BILANS POLJOPRIVREDNE BIOMASE Opis metodologije i uputstva za korišćenje Еxcel aplikacije, uključujući prikaz rezultata bilansa biomase na opštinskom nivou za 2017. godinu Dr Todor Janić, red.prof. Univerzitet u Novom Sadu Poljoprivredni fakultet
U okviru projekta Smanjenje barijera za ubrzani razvoj tržišta biomase u Srbiji realizovan je program za podsticaj korišćenju biomase u energetske svrhe. Cilj programa je bio usmeren na podsticanje upotrebe lokalno raspoložive biomase za proizvodnju energije. U okviru Programa za izabranih 29 opština paralelno su definisani potencijali raspoložive biomase koja se može koristiti u svrhu produkcije energije iz poljoprivredne proizvodnje i šumarstva. U tu svrhu su za svaku od opština na godišnjem nivou izračunavani bilansi poljoprivredne i drvne biomase. Bilansi poljoprivredne biomase predstavljaju razliku količina novostvorene biomase i količina biomase koje se u opštini troše na mestu nastanka, u stočarstvu, u okviru industrijskih procesa ili za produkciju energije.
Еxcel aplikacija za definisanje potencijalno raspoložive biomase iz poljoprivredne proizvodnje koja se na opštinskom nivou može iskoristiti za produkciju energije sastoji se iz četiri dela. Prvi deo je opisni i odnosi se na zemljište, kao glavni proizvodni resurs i višegodišnje prosečne prinose pojedinih poljoprivrednih kultura, na koje bi uticaj trebalo da imaju: lokacija proizvodnog regiona (nadmorska visina, ekspozicija i nagib terena, plodnost zemljišta i dr.), klimatski i metereološki uslovi sredine, oblik vlasništva, tj. spremnost vlasnika da investira u proizvodnju, izbor gajenih vrsta i sorti, primenjena agrotehnika i dr. Drugi deo obuhvata najvažnije izvore biomase na teritoriji opštine. Treći deo prikazuje potrošače biomase kao materijalnog resursa ili kao energenta na teritoriji opštine. Četvrti deo aplikacije se odnosi na utvrđivanje bilansa potencijalno raspoložive biomase koja se na tržištu može ponuditi kao obnovljivi izvor energije.
U opisnom delu Excel aplikacije izrađene su tabele u kojima je na nivou opštine navedena struktura u pogledu: Vlasništva nad poljoprivrednim zemljištem, Izabrane uzgajane biljne vrste, tj. namena zemljišta i kvaliteta, tj. klase poljoprivrednog zemljišta. Navedeni podaci nemaju značaja za bilansni račun, ali pomažu pri sakupljanju podataka o raspoloživoj i utrošenoj biomasi i shvatanju potencijala lokalne sredine.
Izlaganje o metodologiji rada i opisu Excel aplikacije biće realizovano kroz primer opštine Inđija. Izgled navedenih tabela se može prikazati u sledećem: Struktura zemljišta po oblicima svojine
Struktura zemljišta po nameni 30000.0 25000.0 20000.0 15000.0 10000.0 5000.0 0.0 1 2 3 4 5 6
Struktura zemljišta po klasama 13000.0 11000.0 9000.0 7000.0 5000.0 3000.0 1000.0-1000.0 1 2 3 4 5 6 7 8
PRODUKCIJA BIOMASE IZ POLJOPRIVREDNE PROIZVODNJE
Prilikom definisanja izvora biomase u pojedinim opštinama oblast poljoprivredne proizvodnje u kojoj se stvara biomasa je šire posmatrana. Tako su se pored potencijala raspoložive biomase iz primarne poljoprivredne proizvodnje utvrđivali potencijali biomase koja nastaje i u sektoru agroindustrije, kao i mogućnosti dobijanja biomase iz energetskih zasada. U okviru primarne poljoprivredne proizvodnje definisano je stanje raspoložive biomase koja se može koristiti u svrhu produkcije energije u dva sektora i to: biljna proizvodnja i stočarska proizvodnja. U okviru biljne proizvodnje razmatrani su potencijali iz: ratarsko-povrtarske proizvodnje i voćarsko vinogradarske proizvodnje.
Prosecni prinosi po kulturama po regionima za period posmatranja od 10 godina (Izvor Republicki Zavod za statistiku)
POTENCIJALNO RASPOLOŽIVI OSTACI BIOMASE IZ BILJNE PROIZVODNJE
Potencijalno raspoloživi ostaci biomase iz ratarsko-povrtarske proizvodnje
Potencijalno raspoloživi ostaci biomase iz voćarsko-vinogradarske proizvodnje Potencijalno raspoloziva biomasa iz energetskih zasada
0% 7% 2% Ostaci ratarske proizvodnje (suvi) - 81.476 t/god Ostaci voćarske i vinogradarske proizvodnje 5.997 t/god Biomase iz energetskih zasada - 0 t/god Biomasa iz agroindustrije (suva) - 2.140 t/god 91% 0% 21% Ostaci ratarske proizvodnje (vlažni) - 19.679 t/god Stajnjak - 73.319 t/god Biomasa iz agroindustrije (vlažna) - 90 t/god 79%
POTENCIJALNO RASPOLOŽIVI OSTACI BIOMASE IZ STOČARSKE PROIZVODNJE
Potencijalno raspolozivi stajnjak iz stočarske proizvodnje
POTENCIJALNO RASPOLOŽIVI OSTACI BIOMASE IZ AGROINDUSTRIJE
Procena raspolozive biomase iz agroindustrije (značajnijih pojedinačnih kapaciteta)
Proizvodnja čvrstih biogoriva od poljoprivredne biomase Proizvodnja gasovitih biogoriva od poljoprivredne biomase
POTROŠNJA POLJOPRIVREDNE BIOMASE KAO MATERIJALA
Potrošnja poljoprivredne biomase kao materijala
POTROŠNJA POLJOPRIVREDNE BIOMASE KAO ENERGENTA
Potrošnja biomase za produkciju električne i toplotne energije Potrošnja biomase za produkciju toplotne energije u privredi, kod potrošača snage > 1 MW
Potrošnja biomase za produkciju toplotne energije u privredi, kod potrošača snage < 1 MW
Potrošnja biomase za produkciju toplotne energije u domaćinstvima
Potrošnja biomase za prostirku - 5.773 t/god 15% 0% Potrošnja biomase za industrijsku primenu - 0 t/god 40% Potrošnja biomase za proizvodnju biogoriva - 12.500 t/god Potrošnja biomase za produkciju električne i toplotne energije (direktnim sagorevanjem) - 0 t/god Potrošnja biomase za produkciju toplotne energije u privredi, kod potrošača snage > 1 MW - 0 t/god 41% 4% 0% 0% Potrošnja biomase za produkciju toplotne energije u privredi, kod potrošača snage < 1 MW - 1.239 t/god Potrošnja biomase za produkciju toplotne energije u domaćinstvima - 12.155 t/god
100,000 90,000 80,000 70,000 60,000 50,000 40,000 30,000 20,000 10,000 0 Potencijal biomase za produkciju toplotne energije sagorevanjem - 89.614 t/god Potencijal biomase za Potoršnja biomase kao materijal Potrošnja biomase kao hrane za proizvodnju biogasa - 93.089 i za energiju - 30.396 t/god stoku i proizvodnju biogasa t/god 12.848 t/god
42% Bilans suve biomase - 59.218 t/god Bilans vlažne biomase - 80.241 t/god 58%
300000 Raspoloživo biomase (t/god) 250000 200000 150000 100000 50000 0
HVALA NA PAŽNJI!