Letopis naučnih radova Godina 36 (2012), Broj 1, strana 133-139 UDK:591.111.8:596.723 Originalni naučni rad Original scientific paper NALAZ ANTITELA PROTIV VIRUSNOG ARTERITISA KOD KOBILA U PRIPUSTU Mihajlo Erdeljan, Ivana Davidov, Miodrag Radinović, Ivan Stančić, Mladen Iđuški 1 REZIME Virusni arteritis konja (EAV) predstavlja respiratorno, virusno, kontagiozno oboljenje ekvida, a uzročnik je virus iz roda Arterivirus (EVA). Oboljenje karakterišu lezije u malim krvnim sudovima, posebno arteriolama. Oboljenje najčešće protiče subklinički ili akutno. EAV infekcija može izazvati siptome slične gripu odnosno respiratorne simptome bolesti i to kod odraslih konja, abortus kod gravidnih kobila, intersticijalnu pneumoniju kod mladih ždrebadi, i perzistentnu infekciju kod pastuva. Infekcija je moguća samo kod životinja iz porodice ekvida. Prenosi se horizontalno putem aerosola odnosno respiratorne infekcije prijemčivih konja ili prilikom prirodnog odnosno veštačkog osemenjavanja kobila perzistentno zaraženih pastuva. Od seroloških testova razvijeni su serum neutralizacioni test (SN), indirektna imunofluorescencija, agar gel imunodifuzija i ELISA test, a trenutno su najčešće u upotrebi SN test i ELISA (Timoney, 2002.; OIE 2008.). U radu su korišćeni uzorci krvi od sedam kobila, koje se koriste za pripust. Testom serum neuralizacije utvrđeno je da 5 grla imaju pozitivan nalaz što čini 71,43% pozitivnih životinja u ovom zapatu. Grla koja imaju pozitivan titar antitela su pripuštana više puta, sva grla su imala reproduktivnih problema ali je samo kod jednog grla došlo do abortusa. Grla koja imaju negativan nalaz su bila pripuštena prvi put. Kod njih, iako se drže zajedno sa ostalim grlima, nije došlo do horizontalnog prenosa virusa. Pozitivna grla ispoljavaju određene reproduktivne probleme koji se mogu ali nemoraju pripisati ovom virusu. Ključne reči: virusni arteritis, konji, SN test UVOD Virusni arteritis konja (EAV) predstavlja respiratorno, virusno, kontagiozno oboljenje ekvida (Timoney, 2002). Uzročnik je virus iz familije Arteriviridea, rod Arterivirus (EVA). Ovakav naziv oboljenju je dat zbog karakterističnih lezija u malim 1 dr vet. med. M. Erdeljan, asistent; mr Ivana Davidov, asistent; dr M. Radinović, asistent; dr Ivan Stančić, docent; Mladen Iđuški, apsolvent veterinarske medicine;univerzitet u Novom Sadu, Poljoprivredni fakultet, Departman za veterinarsku medicinu. 133
krvnim sudovima, posebno arteriolama koje izaziva ovaj virus (Doll i sar., 1957; Jones i sar., 1957). Oboljenje najčešće protiče subklinički ili akutno. EAV infekcija može izazvati simptome slične gripu odnosno respiratorne simptome bolesti i to kod odraslih konja, abortus kod gravidnih kobila, intersticijalnu pneumoniju kod mladih ždrebadi i perzistentnu infekciju kod pastuva (Glaser i sar., 1996; Timoney i McCollum, 1993; Timoney i sar., 1987). Do sada je poznato da je infekcija moguća samo kod životinja iz porodice ekvida (Timoney i McCollum, 1993.). EAV se prenosi horizontalno, bilo putem aerosola odnosno respiratorne infekcije prijemčivih konja ili prilikom prirodnog odnosno veštačkog osemenjavanja kobila perzistentno zaraženih pastuva (Glaser i sar., 1996; Timoney i sar., 1987). EAV je prototip virusa iz familije Arteriviridae (rod Arterivirus) iz reda Nidovirales. U ovoj familiji se takođe nalaze i laktat dehidrogenaza virus (LDV) koji se javlja kod miševa, virus hemoragične groznice majmuna (SHV) i virus svinjskog reproduktivnog i respiratornog sindroma (PRRSV) (Cavanagh, 1997). Uzročnik je RNK virus sa jednolančanom pozitivno orjentisanom RNK. Terenski izolati EAV značajno variraju u svojoj virulentnosti, dok infekcije odraslih konja sa nekim sojevima EAV rezultiraju u bolestima različite težine, većina virusnih sojeva uzrokuju samo subkliničku ili asimptomatsku infekciju (McCollum i Timoney, 1999; Patton i sar., 1999; Timoney i McCollum, 1993). Virus arteritisa konja oštećuje endotelne ćelije arteriola, jer makrofage imaju slabu fagocitnu funkciju, te kliničke manifestacije odražavaju sliku vaskularnih oštećenja (Moore i sar., 2003). Ozbiljniji oblici oboljenja se karakterišu panvaskulitisom sa nekrozama i leukocitnom infiltracijom srednjih i malih mišićnih arterija (Crawford i Henson, 1973; Estes i Cheville, 1970; MacLachlan i sar., 1996). Takođe, pokazano je da karakteristike rasta različitih sojeva EAV u kulturama konjskih endotelnih ćelija odražavaju njihovu virulentnost na konjima (Moore i sar., 2002). Iako je direktan uticaj virusa na endotelne ćelije verovatno odgovoran za mnoge kliničke manifestacije virusnog arteritisa, ovaj virus ima i jak tropizam ka makrofagima (Crawford i Henson, 1973; MacLachlan i sar., 1996; Snijder i Meulenberg, 2001). Upravo su makrofage primarno mesto za replikaciju virusa iz familije Arteriviridae (Crawford i Henson, 1973; Glaser i sar., 1996; Murhy i sar., 1999; Snijder i Meulenberg 2001; Timoney i McCollum, 1993). Treba naglasiti da su alveolarni makrofagi prva linija odbrane protiv virusnih infekcija donjeg respiratornog trakta, kao i citokini, koje oni proizvode, kao što su interleukin (IL-1β) i tkivni nekrozis faktor (TNF-α), koji mogu da doprinesu patogenezi septičnog šoka i posledičnom akutnom oštećenju pluća (Kraal i sar., 1997; Kobzik,1999). Od kliničkih simptoma mogu se izdvojiti povišena telesna temperatura, edemi na ekstremitetima, konjuktivitis, fotofobija, poremećaji u radu digestivnog i respiratornog sistema, anoreksija, leukopenija, abortusi i fatalne pneumonije ili pneumoenteritisi kod mlađih kategorija. Kod ženskih životinja su mogući abortusi (McCollum i Timoney, 1984; Golnik, 1992), ali ne u svim slučajevima pojave bolesti (Timoney i McCollum, 1993). Kod muških životinja virus se nastanjuje u aksesornim polnim žlezdama i izlučuju se pri svakom pripustu (Timoney i sar., 1987). Kod magaraca su rađena istraživanja u cilju određivanja mogućeg rezervoara infekcije sa 134
različitim često suprotnim i neodređenim rezultatima (Paweska i sar., 1997; Arab, 1997; Paweska, 1993. i 1996). EVA se teško može klinički razlikovati od sličnih respiratornih i sistemskih bolesti. Prema OIE (2008), dijagnoza EAV zasniva se na izolaciji virusa, detekcije virusne nukleinske kiseline ili antigena, ili detekcije specifičnih antitela. Virusna izolacija se radi na kulturama ćelija zeca, konja ili majmuna. Identitet izolata EAV treba da se potvrdi pomoću RT-PCR testa ili imunocitohemijskom metodom. U dijagnostici se mogu koristiti i metode histoloških ispitivanja jer u ozbiljnim slučajevima postoji panvaskulitis koji je posebno izražen u malim arterijama. U slučajevima abortusa virusni antigeni mogu biti detektovani imunohistohemijskim metodama pregledom posteljice ili fetalnih tkiva. Od seroloških testova razvijeni su virus neutralizacioni test (VN), indirektna imunofluorescencija, agar gel imunodifuzija i ELISA test, a trenutno su najčešće u upotrebi VN test i ELISA (Timoney, 2002; OIE 2008). MATERIJAL I METODE Uzorci krvi uzimani su od sedam kobila, koje se nalaze na jednoj ergeli sa područja Zapadno-bačkog okruga. Sve kobile se drže slobodno u zajedničkom ispustu tokom dana, a tokom noći su u individualnim boksevima. Sva grla se koriste za pripust i van bilo kakvog oblika takmičenja su više od dve godine. Zajedno sa uzimanjem uzoraka krvi sprovedena je i anamnestička anketa od vlasnika i trenera ovih grla sa akcentom na reproduktivne poremećaje. Uzorci krvi su uzimani iz v. jugularis uz sve principe asepse i antisepse, a serološka analiza je vršena testom serum neutralizacije prema uputstvu OIE-a poglavlje 2.5.10. od 2008. godine. U ovom testu pozitivna su ona grla koja imaju titar antitela 1:4 ili veći. REZULTATI U tabeli 1 su prikazani rezultati analize krvi uz anamnestičke podatke. Prema rečima vlasnika sve kobile su imale problema sa koncepcijom. Važno je napomenuti da su grla sa negativnim nalazom pripuštana prvi put. 135
Tabela 1. Rezultati rada Tabela 1. Research results Broj konja Rasa Starost (god) Poreklo Vakcinacija Klinička slika Broj ždrebadi Titar At 1 Američki 13 Domaće Ne Uginuće tek 1 1:128 rođene ždrebadi, loša koncepcija 2 Lipicaner 12 Domaće Ne Uginuće tek 2 1:64 rođene ždrebadi, loša koncepcija, pobačaj (blizanci) 3 Američki 9 Domaće Ne Loša koncepcija 1 1:32 4 Američki 6 Domaće Ne - Prvi 1:2 5 Američki 14 Uvoz Ne Uginuće tek rođene ždrebadi (2x) 20 Domaće Ne Uginuće tek 6 Američki rođene ždrebadi 7 Lipicaner 7 Domaće Ne - Prvi pripust pripust 3 1:128 8 1:256 1:2 DISKUSIJA Iz tabele 1, se vidi da od 7 ispitivanih grla 5 ima pozitivan nalaz odnosno titar antitela veći od 1:4, što čini 71,43% pozitivnih životinja u ovom zapatu. Grla koja imaju pozitivan titar antitela su pripuštana više puta, sva grla su imala reproduktivnih problema, ali je samo kod jednog grla došlo do abortusa. Literaturno (Timoney i McCollum, 1993.) od svih navedenih problema samo se abortus može povezati sa ovim nalazima, ostali klinički simptomi se ne mogu sa sigurnošću povezati sa pozivnim nalazom antitela. Grla koja imaju negativan nalaz su bila pripuštana prvi put, iako se drže zajedno sa ostalim grlima nije došlo do horizontalnog prenosa virusa. ZAKLJUČAK Iz dobijenih rezultata može se zaključiti da u našim zapatima ima pozitivnih grla, jer postoji malo podataka o prevalenci ovog obolenja u našoj zemlji, kao i da je dominantan način prenosa virusa putem koitusa. Takođe, pozitivna grla ispoljavaju određene reproduktivne probleme koji se mogu ali nemoraju pripisati ovom virusu. 136
LITERATURA 1. Arab A. Equine serological survey 1995/1996. United Arab Emirates Ministry of Agriculture and Fisheries, 1997. 2. Cavanagh D. Nidovirales: a new order comprising Coronaviridae and Arteriviridae. Arch Virol 1997; 142: 629-633. 3. Crawford, T.B., Henson, J.B., 1973. Immunofluroescent, light-microscopic and immunologic studies of equine viral arteritis. In: Bryans, J.T., Gerber, H. (Eds.), Proceedings of the 3rd International Conference on Equine Infectious Diseases, Paris, 1973. Karger, Basel, pp. 282 302. 4. Estes, P.C., Cheville, N.F., 1970. The ultrastructure of vascular lesions in equine viral arteritis. Am. J. Pathol. 58, 235 25. 5. Doll ER, Bryans JT, McCollum WH, et al. Isolation of a filterable agent causing arteritis of horses and abortion by mares. Its differentiation from the equine abortion (influenza) virus. Cornell Vet 1957; 47: 3-40. 6. Glaser, A.L., Rottier, P.J.M., Horzinek, M.C., Colenbrander, B., 1996. Equine arteritis virus: a review of clinical features and management aspects. Vet.Q. 18, 95 99. 7. Golnik W. Viruses isolated from aborted foetuses and stillborn foals. 1992; 314. 8. Jones, T.C., Doll, E.R., Bryans, J.T., 1957. The lesions of equine viral arteritis. Cornell Vet. 47, 52 68. 9. Kobzik, L., 1999. The lung, in: Cotran, R.S., Kumar, V., Collins, T. (Eds.), Pathologic Basis of Disease, 6th ed, W.B. Saunders, Philadelphia, pp.697 755. 10. Kraal, G., Broug, E., Van Iwaarden, J.F., Persoons, J.H., 1997. The role of alveolar macrophages in pulmonary immune function, in: Lipscomb, M.F., Russell, S.W. (Eds.), Lung Macrophages and Dendritic Cells in Health and Disease, M. Dekker, New York, pp. 203 220. 11. MacLachlan, N.J., Balasuriya, U.B.R., Rossitto, P.V., Hullinger, P.J., Patton, J.F., Wilson, W.D., 1996. Fatal experimental equine arteritis virus infection of a pregnant mare: immunohistochemical staining of viral antigens. J. Vet. Diagn. Invest. 8, 367 374. 12. McCollum WH and Timoney PJ. The pathogenic qualities of the 1984 strain of equine arteritis virus. In: Proceedings of the Grayson Found Int Conf Thoroughbreed Breeders Org, 1984; 34-47. 13. McCollum, W.H., Timoney, P.J., 1999. Experimental observation on the virulence of isolates of equine arteritis virus, in: Wernery, U., Wade, J.F., Mumford, J.A., Kaaden, O.-R. (Eds.), Equine Infectious Diseases VIII, R & W Publications, Newmarket, pp. 558 559. 14. Moore, B.D., Balasuriya, U.B.R., Hedges, J.F., MacLachlan, N.J., 2002. Growth characteristics of a highly virulent, a moderately virulent, and an avirulent strain of equine arteritis virus in primary equine endothelial cells are predictive of their virulence to horses. Virology 298, 39 44. 15. Moore Brian D., Balasuriya Udeni B.R., Watson Johanna L., Bosio Catharine M., MacKay Robert J., and MacLachlana N. James: Virulent and avirulent strains of equine arteritis virus induce different quantities of TNF-_ and other 137
proinflammatory cytokines in alveolar and blood-derived equine macrophages, Virology 314 (2003) 662 670. 16. Murphy, F. A., Gibbs, E. P. J., Horzinek, M. C., Studdert, M. J., 1999, in: Murphy, F. A., Gibbs, E. P. J., Horzinek, M. C., Studdert, M. J. (Eds.), Veterinary Virology, 3rd ed., Academic Press, San Diego, pp. 509 515. 17. OIE Terrestrial Manual, Chapter 2. 5. 10., 2008. (www.oie.int) 18. Patton, J.F., Balasuriya, U.B.R., Hedges, J.F., Schweidler, T.M., Hullinger, P.J., MacLachlan, N.J., 1999. Phylogenetic characterization of a highly attenuated strain of equine arteritis virus from the semen of a persistently infected standardbred stallion. Arch. Virol. 144, 817 827. 19. Paweska JT and Barnard BJH. Serological evidence of equine arteritis virus in donkeys in South Africa. Onderstepoort J Vet Res 1993; 60: 155-158. 20. Paweska JT. Is the South African asinine strain of equine arteritis virus a threat to local horses? Tydskr S Afr Vet Ver 1996; 67: 102-103. 21. Paweska JT, Binns MM, Woods PSA, et al. A survey for antibodies to equine arteritis virus in donkeys, mules and zebra using virus neutralisation (VN) and enzyme linked immunosorbent assay (ELISA). Equine Vet J 1997; 29: 40-43. 22. Snijder EJ and Meulenberg JJM. The molecular biology of arteriviruses. J Gen Virol 1998; 79: 961-979. 23. Snijder, E.J., Meulenberg, J.J.M., 2001. Arteriviruses, in: Knipe, D.M., Howley, P.M. (Eds.), Fields Virology, 4th ed., Lippincott Williams & Wilkins, Philadelphia, pp. 1205 1220. 24. Timoney PJ, McCollum WH, Murphy TW, et al. The carrier state in equine arteritis virus infection in the stallion with specific emphasis on the venereal mode of virus transmission. J Reprod Fertility 1987; 35: 95-102. 25. Timoney PJ and McCollum WH. Equine viral arteritis. Vet Clin North Am Equine Pract 1993; 9: 295-309. 26. Valčić M.: Specijalna epizootiologija I, VKS, Beograd 2004. 138
FINDING OF ANTIBODIES AGAINST THE VIRAL ARTERITIS IN MARES IN THE BREEDING by Mihajlo Erdeljan, Ivana Davidov, Miodrag Radinović, Ivan Stančić, Mladen Iđuški SUMMARY Equine viral arteritis virus (EAV) is a respiratory, viral, contagious disease of equines and the caused by a virus of the genus Arterivirus (EVA). The disease is characterized by lesions in small vessels, especially arterioles. The disease usually runs as subclinical or acute. EAV infection can cause flu-like symptoms or respiratory symptoms in adult horses, abortion in pregnant mares, interstitial pneumonia in young foals, and persistent infection in stallions. Infection is possible only in equines and it is transmitted horizontally, either by aerosol or respiratory infection of susceptible horses or in natural or artificial insemination of mares with persistently infected stallions. Since serological tests have been developed serum neutralization test (SN), indirect immunofluorescence, agar gel immunodiffusion and ELISA test, and is currently the most commonly used are ELISA and SN test (Timoney, 2008; OIE 2008). In this study blood samples were collected from seven mares, which are used for mating. Serum neutralization test showed that there are 5 animals with a positive finding which is 71.43% of positive animals in the herd. Animals that have a positive antibody titers were repeatedly thought alike, all animals had reproductive problems but only one head came to abortion. Animals that have negative findings were first thought alike. For them, even though they stick together with other throats, there was no horizontal transmission of the virus. Positive animals exhibit some reproductive problems that can, but not exclusively, be attributed to this virus. Key words: viral arteritis, horses, SN test Primljeno: 25.09.2012. Prihvaćeno: 09.10.2012. 139