Implementacija inovativnog planiranja gazdovanja šumama uz poštovanje ekonomskih, ekoloških i društvenih aspekata u Srbiji Implementation of an innovative forest management planning considering economic, ecological and social aspects in Serbia Implementacija inovativnog planiranja gazdovanja šumama uz poštovanje ekonomskih, ekoloških i socijalnih aspekata u Srbiji (ProjektID W-SRB 15-01) Unapređenje procesa planiranja gazdovanja i monitoringa šuma: Uputstvo za izradu plana za nivo gazdinske jedinice sa novim elementima u procesu planiranja gazdovanja šumama Dr Milan Medarević & Dr Nenad Petrović Završna konferencija BMEL projekta 18-19 juli, Hotel Royal Spa, Banja Koviljača
Rezultati i aktivnosti 2 Rezultati Aktivnosti 1. Nova metodologija planiranja gazdovanja šumama koja je okrenuta konceptu prirodi bliskog gazdovanja. Razvijena unapredjena metodologija za planiranje gazdovanja šumama i monitoring Smernice/uputstva za planiranje gazdovanja šumama spremne za usvajanje i implementaciju Dve posebne osnove za gazdovanje šumama izabrane kao pilot područje projekta (po jedna GJ za Srbijašume i Vojvodinašume) 2. U pogledu planiranja gazdovanja šumama, unapređeni su tehnički kapaciteti direktno uključenih srpskih institucija. 3. Razvijaju se preporuke za implementaciju novog pristupa planiranja gazdovanja na državnom nivou. Studijsko putovanje u Nemačku uključujući obuku članova radne grupe obavljeno tokom maja 2016 godine Trening modul vezan za unapredjenu metodologiju u planiranju gazdovanja šumama Preporuke za implementaciju unapredjene metodologije Mogućnost za nastanak novih predloga projekata i partnerstva sa Nemačkim partnerima u saradnji sa ostalim projektima u sektoru šumarstva (DKTI, FAO i drugi) Tehnička konferencija sa ciljem prezentovanja rezultata projekta i preporuka
Proizvod 1: Radni proces pri izradi osnove za gazdovanje šumama (Uputstvo) Dir Koricnici PGŠ-tim IZŽS Jav 3 Okt Nov Jan Feb Mar Timeline UŠ-Inspekt - Maj RK 1: Izbor GJ-a RK: 3. Tender za PGŠ RK 4: Nab karata RK 8: Definisanje ciljeva gazdovanja RK 2: Priprema PGŠ projekta RK 4: Nabavka i priprema Osnovnih karata RK 5: Priprema podataka iz daljinske detekcije RK6: Radne karte i Interpret. snimaka RK7: Izdvajanje granica & identifikacija vlasništva Faza 1 RK 9: Opis sastojine Faza 1 (na stolu) -Okt -Okt -Okt -Okt Nov Feb RK 9: Opis sastojine & planiranje - Faza 2 Terenski rad RK7: Izdvajanje granica Faza 2 RK 9: Inventura (Odsek) RK 11: Procena i planiranje šumskih puteva- Faza 1 RK 11: Planiranje šums. puteva - Faza 2 RK 9: Šumsko uzgojno planiranje Faza 3 RK12: Završetak WS 12: Data analyses & FMP-report karata RK 13: Analiza podataka I PGŠ izvještaj RK 14: Usvajanje Učešće javnosti: Javnost & Zaštita prirode RK 15: Ažuriranje centr. PGŠ baze podataka (FIS)
Proizvod 4: Radni korak 7: Izrada baze podataka katastarskih parcela za nivo gazdinstva i direkcije preduzeća (Koncept) Radni Korak 7 :Izrada baze podataka katastarskih parcela za nivo gazdinstva i preduzeća Okt Nov Jan Timeline UŠ-Inspekt Dir RK 1: Izbor GJ-a RK: 3. Tender za PGŠ Koricnici PGŠ-tim RK 2: Priprema PGŠ projekta IZŽS Jav Dobiti ažurirano stanje vlasničke situacije Dobiti tačnu lokaciju, razgraničenje, označavanje granica GJ na karti i na terenu Feb Mar RK 4: Nab karata RK 4: Nabavka i priprema Osnovnih karata RK 5: Priprema podataka iz daljinske detekcije RK6: Radne karte i Interpret. snimaka RK7: Izdvajanje granica & identifikacija vlasništva Faza 1 Van planskog procesa (jednokratno investicionog karaktera kasnije samo ažuriranje: zadatak gazdinstva i direkcije javnih preduzeća) - Maj RK 8: Definisanje ciljeva gazdovanja RK 9: Opis sastojine Faza 1 (na stolu) -Okt -Okt -Okt -Okt Nov RK 9: Opis sastojine & planiranje - Faza 2 Terenski rad RK7: Izdvajanje granica Faza 2 RK 9: Inventura (Odsek) RK 11: Procena i planiranje šumskih puteva- Faza 1 RK 11: Planiranje šums. puteva - Faza 2 RK 9: Šumsko uzgojno planiranje Faza 3 RK12: Završetak WS 12: Data analyses & FMP-report karata Feb RK 13: Analiza podataka I PGŠ izvještaj RK 14: Usvajanje Učešće javnosti: Javnost & Zaštita prirode 7 RK 15: Ažuriranje centr. PGŠ baze podataka (FIS)
8
Proizvod 5 i 6:Definisanje ciljeva za konkretnu GJ (5) i postavljanje oglednih površina (6) (Uputstva) Radni Korak 8.1 :Definisanje ciljeva za konkretnu GJ Radni Korak 8.4: Postavljanje ogledno/demonstracionih površina Lista ciljeva za konkretnu GJ koja mogu se koristiti Helsinški Kriterijum održivog gazdovanja šumama. (Uputstvo) Okt Nov Jan Feb Mar Dir RK 1: Izbor GJ-a RK: 3. Tender za PGŠ RK 4: Nab karata Koricnici PGŠ-tim RK 2: Priprema PGŠ projekta RK 4: Nabavka i priprema Osnovnih karata RK 5: Priprema podataka iz daljinske detekcije RK6: Radne karte i Interpret. snimaka RK7: Izdvajanje granica & identifikacija vlasništva Faza 1 RK 9: Opis sastojine Faza 1 (na stolu) IZŽS Jav 9 Lista sastojina, gde će se postaviti ogledne površine Timeline UŠ-Inspekt - Maj RK 8: Definisanje ciljeva gazdovanja Postavljanje oglednih površina u tipičnim/dominantnim situacijama u cilju jasnijeg definisanja ciljeva za konkretnu GJ Deo šire nacionalne mreže istraživačkih tačaka/površina Da razjasne dileme pri promeni gazdinskih tretmana Mogu zameniti u znatnoj meri i bušenje stabala u cilju utvrđivanja prirasta Polaznu osnovu mogu činiti postojeće ogledne površine integrisane u celovit sistem -Okt -Okt -Okt -Okt Nov Feb RK 9: Opis sastojine & planiranje - Faza 2 Terenski rad RK7: Izdvajanje granica Faza 2 RK 9: Inventura (Odsek) RK 11: Procena i planiranje šumskih puteva- Faza 1 RK 11: Planiranje šums. puteva - Faza 2 RK 9: Šumsko uzgojno planiranje Faza 3 RK12: Završetak WS 12: Data analyses & FMP-report karata RK 13: Analiza podataka I PGŠ izvještaj RK 14: Usvajanje Učešće javnosti: Javnost & Zaštita prirode RK 15: Ažuriranje centr. PGŠ baze podataka (FIS)
Odeljenje 46 a Istočna Boranja (dozrevajuća sastojina bukve) 10
11
Proizvod 7: Prikupljanje podataka na terenu (Uputstvo za Inventuru) 12 Radni Korak 10.2 : Inventura (Uputstvo za premer) Radni Korak 10.4: Kontrola na terenu ( na 2-3% krugova) Okt Nov Jan Feb Mar Timeline UŠ-Inspekt Dir RK 1: Izbor GJ-a RK: 3. Tender za PGŠ RK 4: Nab karata Koricnici PGŠ-tim RK 2: Priprema PGŠ projekta RK 4: Nabavka i priprema Osnovnih karata RK 5: Priprema podataka iz daljinske detekcije IZŽS Jav Definisanje grupe gazdinskih klasa/gazdinski tip RK6: Radne karte i Interpret. snimaka RK7: Izdvajanje granica & identifikacija vlasništva Faza 1 Permanentni krugovi RK 9: Opis sastojine Faza 1 (na stolu) Probna doznaka Uzgojne grupe na nivou kruga - Maj -Okt -Okt -Okt -Okt Nov RK 8: Definisanje ciljeva gazdovanja RK 9: Opis sastojine & planiranje - Faza 2 Terenski rad RK7: Izdvajanje granica Faza 2 RK 9: Inventura (Odsek) RK 11: Procena i planiranje šumskih puteva- Faza 1 RK 11: Planiranje šums. puteva - Faza 2 RK 9: Šumsko uzgojno planiranje Faza 3 RK12: Završetak WS 12: Data analyses & FMP-report karata Feb RK 13: Analiza podataka I PGŠ izvještaj RK 14: Usvajanje Učešće javnosti: Javnost & Zaštita prirode RK 15: Ažuriranje centr. PGŠ baze podataka (FIS)
14 Permanentan krug Običan krug Detaljan krug
Novi Elementi ID/ ŠIFRA Uzgojna Grupa 1 Treatment Phases 1 2 3 4 Podmladak, visina i prečnik dominantnih stabala [H: 0-3] m; DBH < 5 cm] Rani mladik, visina i prečnik dominantnih stabala [H: 3-12 m; DBH 3 20 cm] Kasni mladik, visina i prečnik dominantnih stabala 2 [H: 12-17 m; DBH 15 25 cm] Srednjedobna sastojina, visina i prečnik dominantnih stabala[h: 17-25; DBH 20 35 cm] Podmladak [H: 0-3] m; DBH < 5 cm] Rani mladik [H: 3-12 (15) m; DBH 3 20 cm] Kasni mladik [H: 12-17 m; DBH 15 25 cm] Srednjedobna [H: 17-25; DBH 20 35 cm] 5 Dozrevajuća (odrasla) sastojina, visina i prečnik dominantnih stabala [H > 25 m; DBH 35-60] Dozrevajuća [H > 25 m; DBH > 35-60] 6 7 Zrela sastojina u fazi obnavljanja, visina i prečnik dominantnih stabala[h > 30 m, DBH cm >= 60 u zavisnosti od ciljnog prečnika] Prebirna sastojina, grupimično prebirna sastojina i druge raznodobne sastojine sa višespratnom vertikalnom strukturom Zrela - obnavljanje [H > 30 m, DBH >= 60 u zavisnosti od ciljnog prečnika] Prebirna sastojina, grupimično prebirna sastojina i druge raznodobne sastojine sa višespratnom vertikalnom strukturom
Osnovni principi koncepta stabala budućnosti: Primer bukva Početak intervencije (proreda) Kada je željena dužina debla čistog od grana dostignuta (8-10m; Ho= 17-20m) Izaberi stabla budućnosti Ukloni sve konkurente Ostavi ostali deo sastojine Izvor: U. Kohnle FVA Freiburg
Implementacija inovativnog planiranja gazdovanja šumama uz poštovanje ekonomskih, ekoloških i društvenih aspekata u Srbiji Implementation of an innovative forest management planning considering economic, ecological and social aspects in Serbia Koncept stabala budućnosti Čiste sastojine: Broj stabla budućnosti Izvor: U. Kohnle FVA Freiburg CP N SB Dist. [cm] [N/ha] [m] Smrča 45 350 5,5 50 280 6,0 60 200 7,0 70 140 8,5 80 110 9,5 Bukva 50 125 9,0 60 80 11,0 70 65 12,5 80 50 14,0 90 40 16,0
20
21
22
Stablo budućnosti 23
Permanentni krug 24
Proizvod 9: Radni korak 9: Kalkulacija etata na nivou odseka i GGK-a (Uputstvo) Radni Korak 9.1: Opis sastojine (kancelarijski deo) Upotreba avio i satelitskih snimaka mnogo intezivnije u pripremi karata i terenskih radova Radni Korak 9.4 : Kalkulacija etata na nivou odseka uz pomoć nekoliko indikatora Radni Korak 9.6 kalkulacija etata na nivou GGK (viši nivo) Indikatori za kalkulaciju etata: Procenat prirasta Stabla budućnosti Probna doznaka Okt Nov Jan Feb Mar UŠ-Inspekt - Maj -Okt -Okt -Okt -Okt Nov Feb Timeline Dir RK 1: Izbor GJ-a RK: 3. Tender za PGŠ RK 4: Nab karata Koricnici RK 8: Definisanje ciljeva gazdovanja PGŠ-tim RK 2: Priprema PGŠ projekta RK 4: Nabavka i priprema Osnovnih karata RK 5: Priprema podataka iz daljinske detekcije RK6: Radne karte i Interpret. snimaka RK7: Izdvajanje granica & identifikacija vlasništva Faza 1 RK 9: Opis sastojine Faza 1 (na stolu) RK 9: Opis sastojine & planiranje - Faza 2 Terenski rad RK7: Izdvajanje granica Faza 2 RK 9: Inventura (Odsek) RK 11: Procena i planiranje šumskih puteva- Faza 1 RK 11: Planiranje šums. puteva - Faza 2 RK 9: Šumsko uzgojno planiranje Faza 3 RK12: Završetak WS 12: Data analyses & FMP-report karata RK 13: Analiza podataka I PGŠ izvještaj RK 14: Usvajanje Učešće javnosti: Javnost & Zaštita prirode IZŽS Jav 26 RK 15: Ažuriranje centr. PGŠ baze podataka (FIS)
27
28
Proizvod 9: Radni korak 9: Kalkulacija etata na nivou odseka i GGK-a (Uputstvo) Radni Korak 9.1: Opis sastojine (kancelarijski deo) Upotreba avio i satelitskih snimaka mnogo intezivnije u pripremi karata i terenskih radova Radni Korak 9.4 : Kalkulacija etata na nivou odseka uz pomoć nekoliko indikatora Radni Korak 9.6 kalkulacija etata na nivou GGK (viši nivo) Indikatori za kalkulaciju etata: Procenat prirasta Stabla budućnosti Probna doznaka Okt Nov Jan Feb Mar UŠ-Inspekt - Maj -Okt -Okt -Okt -Okt Nov Feb Timeline Dir RK 1: Izbor GJ-a RK: 3. Tender za PGŠ RK 4: Nab karata Koricnici RK 8: Definisanje ciljeva gazdovanja PGŠ-tim RK 2: Priprema PGŠ projekta RK 4: Nabavka i priprema Osnovnih karata RK 5: Priprema podataka iz daljinske detekcije RK6: Radne karte i Interpret. snimaka RK7: Izdvajanje granica & identifikacija vlasništva Faza 1 RK 9: Opis sastojine Faza 1 (na stolu) RK 9: Opis sastojine & planiranje - Faza 2 Terenski rad RK7: Izdvajanje granica Faza 2 RK 9: Inventura (Odsek) RK 11: Procena i planiranje šumskih puteva- Faza 1 RK 11: Planiranje šums. puteva - Faza 2 RK 9: Šumsko uzgojno planiranje Faza 3 RK12: Završetak WS 12: Data analyses & FMP-report karata RK 13: Analiza podataka I PGŠ izvještaj RK 14: Usvajanje Učešće javnosti: Javnost & Zaštita prirode IZŽS Jav 29 RK 15: Ažuriranje centr. PGŠ baze podataka (FIS)
Osnova softver: Prilagođene izlazne tabele nivo sastojine 31 Osnovni taksacioni podaci za nivo sastojine Staros t Vrsta drveca Smesa Vrste Ds Hs Do Ho N ha N V ha V Gha G Iv ha Iv Seca m3/ha Bukva 1,0 29,5 22,6 55,9 30,2 237,5 6564,5 284,1 7853,2 21,1 582,5 5,2 142,7 49,3 1363,8 Krupnolisna lipa 13,6 12,2 19,5 16,5 6,8 187,6 0,1 3,2 0,2 4,8 Planinski brest 32,5 25,2 0,4 9,9 0,3 9,2 0,0 0,8 0,1 1,5 Trešnja 15,0 0,7 19,7 0,0 0,4 0,0 0,5 svega 1,0 22,6 15,0 18,9 11,7 245,4 6781,7 284,5 7862,4 21,2 586,9 5,2 142,7 49,6 1370,6 Seca m3 Doznaceno stablo m3/ha Srednjedobna sastojina Dozrevajuca sastojina Zrela Ukupno Potencijalno Stablo Buducnosti 3,8 34,1 5,0 42,9 Konkurent stablima buducnosti 2,7 26,8 3,0 32,4 Indiferentno, bez uticaja stablo 14,3 90,0 14,6 118,9 Hitno za secu, vrlo lošeg kvaliteta 1,9 9,5 4,4 15,9 Zrelo, seca obnavljanja 7,8 29,2 37,4 74,4 Ukupno 30,5 189,5 64,4 284,5 Uzgojna grupa (nivo uzorka) Uzgojna grupa (nivo uzorka) Broj kruga Procenat Srednjedobna sastojina 5,0 17,9 Dozrevajuca sastojina 18,0 64,3 Zrela - seča obnavljanja 5,0 17,9 svega 100,0
Osnova softver: Prilagođene izlazne tabele za nivo GGK 32 Pregled po GGK Visoke raznodobne šume bukve P ukupno P % V V/ha Iv Iv ha Plan seca po 1 ha/10 % V % Iv 0, 27,24 1 10.534,10 386,7 150,3 5,5 194,1 7,1 1,8 12,9 4, Srednjedobna sastojina 258,43 9,7 76.861,70 297,4 1.479,10 5,7 12.270,30 47,5 16,0 83,3 5, Dozrevajuca sastojina 1.608,32 60,5 609.703,40 379,1 10.621,50 6,6 101.413,50 63,1 16,6 95,6 6, Zrela - seča obnavljanja 766,15 28,8 328.287,00 428,5 5.484,20 7,2 74.204,90 96,9 22,6 134,6 ukupno 2.660,14 100 1.025.386,00 385,5 17.735,10 6,7 188.082,80 70,7 18,3 105,5 Ukupno iznad 60 cm 345 000m3
Proizvod 11: Radni korak 11 Inventura, evaluacija i planiranje šumskih saobraćajnica (Uputstvo) Radni Korak 11.1 do 11.6: Šumske saobraćajnice (Uputstvo za inventuru, evaluaciju i planiranje šumskih saobraćajnica) Izrada prostorne baze podataka putne infrastrukture kao poseban modul unutar ŠIS Prikupljanje podataka o dužini i kategoriji postojeće mreže puteva i vlaka Okt Nov Jan Feb Mar UŠ-Inspekt - Maj Timeline Dir RK 1: Izbor GJ-a RK: 3. Tender za PGŠ RK 4: Nab karata Koricnici RK 8: Definisanje ciljeva gazdovanja PGŠ-tim RK 2: Priprema PGŠ projekta RK 4: Nabavka i priprema Osnovnih karata RK 5: Priprema podataka iz daljinske detekcije RK6: Radne karte i Interpret. snimaka RK7: Izdvajanje granica & identifikacija vlasništva Faza 1 RK 9: Opis sastojine Faza 1 (na stolu) IZŽS Jav 33 Evaluacija statusa putne mreže za svaku kategoriju (putevi i vlake) Planiranje mreže novih putnih pravaca i vlaka -Okt -Okt -Okt -Okt Nov Feb RK 9: Opis sastojine & planiranje - Faza 2 Terenski rad RK7: Izdvajanje granica Faza 2 RK 9: Inventura (Odsek) RK 11: Procena i planiranje šumskih puteva- Faza 1 RK 11: Planiranje šums. puteva - Faza 2 RK 9: Šumsko uzgojno planiranje Faza 3 RK12: Završetak WS 12: Data analyses & FMP-report karata RK 13: Analiza podataka I PGŠ izvještaj RK 14: Usvajanje Učešće javnosti: Javnost & Zaštita prirode RK 15: Ažuriranje centr. PGŠ baze podataka (FIS)
Proizvod 14: OSNOVE za GJ Istočna Boranja i GJ Rađenovci Novi 36
37
Hvala na pažnji 38
39
Nacrt Poboljšana metodologija PGŠ 77 Maj 2016: Diskusija i zaključak Lista Mera za poboljšanje Prema poljima za poboljšanje P1. Poboljšanje za vreme projekta Testirano u pilot područjima P2. "Sporedni projekti Poboljšanje za vreme projekta kroz paralelne doprinose projekta Testiranje bi trebalo da bude u pilot područjima P3. Naredni projekti" Poboljšanje nakon završetka projekta novi projekat Neće se testirati u pilot područjima
Odlazak na teren u Nemačku 80
Hvala na pažnji 86
89