2. Program izgradnje mira i razvoja demokratije... 5 3. Volonterski programi i globalna partnerstva... 17 4. Radio Balkan... 24 5. Psihosocijalni program... 28 6. Usluge za zajednicu... 30 7. Finansijski izvještaj... 31 2
UVOD Ovaj izveštaj je za period od 1. januara - 31. decembra 2009, a koji omogućava pregled realizovanih i aktuelnih projekata i trenutni razvoj i sprovođenje aktivnosti šest programskih oblasti. OKC je nastavio sa razvojem i sprovođenjem projekata i aktivnosti u okviru slijedećih 6 programskih oblasti: 1. Program izgradnje mira i razvoja demkratije 2. Globalna i regionalna partnerstva 3. Volonterski programi 4. Radio Balkan 5. Psihosocijalni program 6. Edukativni program (Usluge za zajednicu) 1. Organizacioni fokus u Programu izgradnje mira i razvoja demokratije je bio na nastavku naše podrške, kroz aktivnosti izgradnje kapaciteta, u pravcu funkcionalne i efikasne Mreže savjeta učenika srednjih škola u Republici Srpskoj (mresurs) i da izgradi slične strukture u drugom entitetu BiH (Federacija BiH) kroz uspostavljanje i jačanje mreže savjeta učenika, na kantonalnom nivou. Kroz ove strukture mi gradimo kapacitete za mlade putem kojih mogu da učestvuju u procesima donošenja odluka u srednjim školama u BiH. Takođe smo nastavili da podržavamo aktivnosti umrežavanja i saradnje mreža savjeta učenika u BiH, kroz omogućavanje razmjene njihovih iskustva i zajedničke i/ili specifičnih učeničkih pitanja. Kroz naš rad u 2009. godini nastavljamo prema Mreži savjeta učenika u Bosni i Hercegovini na državnom nivou, kao dugoročni cilj koji treba postići u 2010. godini. U okviru ovog programa., u komponenti zastupanja i lobiranja smo bili aktivni u uspostavljanju mehanizama saradnje između savjeta učenika i relevantnih vladinih tijela. Ove aktivnosti su uključivale razne komponente - kampanja zagovaranja mresurs-a, sastanaka i prezentacija programa prema vladinim predstavnicima. Takođe, bili smo aktivni na entitetskom i lokalnom nivou kroz naše članstvo u Omladinskiom savjetu Banja Luka i Omladinskom savjetu Republike Srpske i njihovih aktivnosti vezanih za poboljšanje postojećih mehanizama saradnje između entiteta i gradske vlade i omladinskog nevladinog sektora. 2. Tokom 2009. godine u oblasti Globalnih partnerstava smo uglavnom bili fokusirani na planiranju i realizaciji aktivnosti/projekata kroz međunarodnu saradnju u okviru aktivnosti Mreže mladih jugoistočne Evrope (SEEYN), Program Evropske komisije Mladi u akciji (EC YiA) i Evropski volonterski centar ( CEV). SEEYN mreža obezbeđuje različite mogućnosti za svoje organizacije-članica i partnera da se susretnu, razmjene iskustva i istražuju nove mogućnosti za rad u oblasti volonterizma i programi za mlade u Jugoistočnoj Evropi, ali i u ostatku Evrope. Ovo je urađeno kroz organizaciju nekoliko treninga u okviru programa Mladi u akciji sa nekoliko omladinskih organizacija mladih u akciji obuke i seminare. U okviru organizacije međunarodnog treninga o efektivnomu volonterskom menadžmentu, OKC-a je aktivno učestvovao kao ekspert u ovoj oblasti, prenoseći svoje znanje drugim NVO-ima iz Evrope. Poslednje, ali ne i najmanje važno, mi smo postali članovi Evropskog volonterskog centra (CEV), a koji je evropska platforma za lokalne i državne volonterske centre, kao i drugih relevantnih državnih i međunarodnih organizacija. Kroz ovo članstvo ćemo pokušati da proširimo našu saradnju sa drugim NVO-ima na razmjeni dobre prakse i razvoj novih projekata i ideja u oblasti volonterizma. 3. U okviru Volonterskih programa smo počeli sa umrežavanjem svih lokalnih volonterskih servisa, a koje je vodilo ka osnivanju neformalne mreže "VOLONTIRAM!" sa OKC-om u ulozi Državnog volonterskog centra. Kroz ovu mrežu lokalnih volonterskih servisa zajednički smo radili na izgradnji kapaciteta lokalnih nevladinih organizacija i javnih institucija u oblasti volonterskog menadžmenta i promocije volonterizma. Tokom ove godine smo ponovo bili aktivno uključeni u procese javnog zagovaranja i lobiranja za uspostavu zakonskih regulativa o volonterizmu u Bosni i Hercegovini kroz zajedničku inicijativu OKC-a i UNV-a za formiranje radne grupe za izradu Zakona o volontiranju u drugom entitetu (Federacija BiH). Poslednje, ali ne 3
i najmanje važno, kao ekspert, OKC je učestvovao u radnoj grupi za izradu Zakona o volontiranju na državnom nivou. 4. Radio "Balkan" nastavlja da igra važnu ulogu u promociji pitanja i problema mladih i studenata kroz pripremu i razmjenu radio programa sa drugim radio stanicama i prezentacija aktivnosti koje sprovode OKC i druge nevladine organizacije. Nastavili smo sa našom uspješnom marketing strategijom, a koja je već imala pozitivne rezultate u prethodnoj godini. Najvažniji aspekt ove programske oblasti je uspostavljanje bliske saradnje sa Studentskim parlamentom Univerziteta u Banjoj Luci koja će dovesti do osnivanja banjalučkog Studentskog radija u okviru Radio Balkan tokom 2010. godine. Takođe je važno naglasiti da smo u 2009. godini drugu donaciju od Vlade Republike Srpske (Ministarstvo za porodicu, sport i omladinu) za radio projekat putem kojeg smo povećali kvaliteta omladinskog programa, a koji se u potpunosti priprema i emituje od strane mladih volontera pod nadzorom našeg osoblja. Takođe, pored ostalih medija u Republici Srpskoj, Radio Balkan je primio finansijsku pomoć od Vlade RS čiji je cilj cilj smanjenje uticaja finansijske krize na medije. 5. U okviru Psihosocijalnog programa smo nastavili da razvijajamo i implementiramo projekte u okviru reforme socijalne politike i socijalne uključenosti, a koji povećavaju saradnju sa vladinim institucijama i razvoju volonterizma među mladima u javnim institucijama koje imaju za korisnike djecu sa posebnim potrebama ili stara lica. Psihosohološko savjetovališta je tokom 2009. godine nastavilo da pruža usluge u zajednici od strane naših psihologa. 6. U okviru Edukativnog programa koji je naš stalni izvor prihoda, mi smo i dalje planirali i sprovodili kurseve za engleskog jezika koji pružaju priliku osobama iz Banjaluke da stiču nova znanja putem ove neformalne edukativne aktivnosti. Razvoj naših projekata i programa u toku 2009. godine je postignut kroz proces pažljivog planiranja, a na osnovu strateškog plana OKC-a, potreba korisnika, aktivnu saradnju sa drugim nevladinim organizacijama u zemlji i regionu i Iskustva stečenog u prošlosti. Aktivni članovi Upravnog odbora, stručno osoblje, projektno osoblje i volonteri su igrali važnu ulogu i uticali na uspješnost programskog razvoja u 2009. godini, te stvorili osnovu za dalji razvoj u narednom periodu. Važno je naglasiti da naši posvećeni donatori u potpunosti priznaju naš rad i rezultate vidljive kroz neprekidnu finansijsku i druge vrste podrške za koje smo im izričito zahvalni. U Banjaluci, 31. januar 2010. godine Jugoslav Jevđić Izvršni direktor 4
PROGRAM IZGRADNJE MIRA I RAZVOJA DEMOKRATIJE U 2009. godini ova programska oblast je bila fokusirana na dvije komponente: 1. Podrška održivom razvoju savjeta učenika srednjih škola u Bosni i Hercegovini 2. Zastupanje za kreiranje leguislativa i inicijative za razvoj omladinskih politika Najbitnije aktivnosti u ovoj programskoj oblasti u 2009. godini su bile u okviru komponente Podrška održivom razvoju savjeta učenika srednjih škola u Bosni i Hercegovini. U okviru ove komponente smo realizovali ili još uvijek realizujemo 5 projekta: 1. Promocija učešća učenika u državnim reformama finansijski podržan od strane National Endowment for Democracy / NED (period implementacije 1. maj 2008 30. mart 2009. godine) 2. Razvoj mreže savjeta učenika srednjih škola Republike Srpske finansijski podržan od strane Norwegian Peoples Aid / NPA (period implementacije 1. oktobar 2008 30. april 2009. godine) 3. Razvoj mreže savjeta/vijeća učenika u Bosni i Hercegovini finansijski podržan od strane Balkan Trust for Democracy / BTD (period imlamentacije 1. april 31. decembar 2009. godine) 4. Trening za vršnjačke edukatore: Jačanje savjeta/vijeća učenika finansijski podržan od strane OSCE BiH (period implementacije March 2009 March 2010) 5. Promocija učešće učenika u demokratskim reformama - finansijski podržan od strane National Endowment for Democracy / NED (period implementacije 1. septembar 2009 31. maj 2010. godine) 6. Zašto čekati-neka obrazovanje kreira budućnost - u partnerstvu sa Centrom za razvoj i podršku Tuzla finansijski podržan od Centara Civilnih inicijativa BiH (period implementacije 1. januar 2009. godine - 31. januar 2010. godine) Kroz gore pomenute projekte i njihove aktivnosti nastavili smo našim radom sa savjetima učenika u BiH na dva entitetska nivoa: 1. Republika Srpska 2. Federacija Bosne i Herceogvine Programi i projekti realizovani u Republici Srpskoj odvijao se u pravci razvoja i jačanja mreže savjeta učenika Repubilke Srpske / mresurs. Kroz svoj rad tokom 2009. godine OKC je podržavao mresurs u ostvarenju svoje misije a to je zastupanje potreba i interesa srednjoškolaca u Republici Srpskoj te uključivanje populacije srednjoškolaca u procese donošenja odluka na svim nivoim vlasti. Kroz projekte koji su finanisrani od strane BTD-a, NED-a i NPA provodili smo različite aktivnosti koje su imale za cilj da jačaju kapacitete predstavnika mreže i podrže mrežu u realizaciji godišnjeg plana aktivnosti. Veliki fokus u ovom programu kao i do sada i ove godine stavljen je na jačanje ličnih i grupnih kapaciteta predstavnika savjeta učenika kroz treninge i seminare. Razvijajući lične i grupne kapacitete 88 predstavnika srednjih škola iz 45 opština u Republici Srpskoj doprinijeli smo stvaranju budućih generacija aktivnih građana. Veliku pažnju u radu posvetili smo i komponeti javnog zagovaranja te smo omogućili mresurs-u da nastavi realizaciju kampanje ''Vrijedim li marku''. Aktivnosti kampanje stvarale su novi imidž mresurs-a i razvijale novu sliku javnosti o kapacitetima i potrebama srednjoškolaca. Srednjoškolci su ove godine više nego ikada pokazali da imaju snage da se bore za svoje mjesto u ovom neobičnom društvu i da posjeduju istrajnost da prevaziđu političke i tradicionalne rigidne barijere. OKC je ove godine omogućio mresurs-u da svoj rad predstavi i na regionalnom nivou te da dobije priznanje za rezultate koje je ostvario. Razvijene kapacitete predstavnika mresurs-a obilato smo koristili i u razvoju mreža vijeća učenika u kantonima i na taj način otvarali nove mogućnosti za razmjenu iskustvava među ovom populacijom. Zahvaljujući podršci BTD-a i NED-a uspjeli smo prenijeti iskustva dobre prakse i u Federaciju Bosne i Hercegovine. Inicirali smo i podržali razvoj i mreže vijeća učenika mrevuk u tri kantona i to u Unskosanskom, Srednjebosanskom i Tuzlanskom. U ovom programu je uučestvovalo ukupno 70 predstavnika srednjih škola iz 32 opštine. Jačali smo savjete učenika i radili na njihovom umrežavanju. Podržavali smo 5
mreže da razvijaju saradnju sa kantonalnim vladinim institucijama. Politička situacija u pojedinim dijelovima Bosne i Hercegovine očigledno ne pogoduje implementaciji ovih aktivnosti. Ovo nas nije omelo da u Srednjebosanskom kantonu u kojem je sagregacija učenika različitih nacionalnost stvarnost i svakodnevnica, uprkos problemima i otporima motivišemo srednjoškolce da nastave i ustraju. Podržali smo realizaciju tri kampanje mreža u ovim kantonima i ostvarili izuzetne rezultate. Zahvaljujući aktivnostima kampanje koju je proveo mrevuk u Unsko-sanskom kantonu obustavljen je štajk prosvjetnih radnika koji je svojim trajanjem počeo ozbiljno da ugrožava ostvarivanje prava na školovanje. Kroz kampanju u Srednjebosanskom kantonu pomogli smo srednjoškolcima da pokažu da se linije razdvajanje nalaze samo u glavama ali ne i u srcima mladih ljudi. Tokom 2009. godine u partnerstvu sa drugim organizacijama na još jedan način doprinosili smo reformi procesa obrazovanja u Bosni i Hercegovini. Realizujući kampanju javnog zagovaranja nastojali smo da obezbijedimo bolje uslove školovanja na univerztitetima u Bosni i Hercegovini te da povećamo stopu upisa srednjoškolaca na iste ove univerzitete. Cjelokupno gledano, tokom 2009. godine uspjeli smo doprinijeti procesu mira u Bosni i Hercegovini a ujedno i stvoriti uslove za razvoj Mreže savjeta učenika na nivou Bosne i Hercegovine koja će zastupati prava, potrebe i interese svih srednjoškolaca u našoj zemlji. Iako se iz ugla trenutne političke situacije ovaj cilj čini nestvaran, mi i naši korisnici srednjoškolci čvrsto vjerujemo da je on moguć i ostvarljiv jer proizilazi iz zajedničkih potreba svih nas. Druga bitna komponenta ove programske oblasti Zastupanje za kreiranje leguislativa i inicijative za razvoj omladinskih politika je bila označena različitim aktivnostima lobiranja, većinom realizovanih u saradnji sa drugim NVO-ima. Izgradnja efektivnih mehanizama saradnje između vladinog i nevladnog sektora je i dalje jedan od najbitnijih pitanja u BiH i strateški gledano OKC je i dalje orijentisan ka aktivnom učešću u svim procesima vezanih za ovo pitanje i relevantnih za programe koje mi razvijamo i realizujemo. I u 2009. godini smo bili aktivni u Omladinskom savjetu Banjaluka, lokalnoj asocijaciji NVO-a koji se bave mladima. Kroz aktivnosti realizovanih od strane svojih članica, OSBL je intenzivno radio na implementaciji omladinske politike i izgradnji mehanizama saradnje sa lokalnim vlastima. Tokom 2008. godine smo nastavili sa našim monitoringom rada Odbora za pitanja mladih pri Narodnoj skupštini RS u ulozi posmatrača. Kroz sastanke ovog Odbora, predstavnik OKC-a aktivno učestvuje u procesu donošenja odluka putem podnošenja komentara i preporuka po različitim temama. REALIZOVANI PROJEKTI Projekat Promocija učešća učenika u državnim reformama OKC je tokom 2009. godine završio implementaciju projekta Promocija učešća učenika u državnim reformama. Ovaj projekat se realizovao uz podršku National Endowment for Democracy a trajao je od maja 2008. do marta 2009. godine. Ciljevi projekta: Izgradnja kapaciteta predstavnika Mreže savjeta učenika Repubilke Srpske za efiksnije uključivanje u procese donošenja odluka i zastupanje interesa srednjoškolaca. Izgradnja kapaciteta predstavnika vijeća učenika u tri kantona u Federaciji Bosne i Hercegovine za efikasno zastupanje i promivisanje pitanja srednjoškolaca. Povećati informisanost o problemima mladih u Bosni i Hercegovini i podsticanje razvoja javnih politika za mlade ne svim nivoima vlasti. Direktni korisnici: Predstavnici 70 savjeta učenika u 3 kanota Federacije BiH Regionalni predstavnici mresurs 6
Opis realizovanih projektnih aktivnosti 1. Osnivanje Mreže vijeća učenika kantona (mrevuk) u tuzlanskom kantonu U periodu 13-15. februara 2009. godine je osnovan mrevuk Tuzlanskog kantona tokom treninga koji smo organizovali u opštini Tuzli. Ukupno 30 predstavnika učenika su učestvovali na treningu: 27 predstavnika savjeta učenika iz 7 opština Tuzlanskog kantona, 2 predstavnika mresurs-a i 1 predstavnik mrevuk-a Unsko - sanskog kantona. Nažalost, predstavnici srednjih škola iz opština Sapna, Živinice i Gračanica se nisu pojavili na treningu, iako su se prijavili za učešće Savjeti učenika srednjih škola u Tuzlanskom kantonu su predstavili različite nivoe razvoja. Još uvek postoje srednje škole u kojima savjeti učenika nisu funkcionalni, ali takođe postoje škole sa visokim nivoom razvoja savjeta učenika. Učesnici su pokazali izuzetnu motivisanost za razvoj mrevuk-a u kantonu posebno zbog eventualnog sprovođenja zajedničkih projekata. Predstavnici mresurs-a i mrevuk-a iz Unsko - sanskog kantona su učestvovali na ovom treningu, čije su prezentacije i učešće povećali motivaciju učenika iz Tuzlanskog kantona za akciju. Kreiran akcioni plan mrevuk-a Tuzlanskog kantona se sastoji od tri dijela. Prvi dio plana je bio fokusiran na informisanju učenika srednjih škola, školskih vlasti i javnosti o uspostavljanju i ciljevima mrevuk-a Tuzlanskog kantona. Drugi dio plana je bio vezan za iniciranje zajedničkih aktivnosti savjeta učenika na opštinskom i kantonalnom nivou. Treći dio plana je bio fokusiran na pokretanje uspostavljanja mehanizama saradnje između mrevuk-a i Ministarstva obrazovanja Tuzlanskog kantona. 2. Konferencija savjeta/vijeća učenika BiH Konferencija mreža savjeta/vijeća učenika u Bosni i Hercegovini je organizovana u periodu 25-26. mart 2009. godine u Banjaluci. Na ovoj konferenciji je učestvovalo je 86 učenika - predstavnika mrevuk-a iz Unsko-sanskog, Tuzlanskog kantona i Srednje Bosne, predstavnici mresurs-a i gosti iz vlade i dvije asocijacije koje podržavaju projekte učenike srednjih škola. Jedan od naših glavnih ciljeva organizovanja ove konferencije je bio da se olakša umrežavanje između savjeta učenika u Federaciji Bosne i Hercegovine i Republike Srpske i predstave rezultati u razvoju mreža savjeta učenika, kao i praćenje sprovođenja relevantnih omladinskih politika. Tokom konferencije svi učesnici su imali priliku da se upoznaju sa trenutnom situacijom u Bosni i Hercegovini u vezi razvoja savjeta učenika srednjih škola i njihovim mrežama, te da učestvuju u definisanju preporuka za nastavak programa za jačanje mreže savjeta učenika u Bosni i Hercegovini. Takođe je dogovoreno da, na osnovu modela razvoja mresurs-a, treba da bude takođe podržan razvoj mreža vijeća učenika srednjih škola i učenika u svim kantonima Federacije Bosne i Hercegovine. OKC-a program za razvoj mrevuk-a je ocenjen kao uspješan i podsticajan za aktivno učešće vijeća učenika srednjih škola u procesu donošenja odluka u školi, opštinskih i kantonalnih nivoa. Učesnici konferencije su napravili okvir potencijalne strukture i ciljevi mreža savjeta učenika na nivou Bosne i Hercegovine, kao i postavljanje roka od naredne dvije godine (do 2011) za postizanje ovog cilja posle uspostavljanju funkcionalnih mreža vijeća učenika u drugim kantonima. Pitanje saradnje mresurs i mrevuk sa vladama je diskutovano sa nekoliko aspekata i predstavljeni su modeli dobre prakse iz svakog kantona i entiteta. Zaključeno je da je uska saradnja sa vladama od ključnog značaja za održivi razvoj mreža savjeta/vijeća učenika, a dogovoreno je da sve buduće aktivnosti mreža trebaju imaju komponentu zagovaranja za pokretanje uspostavljanja efikasnih mehanizama saradnje između mreža i vlada. 7
Tokom konferencije je podignuto mnoga pitanja u vezi sa učešćem učenika u procesima reforme obrazovanja u našoj zemlji. Neka od pitanja su bila nizak nivo informisanja srednjoškolaca o legitimnosti privatnih fakulteta, niska stopsa upisa srednjoškolaca iz malih zajednica na fakultetima i nepostojanje vladinih programa podrške za talentovane i socijalne isključene mlade osobe. Pored toga, svi učesnici konferencije su istakli da program razvoj mreža savjeta(vijeća učenika doprinosi procesu pomirenja u post-konfliktnoj zemlji kao što je Bosna i Hercegovina. Zaključci konferencije su bili upućeni relevantnim vladinim institucijama, a posebno ministarstvima na kantonalnom, entitetskom i državnom nivou, a koji su relevantni za populaciju mladih. 3. Sastanci mrevuk-a u Unsko sanskom, Tuzlanskom Srednjebosanskom kantonu Organizaciju ovih sastanak smo bazirali na osnovu zaključaka sa konferencije kao potreba za dodatni razvoj plana saradnje na kantonalnom nivou i mogućnost produženja projekta za još jedan mesec. Sastanak mrevuk-a u Unsko-sanskom kantonu: Dana 4. aprila je održan sastanak u Bihaću na kojem su učestvovali 26 predstavnika vijeća učenika srednjih škola iz Unskosanskog kantona, predstavnici kantonalnog Ministarstva za obrazovanje, načelnik opštine Bihać i predstavnici medija. Prvi dio sastanka je bio fokusiran na ažuriranje akcionog plana mrevuk-a koji bi mogao da bude sproveden do kraja školske godine. U planu je usvojen prijedlog za formalno registrovanje mrevuk-a u Unsko-sanskog kantona i organizacija. Potom su kreirani mehanizmi saradnje između mrevuk-a, Ministarstva prosvjete i opštine Bihać. Dogovoreno je da će Ministarstvo prosvjete u školskoj 2009/10 finansijski podržati aktivnosti koje mogu doprinijeti održivom razvoju mrevuk strukture i zajedničkih projekata. Pored toga usvojen je zaključak da će mrevuk predstavnici učestvovati u kreiranju programa mladih podržanih od strane opštine Bihać, i da mrevuk može aplicirati projekte prema opštini Bihać, a koji su usmjereni na riješavanje problema i poboljšanju položaja mladih u Bihaću. Sastanak mrevuk-a Tuzlanskog kantona: 11. aprila je održan sastanak u Tuzli na kojem je učestvovalo 23 predstavnika vijeća učenika srednjih škola iz Tuzlanskog kantona. Tokom sastanka učesnika su prvo imali priliku da budu informisani od strane lidera mrevuk-a šta je urađeno u vezi sa informisanjem učenika, škola i javnosti o uspostavljanju mrevuk-a i zajedničkih projekata. Kako je mrevuk Tuzla, u prethodnom periodu realizovao zadatke vezane za uspostavljanje zvaničnog kontakta sa kantonalnim Ministarstvom obrazovanja u cilju ostvarivanja zajedničkih projekata koji će ih predstaviti kao pozitivan resurs, najviše vremena u toku sastanka je korišten za aktivnosti planiranja zajedničkih projekata. Dogovoreno je da se sprovede projekat informisanja srednjoškolaca populacije o programima i legitimnosti rada javnih i privatnih fakulteta Tuzlanskog kantona. U okviru ovog projekta oni će se zalagati ka Ministarstvu prosvjete za povećanje nivoa informisanosti srednjoškolske populacije oko legitimiteta licenciranih programa privatnih fakulteta, a kroz koji bi se doprinijelo reformi obrazovnog sistema u Bosni i Hercegovini. Sastanak mrevuk-a Srednjebosanskog kantona: Dana 25. aprila je održan sastanak u Bugojnu na kojem su učestvovali 25 predstavnika vijeća učenika srednjih škola iz Srednjebosanskog kantona. Sastanak je bio fokusiran na predstavljanju i rešavanju aktuelnih problema u funkcionisanju mrevuk-a u ovom etničko podjeljenom kantonu. 8
Tokom perioda jačanja vidljivosti i promocije mrevuk-a, neki direktori škola (uglavnom Hrvati u podjeljenim opštinama u kojim takođe žive Bođnjaci) su zabranili učešće vijeća učenika u radu mrevuk-a. Ovaj problem se pojavio posle mrevuk-ovog organizovanja zajedničkih aktivnosti vijeća učenika srednjih škola, na opštinskom nivou sa ciljem jačanja saradnje i samog mrevuk-a. Neki direktori škola, nakon uvida da mrevuk nije samo projekat''na papiru''nego program koji je dobro prihvaćen od strane srednjoškolaca, su zabranili učešće svojih predstavnika vijeća učenika koristeći se vrlo suptilnim metodama zastrašivanja učeničkih lidera. Tokom sastanka bilo je očigledno da su neki predstavnici mrevuk-a već naviknuti na ove situacije etničke napetosti, te se osjećaju bespomoćnim u vezi toga, imajući u vidu da Ministarstvo obrazovanja u ovom kantonu nije odgovorilo na nekoliko usmenih i pismenih žalbi mrevuk u vezi ovog problema. Svi učesnici kao predstavnici vijeća učenika srednjih škola su zaključili i složili se da će bez obzira na teškoće nastaviti angažovanje u narednom periodu i identifikovati predstavnike vijeća učenika u "problematičnim školama" kao resurs za suočavanje sa argumentima da menadžment škola ne ometa razvoj mrevuk-a. Dalje je dogovorena inicijativa za organizovanje zajedničkih projekata na opštinskom i kantonalnom nivou u cilju jačanje saradnje između vijeća učenika srednjih škola, te da se na taj način promoviše mrevuk, angažovanje mladih i stav da ne žele da žive u podijeljenim zajednicama i pohađaju podijeljenje škole. Projekat Razvoj mreže Savjeta učenika srednjih škola Republike Srpske U periodu 1. oktobar 2008. godine 30. april 2009. godine, OKC je realizovao projekat u saradnji sa Norveškom narodnom pomoći (NPA). Cilj projekta bio je razvoj i jačanje funkcionalne mreže savjeta učenika Republike Srpske kako bi ista bila u mogućnosti da predstavlja i zastupa pitanja mladih od strane 88 savjeta učenika kao predstavnika 55.000 učenika prema vladinim institucijama na svim nivoima. Opis realizovanih projektnih aktivnosti 1. Realizacija nacionalne kampanje javnog zagovaranje Vrijedim li marku? ' Uz podršku OKC-a mresurs je nastavio sa realizacijom kampanje javnog zagovaranja pod nazivom ''Vrijedim li marku''. Cij kampanje je postizanje održivost mresurs-a kroz odvajanje dijela budžeta vladinih institucija za aktivnosti mreže. Kako vladine institucije uprkos obećanjima nisu obezbijedile potreban novac za realizaciju godišnje konferencije mresurs-a rad ove mreže bio je znatno otežan jer su se sve aktivnosti predviđene za početak školske godine morale pomjeriti za drugo polugodište. Razmatrajući ovaj problem predstavnici mresurs-a su zaključili da bi neobezbjeđivanje finansijskih sredstava za aktivnosti mresurs-a od strane vladinih institucija moglo ozbiljno da ugrozi postojanje i razvoj ove mreže. Iz tog razloga se se tokom drugog polugodišta sve aktivnosti mresurs-a usmjerile na kampanju javnog zagovaranja. U periodu mart juni predstavnici mresurs-a su u svojim školama i opštinama intenzivno promovisali ovaj problem u nastojanju da obezbijede širu podršku javnosti. Tokom aprila srednjoškolci su organizovali akciju pisanja pisama premijeru vlade Republike Srpke. Kroz pisma su se srednjoškolci lično obraćali premijeru i opisivali značaj koju postojanje i rad ove mreže ima za njih lično, njihovu srednju školu, i srednjoškolsku populaciju. Na adresu vlade dospijelo je preko 2 500 ovakvih pisama, što je automatski uzrokovalo iniciranje sastanka predstavnika Ministarstva za obrazovanje i nauku sa predstavnicima mresurs-a. Tokom maja regionalni predstavnici su organizovali Konferenciju Mreže savjete učenika Republike Srpske pod šatorima. Ova ulična akcija trajala je dva dana i 9
odvijala se u neposrednoj blizini zgrade Vlade RS. Tokom akcije su regionalni predstavnici mresurs-a i banjalučki srednjoškolci na otvorenom organizovali aktivnosti od kojih se i inače sastoji konferencija ovakvog tipa. Ova ulična akcija izazvala je veliku pažnju medija i javnosti ali i veliko negodovanje od strane predstavnika vladinih institucija koje su ovo doživjele kao protest srednjoškolaca. Očigledno je da predstavnici vladinih institucija imaju previše rigidna shvatanja a premalo razumijevanja za kreativnost i potrebe arednjoškolaca. U cilju razvoja kapaciteta predstavnika mreža vijeća učenika iz kantona u ovoj uličnoj akciji učestvovali su i predstavnici ovih mreža. 2. Prezentacija programa razvoja savjeta učenika u Bosni i Hercegovini kao iskustvo dobre prake u regionu Kroz partnersku saradnju sa organizacijama, Edukativni centar Kruševac i Edukacioni centar Leskovac, OKC je učestvovao u organizaciji Konferencije savjeta učenika za jugoistočnu Evropu. Na konferenciji su učestvovali predstavnici organizacija koje se bave ovom problematikom i srednjoškolci iz Srbije, Crne Gore, Hrvatske, Bosne i Hercegovine, Bugarske i Makedonije. Tokom konferencije učesnici su imali priliku da čuju prezentacije različitih više ili manje uspješnih modela razvoja savjeta učenika u ovim zemljama. Model koji OKC primjenjuje u Bosni i Hercegovini i kroz koji ne samo razvija već i umrežava savjete učenika prepoznat je kao najbolja praksa u regionu te model koji doprinosi pomirenju i razvoju demokratije u ovoj zemlji. "Razvoj mreža savjeta/vijeća učenika u Bosni i Hercegovini" Projekat "Razvoj mreža savjeta/vijeća učenika u Bosni i Hercegovini" realizovali smo 01. aprila do 31. decembra 2009 godine kroz finansijsku podršku Balkan Trust for Democracy /BTD. Cilj projekta bio je povećanje učešća predstavnika savjeta/vijeća učenika u procesima donošenja odluka na školskom, entitetskom i kantonalnom nivou, kroz osnivanje i razvoj mreža vijeća učenika u Srednjebosanskom, Unsko-sanskom i Tuzlanskom kantonu i jačanju kapaciteta Mreže savjeta učenika Republike Srpske. Projektni podciljevi su: Jačanje uloge mreže savjeta učenika Republike Srpske u procesu donošenja odluka na entitetskom nivou kroz jačanje kapaciteta predstavnika mreže za procese zagovarana i zastupanja, te uspostavljanje i održavanje mehanizama saradnje sa vladinim institucijama. Praćenje i razvijanje uspostavljenih mehanizama saradnje između mreže savjeta učenika Republike Srpske i vladinih isntitucija kroz lobiranje i zastupanje za donošenje odluka i pravilnika koji će obezbijediti samoodrživost ovih procesa. Razvoj mreža vijeća učenika u Tuzlanskom, Srednjebosanskom i Unsko sanskom kantonu kroz jačanje kapaciteta predstavnika vijeća učenika iz 70 škola iz 32 opštine za umrežavanje, javno zagovaranje i zastupanje i omladinske participacije. Kreiranje održivih mehanizama saradnje između predstavnika mreža vijeća učenika u tri kantona i vladinih institucija koji će omogućiti zastupanje interesa srednjoškolske populacije u procesu donošenja odluka. Stvaranje uslova za razvoj mreže savjeta učenika na državnom nivou kroz povezivanje kantonalnih i entitetskih mreža te aktualizovanja pitanja od interesa za ovu populaciju u javnosti i vladinim institucijama. 10
Opis realizovanih projektnih aktivnosti 1. Trening za jačanje kapaciteta predstavnika mresurs-a Trening za predstavnike Mreže savjeta učenika Republike Srpske održan je od 07. do 10. maja 2009. godine u Banjaluci. Prvi dio treninga bio je usmjeren na evaluaciju rezultata kampanje Vrijedim li marku? koju je mresurs uz podršku OKC-a provodio tokom školske 2008/09. godine. Kampanja je imala za cilj da obezbijedi mehanizme samoodrživosti mresurs-a kroz odvajanje dijela budžeta vladinih institucija za aktivnosti mresursa. Učesnici treninga su zaključili da sa aktivnostima kampanje, koja se sprovodi već dvije godine, treba nastaviti i u buduće sve dok se u potpunosti ne ispune zahtjevi koje je mresurs, kao legitiman predstavnik srednjoškolske populacije, postavio pred Ministarstvo prosvjete i kulture i Ministarstvo za porodicu, omladinu i sport. Tokom drugog dijela treninga učesnici su imali priliku da stiču znanja i vještine iz oblasti javnog zagovaranja, zastupanja i omladinske participacije. Završni dio treninga bio je posvećen kreiranju plana rada mresurs-a za narednu školsku godinu. Posebna pažnja posvećena je i nastavku kampanje Vrijedim li marku koja bi, između ostalog, trebala i da omogući uspostavljanje mehanizama kroz koji će se predstavnici srednjoškolske populacije uključiti u proces donošenja odluka koji se tiču mladih i obrazovanja na svim nivoima vlasti. 2. Organizovanje sastanaka predstavnika mresurs-a sa predstavnicima vladinih institucija U cilju kreiranja efikasnih mehanizama saradnje između mresurs-a i predstavnika vladinih institucija predstavnici mresurs-a su uz podršku OKC-a inicirali sastanke sa predstavnicima Ministarstva za porodicu omladinu i sport i Ministarstva za obrazovanje i kulturu Republike Srpske. U periodu mart juni odražana su sastanka sa ministrom za obrazovanje i kulturu i i dva sastanka sa predstavnicima ministarstva za porodicu omladinu i sport. Tokom sastanaka predstavnici mresurs-a su prezentovali svoj rad, rezultate koje su postigli i probleme koje imaju. Velika pažnja tokom sastanaka posvećena je uspostavljanju mehanizama saradnje te definisanju načina na koja ova vladina tijel amogu da doprinesu radu i održivosti mreže. Predstavnici mresurs-a su se nekoliko puta sastali i sa predstavnicima Komisije za mlade Narodne Skupštine Republike Srpske u cilju definisanja načina uključivanja srednjoškolaca u rad ovog vladinog tijela. 3. Trening za jačanje kapaciteta za zagovaranje i zastupanje potreba i interesa srednjoškolske populacije predstavnika mrevuk-a (mreža vijeća učenika u kantonima) U perodu avgust septembar realizovana su tri treninga o javnom zagovaranju za predstavnike mreža vijeća učenika (mrevuk) u tri kantona Federacije Bosne i Hercegovine. Dvodnevnim treninzima prisustvovalo je ukupno 80 predsjednika vijeća učenika iz Tuzlanskog, Unsko-sanskog i Srednjobosanskog kantona. U cilju prenošenja iskustava dobre prakse na treninzima su aktivno učestvovali i predstavnici mreže savjeta učenika Republike Srpske (mresurs). Učesnici su tokom treninga imali priliku da stiču znanja iz oblasti omladinske participacije te kreiranja kampanja koje imaju za cilj da da iniciraju demokratske procese koji će povećati uključenost srednjoškolaca u procesima donošenja odluka na svim 11
nivoima vlasti. Kampanje takođe treba da omoguće veće uključivanje srednjoškolske populacije u riješavanje problema u lokalnim zajednicama. Predstavnici sva tri mrevuk-a su tokom treninga kreirali akcioni plan za kampanje koje su ove mreže sprovele u svojim kantonima tokom prvog polugodišta školske 2009/10. godine. Aktivnosti kampanje osmišljene su na način da privuku veći broj srednjoškolaca te da na zanimljiv i privlačan način prezentuju mrevuk u sva tri kantona. 4. Implementacija kampanja javnog zagovaranja u Unsko-sanskom, Srednjebosanskom i Tuzlanskom kantonu OKC je podržao sprovođenje kampanje javnog zagovaranja organizovane u oktobru od strane mrevuk-a Unsko-sanskog kantona čiji je cilj bio uključivanje srednjoškolaca u procese donošenja odluka tokom štrajka profesora u ovom kantonu. Kako je štrajk profesora, organizovanog zbog niskih plata, ozbiljno uticao na školski program i uzrokovao prekid školovanja od jednog mjeseca, predstavnici mrevuk-a su organizovali nekoliko aktivnosti koje su uključivale srednjoškolaca u predstavljanju njihovih ljudskih prava da pohađaju školu. Ovo je prvi put da su predstavnici srednjih škola, učestvovali u procesu pregovora između kantonalnih vlasti i sindikata obrazovnih radnika. Glas učenika i medijska kampanja su doprinijeli da se ubrza proces pregovaranja, te pokazala da učenici brinu o učešću u obrazovanju i demokratski reformama. OKC je podržao sprovođenje kampanje javnog zagovaranja organizovane tokom novembra od strane mrevuk-a Tuzlanskog kantona koja je imala za cilj da promoviše mrevuk i prava učenika da učestvuju u procesima donošenja odluka na opštinskom nivou tokom procesa planiranja programa za mlade. U svim opštinama ovog kantona vijeća učenika srednjih škola su organizovali proslave dana učenika srednjih škola i na ovaj kreativan način predstavili svoj mrevuk i njegovu ulogu koju očekuju da ima u budućnosti. OKC je podržao sprovođenje kampanje javnog zagovaranja organizovane u decembru od strane mrevuk-a Srednjebosanskog kantona koja je imala za cilj da pruži priliku učenicima srednjih škola u ovom kantonu da izraze stavove o političkoj situaciji u ovom kantonu, gde još uvek imaju "dvije škole pod istim krovom", različite školske udžbenika i blokada bilo kakve saradnje između različitih etničkih nacionalnosti od strane menadžmenta škola. Srednjoškolci mrevuk-a ovog kantona, na kreativan način, koristeći simbol Olimpijskih igara, su organizovali igre bez granica na "graničnoj liniji", u glavnom gradu ovog kantona, Travnik. Projekat Obuka vršnjačkih edukatora: razvoj savjeta/vijeća učenika Projekat Obuka vršnjačkih edukatora: razvoj savjeta/vijeća učenika OKC realizuje od 1. aprila 2009. godine do 31. maja 2010. godine uz podršku Mislije OSCE-a u BiH. Ciljevi projekta su: Doprinijeti jačanju demokratskog društva unapređivanjem i stalnim njegovanjem aktivne demokratske kulture u školama u BiH, Pomoći razvoju osjećanja pripadnosti i posvećenosti demokratskom sistemu upravljanja, te svijesti o zajedničkim temeljnim vrijednostima koje grade slobodno, tolerantno i pravedno društvo, Dati podršku većoj efikasnosti, i održivosti rada savjeta/vijeća učenika srednjih škola, Dati podršku uspostavljanju demokratskih procedura u procesu donošenja odluka u školama i savjetima/vijećima učenika, Podstaći razvoj omladinskog volonterskog angažmana, Dati podršku savjetima/vijećima učenika kao potencijalnim pokretačima promjena, te zagovarati reformu obrazovanja i poboljšanje standarda kvaliteta. 12
Opis realizovanih projektnih aktivnosti 1. Kreiranje priručnika za razvoj savjeta/vijeća učenika u srednjim školama BiH Na osnovu dosadašnjih iskustava u razvoju savjeta učenika u Bosni i Hercegovini OKC je kreirao novi priručnik za razvoj savjete učenika u srednjim školama Bosne i Hercegovine. Priručnik je namjenjen srednjoškolcima koji razvijaju savjete učenika u svojim školama. Priručnik se sastoji od teoretskog okvira i praktičnih radionica koji obrađuju teme koje su usko vezene razvoj savjeta učenika kao npr: timski rad, komunikacija, upravljanje komflikom, volonterizam, omladinska participacija, javno zagovaranje i dr. Priručnik će biti distribuiran u srednje škole u Bosni i Hercegovini te dostupan na svim sajtovima koje promovišu rad savjete učenika. 2. Trening za vršnjaške edukatore Tokom jula i avgusta održana su dva treninga za obuku vršnjačkih edukatora na kojima je učestvovalo ukupno 40 srednjoškolaca iz 40 srednjih škola iz Bosne i Hercegovine. Prije samog treninga na osnovu kriterijuma najslabije razvijenosti savjeta učenika odabrano je 40 srednjih škola iz Bosne i Hercegovine. Tokom selekcije vodilo se računa i o tome da u grupi škola koje ulaze u program budu zastupljene srednje škole iz svih 10 kantona Federacije Bosne i Hercegovine, te Republike Srpske i Distrikta Brčko. Tokom 8 dana treninga srednjoškolci su prvo usvajali znanja i vještine iz oblasti timskog rada, komunikacije, upravljanja konfliktom, zatim omladinske participacije, volonterizma i javnog zagovaranja. Veliki dio treninga posvećen je i oblasti razvoja savjeta učenika. Tokom drugog dijela treninga učesnici su imali priliku da stiču vještine vođenja radioničkog rada kako bi se pripremili za izvođenje vršnjačkih edukacija u svojim školama. 3. Vršnjačka edukacija savjete/vijeća učenika U periodu septembar novembar vršnjački edukatori iz 40 srednjih škola su u svojim školama realizovali jednodnevne vršnjačke edukacije. Na osnovu potreba savjeti učenika u svojim školama te identifikovanih problema u radu savjeta u saradnji sa OKC-om kreiran je plan i program izvođenja vršnjačke edukacije. Vršnjačkoj edukaciji su prisustvovali predstavnici savjeta učenika od kojih se u narednom periodu očekuje da budu aktivni članovi savjete. Evaluacija obavljene aktivnosti pokazala je da su kroz program jačanja kapaciteta predstavnika savjeta učenika stvoreni uslovi za ekspanzivniji rad ovih školskih tijela u ovim školama. Očigledno je da razvoj savjeta učenika ovisi ponajviše o podršci u radu koju savjet dobija od profesora i rukovodstava škole. Iz ovog razloga tokom izvođenja ove projektne aktivnosti velika pažnja je posvećena uključivanju profesora, direktora, predstavnika savjete roditelje i drugih osoba u pripremu i realizaciju vršnjačke edukacije. Projekat Promocija učešće učenika u demokratskim reformama Projekat Promocija učešća učenika u demokratskim reformama OKC realizuje od 1. septembra 2009. do 31. maja 2010. godine uz podršku National Endowment for Democracy / NED. Generalni cilj projekta: Razvoj održivih učeničkih mreža i mehanizama kroz koje srednjoškolska populacija može zagovarati i zastupati svoje potrebe i interese. 13
Projektni ciljevi: Podržati održivi razvoj mresurs-a (Mreža savjeta učenika Republike Srpske) kroz jačanje kapaciteta učeničkih predstavnika za aktivno učešće u procesu donošenja odluka i zastupanja interesa srednjoškolaca; Ojačati kapacitete mrevuk-a (Kantonalne mreže vijeća učenika u Federaciji BiH) u Unsko sanskom kantonu, Srednjebosanskom i Tuzlanskom kantonu u cilju njihove efektivnije uloge u stvaranju efikasnih mehanizama saradnje sa relevantnim vladama i zastupanju interesa mladih; Osnovati i razviti mrevuk u 4 kantona Federacije BiH (Zapadnobosanski kanton, Bosansko podrinjski kanton, Posavska županija i Zeničko dobojski kanton), te omogućavanje njihove uloge zastupanju interesa mladih; Podići svijest šire javnosti o problemima sa kojima se susreću mladi u Bosni i Hercegovini, te podrška razvoju relevantnih omladinskih politika na vladinim nivoima. Opis realizovanih projektnih aktivnosti 1. Organizacija godišnje konferencije mresurs-a IV konferencija mresurs-a (Mreže savjeta učenika srednjih škola Republike Srpske) smo organizovali u opštini Prijedor od 30. do 31. oktobra 2009. godine. Konferencija je otvorena od strane prošlogodišnjih predstavnika mresurs-a od kojih su neki od njih studenti u drugim zemljama, ali i dalje motivisani da učestvuju na konferenciji kao gosti i razmjene svoja iskustva. Zvaničnom otvaranju konferencije su prisustvovali i predstavnici Ministarstva prosvjete i kulture i Ministarstva za porodicu, omladinu i sport u vladi Republike Srpske. Iako smo na konferenciju pozvali Premijera Republike Srpske, gospodin Milorad Dodik se nije pojavio, ali prvi put smo dobili zvanično pismo sa obrazloženjem (koje smo pročitali učesnicima konferencije) da nije u mogućnosti da prisustvuje, te da pruža podršku srednjoškolskom organizovanju. Razlog za pismo od Premijera smo pronašli u sadržaju našeg poslanog pisma prema njemu u kojem smo ukazali da Vlada Republika Srpska nije pružila podršku mladima i srednjoškolcima koji su demokratski izabrani predstavnici, iako se očekuje da će mladi učestvovati na izborima, naročito u 2010 godine, kada ćemo imati parlamentarne izbore. Interesantan je podatak da je aktuelni Premijer učestvovao na I Konferenciji savjeta učenika srednjih škola, ali u vrijeme kada je bio u opoziciji, ali očigledno je da vlast nije u korelaciji sa odgovornošću prema građanima. Tokom otvaranja konferencije u sklopu plenarne sjednice je podignuta veliko interesovanje učesnika da se omogući više direktnih razgovora između predstavnika studenata i ministarstava. Predstavnici savjeta učenika su nakon ovih razgovora pokazali povećan nivo motivacije da budu uključeni u razvoj mresurs-a. Pored toga učesnici su analizirali aktuelni razvoj savjeta učenika u Republici Srpskoj i definisali probleme sa kojima se suočavaju u školama. Analiza rada i identifikovanih problema je pokazala da je većina savjeti na zadovoljavajućem nivou razvoja, ali predstavnici učenika još uvek nisu adekvatno uključeni u procese donošenje odluka u školama. Interesantan je podatak da su neki predstavnici savjeta učenika više uključeni u procese donošenja opštinskih odluka, nego u školama. To pokazuje autoritativni formalni školski sistem koji još uvek obrazuje buduće generacije sljedbenika koji nisu podržani da misle i djeluju. Zbog i dalje prisutnih nekih školskih 14
mišljenja, veoma je važno značenje i uloga savjeta učenika srednjih škola koji omogućavaju podršku potpuno drugačijim i novim progresivnim procesima. Pored toga, učesnici su planirali aktivnosti koje će sprovesti u tekućoj školskoj godini, a vezanih za povećanje učešća učenika u donošenju odluka. Tokom kreiranja planova morali smo voditi računa o specifičnim uslovima savjeta učenika u pojedinim dijelovima Republike Srpske. Da bismo odgovorili ovim specifičnim uslovima i potrebama kreirani su planovi za svaku od pet regija koji su na kraju uključeni u jedan zajednički plan. Tokom konferencije predsjednici savjeta učenika su izabrali predsjednika mresurs-a i članovi izvršnog radnog tijela koji se sastoji od 15 regionalnih predstavnika (3 iz svakog regiona) i definisana uputstva za rad za učeničkog predstavničkog tijela. Izvršno radno tijelo mresurs-a je na osnovu smjernica učenika kreirao plan rada i kanale komunikacije i saradnje između predstavnika izvršnog radnog tijela i savjeta učenika u njihovim regionima. Evaluacija konferencije je pokazala da su učenici veoma zadovoljni postignutim rezultatima. Iako su razgovori sa predstavnicima ministarstva trebali da smanje motivaciju, to se nije desilo. Bilo je naprotiv, ista je motivisala učenike da se kroz žive diskusije suoče sa realnošću bolje nego kroz lijepe riječi pojedinih političara u BiH. Izjava da neko nije obećao da će ispuniti njihova očekivanja i dovodi u pitanje svrhu mresurs koji su razvijali godinama sa ulaganjem velikih sredstava, doprinijeli su iniciranju dodatne energije i angažovanja. Ovaj plan rada mresurs-a je kao primarni cilj uključio nastavak kampanje javnog zagovaranja Vrijedim li marku? za dodjelu budžetskih sredstaca za aktivnosti mresurs-a. Pored toga, učenici su predložili inicijativu za kampanje pod nazivom "Biti obavezan", čiji cilj će biti uspostava zakonske obaveze srednjoškolskog obrazovanja. Projekat Zašto čekati - neka obrazovanje kreira budućnost Projekat Zašto čekati-neka obrazovanje kreira budućnost se realizuje u partnerstvu sa Centrom za razvoj i podršku Tuzla u periodu 1. januar 2009. godine do 31. janara 2010. godine. Projekat je osmišljen sa ciljem pokretanja lanca promjena kako bi se operacionalizovao jedan od ciljeva postavljenih u dokumentu Strateški pravci razvoja obrazovanja sa planom implementacije za period 2008-2015 a koji se odnosi na povećanje stope upisa studenata na univerzitetima u BiH sa trenutnih 24% na 32%, što je ujedno i procenat upisa studenata u zemljama Evropske unije. Opis realizovanih projektnih aktivnosti 1. Formiranje koalicije Traži više Tokom projekta formirana je koalicija koju čini preko 20 nevladinih organizacija te studentskih i učeničkih predstavničkih tijela. Ova kolaicija je, nakon provedenog istraživanja čiji je ishod bio dokument Analiza razloga niske stope upisa na univerzitetima u BiH, u maju mjesecu 2009. godine pokrenula široku kampanju za povećanje stope upisa na univerzitetima te bolje uslove studiranja u BiH. 2. Kampanja javnog zagovaranja Kampanja javnog zagovaranja u cilju povećanje stope upisa na univerzitete u BiH te obezbijeđivenje boljih sastojala se od sljedećih aktrivnosti: Podsticanje maturanata srednjih škola na nastavak školovanja kroz organizovanje veselih časova u 8 najvećih centara BiH. Na ovim veselim časovima članovi Koalicije su uz podršku javnih ličnosti iz poznatih muzičkih bendova BiH upoznavala učenike sa značajem koje nastavak obrazovanja ima za njihovu 15
budućnost, pružajući im, istovremeno, sve relevantne informacije za upis na visokoškolske institucije. Upoznavanje šire javnosti i relevantnih predstavnika sa alarmantnim podacima iz oblasti obrazovanja dobijenih u okviru provedenog istraživanja organizovanjem uličnih akcija i okruglih stolova u 6 univerzitetskih centara. Formiranje interdisciplinarne radne grupe koju su činili predstavnici relevantnih ministarstva iz svatri nivoa vlasti (kantonalni, entitetski i državni), učeničkih i studentskih predstavničkih tijela i drugih institucija iz oblasti obrazovanja kako bi se kreirao dokument hitnih mjera za povećanje stope upisa studenata i poboljšanje uslova studiranja na univerzitetima u BiH. Nakon finaliziranja hitnih mjera, dokument će biti upućen ministarstvima obrazovanja na svim nivoima vlasti kako bi se pristupilo procesu njegovog usvajanja i implementiranja sa ciljem uklanjanja glavnih prepreka koje leže u osnovi niske stope upisa na univerzitetima u BiH. Omladinski savjet Republike Srpske Tokom 2009. godine su se desile važne strukturalne promjene u Omladinskom savjetu RS koje su vodile ka razvoju efikasnije i funkcionalnije upravljačke strukture ove mreže omladinskih organizacija. Predstavnik OKC je postao član Upravnog odbora, a jedan od dugogodišnjih volontera OKC-a je postao Generalni sekretar. Aktivno učešće OKC-a u ovoj mreži se poklapa sa našom strategijom vezano za saradnju sa vladinim i nevladinim sektorom. Omladinski savjet RS je zvanični predstavnik omladinskog sektora prema relevantnim vladinim tijelima u Republici Srpskoj i njegova uloga je zastupanje i lobiranje za razna omladinska pitanja i potrebe. Radeći godinama na razvoju savjeta učenika i volontiranja, mi vidimo jaku povezanost OKC-a sa vladinim strukturama kroz ovu mrežu, a koja može voditi ka unapređenju trenutne saradnje i zajednički rad sa vladinim sektorom u navedenim oblastima. Dalje, naša ekspertiza, znanje i iskustvo ćemo razmjenjivati sa ostalim omladinskim NVO-ima u Republici Srpskoj u cilju podrške intenzivnijeg razvojnog procesa omladinskog sektora u Republici Srpskoj. 16
VOLONTERSKI PROGRAMI I GLOBALNA PARTNERSTVA U okviru volonterskih programa u posljednih 4 godine smo bili fokusirani na razvoj volonterizma putem osnivanja i razvoja lokalnih volonterskih servisa u Bosni i Hercegovini i našem aktivnom učešće u procesima zastupanja i lobiranja za zakonske regulative volonterizma u BiH. U 2009. godini naš prioritet je bio umrežavanje funkcionalnih lokalnih volonterskih servisa u BiH i promocija i dalji razvoj organizovanog rada sa volonterima. Paralelno sa ovim aktivnostima, mi smo inicirali zajedno sa UNV BiH, učestovali i pružali podršku inicijativi za uspostavljanje Zakona o volontiranju u Federaciji BiH. Takođe smo učestovali u istim procesima na uspostavljanju ove zakonske regulative na državnom nivou. U našem radu naš fokus je bio na slijedećim projektima/programima: Razmjena dobre prakse po pitanju razvoja volonterske infrastrukture i organizovanog rada sa volonterima na regionalnom i međunarodnom nivou. Podrška osnivanju i jačanju lokalnih volonterskih servisa u Bosni i Hercegovini i sveukupna promocija volontiranja. Podrška razvoju volonterske legislative u Bosni i Hercegovini. Međunarodna saradnja kroz učešće u programu Evropske komisije Mladi u akciji. Međunarodna saradnja u okviru aktivnosti Mreže mladih jugoistočne Evrope. REALIZOVANI PROJEKTI/PROGRAMI Program VSO/OKC Razvoj volonterskog programa u Bosni i Hercegovini Mi realizujemo ovaj program u okviru saradnje sa Voluntary Service Overseas (VSO) iz Velike Britanije, a koja je počela još 2005. godine. Ovo partnerstvo će navršiti svoju petu godinu realizacije (jun 2010) i, bazirano na odličnim postignutim rezultatima u ovom periodu, biće nastavaljeno i u narednim godinama. Opis realizovanih programskih aktivnosti 1. Volonterska legislativa u Bosni i Hercegovini Nakon našeg uspješnog rada na uspostavljanju Zakona o volontiranju u Republici Srspkoj, u saradnji sa UNV BiH, OKC je inicirao stvaranje radne grupe za izradu istog zakona na nivou Federacije BiH. Ovva radna grupa je okupila različite NVO-e koje se bave ovim pitanjem i koje posjeduju ekspertizu u polju volontiranja. Tokom 2009. godine je organzovano više od 10 sastanaka ove radne grupe tokom kojih su članovi radne grupe razmatrali mgući nacrt zakona i aktivnosti lobiranja i zastupanja prema vladinim tijelima na nivou ovog entiteta. Pred kraj 2009. godine radna grupa je realizovala prezentaciju mogućeg teksta zakona i razloga/potreba za njegovim usvajanjem Komisiji za mlade pri Parlamentu Federacije BiH. Ovo tijelo je odlučilo da bude predlagač ovog zakona, te da isti uputi u parlamentarnu proceduru na usvajanje. Nadamo se, da že Zakon o volontiranju Federacije BiH biti usvojen tokom 2010. godine. Takođe, Ministarstvo pravde na državnom nivou je oformilo radnu grupu za izradu i usvajanje Zakona o volontiranju na državnom nivou. Pored ostalih relevantnih domaćih i međunarodnih organizacija, OKC je bio pozvan da učestvuje u ovom procesu kao jedan od najjačih eksperata u ovom polju. Do kraja 2009. godine radna grupa je pripremila nacrt ovog zakona koji će biti upućen u parlamentarnu proceduru na usvajanje tokom 2010. godine. 2. Evaluacija programa u Bosni i Hercegovini U periodu od 27. septembra do 3. oktobra 2009. godine, osoblje VSO i OKC su realizovali evaluaciju programa. Tokom ovog perioda, posjetili smo 3 lokalna volonterska servisa u cilju da istražimo sveukupni 17
uticaj programa u periodu od 2007. do 2009. godine vezano za promociju i razvoj volontiranja u Bosni i Hercegovini. Aktivnosti evaluacije su uključivale intervjuje sa lokalnim volonterima i osobljem lokalnih volonterskih servisa u Banjaluci, Doboju i Tuzli. Najbitniji rezultat istaknut tokom evaluacije je doprinos lokalnih volonterskih servisa u razvoju volontiranja na lokalnom nivou na kvalitetan i efektivan način. Dalje, jedna od najbitnijih činjenica istaknutih je bila uloga lokalnih volonterskih servisa u pružanju informacija o mogućnostima za volontiranje i važnost organizovanog rada sa volonterima, a posebno fokusiranog na motivaciju i podršku volonterima. 3. Evaluacija programa u Makedoniji Na isti način kao i u Bosni i Hercegovini, realizovana je evaluacija programa u Makedoniji sa drugim VSO partnerom (Omladinske inicijative, Skopje) tokom novembra 2009. godine. Evaluacija programa je izvršena od strane osoblja OKC i Omladinskih inicijativa. Više ili manje, uspješnost uticaja programa je bio ocjenjen na isti način kao i u Bosni i Hercegovini. 4. Saradnja sa VSO Kina U periodu od 18. do 21. oktobra, osoblje OKC-a je učestvovalo na studijskoj posjeti VSO-u u Londonu Velika Britanija, a koja je organizovana za potrebe VSO Kina i raznih kineskih NVO-a. Tokom ove studijske posjete, OKC predstavnik je učenisima ove posjete prezentovao model razvoja volonterske infrastrukture i organizovanog rada sa volonterima. Kao konkretan rezultat ove prezentacije, u saradnji sa OKC-om, VSO Kina će raditi na razvoju lokalnih volonterskih servisa u Kini, a dogovorena je mogućnost boravka kineskih predstavnika NVO-a u lokalnim volonterskim servisima na kraći period u cilju razmjene iskustava i podizanja kapaciteta. Ove aktivnosti će biti realizovane tokom 2010 2011. godine, a jedan predstavnik OKC-a će biti angažovan na ovim aktivnostima u ulozi trenera i konsultanta. Ovo je bitan korak napred OKC-a vezano za razmjenu i podršku razvoja volonterskih infrastruktura, pogotovo što će se ista dešavati van granica Evrope, kako je bilo do sada uobičajno. Projekat Uspostavljanje i jačanje lokalnih volonterskih servisa u Bosni i Hercegovini U 2009. godini, kroz naše aktivnosti, smo direktno imali 122 korisnika. Nakon godinu dana osnivanja i jačanja lokalnih volonterskih servisa i angažovanje volontera na provođenju volonterskih programa, naš fokus smo stavili na organizacije, institucije i osobe koje ih predstavljaju u ulozi (trenutnoj i u budućnosti) kao koordinatori volontera. Individualno učešće u ovogodišnjim aktivnostima je bilo od strane javnih institucija, NVO-a i vladinih struktura. Dalje, bitno je navesti da korist od ovih realizovanih aktivnosti su imali pojedinci i programi, strukture i politike organizacija koje su bile predstavljene od strane samih učesnika u programu. Opis realizovanih projektnih aktivnosti 1. Istraživanje i potrebama lokalnih volonterskih servisa OKC osoblje je pripremilo upitnik putem kojeg smo željeli da dobijemo uvid u kapacitete i potrebe svakog pojedinačnog volonterskog servisa. Nakon podrške njihovim strukturama i programima tokom posljednjih godina, mi smo identifikovali potrebu za nastavkom podrške njihovom radu i u 2009. godini. Većina lokalnih volonterskih servisa osnovanih posljednih godina su izrazili potrebu za izgradnju njihovih kapaciteta u polju menadžmenta, a posebno u okviru organizovanog rada sa volonterima i polju finansijskog menadžmenta. Većina je izrazila i potrebu za resursima/radnim materijalima na lokalnom jeziku. Svaki volonterski servis je izrazio zabrinutost za buduće finansiranje njihovih struktura, kao što je do sada bilo podržano od strane CIDA, International Olof Palme Center i VSO. 18
2. Osnivanje mreže lokalnih volonterskih servisa i uspostavljenje državnog volonterskog centra u okviru OKC-a sastanak u periodu od 16. do 18. februara 2009. godine Svaki lokalni volonterski servis (LVS) osnovan i razvijen kroz podršku OKC-a u posljednih nekoliko godina su bili pozvani da učestvuju na ovom sastanku u Banjaluci. Sedam (7) lokalnih volonterskih servisa je prisustvovalo, čime su pokazali svoju posvećenost da nastave za razvojem ovog programa, ali i interes da ulože svoje kapacitete za nove ideje, aktivnosti i unapređenja u radu sa volonterima i organizacijama na organizovan način. Odlučili smo da uspostavimo neformalnu mrežu lokalnih volonterskih servisa pod imenom VOLONTIRAM! i sloganom Veni, Vidi, Volontiraj. Iako je osnovana u neformalnom smislu, izradili smo sve potrebne dokumente koji dokazuju stvaranje mreže Sporazum o udruživanju, Statut, Pravila i procedure, a sve u cilju da imamo formalizovanu i prepoznatu mrežu nakon određenog perioda, te da ista funkcioniše i radi. OKC je podržan da preuzme ulogu državnog volonterskog centra, te da sjedište OKC-a bude i sjedište mreže VOLONTIRAM!. Takođe smo se usaglasili oko budućih aktivnosti (novo izdanje LVS priručnika i lokalni treninzi o organizovanom radu sa volonterima). U budućem periodu, mreža će definisati svoje programe i pravce nakon podrške Olof Palme i VSO. 3. Priprema i štampanje LVS priručnika Prvo izdanje LVS priručnika je kreiran prije nekoliko godina sa ciljem da predstavi teoretski okvir po pitanju različitosti oblasti u radu sa volonterima i bio je usmjeren ka volonterskim menadžerima. Tokom posljednih godima imali smo priliku da isti i testiramo u praksi. Imajući u vidu potrebne radne materijale koje bi LVS trebali da imaju u cilju boljeg funkcionisanja, zaključili smo da je potrebno unaprijediti prvo izdanje priručnika sa konkretnim primjerima dobre prakse na osnovu naših iskustava. Tokom ovog sastanka svi LVS koordinatori koji su bili zainteresovani su se usaglasili da rade na pripremi ovih tekstova. Na taj način smo pripremili i dostavili svim LVS-ima ovaj unaprijeđeni priručnik prije održavanja njihovih lokalnih treninga o organizovanom radu sa volonterima u njihovim lokalnim zajednicama. 4. Trening za trenere, Banja Luka, 23. do 26. juna 2009. godine Ovim treningom smo željeli da izgradimo kapacitete osoblja LVS-a u polju organizovanog rada sa volonterima, te da ih obučimo za realizaciju lokalnih treninga u cilju podizanja kapaciteta organizatora volontiranja i volontera. Na ovom treningu učestvovalo je ukupno 14 učesnika iz 7 lokalnih volonterskih servisa, a koji je bio organizovan u Banjaluci u Domu omladine, te koji je trajao dva i po dana. Dva trenera, iskusnih u polju organizovanog rada sa volonterima, su napravili program treninga koji se jednim dijelom odnosio na metodologiju pripreme i realizacije treninga, a drugim dijelom na temu organizovanog rada sa volonterima. Znanje i vještine stečene tokom ovog treninga su bile bitna tačka za pripremu osoblja LVS-a za pripremu i realizaciju lokalnih treninga o organizovanom radu sa volonterima, a koji su učesnici realizovali u svojim lokalnim zajednicama u parovima. 5. Treninzi o organizovanom radu sa volonterima u 7 lokalnih zajednica, septembar oktobar 2009. godine Lokalni treninzi o organizovanom radu sa volonterima su održani u 7 lokalnih zajednica tokom septembra i oktobra. Treninzi su bili planirani da se realizuju prije, ali su isti bili odloženi zbog procesa priprema i obezbjeđenja učesnika. 14 edukovanih trenera su pripremili program za dvodnevne lokalne treninge. Ovi 19
treninzi o organizovanom radu sa volonterima su okupili 102 predstavnika 66 NVO-a, javnih institucija i ostalih relevantnih aktera u lokalnim zajednicama koji su željeli da nauče više o radu sa volonterima, pravima i obavezama svih uključenih strana (volonteri i organizatori volontiranja) i menadžment volontera kao ljudski resursi. LVS Tuzla je takođe organizovala orjentacioni trening za njihove volontere, putem kojeg su volonteri saznali više o njihovim pravima, obavezama, volonterskim pozicijama u NVO-ima ili javnim institucijama, itd. 6. Internet portal o volontiranju i promocija U početku smo vjerovali da je dovoljno da izvršimo redizajn trenutnog internet portala volontiram.ba. Nakon sastanka održanog u Banjaluci, tokom kojeg je osnovana mreža VOLONTIRAM!, njezina vizija, misija i osnovni pravila njenog funkcionisanja, svi LVS-ovi su zaključili da trenutni portal ne zadovoljava potrebe mređe, te da je potrebna dodatna nadogradnja. OKC je izvršio dodatno namicanje sredstava za ovaj novi portal koji je ponovo postao aktivan 5. decembra 2009. godine (Međunarodni dan volontera). Ova internet portal sadržava informacije i mreži VOLONTIRAM!, njegovim aktivnostima, programima, informacijama i dokumentaciju potrebnu da bi se postao član mreže, informacije o trenutnim procesima uspostavljanja zakonske regulative u BiH, itd. Poseban dio portala je namjenjen svakom LVS-u sa informacijama o volontiranju u svakoj specifičnoj zajednici istorija, priče volontera, mogućnostima za volontiranje i informacije kako postati volonter, te kontakt informacije. Administrator portala volontiram.ba ispred mreže je OKC, ali informacije koje se postavljaju na portalu nisu nužno aktivnosti mreže i svakog LVS-a. Namjeravamo da na jednom mjestu ovaj portal pruža sve relevantne informacije o volontiranju u Bosni i Hercegovini. Takođe je bitno navesti da je ovaj portal na lokalnom jeziku, kako veoma mali broj informacija o volontiranju može biti pronađen na našem jeziku, te su volonteri i organizacije koje angažuju volontere veoma zadovoljni istim. OKC takođe aktivno promoviše sve projektne aktivnosti putem našeg Radija Balkan. Bitno je navesti da su si bitniji mediji primili info paket o volontiranju korijeni i istorija 5. decembra (Međunarodni dan volontera) prije nego što je ovaj datum zvanično obilježen od strane svih LVS-ova u njihovim lokalnim zajednicama. 7. Evaluacioni sastanak, Banja Luka, 25 27. decembar 2009. godine Evaluacioni sastanak je bio posljedna projektna aktivnosti. Okupili smo sve koordinatore LVS-a i razmjenili informacije i mišljenja o svakoj fazi projektne implementacije. Takođe smo razmjenili informacije on razvoju u različitim lokalnim zajednicama koje nisu bile dio projekta, ali su bili na bilo koji način uključeni u naš rad. Generalni zaključak je da je mreža VOLONTIRAM! ispunila većinu očekivanja svojih članica koja su bila identifikovana. Pitanje održivosti LVS-a je i dalje ostalo otvoreno, ali postoje i primjeri dobre prakse po održivosti kao što su LVS Doboj i Sarajevo koji su uspjeli da dobiju operativni grant od njihovih lokalnih zajednica na godišnjem nivou, dalje LVS Bugojno i Trebinje koji su dobili grant za pojedine volonterske aktivnosti i ostali LVS-ovi koji su uspjeli da dobiju grant od drugih donatora za svoje funkcionisanje. 20
Međunarodni dan volontera Proslava 5. decembra SARADNJA NA DRŽAVNOM NIVOU Ove godine je Misija OSCE u BiH odlučila da pokrije jedan dio troškova vezanih za proslavu Mešunarodnog dana volontera u lokalnim zajednicama gdje postoje LVS-ovi. Skoro svi LVS-ovi su pripremili projektni prijedloge koji su bili dostavljeni OSCE kancelarijama. OSCE je nakon toga izvršio pokrivanje jednog dijela ovih troškova. Šest of sedam LVS-ova je realizovalo različite promotivne aktivnosti, volonterska okupljanja, izbor najboljih volontera godine i humanitarno-volonterske akcije. Za potrebe proslave Međunarodnog dana volontera, OKC je pripremio sedmodnevni medijski program promocije putem Radija Balkan u čijem sklopu su promovisani svi LVS partneri i korisnici volonterskih programa u Banjaluci sa fokusom na posljedni dan kada su promovisane priče volontera i njihova iskustva. U ostalih 6 lokalnih zajednica, LVS-ovi su realizovali individualne promotivne kampanje koje su bile direktno usmjerene ka lokalnim i entitetskim/državnim medijima. Podrška ponovnom osnivanju lokalnog volonterskog centra u Bihaću U 2007. godini OKC je podržao osnivanje i razvoj 6 lokalnih volonterskih servisa, od kojih je jedan bio i u Bihaću. Nakon jednogodišnje podrške, LVS Bihać u okviru organizacije Kultivator je pokušao da ostvari održivost rada ovog LVS-a. Nažalost, u ovaj proces je bio neuspješan što je uzrokovalo ukidanje ovog LVS-a. Terenska kancelarija OSCE u Bihaću je pokazala veliko interesovanje da se tokom 2009. godine ponovo oživi LVS Bihać. Pored OKC-a, oni su angažovali lokalne NVO-e u cilju podrške organizovanja, testiranja i planiranja njihove saradnje u polju volontiranja koji je rezultovao ponovnim osnivanjem LVS-a u Bihaću pod imenom Volonterski centar Bihać. Informalna grupa organizacija iz Bihaća je organizovala nekoliko volonterskih aktivnosti tokom ljeta 2009. godine, a koje su bile usmjerene ka zajedničkoj viziji promovisanje volontiranja u njihovoj lokalnoj zajednici. U jesen 2009. godine zvanično je registrovan Volonterski centar Bihać kao asocijacija organizacija u Bihaću. Oni trenutno očekuju da se ispuni obećanje lokalne zajednice za dobijanjem kancelarije kao osnove za njihov budući rad. Takođe, bitno je navesti da je predstavnik Volonterskog centra Bihać učestovao na Volonteruope konferenciji u Sarajevu, te inicirao različite akitvnosti vezane za proslavu Međunarodnog dana volontera. MEĐUNARODNA SARADNJA Učešće na VolontEUROPE konferenciji, Sarajevo, 8. 11. oktobar 2009. godine Zahvaljujući naporima OSCE Misije u BiH, godišnja konferencija Volonterope je održana u Sarajevu, Bosna i Hercegovina. Nekoliko predstavnika mreže VOLONTIRAM! je bio pozvano da učestvuju na konferenciji u ulozi prezentatora, te su učesnicima ove konferencije prezentovali svoja iskustva vezana za razvoj i promociju volontiranja u Bosni i Hercegovini kroz LVS i ostale volonterske programe u zemlji. Kako je učesnička taksa bila veoma visoka (iako su organizatori istu smanjili za učesnike iz jugoistočne Evrope), OKC je uspio dobiti grant od SOROS-a koji je podržao učešće svakog LVS predstavnika na ovoj konferenciji. Ova konferencija je omogućila važnu razmjenu iskustava i znanja, te da se sazna više o realnostima u polju volontiranja u drugim dijelovima Evrope, ali i da se uspostave nova međunarodna partnerstva. 21
Saradnja na realizaciji omladinskih razmjena i treninga Nastavili smo saradnju sa drugim NVO-ima u Evropi vezano za realizaciju projekata u okviru programa Evropske komisije Mladi u akciji u okviru kojeg smo ulestovali u jednoj omladinskoj razmjeni i jednom treningu. 1. Trening SOSO Mladi Ovaj trening je održan u Srbiji, u periodu 11 18. juna sa temoma na socijalne računarske programe. Trening je okupio 8 zemalja (3 predstavnika po svakoj zemlji): Bosna i Hercegovina, Makedonija, Crna Gora, Velika Britanija, Belgija, Srbija, Španija i Italija. Osnovna tema je bila korištenje internet alatki 2.0 u NVOima. Pored web alatki, jedan dio treniga je bio posvećen budućim projektima, partnerstvima i kontaktima, ali i na razvoju projekata u okviru programa Mladi u akciji. 2. Omladinska razmjena u Francuskoj Razmjena pod nazivom Sport: Faktor integracije i tolerancije je održana u Francuskoj 2009. godine u periodu od 6. do 16. jula. Partneri okupljeni oko ove razmjene su realizovali pripremni sastanak i samu razmjenu u gradu Rouen u Francuskoj. OKC je učestvovao u ovoj razmjeni sa 4 volontera. Saradnja u okviru Mreže mladih jugoistočne Evrope Pored redovne skupštine ove mreže koja je održana u novembru 2009. godine, tokom koje su članice razmatrali buduću strategiju, OKC je aktivno učestvovao u planiranju i realizaciji jedne od aktivnosti mreže. Ova aktivnost je bila međunarodni trening o organizovanom radu sa volonterima na kojem je učestovalo 35 predstavnika raznih NVO-a iz Evropske unije i Balkana. Jedan od trenera na ovom treningu je bio predstavnik OKC kao ekspert za organizovani rad sa volonterima. Sareadnja i članstvo u okviru Evropskog volonterskog centra (CEV) U julu 2009. godine, OKC je postao pridruženi član Evropskog volonterskog centra (CEV). CEV je evropska mreža lokalnih i državnih volonterskh centara, kao i ostalih relevantnih državnih i međunarodnih organizacija. Članstvo u CEV-u je u potpunosti u skladu sa našom strategijom vezano za razvoj i promociju volontiranja u Bosni i Hercegovini, kao i vezano za razmjenu primjera dobre prakse i iskustva/znanja. Dalje, ovo članstvo pruža mogućnost OKC-u da bude aktivno uključen u raznim procesima na uspostavljanju volonterskih politika i programa na evropskom nivou. CEV je postao jedan od najbitnijih aktera u procesu lobiranja da se 2011. godina proglasi Evropskom godinom volonterizma, a odlukom koje je nedavno ratifikovana od strane Evropskog parlamenta. 22
U 2009. godini OKC je po prvi put učestvovao na generalnoj skupštini CEV-a koja je realizovana u Malmu, Švedska u periodu od 14. do 16. oktobra. Učešćem na ovoj aktivnosti smo imali priliku da razmjenimo naše znanje i iskustva vezana za razvoj volonterske infrastrukture u Bosni ihercegovini, ali takođe da saznamo više o izazovima i ključnim aspektima sličnih razvojnih procesa u drugim evropskim zemljama. Inače, volonterska infrastruktura je bila glavna tema ovog sastanka. 23
RADIO BALKAN Radio Balkan je nastavio da igra važnu ulogu u promociji pitanja mladih i učenika/studenata kroz kreiranje, emitovanje i razmjenu radio programa sa partnerskim radio stanicama u BiH i promovisanju aktivnosti nevladinog sektora. Nastavili smo sa realizacijom obuke mladih za rad na našem radiju, što je i naš dugoročni cilj da podržimo učešće mladih u medijima. Pred redovno programa koji emitujemo 24 časa dnevno, Radio Balkan je takođe fokusiran i na: 1. Medijska podrška projektima realizovanih od strane naše organizacije U okviru projekta Razvoj volonterizma među mladima 2008 i 2009 podržanog od strane SDC, OKC Holandija i Administrativna služba grada Banjaluka mi smo kreirali i emitovali ukupno 20 jednočasovnih radio emisija namjenjenih srednjoškolcima i studentima u cilju putem kojih smo ih informisali o reformi obrazovanja, volonterskom radu i promocija aktivnosti nevladinog sektora sa fokusom na volonterizam. U okviru projekta Promocija učešća učenika u državnim reformama podržanog od strane NED-a u periodu januar april 2009. godine mi smo kreirali i emitovali 9 jednočasovnih radio emisija koje su se bavile pitanjima srednjoškolske i studentske populacije, a u periodu septembar-novembar još 3 polučasovne emisije. U okviru projekta VEZZA u saradnji sa Media centrom Sarajevo, podržanog od strane SCD-a mi smo kreirali i emitovali preostale 42 polučasovne radio emisije sa glavnim fokusom na pitanja mladih, reformi obrazovanja, socijalnoj reformi, evropskim integracijama, povratak izbjeglica, međuetničke i međureligijske odnose. Radio Balkan je pružio i medijsku podršku kampanji Traži više čiji je cilj da se mladi stimulišu na upis u visokoškolske ustanove, kako bi unapređenjem svog obrazovanja, dobili više mogućnosti za zapošljavanje i bolji kvalitet života. To je projekat koji provodi koalicija Traži više koju čini preko 20 organizacija iz cijele BiH, koje zajednički rade na povećanju stope upisa na BH fakultete. Projekat je podržan od CCI, a nosilac je Centar za razvoj i podršku i U.G. Zašto ne, zajedno sa ACIPS-om, OKC Banja Luka i Fondacijom EKIPA. Želimo da istaknemo neke od tema i pitanja koje su bile pokrivene našim radio programom: Učešće učenika u monitoringu implementacije Zakona o srednjem obrazovanju i razvoj savjeta učenika; Angažman učenika u procesu izgradnje demokratije u školama (uloga savjeta učenika u školama i saradnja sa školskim tijelima i savjetima roditelja, učešće učenika u procesima donošenja odluka, otvorena pitanja učenika za plaćanje školarina, korištenje i podrška školskim bibliotekama, prostor u školama za rad savjeta učenika i promocija različitih primjera dobre prakse po aktivnostima organizovanih od strane savjeta učenika u BiH); Reforma obrazovanja u programu škola (novi nastavni plan i program i promjene udžbenika, kvaliteta predavanja, odnos na relaciji učenik profesor i interaktivno učenje, oprema za praktičnu nastavu, vršnjačka edukacija, uključujući neformalnu edukaciju o mladima sa posebnim potrebama, završni ispiti); Učešće učenika u razvoju lokalnih zajednica (volonterske aktivnosti organizovane od strane savjeta učenika, prezentacija aktivnosti učenika na sajmovima i foto izložbama, podrška i učešće u aktivnostima izrade omladinskih politika na lokalnim nivoima); Učešće mladih u građanskim incijativama (primjeri dobre prakse i aktivnosti drugih NVO-a vezane za pitanja učenika; učešće na lokalnom, entitetskom i državnom nivou u procesima donošenja odluka vezanih za razvoj omladinskih politika, zapošljavanje mladih i preduzetništvo mladih); Procesi i aktivnosti na zakona u oblasti visokoog obrazovanja u BiH i implementacija Zakona o visokom obrazovanju u Republici Srpskoj (intervjui sa predstavnicima Ministarstva prosvjete, 24
članovima parlamenata, predstavnicima studentskih asocijacija, dekanima i profesroima, predstavnicima drugih institucija i NVO-a); Kvalitet obrazovanja i uticaj reforme obrazovanja (implementacija Bolonjske deklaracije i Evropskog kreditnog transfer sistema ECTS za omogućavanje mobilnosti studenata i verifikacija diploma, programi studentskih razmjena i dostupni fondovi); Pitanja studentskog standarda (učešće studenata u izradi Zakona o studentskom standardu Republike Srpske, kvalitet ishrane i smještaja u studentskim domovima, školarina, nezaposlenost studenata i pitanja studenata invalida vezanih za arhitektonske barijere na fakultetima); Izgradnja demokratije na univerzitetima i učešće studenata (prezentacija problema i aktivnosti studentskih unija, protest studenata protiv povećanja školarina, inicijative loboranja za učešće studenata u univerzitetskim tijelima u skladu sa zakonom); Teme kao što su izbori studentskih asocijacija i različiti studentski događaji smo pokrili na drugačiji način od ostalih medija; U našim emisijama smo obezbjeđivali učešće predstavnika različitih vladinih, predstavnike parlamenata, predstavnika studenata iz različitih gradova i univerziteta BiH. Takođe, radio emisije su pokrivale i ostale projektne aktivnosti realizovane od strane naše organizacije ili drugih NVO-a. 2. Trening program za ton realizaciju, radio produkciju i radio voditelje Nastavili smo sa obukom za mlade kao samoodrživ program, ali i da pružimo mogućnost studentima Fakulteta žurnalistike u Banjaluci da steknu praktična iskustva. Takođe, kroz ove treninge regrutujemo nove mlade ljude da rade na našem radiju, kao i da dodatno edukujemo postojeće osoblje koz ovaj program. 3. Saradnja sa drugim radio stanicama i razmjena radio programa Program koji smo razvijali i emitovali smo razmjenjivali sa našim partnerskim radio stanicama (program vezan za pitanja srednjoškolaca i studenata) Studentski efm radio Sarajevo, Radio Vesta Tuzla i Omladinski radio X Mostar. U toku 2009. godine završen je i projekat ORA u organizaciji Udruženja građana Vesta iz Tuzle, koji je rađen u saradnji sa četiri radio stanice u Bosni i Hercegovine. Pored Radija Balkan u projekat su bile uključene još i Radio Magic Milići, Studentski radio efm Sarajevo i Radio Vesta Tuzla. Cilj projekta je bio umrežavanje radio stanica, odnosno da mladi iz četiri radio stanice pripremaju zajednički program za mlade koji je govorio o problemima i aktivnostima mladih u te četiri opštine, ali i o nekim drugim temama koje se tiču omladinske populacije u BiH. REALIZOVANI PROJEKTI Projekt Omladina nedjeljom Od 1. juna 2009 do 31. decembra 2009. godine Radio Balkan je realizovao nastavak projekta pod nazivom I ja se pitam!, a koji je po drugi put bio finansijski podržan od strane Ministarstva za porodicu, omladinu i sport u Vladi RS. Generalni cilj projekta je bio doprinos u razvoju medijskog prostora koji u potpunosti podržava i uključuje mlade, kao i promocija pitanja i problema mladih, kao i moguća rješenja. Kroz ovaj projekat smo edukovali 13 mladih za rad na radiju. Ova se edukacija sastojala od osnovnog i specijalizovanog treninga za radio novinarstvo, one man show i radio produkcija i montaža. Nakon treninga, uz superviziju osoblja Radija Balkan, ovaj tim mladih je pripremao i emitovao radio emisiju Omladina nedjeljom! svake nedjelje od 12 do 16 časova. Ova emisija je imala za cilj povećanja svijesti šire javnosti o 25
socijalnim, političkim, ekonomskim pitanjima, kao i odnosima polova, a radi povećanja učešća mladih u jačanju političke odgovornosti i iniciranja rješavanja problema. Saradnja sa Centrom za socijalni rad Banjaluka Ovaj projekat je podrazumijevao da 5 mladih ljudi, delinkvenata prođe edukaciju koju čine specijalizovani treninzi iz oblasti radijskog novinarstva, voditeljstva i radijske produkcije, te da nakon edukacije realizuju dio radijskog programa u okviru emisije Omladina nedjeljom. Cilj saradnje je podstaći mlade ljude, delinkventne na društveno korisne aktivnosti i socijalizaciju. Projekat je započeo u novembru 2009. godine a sa realizacijom nastavlja i u 2010. godini. Projekt Studentska Republika U saradnji sa Studentskim parlamentom Univerziteta u Banjaluci, Radio Balkan je učestvovao u organizovanju predstavnika studenata svih fakulteta u Studentski parlament. Tako je u junu mjesecu 2009. godine, sedam dana na Radiju Balkan realizovan cjelodnevni radijski program posvecen izborima pod nazivom Studentska Republika. U okviru tog programa predstavljeni su svi fakulteti u Banjaluci, kao i kandidati za studentske predstavnike, a na kraju su predstavljeni i rezultati izbora. Program Studentske Republike nije bio posvećen samo izborima, nego su studenti kroz gostovanja pričali o radu svih fakulteta u Banjaluci, odnosno predstavljeni su i svi problemi studenata na pojedinim fakultetima, kao što su slaba opremljenost, kvalitet predavanja i sl., ali i istaknuti neki pozitivni primjeri. Sedmica volonterizma na Radiju Balkan U povodu Međunarodnog dana volonterizma, u okviru programske šeme Radija Balkan organizovan je specijalan petodnevni program sa specijalnim emisijama koji je završio 5. decembra. U okviru programa su organizovanja gostovanja i predstavljanja organizacija koje su sarađivale sa OKC-om u smislu angažovanja volontera iz OKC-ovih voonterskih baza. Vođeni su razgovori i sa volonterima kao i korisnicima volonterskih usluga. Predstavljen je i rad lokalnih volonterskih servisa u Doboju, Trebinju, Sarajevu i Tuzli. Govoreno je i o potrebu donošenja zakonske regulative u oblasti volonterizma u Federaciji BiH i na nivou BiH, te o tome kako teče sprovođenje Zakona o volontiranju u Republici Srpskoj. Specijalni program o nedjelji volonterizma podržan je od strane OSCE-a. PRIPREME ZA NOVE PROJEKTE Radio Balkan - studentski radio U toku 2009. godine, u saradnji sa Studentskim parlamentom Univerziteta u Banjaluci rađena je priprema i aplikacija za projekat Radio Balkan-studentski radio. Projekat je odobren od strane Ministarstva prosvjete i kulture RS, a realizacija bi trebalo da počne u 2010. godini. Osnovni cilj projekta je da dio programske šeme Radija Balkan, tačnije ¼ dnevnog programa bude posvećena studentima, dešavanjima na Univerzitetu, novinama u oblasti visokog školstva, kao i da se aktivno obrađuju problemi sa kojima se studenti suočavaju. Kroz projekat će se edukovati iz oblasti radijskog novinarstva, voditeljstva i produkcije 20 mladih ljudi koji će učestvovati u realizaciji svakodnevnih studentskih vijesti i studentskog programa. Radio Balkan, tim projektom postaje u neku ruku servis banjalučkih studenata, mada je i ranije bio prepoznatljiv kao radio namijenjen i za studente. 26
Radio Balkan - medij jednakih mogućnosti za sve Udruženje građana Fontana i OKC- Radio Balkan kao partnerska organizacija u 2009. godini pripremili su projekat i socijalnog uključivanja, odnosno zapošljavanja najmanje 10 osoba sa invaliditetom na 10 radio stanica u Republici Srpskoj. Realizacija projekta bi trebala da počne u 2010. godini, a projekat je već odobren od Centara civilnih inicijativa. Radio Balkan će kroz taj projekat da učestvuje na sljedeće načine: edukacija iz oblasti radijskog voditeljstva i produkcije 20 mladih osoba sa invaliditetom iz 10 opština u Republici Srpskoj zapošljavanje jedne ili dvije osobe sa invaliditetom koje su prošle edukaciju na Radiju Balkan ( u procesu zapošljavanja učestvuje još 9 radio stanica iz 9 opština u RS koje su iskazale zainteresovanost za zapošljavanjem osoba sa invaliditetom) priprema specijalnog radijskog programa koji će biti emitovan na 10 radio stanica u RS, kao i tematskih cjelina koje će biti jednom sedmično emitovane u mreži BH radio stanica Radio 27 projekat Radija Slobodna Evropa. 27
PSIHOSOCIJALNI PROGRAM Tokom 2009. godine u okviru psihosocijalnog programa doprinosili smo smanjenju socijalne isključenosti te razvoju mehanizama uključivanja mladih u rješavanje socijalnih problema u lokalnoj zajednici. Na taj način nastavili smo da razvijamo inovativne i održive snage koje koje dopronose uvećanju ukupnog socijalnog kapitala u zajednici. Naše Psihološko savjetovalište sa 2 psihoterapeuta je nastavilo da pruža profesionalne usluge osobama u socijalnoj potrebi. Ovaj program takođe ima važnu ulogu u finansijskoj održivosti OKC-a kao jedan od samoodrživih programa. Projekt Razvoj volonterizma među mladima REALIZOVANI PROJEKTI Projekat Razvoj volonterizma među mladima 2009 je realizovan u periodu novembar 2008 maj 2009. godine, a finansijski podržan od strane OKC Holandija. Generalni cilj: Razvoj i promocija modela volontiranja srednjoškolaca u javnim institucijama. Specifični ciljevi: Organizacija volontiranja 240 srednjoškolaca u 4 javne institucije (Dječiji dom Rada Vranješević, Zavod za rehabilitaciju Dr Miroslav Zotović, Centar Zaštiti me and Socijalni gerijatrijski centar) u Banjaluci. Edukovati srednjoškolce o volonterizmu i organizovanju volonterskih aktivnosti za korisnike javnih institucija. Povećati kvalitet servisa kroz organizovanje volonterskih aktivnosti na kreativnih, edukativnih, zabavnih i sportskih aktivnosti. Opis realizovanih projektnih aktivnosti 1. Regrutacija volontera Prva faza projekta se sastojala od informisanja o volonterskom programu i regrutacija zainteresovanih srednjoškolaca. U saradnji sa savjetima učenika iz Banjaluke, učenici su bili informisani o ciljevima i mogućnostima učešća u ovom programu. Kao inače, veliki broj srednjoškolaca je bio zainteresovan za volontiranje. Na osnovu prethodnih iskustava i angažmana srednjoškolaca, u saradnji sa savjetima učenika je izvršena selekcija volontera. 2. Edukacija srednjoškolaca za volontiranje u javnim institucijama Druga faza je bila usmjerena ka edukaciji srednjoškolaca za volontiranje u javnim institucijama. Svi izabrani volonteri, prije njihovog početka volonterskog angažmana, su učestvovali u edukaciji o osnovnim principima volonterizma, pravima i obavezama volontera i organizatora volontiranja. Tokom drugog dijela edukacije, volonteri su bili informisani o specifičnim potrebama korisnika različitih javnih institucija, kao i njihovim načinima rada. 3. Organizovanje volonterskih aktivnosti za korisnike javnih institucija Treća faza se sastojala od organizovanja volonterskih aktivnosti za korisnike javnih institucija. Grupe volontera su u saradnji sa supervizorima (studenti završne godine psihologije, pedagogije i socijalnog rada) i 28
osobljem institucija pripremali mjesečne planove volontiranja koji su uključivali aktivnosti koje su imale za cilj da ispune potrebe korisnika i interese volontera. Tokom programa je 240 srednjoškolaca pod supervizijom 4 studenta organizovalo volonterske aktivnosti za 200 korisnika (djeca, mladi i stare osobe) u 4 javne institucije u Banjaluci: Dječiji dom Rada Vranješević, Zavod za rehabilitaciju Dr Miroslav Zotović, Centar Zaštiti me and Socijalni gerijatrijski centar. 4. Supervizija i evaluacija volonterskog programa Tokom četvrte faze realizovana je supervizija i evaluacija volonterskog programa. Supervizija je realizovana kontinuirano od strane studenata supervizora i osoblja javnih institucija pute redovnih sastanaka i monitoringa aktivnosti. Evaluacija programa je pokazala veliko zadovoljstvo korisnika kojima su bile ponuđene aktivnosti, kao i zadovoljstvo volontera stečenim vještinama i znanjem, kako na indivudualnom, tako i na grupnom nivou. Projekt Mladi razvijaju volonterizam- razvija zajednicu Projekat Mladi razvijaju volonterizam- razvija zajednicu realizovan je od 1. juna do 31. novembra 2009. godine uz podršku Fondacije Mozaik, Fonda otvoreno društvo BiH i Svjetske Banke. Projekat je omogućio nastavak realizacije programa volontiranja srednjoškolaca u 4 javne institucije u Banjaluci. Tokom šestomjesečnog perioda volontiranja 100 volontera srednjoškolaca, uz podršku 4 studenta supervizora, je kontinuirano organizovalo različite volonterske aktivnostti za 227 korisnika - djece i omladine sa posebnim potrebama, djece bez roditeljskog staranja i starih osoba. Psihološko savjetovalište Tokom 2009. godine 59 građana našeg grada je primilo usluge individualne i grupne psihoterapije. Korisnici ovog programa su bili građani uzrasta od 15 do 50 godina. Ove usluge su bile isporučene od strane 2 grupna analitičara koji su radili svakim radnim danom od od 17 do 20 časova. 29