AGENCIJA ZA DUVAN IZVJEŠTAJ O RADU PODGORICA, NOVEMBRA 2006. GODINE
IZVJEŠTAJ O RADU AGENCIJE ZA DUVAN (avgust 2005 novembar 2006.godine) I Opšti podaci Početak rada: Agencija za duvan osnovana je Vladinom Uredbom o organizaciji i načinu rada državne uprave (februar 2005.godine), kao organ uprave nadležan za poslove duvana. Počela je sa radom avgusta 2005. godine. Smještajno-tehnički uslovi: Agencija je smještena u zakupljenom poslovnom prostoru, u Bulevaru Džordža Vašingtona br. 65, Podgorica. Tehnički je adekvatno opremljena za rad. Zaposleno osoblje: U Agenciji, pored direktora, radi još 5 (pet) izvršioca, od čega dva diplomirana pravnika, jedan diplomirani ekonomista i dva srednjoškolca. Broj i kvalitativna obilježja osoblja obezbjeñuju da Agencija funkcionalno vrši svoju misiju. Finansiranje: Tokom 2005. godine troškovi rada Agencije finansirani su iz sredstava Ministarstva poljoprivrede, a od 2006. godine je samostalna potrošačka jedinica Budžeta Republike Crne Gore. Iznos utvrñenih rashoda je na nivou od 77.916, što je veoma restriktivno. II Poslovne aktivnosti na sprovoñenju Zakona o duvanu Misija: Djelokrug poslova Agencije proistekao je iz Zakona o duvanu usvojenog krajem 2004. godine. Agencija za duvan ima prevashodnu misiju da unaprijedi kontrolu proizvodnje i prometa duvana i duvanskih proizvoda u Crnoj Gori, odnosno doprinese suzbijanju nelegalnog prometa duvanskih proizvoda radi stvaranja uslova za ravnopravnu tržišnu konkurenciju. Osnovne aktivnosti: Oktobra 2005. godine Agencija je raspisala tender za dobijanje dozvole za obavljanje proizvodnje duvanskih proizvoda za koji je pripremila detaljnu tendersku dokumentaciju. Na tender se javilo A.D. Duvanski kombinat Podgorica, kome je, nakon sprovedene, posebnom Uredbom propisane procedure, Agencija izdala dozvolu za obavljanje proizvodnje duvanskih proizvoda (januar 2006. godine). Početkom 2006. godine uslijedilo je izdavanje licenci za obavljanje trgovine na veliko duvanskim proizvodima čime se praktično krenulo u opsežnu primjenu odredbi Zakona o duvanu. Licence su od Agencije dobili, po redosljedu izdavanja, sljedeći subjekti: (1) ''Rokšped'' Podgorica, (2) ''Bar-kod'' Podgorica, (3) '' Knjaz'' Nikšić, (4) ''Duvankomerc'' Podgorica, (5) ''Elmag'' Podgorica, (6) Mont Gro Tobacco Bar, i (7) Neworld Montenegro Podgorica. Marta o.g. otpočeo je proces izdavanja odobrenja za trgovinu na malo duvanskim proizvodima. U izvještajnom periodu Agencija je izdala 804 odobrenja privrednim društvima i preduzetnicima za ukupno 1.433 maloprodajna objekta, jer svako prodajno mjesto zahtijeva posebno rješenje.
Naredna tabela i grafikon prikazuju broj, vrstu i strukturu pojedinih kategorija maloprodajnih objekata za prodaju duvanskih proizvoda, i to: Tabela 1. Broj i vrsta maloprodajnih objekata Vrsta maloprodajnih objekata Broj izdatih rješenja Maloprodajni sistemi sa brojem objekata 16+453 Ostali maloprodajni objekti 963 Ugostiteljski objekti - Hoteli 17 Ukupno 1.433 Tabela pokazuje da su karakteristične sljedeće kategorije maloprodajnih objekata koji su dobili odobrenje od Agencije, i to: Veći maloprodajni sistemi privredna društva koja imaju 10 i više maloprodajnih objekata (AD Štampa, D.O.O. Štampa plus, AD Jugopetrol, AD Duvankomerc, AD Plus Commerce, AD Mješovito i dr). Takvih sistema ima 16 sa 453 maloprodajna objekta, što čini 32% od izdatih rješenja. Ostali maloprodajni objekti privredna društva i preduzetnici koji imaju do 10 maloprodajnih objekata. Ovih ima 963 prodajnih mjesta. Ugostiteljski objekti (Hotelsko turistička preduzeća) sa 17 izdatih rješenja i učešćem od 1% u broju izdatih rješenja.. Grafikon 1. Struktura maloprodajnih objekata 1% Maloprodajni sistemi sa 32% brojem objekata Ostali maloprodajni objekti 67% Ugostiteljski objekti
U sljedećem tabelarnom prikazu daje se pregled i iznos prihoda po svim osnovama koje je ostvarila Agencija u o.g., kao što su: - naknada za obavljanje trgovine na veliko, - naknada za obavljanje trgovine na malo duvanskim proizvodima, - administrativne takse za upis u registar i - administrativne takse za izdato rješenje. Tabela 2. Prihodi Agencije za duvan Budžetu RCG Ostvareni prihodi Agencije za duvan I Licenca Trgovci na veliko 186.000,00 Administrativna taksa na ime upisa u registar 1.050,00 Administrativna taksa 70,00 Svega I 187.120,00 II Odobrenje Trgovci na malo 119.210,00 Administrativna taksa na ime upisa u registar 8.400,00 Administrativna taksa 7.560,00 Svega II 119.170,00 Ukupno uplaćeno u Budžet (I + II) 306.290,00 Strukturu prihoda Agencije pokazuje sljedeći grafikon: Grafikon 2. Striktura prihoda Maloprodaja - Veleprodaja Licenca - Veletrgovci 39% Licenca - Maloprodavci 61%
U proteklom periodu o.g. Agencija je ostvarila prihode od 306.290,00, što su prihodi Budžeta RCG. Na drugoj strani, Agencija participira u rashodima Budžeta sa svega 77.916, iz čega proizilazi da su prihodi Agencije za četiri puta veći od rashoda. Ostale poslovne aktivnosti: Praćenje stanja na tržištu duvanskih proizvoda; ova aktivnost uglavnom se realizuje u saradnji sa klijentima Agencije, a ostvarena je početna saradnja sa tržišnom inspekcijom; Agencija je formirala registar robnih marki na osnovu prijava proizvodjača i trgovaca na veliko. U registar je upisano ukupno 164 robne marke duvanskih proizvoda; istovremeno se vodi i registar privrednih društava i preduzetnika koji su ovlašćeni za promet pojedinih robnih marki. Prema porijeklu robnih marki, svega njih 9 potiče iz domaće proizvodnje a 155 su iz uvoza. Broj i strukturu marki duvanskih proizvoda prema porijeklu proizvodjača pokazuju sljedeća tabela i grafikon: Tabela 3. Porijeklo marke duvanskih proizvoda Porijeklo marke Broj marki Domaći 9 Strani 155 Ukupno 164 Grafikon 3. Odnos domaćih i stranih marki 5% Domaći Strani 95% U okviru registrovanih 164 marke duvanskih proizvoda evidentiraju se i tipovi duvanskih proizvoda, i to:
- cigarete, - cigari i - cigarilosi, što ilustruju sljedeća tabela i grafikon: Tabela 4. Broj i tipovi duvanskih proizvoda Tipovi duvanskih proizvoda Broj Cigarete 82 Cigarilosi 40 Cigari 42 Ukupno 164 Grafikon 4. Učešće pojedinih tipova duvanskih proizvoda 26% 24% 50% Cigarete Cigarilosi Cigari III Problemi Nedorečenost nekih zakonskih rješenja: Trenutno je aktuelan problem nedefinisanog status uvoznika u Zakonu o duvanu. Zakon, naime, propisuje da Agencija vodi registar uvoznika a da pri tome nijednom odredbom nije propisana dokumentacija i uslovi koje privredna društva i preduzetnici moraju da prilože i ispune da bi mogli da steknu taj status. Ovo posebno dobija na značaju kod primjene Uredbe o obilježavanju duvanskih proizvoda i alkoholnih pića kontrolnim akciznim markicama (''Službeni list RCG'',br.82/05), po kojoj se uvozniku traži dokaz od Agencije za duvan da je registrovani uvoznik duvanskih proizvoda. Agencija, za sada, ne može da izda Uredbom propisani dokumenat.
Nedovoljna saradnja nadležnih državnih organa: Ovo ima za posljedicu smanjenu efikasnost na planu suzbijanja šverca i sivog tržišta cigareta. Navedeno pitanje još nije dobilo adekvatan tretman od strane inspekcijskih organa koji vrše nadzor nad sprovoñenjem Zakona o duvanu. Nedostatna budžetska sredstva: Obim sredstava ne omogućava da Agencija sveobuhvatno izvršava svoju misiju. IV Ocjena Po prvi put se ima uvid u registar subjekata na tržištu duvanskih proizdvoda koji se legalno bave ovim poslom. Broj učesnika u prometu duvanskih proizvoda, meñutim, veći je, po procjeni Agencije, od broja registrovanih, prije svega u oblasti trgovine na malo. U pripremi je izrada web site-a Agencije, što će podatke kojma raspolaže Agencija učiniti transparentnim. Prisustvo sivog tržišta u prometu cigareta je više nego u zemljama EU, pa čak i u odnosu na neke zemlje iz okruženja; Naglašeni su zahtjevi registrovanih prometnika duvanskih proizvoda, prije svega cigareta, za preduzimanjem organizovanih mjera od strane države na suzbijanju sive ekonomije; U borbi protiv ilegalne prodaje cigareta neophodno je sinergijsko djelovanje državnih organa, organa gonjenja i inspekcijskih organa.