POLJOPRIVREDNO ZEMLJIŠTE OPŠTINE BOLJEVAC Author: Slađan Đimiš Email: privreda@opstinaboljevac.rs LANDNET 2014, 23 rd - 25 th June, Belgrade Boljevac U Istočnoj Srbiji, u dolini Crnog Timoka u Timočkoj krajini, između planinskih venaca Kučajskih planina, Samanjca, Rtnja, Tumbe, Slemena i Tupižnice prostire se planinska, nedovoljno razvijena, izrazito retko naseljena Opština Boljevac. Okružena je opštinama Sokobanja, Ražanj, Paraćin, Despotovac, Bor, Zaječar i Knjaževac. 1
OPŠTINA BOLJEVAC Ukupna površina opštine Boljevac je 827 km 2. Od 827 km2, pod šumama je 50%, poljoprivredno zemljište čini 47% i ostalo je 3%. Nadmorska visina Opštine Boljevac se kreće od 260 do 1.600 metara. Klima je uglavnom kontinentalna, sa toplim letima i oštrim i dugim zimama. Po poslednjem popisu iz 2011.godine ukupan broj stanovnika je 12.865, Prosečna gustina naseljenosti znatno je ispod kritične granice sa 15 stanovnika na km 2 što Boljevac svrstava u retko naseljene opštine Opština Boljevac ima 19 naseljenih mesta i 24 mesnih zajednica. STANOVNIŠTVO PREMA NACIONALNOJ PRIPADNOSTI Регион Област Укупно Град Total општина Српски Serbian Влашки Албански Босански Бугарски Мађарски Vlach Albanian Bosnian Bulgarian Hungarian language Македонски Немачки Macedonian German Ромски Roma language Румунски Руски Romanian Russian Остали Нису се Хрватски језици изјаснили Croatian Other Did not langu-ages declare Непознат о Unknown Бољевац 12994 9371 3 16 7 3003 3 11 3 113 102 1 1 12 225 123 Popis 2011 2
r.br. Struktura poljoprivrednog zemljišta i broj stanovnika Katastarska opština Obradivio polj zemljište pašnjaci Ostalo zemljište polj. zemljište Broj stanovnika 1991 2002 2011 Napušt. zemlj. u % 1 БАЧЕВИЦА 1134,2859 104,4517 32,0001 1270,7377 511 408 345 15 2 БОГОВИНА 1844,2699 590,2278 12,1782 2446,6759 1575 1.269 1.149 10 3 ДОБРО ПОЉЕ 1191,4027 340,1445 69,7791 1601,3263 556 415 306 20 4 ДОБРУЈЕВАЦ 1268,2150 319,4367 51,9658 1639,6175 351 233 158 20 5 ИЛИНО 848,4916 177,5708 30,1694 1056,2318 178 121 101 25 6 ЈАБЛАНИЦА 1347,9351 669,8659 2,2623 2020,0633 528 429 310 10 7 КРИВИ ВИР 2942,4719 706,7999 27,6860 3676,9578 798 547 330 20 8 ЛУКОВО 1211,2469 247,8581 16,5369 1475,6419 790 709 567 15 9 МАЛИ ИЗВОР 1380,8499 589,8842 4,3009 1975,0350 675 564 451 20 10 МИРОВО 755,4234 295,8291 97,8548 1149,1073 286 183 140 20 11 ОСНИЋ 2109,3577 210,8949 3,6876 2323,9402 1573 1.337 1.061 15 12 ПОДГОРАЦ (1.) 2550,8784 776,7790 55,0718 3382,7292 2449 13 ПОДГОРАЦ (2.) 2922,5320 302,9260 32,4344 3257,8924 2449 2.212 1.899 5 14 РУЈИШТЕ 1180,8848 782,0152 10,5906 1973,4906 599 468 328 15 15 САВИНАЦ 432,3782 127,7248 2,7828 562,8858 452 366 287 10 16 СУМРАКОВАЦ 1600,1249 92,1263 21,9176 1714,1688 802 641 490 10 17 ВАЛАКОЊЕ 3055,3338 349,2450 53,5965 3458,1753 1376 1.376 1.104 5 18 ВРБОВАЦ 1283,4404 116,2773 12,4271 1412,1448 236 189 118 30 19 БОЉЕВАЦ 752,6311 111,5007 10,7104 874,8422 3784 4.085 3.610 10 18.282 15.735 12.865 Sa smanjenjem broja stanovnika, povećava se procenat napuštenog zemljišta POLJOPRIVREDNO ZEMLJIŠTE Poljoprivredno zemljište obuhvаtа 46,8% teritorije opštine Boljevаc (38. 731,26 hа) i predstаvljа znаčаjаn i obimаn prirodni resurs. Osnovnа kаrаkteristikа je relаtivno dobаr kvаlitet i povoljnа strukturа. Nаjveći deo poljoprivredne površine je pod orаnicаmа i bаštаmа 46,7%, livаde obuhvаtаju 28,6%, pаšnjаci 20,2%, nа 3,2% se prostiru voćnjаci, dok svegа 1,3% površine zаuzimаju vinogrаdi. 3
Godina popisa Poljoprivredno zemljište kаo resurs je od prvorаzrednog znаčаjа zа opštinu, а njegov rаzvojni znаčаj zаvisiće, pre svegа, od rаzvojа stočаrske proizvodnje, izgrаdnje objekаtа zа prerаdu poljoprivrednih proizvodа, promene strukture proizvodnje (povećаnje površinа pod voćаrskim i povrtаrskim kulturаmа, lekovitim biljem i dr.), primene аgrotehničkih merа, ukrupnjavanja poseda i povećаnje površinа pod sistemimа zа nаvodnjаvаnje. STOČNI FOND OPŠTINE BOLJEVАC Goveda / Cattle Svinje/ Pigs Ovce / Sheep Koze Goats Stoka na ispaši / Livestock grazing od toga: krave of which: cows Od toga krmače of which: sows Od toga: ovce za priplod of which: breeding ewes goveda cattle ovce sheep koze goats 2012 5 551 3 659 8 875 11045 9 012 1 151 2 281 252 2 527 408 - od 2012 godine se ne smanjuje stočni fond - sve veći broj mladih osoba opredeljuje se za stočarsku proizvodnju 4
STRATEGIJA RAZVOJA POLJOPRIVREDE OPŠTINE BOLJEVAC Realizacijom projekta prekogranične saradnje sa Bugarskom pod nazivom Prvi korak do poljoprivrede koja poštuje prirodu izrađena je Strategija razvoja poljoprivrede opštine Boljevac. Pravci razvoja poljoprivrede opštine Boljevac čine: 5 segmenta 1. Razvoj stočarske proizvodnje 2. Uvođenje novih vrednosti u poljoprivrednoj proizvodnji diverzifikacija poljoprivredne proizvodnje, 3. Jačanje kapaciteta poljoprivrednih proizvođača kroz jačanje udruženja i edukativna predavanja od strane stručnih savetodavnih službi, 4. Pružanje finansijske pomoći proizvođačima preko Fonda za razvoj poljoprivrede opštine Boljevac u primeni novih tehnologija u proizvodnji 5. Ukrupnjavanje poljoprivrednog zemljišta ( komasacija, razvijanje tržišta poljoprivrednog zemljišta) i borba protiv napuštenog zemljišta ZAŠTO NAPUŠTENO ZEMLJIŠTE? Napušteno zemljište nastaje usled: - Smanjenja stanovništva (migracije i negativna stopa prirodnog priraštaja) - Velikog broja staračkih domaćinstava - Otežanih uslova proizvodnje - Niskih prinosa - Neregulisanog tržišta - Nerazvijene infrastrukture i neadekvatnih javnih usluga - Političkih i ekonomskih prilika - Nepostojanje prerađivačkih kapaciteta i drugih pravnih lica u ruralnim sredinama 5
r.br. Katastarska opština polj. zemljište Broj stanovnika 1991 2002 2011 Broj stanovnika preko 60 godina Napušt. zemlj. u % 1 БАЧЕВИЦА 1270,7377 511 408 344 141 15 2 БОГОВИНА 2446,6759 1575 1.269 1.151 350 10 3 ДОБРО ПОЉЕ 1601,3263 556 415 305 143 20 4 ДОБРУЈЕВАЦ 1639,6175 351 233 158 77 20 5 ИЛИНО 1056,2318 178 121 105 48 25 6 ЈАБЛАНИЦА 2020,0633 528 429 315 143 10 7 КРИВИ ВИР 3676,9578 798 547 335 183 20 8 ЛУКОВО 1475,6419 790 709 584 298 15 9 МАЛИ ИЗВОР 1975,0350 675 564 455 164 20 10 МИРОВО 1149,1073 286 183 141 67 20 11 ОСНИЋ 2323,9402 1573 1.337 1,125 400 15 12 ПОДГОРАЦ (1.) 3382,7292 13 ПОДГОРАЦ (2.) 3257,8924 STAROSNA STRUKTURA STANOVNIŠTVA 2449 2.212 1.913 592 5 14 РУЈИШТЕ 1973,4906 599 468 335 171 15 15 САВИНАЦ 562,8858 452 366 288 128 10 16 СУМРАКОВАЦ 1714,1688 802 641 494 163 10 17 ВАЛАКОЊЕ 3458,1753 1376 1.376 1.095 389 5 18 ВРБОВАЦ 1412,1448 236 189 121 50 30 19 БОЉЕВАЦ 874,8422 3784 4.085 3.610 1078 10 17519 15552 12874 4585 UKRUPNJAVANJE POLJOPRIVREDNOG ZEMLJIŠTA - KOMASACIJA Površina pоlјоprivrеdnоg zеmlјišta opštine Boljevac оd 38.731,26 hа imа оkо 127.154 kаstаrskih pаrcеlа i оkо 23.309 pоsеdоvnih listа štо је višе оd brоја stаnоvnikа u оpštini. Prosečna površina parcela je 0,3046 ha Prosečna površina po posedovnoj listi je 1,6616 ha Ukrupnjavanje poljoprivrednog zemljišta (komasacija) je jedan od najvažnijih uslova za razvoj poljoprivrede : - Borba protiv napuštenog zemljišta, - Primena agrotehničkih mera, - Uvođenje novih tehnologija u proizvodnji i - Stvaranje veće vrednosti u poljoprivrednoj proizvodnji, - Rešavanje imovinsko pravnih odnosa 6
Vizija razvoja poljoprivrede opštine Boljevac Udruženi poljoprivredni proizvođači, uz direktnu podršku lokalnih i savetodavnih službi, proizvode standardizovane, prepoznatljive lokalne proizvode visokog kvaliteta i plasiraju ih na domaće i inostrano tržište. Poljoprivredna proizvodnja se odvija poštujući raspoložive prirodne resurse i doprinosi unapređenju ruralnog razvoja i turističke ponude opštine Boljevac. Neposredna podrška Ministarstva poljoprivrede i organizacija/institucija EU ruralnom razvoju opštine. The vision of agricultural development of Boljevac Joint agricultural producer, with direct support of local and advisory services, produce a standardized, recognizable local products of high quality and place them on the domestic and foreign markets. The agricultural production is carried out while respecting available natural recourses and contributing to the improvement of rural development and tourism offer of Boljevac. Direct support to rural development of the municipality is provided by The Ministry of agriculture and organizations / institution of EU. 7