Radni-46.qxp

Транскрипт

1 Ti idi pravim putem, kao što ti je naređeno, i nek tako postupe i vjernici koji su uz tebe, i obijesni ne budite, jer On dobro vidi ono što radite Kur an Podgorica godina VII broj 46 decembar viti VII numri 46 dhjetor Poslanikov oproštajni hadždž Lebbejke'llahumme lebbejk! Lebbejke la šerike leke lebbejk! Inne'lhamde ve'nni'mete leke ve'lmulk! La šerike lek! "Odazivam Ti se Bože, odazivam! Odazivam Ti se, Ti nemaš druga, odazivam! Tebi je hvala i tvoja je blagodat i vlast! Ti druga nemaš!" Mubarek usta Muhammeda, a.s., izgovarala su ove riječi, pred više od sto hiljada okupljenih muslimana. Riječi koje se od tada izgovaraju bez prestanka i izgovaraće se do Sudnjega dana. Ovaj početak se desio desete godine po Hidžri... Str. 3,4 Kurban "Ko bude u mogućnosti da zakolje kurban, a to ne uradi neka se ne približava našem džematu." Str. 6,7 REPORTAŽA Putopis iz Irana Isfahan je pola svijeta Isfahan je grandiozno zdanje ljepote koja se ne poredi, koju ne možete opisati, koja se opire komparacijama. Jedinstvena ljepota, usamljena u svojoj dovršenosti i mirnoći. Str.8,9 Održana sjednica Mešihata Radovi na medresi teku planiranom dinamikom Str. Obnovljena Husein-pašina džamija Str. 2 Si shërohen sëmundjet e zemrës?faqe 10 Bajram mubarek! 2 DODATAK Spisak hadžija iz Crne Gore

2 ELIF gazetë islame DRUGA STRANA decembar Održana sjednica Mešihata Radovi na medresi teku planiranom dinamikom Podgorica, 17. novembar - Na redovnoj sjednici Mešihata, održanoj 17. novembra, analiziran je rad odbora u toku mjeseca ramazana. Prema izvještajima članova Mešihata, konstatovano je da su se aktivnosti glavnih imama, imama, predsjednika odbora i drugih aktivista, u odnosu na prethodnu godinu, odvijale organizovanije, što ukazuje na veće prisustvo džematlija u džamijama. Pri tome treba istaći uspješne vjerske programe koji su se organizovali u svim džamijama tokom mubarek ramazana, s posebnim programima, za 17 i 27 noć ramazana. Posebno je zadovoljstvo ovog ramazana džematima na terenu pruženo od dvojice hafiza iz Kaira koji su, u pratnji reisa Fejzića, muftije Đokovića, sekretara Bajra Agovića i službenika, Omera Kajoševića, obišli sve odbore, klanjali teravije i završetkom namaza učili Kur'ani-kerim. U Rožajama, Bijelom Polju, Ulcinju, Podgorici i Tuzima posjetili su više džemata. U svim mjestima džamije su bile pune. Tako je bilo i u Baru, Ostrosu, Petnjici, Dinoši, Pljevljima, Plavu, Gusinju, Beranama, Tivtu i Sjedište Mešihata Nikšiću. Glavni imami su na svojim područjima dali puni doprinos u organizaciji rada vjerske aktivnosti. Završnica mubarek dana ramazani-šerifa je uslijedila u Baru, Rožajama, Podgorici i Tuzima. Džamije sve više postaju male da prime sve zainteresovane, pa se svečanosti organizuju u Domovima kulture. U prepunoj sali Doma kulture u Baru, organizovano je veče Kur-ana, ilahija i kasida. U programu su učestvovali hafizi iz Irana i Egipta, sa horom ilahija i kasida iz Dubrovnika, a u sali Doma u Podgorici sa horom ilahija i kasida iz Zagreba. Ova poznata grupa hafiza je izvela isti program i u džamiji u Tuzima, koja je bila mala da primi sve zainteresovane. Slične svečanosti organizovane su i u domovima kulture u Rožajama, Bijelom Polju, Plavu i Ulcinju. Zajednička je konstatacija da Hadžije iz Crne Gore U organizaciji agencije MËR- GIMI AIR iz Tirane, posredstvom Mešihata IZ CG ove godine na obavljanje pete islamske dužnosti - hadža, odlaze 64 osobe. Prvi put, ove godine na ovu relaciju su se odlučili vjernici sa svih krajeva Crne Gore, od Rožaja i Pljevalja do Bara i Ulcinja. Najveći broj hadžija u ovoj grupi je sa područja opštine Ulcinj - 33, zatim 18 iz opštine Podgorica (Tuzi, Dinoša, Milješ, Vladne), 7 iz Bara, 5 iz Rožaja i 1 iz Pljevalja. 37 su muškarci a 27 žene. Za sebe, hadž obavljaju 43 lica, a 21 su bedeli. Među bedele su 12 imama, među kojima i reis i muftija. Što se tiče starosne dobi, najveći broj hadžija čine oni između godina, njih 23. Zatim oni između godina, njih 15, pa oni od njih 12, itd. Najmlađi ima 30, a najstariji hadžija 85 godina. Pri svakom Odboru IZ iz kojeg su hadžije, prije polaska proučiće se ikrar-hadžijska dova, a polazak hadžija predviđen je za četvrtak, , godine u prijepodnevnim satima. Hadžije će krenuti autobusom iz Tuzi, ispred džamije, pa će usput preuzeti hadžije iz Bara i Ulcinja, pa preko graničnog prelaza Sukobin do aerodroma u Tirani. Po redu voženje, čarter let na relaciji Tirana-Džida predviđen je za 16:55, a predviđeni dolazak u Džidu je oko 23:00 po saudijskom vremenu. Povratak hadžija planiran je za Svim hadžijama želimo hairli put i da im dragi Allah ukabuli hadž i njihove dove za sebe i za sve muslimane. Suad Ukoshata je ramazani-šerif protekao mnogo organizovanije od ranijih godina, da je bilo više zijareta, vjerskih programa, svečanosti... Treba naglasiti vrlo uspješne posjete džematima dvojice hafiza iz Kaira, kao i hafiza iz Irana i Turske, i druge posjete iz islamskih zajednica iz okruženja. Sve je to uticalo na brojno prisustvo džematlija u našim džamijama, zaključeno je na sjednici Mešihata. Završetkom ovog dijela sjednice, reis Rifat ef. Fejzić je upoznao prisutne o nastavku radova na medresi. On je sa zadovoljstvom konstatovao da se radovi na medresi odvijaju prema planiranoj dinamici. Radovi treba da se završe do kraja mjeseca godine. U toku je prikupljanje dokumentacije kod nadležnih državnih organa, saglasnosti i odobrenja, mada se dosta od toga odrađeno. Takođe se radi koordinirano sa islamskim zajednicama u okruženju oko nastavnog plana i programa koji će se prilagoditi postojećim medresama islamskih zajednica u susjedstvu. Na sjednici je donešeno i nekoliko odluka: Odluka o raspisivanju izbora za izbor članova odbora i Sabora; Odluka o broju članova odbora; Odluka o broju članova Sabora; Odluka o izboru Glavne izborne komisije i izborna pravila. U vezi s tim zakazani su i termini održavanja izbora: Izbor džematskih odbora i predstavnika džemata u izbornoj skupštini za izbor članova odbora Islamske zajednice održaće se dana 30. novembra godine, (petak), u džamijama u kojima su postavljeni imami; Izbor za članove Odbora Islamske zajednice održaće se 2. decembra, godine, (nedjelja) u svim izbornim jedinicama, u sjedištima odbora Islamske zajednice, sa početkom u 10. sati; Izbori za članove Sabora Islamske zajednice održaće se 8. decembra godine (subota) u svim odborima, odnosno izbornim jedinicama sa početkom u 10. sati. Zaključeno je da se odluke na vrijeme dostave Odborima Islamskih zajednica, kako bi se isti sproveli u terminu, a prije odlaska na Hadždž. (O toku izbora u sljedećem broju Elifa). Bajro Agović Obnovljena Husein-pašina džamija u Pljevljima U Pljevljima je, 14. decembra, na svečan način predana na upotrebu Husein-pašina džamija čija je restauracija trajala više od pet godina. Svečanosti su prisustvovale brojne visoke političke, državne i vjerske ličnosti Crne Gore. Svečanosti je prisustvovao i reisu-l-ulema IZ u BiH, dr Mustafa Cerić. Nakon pozdravnih riječi predsjednika Odbora IZ Pljevlja, Bahrije Brahića te obraćanja ministra Jusufa Kalamperovića i izaslanika reisa Crne Gore, Rifata Fejzića, skupu se obratio i reisu-l-ulema IZ u BiH dr Mustafa Cerić. On je čestitao kako Pljevljacima, tako i svima onima koji su učinili da se Husein-pašina džamija u Pljevljivama dovede u onaj vid postojanja tako da je, kako je rekao, trenutno najljepša džamija na Balkanu dok se ne obnovi Ferhadija u Banja Luci. Svečanost u Pljevljima označila je predaju džamije na upotrebu, a otvorenje će biti po dovršenju ograde oko džamije, uređenja mezarja i još nekih radova čiji se završetak očekuje na proljeće godine. (MINA) Izdavač: Mešihat Islamske zajednice u Republici Crnoj Gori Glavni i odgovorni urednik: Muharem DEMIROVIĆ Redakcijski kolegijum urednici: Jusuf Đoković, Bajro Agović, Omer Kajoshaj, Džemo Redžematović Stručni konsultant: Idris Demirović Lektori: Zuvdija Hodžić, Brunilda Brasha "ELIF" izlazi na bosanskom i albanskom jeziku Adresa: "Elif", Gojka Radonjića 42, P.Fah 54, Podgorica Tel/fax: , fax: redakcijaelif@cg.yu Uplata: Žiro račun za Crnu Goru Mešihat Islamske zajednice, za inostranstvo: Field 56A: COBADEFF Commerzbank AG Frankfurt, Field 57A: / EUR PDBPYU2P Podgorička banka ad Podgorica, Field 59: / MESIHAT ISLAMSKE ZAJEDNICE CRNE GORE PODGORICA SERBIA AND MONTENEGRO; sa naznakom "Za Elif" Uvjerenjem Ministarstva Kulture br /2, «Elif» je oslobođen plaćanja poreza na dodatnu vrijednost Štampa: NJP "Pobjeda" Rukopisi i fotografije se ne vraćaju ( )

3 3 HADžDž decembar gazetë islame ELIF Poslanikov oproštajni hadždž Lebbejke'llahumme lebbejk! Lebbejke la šerike leke lebbejk! Inne'lhamde ve'nni'mete leke ve'lmulk! La šerike lek! "Odazivam Ti se Bože, odazivam! Odazivam Ti se, Ti nemaš druga, odazivam! Tebi je hvala i tvoja je blagodat i vlast! Ti druga nemaš!" Kaba Mubarek usta Muhammeda, a.s., izgovarala su ove riječi, pred više od sto hiljada okupljenih muslimana. Riječi koje se od tada izgovaraju bez prestanka i izgovaraće se do Sudnjega dana. Ovaj početak se desio desete godine po Hidžri. Sokacima Medine odjeknula je vijest da će Poslanik oba svijeta otići na hadždž. Za kratko vrijeme vijest se proširila do najudaljenijih mjesta... Ispunjeni emocijama od predstojećeg putovanja sa svojim Poslanikom, muslimani se žurno pripremiše i okupiše se u Medini. U subotu, nakon podne namaza, tog 22. februara 632.g., odnosno 25. Zul-ka'de desete godine po hidžri, Allahov Poslanik krenu iz Medine. Te noći je prenoćio u Zul-Hulejfe, 10 km od Medine. Sjutradan se okupao, obukao ihram i krenuo dalje učeći «Lebbejke...» Bijahu ga okružili svi ashabi koji će mu se pridružiti na časnom putu. Ovaj veličanstveni prizor hz. Džabir opisuje: Allahov Poslanik bješe uzjahao svoju devu Kasvu. Kada je izašao na prostranu ravnicu Bejda, posmatrao sam širom prizor, svuda oko njega. Ni u jednom pravcu nijesam mogao vidjeti kraj koloni hodočasnika. Neko je jahao, neko je pješke hodao. Muhammed, a.s., se nalazio u sredini. Što bi on radio radili bi i mi. On izgovaraše «Lebbejke...», a mi smo za njim ponavljali. Putovanje do Mekke trajalo je devet dana. Četvrti dan Zulhidžeta, u nedjelju ujutro, Allahov poslanik stigao je u Mekku. Ulazeći s gornje strane grada, na podne je stigao kod Kabe. Učinio je tavaf. Svaki put kad bi izašao naspram Hadžerul-esveda, proučio bi tekbir i izgovarao «Lebbejke...». Po završetku tavafa, prošao je iza Mekami Ibrahima i klanjao dva rekata namaza. Potom izađe na uzvišenje Safa. Posmatrajući Kabu proučio je tevhid, donio tekbir i izgovorio: Nema drugog boga osim Allaha, On je jedan, nema druga! Slava i vlast pripadaju samo Njemu! Njegova moć je dovoljna svemu! Nema drugog boga osim Allaha! On izvrši obećanje, Svome robu dade pobjedu, neprijateljska grupašenja, jedno po jedno, odveo je u poraz! Resulullah je na početku ubrzanim hodom prošao između Safa i Merve. Međutim, kada su ga ljudi zapazili počeli su uzvikivati «Muhammed je ovdje!». Zatim su ga u velikim grupama opkolili, a žene i djeca su izašli iz svojih kuća da bi ga vidjeli. Oni su ispunili prostor u potpunosti, pa je Poslanik bio prinuđen da uzjaše devu da bi ga ljudi vidjeli. Ostao je u Mekki četiri dana. U četvrtak, 8. Zul-hidžeta, izašao je iz grada i krenuo za Minu, gdje je i proveo noć. Sjutradan, u petak, produžio je kroz Muzdelifu za Arefat. Kratko je odmorio u svom šatoru podignutom u Nemire. Kada je nastupilo vrijeme podneva uzjahao je Kasvu i stigao u zonu Urene, usred doline. Tu je održao poznatu hutbu. Nakon što je završio besjedu predvodio je podne i ikindiju namaz sa po dva rekata. Zatim je došao u Džebelur-Rahmet gdje je sa deve, okrenut prema Kibli, činio dovu do zalaska sunca. Izvori navode da je Allahov poslanik podigao ruke naspram grudi, poput prosjaka koji traži hranu, i izgovarao dove skrušeno i čista srca. Evo nekih djelova iz te dove: Skica obilaska svetih mjesta - Nema drugog boga osim Allaha! On je Jedan, nema druga! Slava i vlast pripadaju samo Njemu! Njegova moć je dovoljna svemu! - Allahu moj! Svaka izgovorena ili neizgovorena zahvalnost samo Tebi pripada, samo si Ti dostojan nje! - Allahu moj! Moj namaz, moj hadždž, moje rođenje i moja smrt su radi Tvojeg zadovoljstva; tebi se vraćam, moja djela su u Tvoje ime, Allahu moj! Tebi se utječem za zagrobne patnje, kolebanje srca i za manjkavost djela! Tebi se utječem od patnji i nesreća koje vjetar donosi! - Allahu moj! Ti čuješ moju riječ i vidiš gdje sam. Ti znaš i što ispoljavam i što krijem. Ti znaš sve o meni! - Allahu moj! Ja sam sirot i trebam Te. Rob sam koji traži pomoć i spas, koji drhti i boji se, koji priznaje greške i grijehe! Skrušenom molbom za grijehove se u Tebe uzdajem, u suzama, spuštene glave i predan svim svojim bićem Tebe zovem, Allahu moj! - O Ti koji si me stvorio i podigao, Allahu moj! Nemoj me odrediti sa nekima kojima nijesu primljene dove i pokajanja, pokaži milost i samilost za mene, o Ti najmilostiviji! Dok se Poslanik nalazio na Arefatu, u stanju vakfe-stajanja, objavio mu se ovaj ajet: Danas sam vam vjeru vašu usavršio i blagodat Svoju prema vama upotpunio i zadovoljan sam da vam islam bude vjera. (El-Ma'ide, 3) U tim trenucima pade sa deve i izdahnu jedan vjernik odjeven u ihrame. Poslanik naredi da ga okupaju sapunicom i vodom, da ga zamotaju u ihram bez ikakvih mirisa, da mu ostave otkriveno lice, i reče da će na Sudnjem danu biti proživljen izgovarajući «Lebbejke'llahumme lebbejk!...». Toga dana, navečer, Muhammed, a.s., je napustio Arefat i sišao u Muzdelife, gdje je proveo noć. Na dan Bajrama, nakon sabah-namaza, došao je u Mešarul-Haram i učinio vakfu-stajanje; i ovdje je činio dovu Allahu. Prije izlaska sunca, iz Muzdelife je pošao na mjesto gdje se bacaju kamenčići na šejtana i obavio tu dužnost. Kada je došao na Minu, naredi da se zajednica vjernika smjesti u redove na sljedeći način: Muhadžiri s desne strane Kible, Ensarije s lijeve, a ostali između Nastavak na sljedećoj strani

4 ELIF gazetë islame HADžDž decembar njih. Sa deve se obratio muslimanima kojih je bilo preko sto hiljada. Njegove riječi, kao mudžizu, čuli su svi prisutni bez ičijeg posredovanja. Zatim ode na mjesto klanja kurbana. Zaklao je stotinu deva, obrijao je glavu i skinuo ihrame. Došao je u Kabu, učinio tavaf i popio vode sa Zemzema. Vratio se ponovo na Minu, gdje je u danima Tešrika završio preostali čin bacanja kamenčića. Drugi dan Bajrama, na Mini, održao je treću hutbu, kraću od dvije prethodne, u kojoj je od muslimana ponovo zatražio poštovanje neprikosnovenosti imetka, života i časti. U utorak četvrtog dana Bajrama, Muhammed, a.s., je otišao u mjesto Ebtah (Muhassab) i tu proveo noć. U srijedu ujutro došao je u Mekku i, prije izlaska sunca, obavio Oproštajni tavaf. Toga dana, Poslanik i ostale hadžije započele su da se vraćaju svojim domovima. Na kurban-bajram, 10. H. godine (632. g.), Kaba je privlačila više od sto hiljada muslimana sa svih strana Arapskog poluostrva koji su tada predstavljali Islamski Svijet. Pošto je ujedinila srca i duše hodočasnika, i očistila ih Božijom milošću, pustila ih je širom, na sve strane svijeta kao medije širenja islama. U ovom sjedinjavanju i rastajanju - zvijezde sa melecima na nebu, Muhammed, Poslanik oba svijeta, sa muslimanima na Zemlji, a s njima i brda i doline i kamenje - učili su istu dovu bez prestanka i veličali su Allaha na isti način Lebbejkel-lahumme lebbejk!. Danas, četernaest vjekova kasnije, činimo istu dovu. Milijardu i po muslimana sjeverne i južne poluhemisfere privlači isti božanski mehanizam, na isti način. Sjedinjuje naša srca, čisti nam duše provodeći ih kroz destilaciju Svoje milosti... I opet, dolazimo i vraćamo se koncentrično, na sve strane svijeta i kroz svo vrijeme, sa dovom: Odazivam Ti se Bože, odazivam! Muharem Demirović Arefat - Brdo Milosti Hutba na oprosnom hadždžu "...Danas sam vam vjeru vašu usavršio i blagodat Svoju prema vama upotpunio i zadovoljan sam da vam Islam bude vjera...'' (El-Ma'ide, 3) "Hvala Allahu, dž.š., Njemu se zahvaljujemo, od Njega pomoć i oprost tražimo. Njemu se utječemo od poroka i ružnih djela svojih. Onoga koga Allah, dž.š., na pravi put uputi, niko ga u zabludu ne može odvesti, a onoga koga On u zabludi ostavi, niko ga na pravi put ne može uputiti. Svjedočim da je samo Allah, dž.š., bog, koji nema sudruga i da je Muhammed Njegov rob i Njegov poslanik. Ja vam oporučujem, robovi Allahovi, da se Allaha samo bojite i da Mu u pokornosti budete. Počinjem ovaj govor sa onim što je najbolje. O ljudi, čujte što ću vam reći, jer ne znam hoću li se više s vama sastati na ovom svijetu. O ljudi, vaš život, vaš imetak i vaša čast nepovredivi su sve dok se ne sastanete sa vašim Gospodarom, baš kao što je nepovrediv ovaj vaš dan, u ovom vašem mjesecu, u ovom vašem gradu. Da li sam bio dovoljno jasan? O moj Allahu, budi mi svjedok. Stvari koje su vam date u emanet, vratite ih na vrijeme onome čije su. Kamate iz doba džahilijjeta se ukidaju, osim glavnice na koju imate pravo. Time nećete nikoga oštetiti, niti ćete oštećeni biti. Allah je dokinuo kamatu, a prva dokinuta kamata je kamata moga amidže, Abbasa ibn Abdulmutaliba. Krvna osveta iz doba džahilijjeta se dokida, a prva dokinuta krvna osveta je krvna osveta moga sinovca, Amira ibn Rebi'a ibn el- Harisa ibn el- Muttaliba. Sve privilegije iz doba džahilijjeta se dokidaju, osim službe čuvara Hrama (sidanet) i dužnosti opskrbe hadždžija vodom (sikajet). Ubistvo sa predumišljajem kazniće se odmazdom, dok će ubistvo bez predumišljaja, kamenom ili štapom, koštati počinitelja stotinu deva. Ko zatraži više od toga, on pripada vremenu džahilijjeta. Da li sam bio dovoljno jasan? O moj Allahu, budi mi svjedok. O ljudi, šejtan je izgubio svaku nadu da će biti obožavan u vašoj sredini, ali će biti zadovoljan ako mu se budete pokoravali u stvarima koje smatrate manje vrijednim ili značajnim. Čuvajte vjeru svoju. O ljudi, kaže Allah: "Premještanjem svetih mjeseci samo se povećava nevjerovanje čime se nevjernici dovode u zabludu, jedne godine ga proglašavaju običnim, a druge godine ga smatraju svetim da bi ispunili broj onih mjeseci koje je Allah učinio svetim, pa drže običnim one koje je Allah učinio svetim...'' (Tevbe, 37), a svete one koje je On učinio običnim. Vrijeme se računa na isti način od dana kada je Allah stvorio nebesa i Zemlju. "Broj mjeseci u Allaha je dvanaest, prema Allahovoj Knjizi od dana kada je nebesa i Zemlju stvorio, a četiri su sveta...'' (Tevba, 36). Tri su uzastopna: Zul-ka'de, Zul-hidždže i Muharrem, a četvrti, Redžeb, pada izmedu Džumadel-uhra i Ša'bana. Da li sam bio dovoljno jasan? O moj Allahu, budi mi svjedok. Što se tiče vaših žena, vi imate pravo na njih i one imaju pravo na vas. Vaše žene ne smiju u vašu postelju primiti nikoga, osim vas. One ne smiju u vašu kuću primiti nikoga koga vi ne volite, osim sa vašom dozvolom. Nikakva neposlušnost nije im dozvoljena, ako ipak učine, Allah vam dozvoljava da ih udaljite od sebe, da se od njih u postelji rastavite, da ih udarite, ali ne prejako. Ako se toga prođu i budu opet poslušne, trebate im dati pristojnu hranu i odjeću. Oporučujem vam da prema ženama budete pažljivi, jer su one pod vašom brigom i nije im dozvoljeno da bilo šta same naprave. Allah vam je žene u emanet dao i On vam je dozvolio da im se približite. Bojte se Allaha u pogledu žena i prema njima budite pažljivi. Da li sam bio dovoljno jasan? O moj Allahu, budi mi svjedok. O ljudi, vjernici su zaista braća, a bratovo imanje je nepovrjedivo, osim ako to on sam dopusti. Da li sam bio dovoljno jasan? O moj Allahu, budi mi svjedok. Nemojte se nakon moje smrti vratiti u bezboštvo, te jedan drugog ubijati. Ostavljam vam u emanet nešto, zbog čega nećete skrenuti sa pravog puta dok god se budete toga držali, a to su Allahova, dž.š., Knjiga, Kur'an i moj sunnet. Da li sam bio dovoljno jasan? O moj Allahu, budi mi svjedok. O ljudi, vi imate samo jednog Gospodara i jednog pretka. Svi ste vi od Adema, a.s., a Adem je od zemlje. Najbolji je kod Allaha onaj koji je najpobožniji. Nikakve prednosti nema Arap nad nearapom, osim u pobožnosti. Da li sam bio dovoljno jasan? O moj Allahu, budi mi svjedok". ''Da'', rekoše ashabi. Dalje nastavi Allahov Poslanik: "Neka prisutni obavijesti odsutnog. O ljudi, Allah, dž.š., je odredio koji dio nasljedstva kojem nasljedniku pripada. Nije vam dozvoljeno da pravite oporuku u nečiju korist. Oporuka u korist strane osobe ne smije prelaziti trećinu ukupnog nasljedstva. Dijete pripada bračnom drugu, a preljubnik se kamenuje. Ko bude izjavljivao da pripada nekom drugom osim svome ocu, ko bude izjavljivao da pripada nekom drugom osim svome Gospodaru, stići će ga prokletstvo od Allaha, meleka i svih ljudi. Od njega se na Sudnjem danu neće primiti ni otkup, ni naknada. Neka je na vas mir i Allahova, dž.š., milost."

5 5 BAŠTINA decembar gazetë islame ELIF Uvod Više od hiljadu godina Al-Azhar je bio u službi svjetionika islamskog svijeta. Kordoba, Granada i Bagdad, svi su imali ulogu centra islamske kulture još prije Kaira u čijem srcu je Al-Azhar. Oni su sami izkazivali tu prednost i razliku. Sada je Al-Azhar prepoznatljiv kao internacionalno stjecište islamskog učenja. Al-Azhar je iznjedrio veliki broj učenjaka koji su svojim riječima i djelima ostavili jak uticaj na čovječanstvo. Tokom svoje slavne historije, Al-Azhar je bio i ostao simbol mudrosti, istine, pravde i vjere, pružajući jak otpor svim pokušajima oskrnjavljanja svetosti islama. Period Fatimija ( ) Istorija Al-Azhara Četvrti fatimijski halifa El- Mu'iz Li-dinillahi je 969. preoteo Egipat od abbasijske kontrole halifata. Komandant njegove vojske, Dževher es-sikili je odmah otpočeo izgradnju novog gradskog centra za svoga gospodara. Grad je postao poznat pod imenom Kairo, kojeg je fatimijska elita napravila da bude administrativni centar njihove imperije. Izgradnja džamije Al-Azhar završena je 972. Prvo je nazvana Džami'a-l-kahire (Kairska džamija), ali je potom to ime promijenjeno u Al-Azhar u čast Poslanikove, a.s., kćerke Fatime ez-zehre od koje su Fatimije uzeli svoje ime. Fatimije su bili šije, pa su stoga tokom fatimijske ere, ezan i hutba na Al- Azharu bili po ši'ijskom modelu. Glavni obred petkom (hutba) se kazivao na Al-Azharu pa je zato Al-Azhar postao centar vjerskog života u tom području. Međutim, od samog početka Al-Azhar je bio centar edukacije i bogosluženja. Prvi dersovi su se održavali rane 975. kada je Ebu el-hasan Ali ibn en-nu'man predstavljao pojašnjenje El-Ihtisara (Sažetak) knjige koja se ticala određenih aspekata islamskog prava. Fatimijski halifa El-Aziz Billah je 988. osnovao zvaničnu strukturu obrazovanja. On je zaposlio nekoliko renomiranih učenjaka da predaju na Al-Azharu i sagradio konačišta (internate) blizu džamije kako bi smjestio predavače i studente iz cijelog islamskog svijeta. U to vrijeme predavanja na Al-Azharu su se bazirala na teologiji šija, pored nekih osnovnih informacija o gramatici, književnosti i historiji koje su se proučavale. Sve dok se nije formirala druga škola Daru-l-hikme koja je pridodata Al-Azharu, spomenute oblasti i nekoliko naučnih tema postale su prepoznatljive u nastavnom programu. Na kraju fatimijskog perioda, Al-Azhar je već bio formiran kao vitalna komponenta egipatske kulture. Zahvaljujući njemu, znatno je povećan standard obrazovanja u zemlji. On je bio odgovoran za obučavanje kadrova poput Bin Zulaka, autora Fadail Misr (Imovina Egipta) i Qudat Misr (Suci Egipta); Ibn Abdullah el-masbahija; Ebu Abdullah el-quda'ija koji je napisao biografiju Šafije i Ibn el-hajsama. Period Ejjubija ( ) Salahuddin el-ejjubi (na Zapadu poznat kao Saladin) poveo je sirijsku armiju koja je porazila Fatimije vraćajući zemlju pod sunnijskom kontrolom. Kada je sirijski sultan Nuruddin preselio na Ahiret, Salahuddin je postao sultan Sirije i Egipta. On je nastojao da otkloni uticaj šija iz egipatske kulture i naredio da se hutba petkom kazuje iz El-Hakimi džamije, umjesto iz Al-Azhara. Od tada je prošlo više od jednog stoljeća da se hutba opet kazuje sa Al- Azhara. Salahuddin je, takođe, uspostavio veliku mrežu islamskih škola sunnijskog prava (hanbelije, šafije, malikije i hanefije). Te nove ejjubijske škole, potpomognute od vlade, počele su da se nadmeću sa Al-Azharom koja će od njih imati bolje predavače i studente. Period Memluka ( ) Posljednji sultani Ejjubija formirali su elitnu gardu ratnika koja se sastojala od robova poznatih pod imenom Memluci. Bilo je jasno da je snaga Ejjubija slabila, pa je jedan od tih vojnika dobio vlast i postao sultan Sirije i Egipta. Mongoli su se rasuli po istočnom islamskom svijetu. Usput su opljačkali Bagdad, pa su ih nakon toga potukli Memluci kod Ajnu Džaluta u sjevernoj Palestini. Španjolci su porušili većinu islamskih škola u Andaluziji. Destrukcija tako velikog broja kulturnih centara je okrenula islamske znanstvenike prema Kairu, naročito prema Al-Azharu kao mjestu studiranja i proučavanja. Povećana važnost Al-Azhara je rezultirala renoviranjem i izgradnjom dodatnih objekata. Tokom perioda Ejjubija, Al-Azhar se gotovo jedno stoljeće uopšte nije renovirao, tako da je njegovim zgradama bila potrebna restauracija. Drugi memlučki sultan, Ez-Zahir Bajbars, ovlastio je princa Izuddina Aidamura da obnovi džamiju i napravi novu prostoriju u kojoj će se proučavati. Kada je to završeno, hutba se opet kazivala iz Al-Azhara. Za vrijeme Memluka puno toga je renovirano a mnoga zdanja su Al-Azhar se izgrađena, uključujući konačišta za studente, kancelarije za edukaciju siročadi, restorane u kojima su se hranili siromašni studenti i nekoliko novih škola koje su primale sve veći broj đaka. Najpoznatija od tih škola bila je Tajbarsija koju je sagradio Alauddin Tajbars godine u kojoj se proučavala šafijska pravna škola. U Akbagija školi koju je god. sagradio Alauddin Akbaga učila se šafijska i hanefijska pravna škola. Poznata je Dževherija škola koju je sagradio Dževher el-kankabai. Al- Azhar je tokom ovog perioda igrao sve značajniju ulogu u svakodnevnom egipatskom životu. Postao je glavni izvor informacija u Kairu. Praktično, svaka se novost prvo objavljivala na Al-Azharu. Period u kojem su vladali Memluci se naziva zlatnom erom Al-Azhara. Tada se njegov uticaj protezao kroz islamski svijet i zadobijao renome kod većine uticajnih muslimanskih učenjaka koji su na njemu studirali i proučavali. Bilo je vrlo mali broj onih koji ga nijesu na duže vrijeme posjećivali. Vjerovatno najpoznatiji učenjak koji je u to vrijeme učio na Al-Azharu bio je istoričar i sociolog, Ibn Haldun koji je tamo formirao školu proučavanja historije. Drugi eminentni azharski učenjaci iz tog perioda uključuju El-Makrizija, Es-Sehavija, Šemsuddina el-asbahanija, vodećeg mislioca, logičara u njegovom vremenu i Šerifuddina el-malikija. Period Osmanlija ( ) Al-Azhar je nastavio stajati na čelu islamskog učenja u periodu Osmanlija. Naročito je sultan Selim el-evel pokazao veliko interesovanje za rad Al-Azhara. On je kupio mnogo poznatih rukopisa sa Univerziteta, uključujući radove El-Makrizija, Es-Sujutija i Es-Sehavija. Njegov nasljednik Sulejman el-kanuni ih je kasnije vratio u Kairo. Al-Azhar je nastavio svoja izučavanja sunnijskog islama, ali je takođe pružio šansu studentima da proučavaju astronomiju, matematiku, fiziku i biologiju, pored davanja lekcija iz religije, književnosti i lingvistike. Najpoznatiji učenjaci su dolazili na Al-Azhar, uključujući vrsnog poznavaoca hadisa, Šihabuddina Ebu el-abbasa Ahmeda bin Muhammeda bin Ahmeda, koji je kasije bio poznat kao El-Makri, Abdulgani Ismail bin Ahmed en- Nablusi, takođe, poznat kao Šejhu-l-islam koji je god. posjetio Al-Azhar, Muhammed bin Abdurrazik, koji je bio ekspert arapske književnosti i hadisa, te autor jednog od najvećih rječnika arapskog jezika. Boravio je na Al-Azharu od pa sve do kada je umro; Šihab ibn Ahmed bin Kasim el-hidžazi koji je iz Andaluzije došao u Kairo Moderna era (1798. sadašnjica) Dolazak francuskog kolonijalizma uzrokovao je proširenje egipatskih kulturnih granica što je imalo odraza na Al-Azhar. Najveći akcenat je stavljen na izučavanje praktičnih znanosti, a ne samo vjerskih i teorijskih. Kada je Muhammed Ali god. postao vicekralj Egipta, između ostalog je podsticao izmjenu egipatskog obrazovnog sistema. On je vjerovao da Al-Azhar ne može proučavati moderne znanosti pa je, u toj namjeri, otvorio nove škole. To je stvorilo novu generaciju studenata tadašnjih vladinih škola čiji obrazovni background nije baš duboko ukorijenjen u islamsku kulturu. Kada je Muhammed Ali umro, Al-Azhar je počeo reformatorski proces i reorganizaciju obrazovne strukture kako bi se što bolje uklopio u narodne standarde. Eminentni mislilac i reformator, šejh Muhammed Abduhu, čije su se ideje razvile u liniji sa prijašnjom dvojicom učenjaka Al-Azhara, Hasanom el-attarom i šejh Džemaluddinom el-afganijem, zahtijevale su osvježavanje obrazovnog sistema, uključujući izučavanje modernih nauka u nastavnom programu. U nadi stvaranja čvršćeg jedinstva među mnogim učenjacima Al-Azhara, izbornim putem osnovan je Bord imama četiri sunnijske škole i šejhova Al-Azhara. Ovaj proces reorganizacije je naišao na jak otpor tradicionalnih članova azharske postave, koji su smatrali da dalji fokus proučavanja mora biti usmjeren ka religiji a ne ka modernim svjetovnim naukama. Muhammed Abduhu je godine izbačen iz Uprave a imenovan je novi šejhu-l-azhara. Sve do godine predstavnici Al-Azhara nijesu našli način da inkorporiraju ideje Muhammeda Abduhua sa tradicijom Al-Azhara. Zakon iz godine je iznio planove Al-Azhara da obnovi tradicionalne metode učenja dok su se nove teme modernih nauka predavale. Drugi važan dio ovog zakona je formiranje Vrhovnog savjeta. Od pa nadalje, predstavljeno je nekoliko novih zakona koji su uvjeravali da Al- Azhar ide u korak sa posljednjim razvojima obrazovanja, zadržavajući ujedno svoj jedinstveni karakter. U prošlosti Al-Azhar je odlučio da sebe izoluje kako bi sačuvao svoju kulturu od spoljašnjih uticaja. Ovih dana, međutim, na Al-Azharu je puno više zastupljena politika progresa i razvitka. S engleskog, Dž. Redžematović

6 ELIF gazetë islame KURBAN decembar Kurban Kurban je vrsta ibadeta koja podrazumijeva žrtvu određene vrste životinja, brava ili goveda u određeno vrijeme s ciljem približavanja Allahu, dž.š. Ova vrsta ibadeta je vadžib, a ustanovljena je naredbom Kur'ana i Hadisa Božijeg Poslanika. Uzvišeni kaže: "Zaista smo ti mi dali najveće dobro, ovog i budućeg svijeta. Pa klanjaj svome Gospo-daru i kolji kurban. Zaista je onaj koji te mrzi bez spomena". (El- Kevser, 1-3) "Do Allaha neće stići njihovo meso ni njihova krv, nego će do njega stići vaša bogobojaznost. Tako vam ih je On potčinio da veličate Allaha zato što vas je uputio na Pravi put. I obraduj dobročinitelje". (El-Hadždž, 27) "Reci, Moja molitva, moj kurban, moj život i moja smrt pripadaju samo Allahu Gospodaru svjetova". (El-En'am, 162) Ebu Rafi, r.a., prenosi da je Božiji Poslanik, a.s., kada bi kupovao kurban, tražio da izabere najljepšeg, a kada završi sa hutbom na Bajram, izabrao bi od dva kupljena kurbana jednog i zaklao ga izgovarajući: "Bože, ovo je od mog čitavog ummeta, za svakog onog ko svjedoči da si Ti samo Jedan i ko svjedoči meni da sam prenio Objavu", a potom bi uzeo drugog i zaklao ga izgovarajući: "Ovo je od Muhammeda i Muhammedove porodice." Kada su upitali Poslanika, a.s., šta predstavljaju ovi kurbani, odgovorio je: "Sunnet vašeg oca Ibrahima, a.s." Upitali su: "A šta mi od tih kurbana dobijemo?" Odgovorio je: "Za svaku dlaku kurbana piše vam se dobro djelo." Upitali su: "A šta ako je vuna?" "I za svaku dlaku vune piše vam se dobro djelo", odgovorio je. "Ko bude u mogućnosti da zakolje kurban, a to ne uradi neka se ne približava našem džematu." "Neka niko ne kolje kurbana dok ne klanja bajram-namaz." (Buhari, Muslim) Mudrost propisivanja kurbana Ovom vrstom ibadeta postiže se: a) udovoljenje Božijoj naredbi, odnosno slijeđenje prakse Božijeg Poslanika; b) oživljavanje prakse Ibrahima, a.s., i sjećanje na njegovu spremnost da žrtvuje ono što najviše voli, sina Ismaila, kao i spremnost Ismaila, a.s., da žrtvuje najviše što ima, život; c) socijalno zbrinjavanje ugroženih u islamskoj zajednici, briga prema njima da se bajramski dani provedu u potpunoj sreći i zadovoljstvu, kao i povezivanje i učvršćivanje odnosa unutar rodbinskih i prijateljskih krugova; d) zahvala Allahu, dž.š., na opskrbi i blagodatima kojima nas je počastio. Vrste kurbana Postoje više vrsta kurbana, i to: - redovni kurban koji se kolje svake godine. O ovoj vrsti kurbana se govori u daljem tekstu; - zavjetni kurban, koji se kolje nakon ispunjenja datog zavjeta, kao, na primjer: "Zaklaću kurban ako mi projekat uspije"; nakon što je projekat uspio, dužnost je ispuniti zavjet i zaklati kurban, ova vrsta kurbana se mora u potpunosti podijeliti; - kurban po oporuci, što znači ako jedan ili oba roditelja ostave u emanet svojoj djeci ili se u testamentu vakifa spominje da se za njega nakon smrti kolje kurban, ova vrsta kurbana se takođe u potpunosti dijeli; - kurban koji se kolje u sklopu propisa nijjeta hadža, temetu', kiran (hedjun). Ko je obavezan klati kurban Zekat i kurban su dvije islamske obaveze koje muslimani ne samo da slabo poznaju, nego ih vrlo malo praktikuju. Prema islamskim propisima, svaki musliman i muslimanka koji posjeduju određenu količinu imovine (nisab) na dan Bajrama dužni su da godišnje kolju kurban. Šta se može zaklati kao kurban Kurban može biti goveče, vo, bik ili krava, bravče, ovan, ovca, koza ili jarac. Za goveče je uslov da je napunilo dvije godine. U ovu vrstu kurbana može se udružiti do sedam osoba pod uslovom da su svi zanijjetili kurban, dok bravče ne smije biti mlađe od godinu dana, osim ako po izgledu, veličini i težini odgovara onom od godinu dana. U svakom slučaju, prilikom kupovine i odabira treba paziti da kurban nema određenih nedostataka i mana. Za kurban se ne može zaklati bravče ili goveče koje ima jednu od sljedećih fizičkih mana: - ako je slijepo u oba ili u samo jedno oko, - ako je hromo i mršavo da ne može doći na mjesto klanja, - ako mu je obrezano pola uha i repa, ali ako je rođeno zakržljalih ušiju ili repa - može, - ako je odbijen rog tako da povređuje moždani živac, - ako je bolesno da neće preživjeti, - ako je polomljenih zuba ili odsječenog vimena da ne može hraniti mladunče. El-Bera ibni Ajib, r.a., prenosi da je Poslanik, a.s., rekao: "Četvero nije dopušteno klati za kurban: ćoravu životinju čija je sljepoća jasna, bolesnu životinju čija je bolest jasna, hromu životinju čija je hromost jasna i životinju slomljene kosti na ko-

7 7 AKTUELNO decembar gazetë islame ELIF ju se ne može oslanjati." Alija, r.a., prenosi da je Poslanik, a.s., zabranio da kurban bude oštećenog uha, slomljenog roga više od četvrtine ili da ne-ma veći dio uha ili roga. Ako nakon kupovine primijeti jedan od spomenutih nedostataka vjernik je dužan da kurban zamijeni, ako pak nije u mogućnisti zbog siromaštva i takav kurban je valjan. Vrijeme klanja kurbana Vrijeme klanja kurbana počinje nakon klanjanja bajramnamaza i traje do pred zalazak Sunca trećeg dana Bajrama. Muhammed, a.s., kaže: "Ko zakolje kurban prije bajram-namaza, onda je to samo meso koje je podijelio svojoj porodici." (Buhari) Džundub ibni Sufjan je rekao: "Jednom prilikom sam klanjao bajram namaz za Poslanikom i kada je završio namaz, vidio je nekoliko zaklanih kurbana, pa je rekao: 'Ko je zaklao kurban prije namaza, neka sada zakolje drugi, a ko nije, neka sada kolje u ime Allaha." (Buhari) Način klanja kurbana Ranije smo kazali da je kurban vrsta ibadeta, pa je stoga neophodno da onaj ko kolje kuban to lično uradi, kao i sve ostale vrste ibadeta.to je praksa Božijeg Poslanika, i on je lično klao kurban za sebe, porodicu i cijeli Ummet. Džabir prenosi: "Kada bi Muhammed, a.s., klanjao bajram-namaz, tada bi proučio hutbu, odmah bi naredio da se dovedu njegovi kurbani, koje bi zaklao izgovarajući: U ime Allaha, Allah je najveći! Ovo je kurban za mene i za onog od mojih sljedbenika koji nije kurban zaklao." Aiša, r.a., prenosi kako je Poslanik, a.s., klao kurban: "Muhammed, a.s., bi naredio da mu se dovede kurban na mjesto gdje će ga zaklati. Kada mu je doveden rogat ovan, crnih nogu i ispod trbuha, crnih očiju, zatražio je da mu donesu oštar nož. Nakon toga bi oborio ovna i izgovarao: 'U ime Allaha, Bože, Ti primi ovaj ibadet od Muhammeda, njegove porodice i svih sljedbenika.'" Lijepo je prilikom klanja kurbanu povezati noge, oboriti ga na lijevu stranu i okrenuti prema Kibli, naoštriti nož i obazrivo postupati. Poslanik je govorio: "Allah je naredio da se čini dobročinstvo prema svakom i svačemu, ako se nečemu oduzima život, činite to na obazriv način, ako koljete kurban, koljite ga pažljivo. Naoštrite dobro svoje noževe, olakšajte kurbanu i ne mučite ga." (Muslim) Najbolje je da čovjek svojom rukom izvrši klanje, a ako nije vičan tom poslu ili se boji, to će povjeriti stručnoj i pobožnoj osobi. Svakako da će biti prisutan prilikom izvršavanja tog čina. Poslanik, a.s., rekao je kćerki Fatimi: "Idi i prisustvuj klanju svoga kurbana, sa svakom njegovom kapi krvi biće ti oprošten svaki grijeh koji si počinila!" Prilikom klanja treba paziti da se oštrim nožem presijeku dvije glavne krvne žile, dušnik i grkljan. Ebu Davud prenosi da je Poslanik, a.s., prije klanja kurbana klanjao dva rekata nafilanamaza. Podjela kurbanskoga mesa U ovoj vrsti ibadeta ogleda se i socijalni momenat, njime se želi pomoći ugroženo stanovništvo u danima opšte radosti i raspoloženja. Uzvišeni kaže: "Da bi koristi imali i da bi u određene dane prilikom klanja kurbana, kojim ih je Allah opskrbio, Njegovo ime spominjali. Jedite meso njihovo, a nahranite siromaha gladnog". (El-Hadždž, 28) Poslanik, a.s., kaže: "Jedite od kurbana, zadržite za sebe i podijelite sadaku." (Muslim) U prethodnom ajetu i hadisu navodi se određena količina koja se zadržava za sebe i porodicu, kao i količina koja se dijeli. Meso od ove vrste kurbana se dijeli na tri dijela: jedna trećina porodici, druga trećina prijateljima i ostatak ugroženim i potrebitim. Ibni Abbas prenosi da je Poslanik, a.s., rekao: "Trećinom neka čovjek nahrani svoju porodicu, drugom trećinom neka nahrani svoje komšije i neka treću trećinu podijeli potrebitima, na taj dan." "Jedite, nahranite druge i ostavite što pretekne." (Buhari, Muslim) Dopušteno je podijeliti cijeli kurban, u nuždi dopušteno ga je zadržati cijelog, ali nije dopušteno prodati ništa od njega. Priredio: M. Demirović UN: Islamofobija u stalnom porastu Od napada 11. septembra islamofobija je u stalnom porastu i muslimani koji žive u Evropi suočavaju se sa rastućim poteškoćama u izvođenju svojih vjerskih praksi i u osnivanju džamija, kaže UN-ov ekspert za rasizam. U trenutnom kontekstu, islamofobija predstavlja najozbiljniji oblik vjerke klevete, piše Doudou Diene, UN-ov specijalni izvjestilac o rasizmu, rasnoj diskriminaciji, ksenofobiji i drugim oblicima srodnim netoleranciji, za UN-ovo vijeće za ljudska prava. Diene kaže da su muslimani na Zapadu nakon 11. septembra u centru oluje. Političke partije sa otvorenim anti-islamskim platformama su se pridružili vladajućim koalicijama u nekoliko država i počele da sprovode svoje političke programe, kaže on. Sumirano, islamofobija je u procesu prožimanja u sve sfere društvenog života. Diene, koji je imenovan kao nezavisni UN-ov ekspert u 2002., prezentirao je izvještaj o diskriminaciji religije vijeću koje broji 47 članova. Izvještaj uključuje i oblast za anti-semitizam i druge oblike vjerske ili rasne diskriminacije u svijetu. On je rekao da su nedavne karikature o poslaniku Muhamedu a.s. dokaz rastuće islamofobije na Zapadu. Takve karikature su dokaz da je temeljni princip koegzistencije različitih kultura i različitih vjera, što je trajni temelj za mir, sada pod prijetnjom. Sloboda izražavanja ne može biti upotrijebljena kao izgovor za podsticanje rasne ili vjerske mržnje, rekao je on. 18. augusta su jedne lokalne švedske novine objavile karikaturu psa sa ljudskom glavom koja treba da predstavlja Muhameda a.s., izazivajući proteste muslimana širom svijeta. UN-ov ekspert je rekao da se muslimani koji žive u Evropi suočavaju sa rastućim poteškoćama u uspostavljanju svojih Zgrada Ujedinjenih nacija u Njujorku mjesta za bogoslužje i u izvođenju svojih vjerskih praksi. On kaže da desničarske grupe i mediji pokušavaju da poistovjete Islam sa nasiljem i terorizmom. Neki traže tihu (neprimjetnu) religijsku praksu kroz zabranu izgradnji džamija, kaže on. Iako je Islam druga vjera po redu u Evorpi, muslimani se širom Evrope suočavaju sa zlobnim kampanjama protiv gradnji dostojanstvenih džamija. U Švajcarskoj, desničarska Švajcarska narodna partija (SVP/UDC) pokrenula je kampanju za zabranu gradnji minareta u toj državi. Slična kampanja je već u toku u njemačkom gradu Kelnu. Neke evropske partije pribjegavaju govoru straha i isključivosti, uzimajući za žrtvu etničke ili vjerske manjine generalno, a imigrante i izbjeglice posebno, kaže Diene. Vidimo inicijative i aktivnosti mnogih grupa i organizacija koje marljivo rade da dovedu do rata civilizacija. Nedavni izvještaj Evropskog centra za nadgledanje rasizma i ksenofobije pokazao je da se muslimanske manjine u Evropi suočavaju sa duboko ukorijenjenom diskriminacijom u poslu, obrazovanju i stanovanju kroz razne barijere koje dovode do osjećaja beznadežnosti i isključenosti. Španija planira u oktobru organizovati konferenciju na kojoj bi se diskutovala diskriminacija i netolerancija naspram muslimana. Konferencija, koja će se održati pod vođstvom Organizacije za sigurnost i saradnju u Evropu, će istražiti puteve netolerancije naspram muslimana, posljedice i ulogu medija, stoji u saopštenju španskog ministarstva vanjskih poslova. Organizacija islamske konferencije (OIC) je saopštila da je rastuća islamofobija na Zapadu zabrinjavajuća. Nedavna djela klevete u obliku blasfemijskih crteža u Švedskoj i plakati u Švajcarskoj pojačavaju ovaj zaključak, kaže pakistanski diplomata Masood Khan, govoreći ispred OIC-a. Takva blasfemija ne bi trebala biti potaknuta u ime slobode izražavanja, optužujući medije za ulijevanje straha od muslimana. Međunarodni mediji nastavljaju koristiti neprimjerena djela male ekstremne manjine kao izgovor da bi se oklevetao čitav islamski svijet, kao i vjera Islam, rekao je on. Nedavna britanska studija optužila je medije i filmsku industriju za ukorjenjivanje islamofobije i predrasuda demonizirajući muslimane i Arape kao nasilne, opasne i one koji predstavljaju opasnost. Američki akademik Stephen Schwarz je takođe kritikovao zapadne medije jer nisu uspjeli u izazovu izvještavanja o islamskim i arapskim pitanjima nakon napada 11. septembra. (Islamonline)

8 ELIF gazetë islame REPORTAžA decembar Putopis iz Irana (3) Isfahan je pola svijeta SULJO MUSTAFIĆ Put do Isfahana vodio nas je preko ogromne visoravni po kojoj su se smjenjivali pustinja i plodna zemlja sa nepreglednim poljima ječma i kukuruza. Moderni autoput, samo je jedan u nizu saobraćajnica koje vam omogućavaju da hiljade kilometara geografske udaljenosti savladavate gotovo neosjetno. Mjera uspješnosti jedne države su i njeni putevi. Kako sada, tako i milenijumima ranije. Bili oni karavanske staze ili autoceste. Današnji Iran samo je kontinuitet uspješne i moćne države koja, u neprekinutom nizu, traje duže od dvije i po hiljade godina. Širaz je ostao iza nas. Ljepota i miris đulistana, cvrkut ptica, šapat vode u zavičaju najvećih poeta u povijesti islamske i svjetske civilizacije - Sadija i Hafiza, ponjeli smo duboko u nama. Doista, ruže nigdje ljepše ne mirišu kao tamo gdje i danas osjećate žubor stihova i šapat srca, u hiljada mladih ljudi, koji zijarete mjesta ovozemaljskog smiraja pjesnika ljubavi. Čuli smo za staru persijsku izreku: Isfahan je pola svijeta. Čitali smo kod mnogih da se sa ljepotom Isfahana ne može mjeriti nijedan drugi grad. Niti na Istoku, niti na Zapadu. Susret sa njim dodao nam je još nešto - Isfahan je grandiozno zdanje ljepote koja se ne poredi, koju ne možete opisati, koja se opire komparacijama. Jedinstvena ljepota, usamljena u svojoj dovršenosti i mirnoći. Isfahan obgrljuje na stotine lijepih i bogatih sela, koja snabdjevaju svim životnim namirnicama gradsko jezgro od preko osam miliona stanovnika. Plodnost i ljepota ovih predjela je nevjerovatna Klima je, kažu, zdravija od svakog drugog mjesta na svijetu. Poznata je izreka: Ko zdrav dođe u Isfahan tu ne može oboljeti / ali ko dođe bolestan, tu će mu se zdravlje povratiti. Zrak je suv i prozračan. Hladnoća i vrelina su izražajne, ali zima ne traje duže od tri mjeseca. Kiša je najizdašnija u martu i aprilu. Tokom cijelog ljeta razgaljuje vas blagi zapadnjak. Grad su izgradili Šah Abas i Isfahan je grandiozno zdanje ljepote koja se ne poredi, koju ne možete opisati, koja se opire komparacijama. Jedinstvena ljepota, usamljena u svojoj dovršenosti i mirnoći. Panorama centra Isfahana drugi safavidski kraljevi. Stoljećima je bio prijestonica Persije. Meidan-e Emam (Imamov trg ) čini njegov centar. Prostranstvo i širina trga, na kome su se nekad takmičili u poeziji, govorništvu, ali i na kome su održavane i konjske trke, šarenilo i ljepota i veličina građevina oko njega, čini da ostanete bez daha. Kud god da pogledate, slike vas odvajaju od zemlje. Krenuli smo u Šah Abasovu, danas - Imamovu džamiju. Znamo da ima većih džamija od ove. Čak i u vrijeme konačnog dovršetka njene izgradnje, oko 1620.godine, prostor za molitvu za četiri hiljade ljudi, nije bio najveći u islamskom svijetu. Međutim, sigurni smo da ni do danas nigdje na svijetu nije napravljena ljepša džamija. Boja fasade je prvo što zaokupi posjetioca i probudi njegovo oduševljenje. Ali proporcije zgrade, koju okružuje veliko dvorište, ima još jače dejstvo. Projektant i graditelj ovog monumentalnog zdanja bio je Ali Akbar Isfahani. Ne znamo šta je sve imao na raspolaganju da napravi ovakvu građevinu. Neponovljivu i najfascinantniju, od Magriba do Mašrika - kažu putopisci. Prvi utisak koji vas obuzima je osjećaj prelaska u jedan drugi svijet. Drugi se sastoji u jednoj vrsti vrtoglavice prouzrokovane ogromnim razmjerama i prazninom ovog prostora. Treći se ogleda u osjećaju potištenosti pred ovim zaključanim, bezglasnim svijetom, oko kojeg se do u beskraj smjenjuju arkadne udubine, a nad njima impozantna minareta. Potom slijedi radost pri otkrivanju mnoštva pojedinosti, zaobljeni stubovi tirkizne boje koji ističu arkadne lukove, veličanstveni natpisi koji prekrivaju pervaz, komplicirane šare, geometrijska stilizacija... Veliki svod ima vanjsku visinu 54 metara, a unutrašnju 38 metara čime nastaje prazan prostor od 12 metara. Posljedica toga je neobična akustika, tako da se govor iz mihraba može čuti po cijeloj džamiji. Džamija ima jedanaest mihraba. Za svaku od vjerskih škola tadašnjeg safavidskog carstva, poznatog po mnoštvu svojih kultura i harmoniji različitosti. Persijski graditelji, iz islamskog i predislamskog perioda poštovali su simetriju i par, koji postoji u prirodi i prenjeli ga u graditeljstvo. Zato svaka od njhovih džamija ima dvije identične minare, svaki svod dvije isto ukrašene strane, kao i ostale građevine - sve je u znaku sparivanja i simetrije. Graditelj ovog zdanja je i u tome bio originalan. Nije ispoštovao simetriju u stranama svoda i njihovom ukrašavanju. Mogao je naravno, ali to ne bi bio Ali Akbar Isfahani. Svoju originalnost objasnio je riječima: Allah dž.š. stvara u paru, a ja sam samo običan smrtni čovjek. Mermer za džamiju dovlačen je iz Ardestana koji je danima jahanja daleko. Boje, keramika i mozaici, koji i danas čuvaju svoju prirodnost rad su ruku majstora iz različtih dijelova safavidskog carstva. Na svodu i u unutrašnjoj strani kupole, jedinstvenom ornamentikom ispisani su ajeti iz Kur'ana, hadisi i imena dvanaest šiitskih imama. Njen ulaz ima sedam nivoa stalaktita. Graditelj je htio da, i ovom simbolikom, ukaže na sedam nebesa. Napuštamo ovo veličanstveno zdanje. Prvo odlazimo u palatu Ali Kapu, neobičnu građevinu koja kad gledate s jedne strane ima dva sprata, s druge uočavate pet, a kada se nađete iza nje vidite da, zapravo, ima sedam spratova. U isto vrijeme služila je Šah Abasu i njegovim nasljednicima, za državne poslove, prijeme, odmor i stanovanje. Suprotno od nje na drugom kraju trga nalazi se džamija Šejh Lutfullaha ili kako je drugačije nazivaju Ženska džamija. Ona se od svih drugi džamija razlikuje. Dok tirkizna, plava i ružičasta boja oživljavaju fasadne motive, dotle kupolom, kako svana tako i unutra, dominira žuta boja. Ova kupola je označena kao najsavršenija u Iranu. Na njoj je umjetnik vješto naslikao fino upletene vriježe s crnim i plavim cvijećem. Postavljeni prozor na osnovi zdanja širi nestvarnu svjetlost. Ovu džamiju bez dvorišta i munara izgradio je, takođe, Šah Abbas samo za sebe i svoju porodicu. Dakle 15 godina prije Imamove džamije posvetio ju je pobožnom čovjeku učitelju šiitske doktrine Šejhu Lutfullahu. Od Ali kapu palate do ove džamije vodi podzemni tunel, dug nekoliko stotina metara kroz koji su prolazile šahove žene. One su obavljale molitvu isključivo u ovoj džamiji, pa je po njima i nazvana Ženska džamija. I njen je projektant bio iz porodice Isfahani - Husein Bas, otac graditelja Imamove džamije. U ovom gradu je više od dvjesta džamija i na desetine medresa, škola, palata i drugih građevina koje plijene svojom ljepotom i neobičnošću. Džamija Imama Alija r.a. izdvaja se sa svojom monumentalnom minarom od žute cigle, visokom 52 metra, najvisočijom u čitavom Isfahanu. Džumanska džamija je najstarija. Veći dio današnjeg zdanja potiče s kraja 12. stoljeća. Kroz ovu džamiju možemo sagledati razvoj sakralne iranske arihtekture. Pažnju posjetioca prije svega zaokuplja zapadni svod zbog svoje pješčane boje i umjerenih šara. Arihtektura ovog svoda razlikuje je od one koja se može vidjeti u drugim safavidskim džamijama nema visećih lukova niti kompliciranih stalaktita. Južno predvorje otvara se u jednom veoma širokom zanosnom luku. Ova rijetka izvedba je znak mongolskog uticaja. Mozaici bočnih zidova obrazuju zvijezde, rozete i stilizirane cvjetne motive orginalne ljepote. Plavi tonovi su preovlađujući. Raritet ove džamije je očuvani mihrab iz vremena Timurida. Ova prostorija obrubljena je vanrednom dekoracijom u sedri od cvijeća, ljupka kaligrafija i geometrijske vriježe objedinjene su na jednoj površini, a da pri tome svaki pojedini element ne gubi svoju osobenost. Rad je naručen od Uldžaita, Džingis Kanova unuka koji je Persijom vladao od do godine. Najinteresantnija, a ujedno i najstarija sala je ona na sjevenom dijelu džamije koju je godine izgradio seldžučki Šah Melik. Džamija sa minaretima koji se ljuljaju predstavlja svojevrsnu atrakciju. Ni danas se ne zna koje je zakone statike poštovao njen graditelj minareta, iz 15. stoljeća, kada je uspio napraviti dvije građevine koje se stalno

9 9 REPORTAžA decembar gazetë islame ELIF U haremu džamije Masume u Komu ljuljaju. Naime, napravljene su tako da ako zaljuljate jednu pokreće se i druga. Uvjerili smo se u to i svojim očima, ali i ušima jer je na vrhu obješeno zvonce koje zazvoni označavajući trenutak kada se druga minara počne pomjerati nakon što se zanjiše prva. Opčinjenost vještinama i tajnama graditelja, ali i sposobnost da naprave građevine fascinantne ljepote prati vas i kada razgledate Medresu Šahove majke ili impresivnu Šahovu palatu. Ova palata nosi naziv Kuća od četrdeset stubova. Na prvi pogled vidite samo dvadeset. Ali u ogromnom bazenu ispred palate, ogleda se ova građevina, pa vidite još dvadeset stubova. Njeni svodovi su od prekrasnih mozaika i slika na kojima su prizori iz ratova i sjajnih pobjeda Šah Abasa. Golemi bazen okružuje prelijepi ružičnjak. Teško je napraviti priču koja može dočarati ljepotu i monumentalnost isfahanskih građevina. Jedan od njenih najljepših dijelova je poglavlje o mostovima u ovom gradu. Može li se o vodenom toku, koji nestaje u pijesku, pričati kao o jednoj rijeci? Ali, ova rijeka duga je 400 km. Premda nije plovna desetinama oaza donosi život. Isfahan njoj duguje svoju svježinu i vegetaciju. Svugdje u svijetu mostovi služe za brže i lakše prebacivanje ljudi i robe s jedne na drugu stranu. Međutim, u Isfahanu ima još nešto, a to je skriveni smisao na koji oni, svojim izgledom, upućuju. Pet mostova upućuje na pet namaza. Dakle kao što se mostom izbjegavaju opasnosti rijeke tako će i sa namazom, prelaziti sigurno sa prolaznog svijeta u vječni i bolji život. Svaki od ovih mostova je neobičan i ima posebnu simboliku. Najstariji most (12. stoljeće) leži uzvodno 7 km. van grada. Most Šahrestan, nazvan po obližnjem naselju, je lijepo zasvođena građevina, lagano spuštena. Njegovi lukovi su nejednaki. Preko njega kola ne mogu voziti. U tom kvartu se rodio poznati ashab, hazreti Selman Farisi. Most je Sio-Seh-Pol podignut godine. Most je dug gotovo 300 metara. Njegov donji dio ima 33 luka, o čemu govori i njegov naziv. To upućuje na poslije namaski zikr kada se po 33 puta izgovara subhanallah,elhamdulillah i allahu ekber. Pred samu gradnju ovog mosta jermenska zajednica je bila naselila desnu obalu Zajandehrud. Pošto je muslimane i hrišćane vezuje Isa a.s., graditelj je, simbolički, s 33 luka htio ukazati na godinu Isaova a.s. života u kojoj je uzdignut na nebo. I ovaj arhitektonski biser izgradio je pripadnik porodice genijalnih graditelja najljepših građevina isfahana-muhamed Reza Isfahani, djed graditelja Imamove džamije. Kada je u Azerbejdžanu Šah Abbas razorio jedan trgovački centar koji je bio pod turskim uticajem, Jermena je moralo napustiti grad Džolfu i svoju domovinu. Sljedeći naredbu Šah Abbasa došli su u Isfahan. U novom gradu ovim marljivim i vještim podanicima vladar je na svim poljima pomogao. Ubrzo potom i njihovi zaostali sunarodnjaci počeli su masovno dolaziti u Isfahan. Kvart koji su naselili nazvali su Džolfa. Prva crkva tu podignuta jeste St. Jakoba. Uz crkve Betlehem, St. Džordž i Vank najinteresantnija je za razgledanje. Na njenoj vanjštini i unutrašnjosti zapaža se rijetka mješavina latinskog, ruskog i perzijskog uticaja. Zidni ćilimi, mozaici i slike otkrivaju orijentalna porijekla, ali biblijske teme koje predočavaju, nisu strane zapadnom čovjeku. I danas Jermeni, usred islamskog Irana, slobodno ispovijedaju svoju vjeru i školuju se u svojim školama koje finansira država. Isfahan je osvojen još u 7. stoljeću, za vrijeme halife Omera r.a.. U gradu se nalaze brojna turbeta na mjestima gdje su pokopani ashabi Muhammeda a.s, sejjidi-potomci Resulullahovi i brojni imami. Kao i svugdje u Iranu, to su mjesta od posebnog poštovanja i i značaja. Isfahan je grad neobjašnjive ljepote, neobične i uzbudljive istorije i najživopisnijih predanja o ličnostima i događajima koji su obilježili povijest islama. A u ovom gradu islamska arhitektura doživjela je svoj vrhunac. Kom - duhovni centar šiitskog islama Umor od gotovo osam sati puta od Isfahana, uglavnom kroz pustinju, noć koja je bila podmakla i san koji neminovno ophvrva, sve to nestalo je kada smo ugledali plamene buktinje minara kao izniklih iz pijeska. Kom je najljuća duhovna šiitska tvrđava. Kom je mjesto u kome najbolje osjetite duh šiizma. To je centar vjerskog obrazovanja najjači univerziztetki centar. Sva značajnija imena šiitskog islama prošla su kroz stoljećima stare medrese Koma. Kom na persijskom jeziku znači pijesak. I zbilja kao da je iznikao iz pijeska. Pojavljuje se iznenada u svom blještavilu minara - prizor nestvaran i očaravajući u isto vrijeme. Tačno vrijeme nastanka grada nije poznato. Kada su ga Arapi 644. godine osvojili i islamizirali mjesto je bilo već uveliko naseljeno. Nedugo potom, u 8. stoljeću, razvija se u centar šiitskog učenja. Od 816. godine, kroz Fatimu Ma'sumu (Čistu), sestru osmog imama Reze r.a., Kom postaje hodočasno mjesto. Predanje kaže da se, putujući bratu u Tus, hazreti Fatima razboljela u mjestu Saveh. Odatle je prebačena u Kom gdje je kratko po tom ispustila svoju plemenitu dušu u 16. godini života. Prostorija u kojoj je preselila sačuvana je sve do danas i zove se Bejtun-nur (kuća svjetla). Safavidski vladari su restaurirali i proširili mauzolej hazreti Ma'sume, kao i turbeta drugih Imamzadeh u njenoj blizini. U 19. stoljeću kadžarski vladar Feth Ali Šah je časni harem dalje izgradio i ukrasio. Visoki zid od cigle okružuje ogroman kompleks s mnoštvom objekata. Vanjska vrata koja vode u Harem ukrašena su mozaičkim pločicama i na obje strane parom vitkih munara. Odavde se dospijeva u prostrano dvorište nepravilne forme. Iznad sobe u kojoj je kabur uzdiže se zlatna kupola, koja počiva na jednom širokom pozlaćenom zidnom prstenu. Na poticaj Feth Ali Šaha kupola je godine prekrivena sa zlatnih pločica. Raspon od poda do vrha kupole je 32 metra. Kabur je ograđen srebrenom ogradom visokom 2 metra. Cjelokupnom kompleksu pripadaju i kaburi četvorice safavidskih vladara. Tokom stoljeća oko harema su nikle brojne džamije i medrese. Početkom 20. stoljeća ovdje je osnovana Fejzija na kojoj se izučavala šiitska duhovnost. Njen poznati učenik, a kasnije i učitelj bio je Imam Homeini. Tu je on 4. juna godine u svom čuvenom govoru pozvao na obaranje Šahova režima. Od tog trenutka, pod njegovim duhovnim vođstvom počela se razvijati ideja o Islamskoj Republici Iran. U ovom svetom gradu i oko njega ima mnoštvo mauzoleja i turbeta u kojima su pokopane historijske ličnosti ili duhovni dostojanstvenici. Po predanju na ovom području počiva više od 300 Pejgamberovih s.a.v.s. potomaka-sejida Ovdje nikada nije bilo turističkih atrakcija. Zapravo tu znatiželjni turista nema šta da traži. Šiitska usplamtjelost i predanost vjeri nijesu motiv za slikanje. Sav grad je u znaku pobožnosti i izgaranja što ne poznaje novac i ovozemaljske mjere. Ovdje, zapravo novac i materijalna dobra ne znače ništa. Njihove svetinje nijesu na prodaju! Već je duboko u noć, a prostor oko turbeta i džamija je prepuna. Ljudi obavljaju nafilu namaz, uče Kur'an ili zijarete grob hazreti Ma'sume. Oko turbeta u razapetim šatorima spava na hiljade hodočasnika, koji žele makar i noć prov-esti u blizini njenog kabura. Mnogi traže lijeka i duhovnog smiraja na ovom mjestu. Uz turbe Imama Reze u Mešhedu (jedinog od dvanaest imama čiji je kabur u Iranu), ovo je najveća šiitska svetinja u ovoj zemlji. Međutim, Kom je i nešto više od toga - plamen ideje duhovne obnove Irana, plamen revolucije zapaljen je u Komu. Zapravo, on nikada nije ni bio ugašen u ovom gradu. Stalni sukobi sa vlastima stoljećima su karakterisali odnos njegovih žitelja spram nametanja bilo kakvih stega države. Moguće je da je i nama strana i daleka ta šiitska vezanost za svoje svetinje. Njihova žalost nije toliko zbog nasilne smrti njihovih imama, koliko zbog nepravdi i ljudske nemoći da zlo spriječi. Njihova strast u vjeri, okrenutost ka svetinjama prazni i rasterećuje njihovo srce, ogorčeno zbog nepravdi koje su im se kroz povijest dešavale. Šiizam je protest protiv koketiranja sa vlašću koja je uzurpatorska i nasilnička, to je težnja za dosljedno sprovođenje principa vjerske države. Šiizam je sav zasnovan na srcu i bolu, ali i nadi u dolazak novog imama, na kraju vremena. Ulaz u svetinju zabranjen je nemuslimanima. Čak i u vrijeme šaha Pahlavija, Kom nije pretvoren u turističko mjesto. Najčvršći bedem šiitskog islama nije za turizam, poručili su stanovnici i vjerski vođe ovog milionskog grada. Poslije par sati provedenih u Komu, napuštamo ovaj grad i gorde i fanatične hodočasnike. Iza nas ostaju plamteće minare i njegove medrese i fakulteti u kojima mogu predavati samo oni koje studenti žele slušati. Idemo prema aerodromu u Teheranu. Vatre iz Koma dugo će gorjeti u našoj svijesti. Tek ovdje možete osjetiti šta je plameni duh šiizma. I razumjeti ga, ukoliko umijete, u njegovoj punoći. O tome smo i razmišljali opraštajući se od naših prijatelja Abdul Reze i Amsara, vjernih pratilaca na ovom putu po Iranu. Naš pokušaj da im zahvalimo bio je uzaludan.»naša je dužnost da vas ugostimo, sada i uvijek kada poželite doći u našu zemlju!«ubrzo, inšallah. Iran je zemlja kojoj se treba stalno vraćati. Iranci su narod koji treba dobro upoznati, ukoliko želite da ih razumijete.

10 dhjetor Si shërohen sëmundjet e zemrës? "A t'ju tregoj unë se kujt i vijnë djajtë? Ata i vijnë çdo gënjeshtari e mëkatari." (Shuara: ) Secili trup që sëmuret duhet të shërohet. Papastërtia e trupit është shkak për shumë sëmundje, ndërsa papastërtia e zemrës sonë është shkaku i vuajtjeve, mjerimit dhe pakënaqësisë sonë në këtë dhe në botën tjetër. All-llahu i Madhërishëm, njeriun që ka zemër të pastër, njeriun e drejtë, si dhe njeriun që kërkon ndihmë dhe i lutet vetëm All-llahut, atë e ndihmon dhe e ngrit në grada të larta si në këtë botë ashtu edhe në tjetrën, ndërsa gënjeshtarët dhe mëkatarët All-llahu i Madhërishëm do t'i dënojë për mëkatet e tyre, zemrat e tyre do të ngelin të papastra, sepse All-llahu në Kur'an thotë: "... All-llahu nuk deshi t'iu pastrojë zemrat (prej kufrit). Janë ata që në këtë jetë kanë poshtërim, kurse në jetën tjetër kanë dënim të madh." (Maide: 41) Nëse njeriu dëshiron që ta përmirësojë veten, rruga më e lehtë e më e afërt është që të gjejë veten ndërmjet dy kohërave, ngase të gjendesh ndërmjet dy kohërave, të kaluarës dhe të ardhmes, në të vërtetë është jeta jote. Atë mund ta përmirësosh me pendim, keqardhje për atë që ke vepruar në kundërshtim me dispozitat e sheriatit dhe të kërkosh falje nga Ai që dënimin e ka shumë të rreptë për mëkatarët. Këto tre veprime që u përmendën nuk kërkojnë prej teje punë të madhe dhe lodhje, ngase janë veprim i zemrës dhe i gojës. Ndërsa sa i përket kohës së ardhme, atë do ta përmirësosh duke mos vepruar atë që Allllahu i Madhërishëm e ka ndaluar. Edhe ky veprim është i lehtë, ngase prej teje kërkohet mosveprim e jo punë. Kjo do të thotë se të kaluarën e përmirëson me pendim (teube), ndërsa të ardhmen duke u larguar nga ndalesat, me qëllim të pastër, për të respektuar ligjin e Krijuesit tënd dhe duke vazhduar këtë rrugë. Në të dy veprimet trupi është i qetë, ndërsa veprimin e ka zemra dhe goja. Mirëpo ajo që ka rolin vendimtar është shfrytëzimi i përpiktë i kohës së tashme, ngase nëse e ke humbur, e ke humbur lumturinë dhe shpëtimin, nëse e ruan në përmirësimin e kohës së kaluar dhe të ardhmes, në mënyrë siç u cek më lart, atëherë ke shpëtuar dhe ke fituar rehatinë dhe kënaqësinë. Gjithashtu, duhet të kesh parasysh se ruajtja e kohës së tashme është më e vështirë se sa përmirësimi i kohës së kaluar dhe të ardhmes. Ngase ruajtja e kohës së tashme bëhet duke obliguar veten që të veprosh atë që është më e vlefshme dhe më e dobishme dhe me të cilën arrihet shpërblimi më i madh, dhe pikërisht në këtë dallojnë njerëzit, ngase varet nga ata se si kanë ditur ta shfrytëzojnë kohën, për atë se koha e tashme është fletë e bardhë në të cilën ti i shënon veprat tua, ose veprat të cilat të dërgojnë në Xhennet, ose ato vepra të cilat të dërgojnë për në zjarr. Duhet të jemi të vetëdijshëm se jeta e kësaj bote është shumë e shkurtër dhe kalon shpejtë, e nëse e lejon veten që ta kalosh në gjumë apo në punë të kota, atëherë pas saj vjen dhembja e madhe e përgjithmonshme, e cila është më e rëndë se shfrytëzimi i kohës me vepra të mira dhe ndalimi nga ndalesat për ata që kuptojnë. Nëse të keqes me të mirë ia kthejmë, armiku ynë do ta kuptojë butësinë dhe pastërtinë e zemrës sonë dhe me kalimin e kohës do të na bashkëngjitet neve si një besimtar dhe shok i sinqertë. Për këtë All-llahu i Madhërishëm në Kur'an thotë: "Nuk është e barabartë e mira dhe e keqja. Andaj, (të keqen) ktheje në mënyrën më të mirë, se atëherë ai, me të cilin kishit njëfarë armiqësie, do të bëhet mik i afërt. Mirëpo këtë nuk mund ta arrijë kush, pos atyre që janë të durueshëm, dhe nuk mund ta arrijë kush, pos atyre që kanë virtyt të lartë." (Fusilet: 34-35) All-llahu i Madhërishëm na porositi të jemi të durueshëm, sepse mos durimi është punë e djallit, njeriu është nën ndikimin e shejtanit dhe për t'u larguar duhet të kërkojë mbrojtjen e All-llahut të Madhërishëm. All-llahu i Madhërishëm në Kur'an thotë: "E nëse të godet shejtani me ndonjë vesvese, ti kërko strehim te Allllahu, sepse vërtet Ai dëgjon e di." (El-A'raf: 200) Ata të cilët janë të pajisur me devotshmëri, All-llahu u ndihmon që ta dallojnë të mirën nga e keqja. Kurse djalli është ai i cili njeriut ia paraqet të gjitha të këqijat e kësaj bote si gjëra më të mira dhe më të nevojshme dhe njerëzit me besim (iman) të lehtë bien shumë shpejtë nën ndikimin e tij, devijojnë nga rruga e drejtë, e pasi që t'i arrijë qëllimet e veta, djalli thotë: "... Vërtet, All-llahu ju pat premtuar premtim të vërtetë, e unë ju pata premtuar dhe, qe, nuk e zbatova premtimin ndaj jush. Po unë nuk pata kurrfarë pushteti ndaj jush (që t'ju detyroj), përpos që ju thirra (në rrugë të gabuar), e ju m'u përgjigjët; atëherë pra mos më qortoni mua, po qortojeni veten. Unë nuk mund t'ju shpëtoj juve, e as ju nuk mund të më shpëtoni mua. Unë mohoj shoqërimin tuaj që ma bëtë mua më parë (më adhuruat në vend të Zotit). S'ka dyshim, jobesimtarët kanë dënim të dhembshëm." (Ibrahim: 22) Hasan Baftijari

11 11 dhjetor KURBANI gazetë islame ELIF Njeriu të cilin Allahu i Lartë e ka nderuar me cilësinë e të dërguarit të Vet në sipërfaqen e tokës, është shpërblyer duke u pranuar si : thirrës i shpalljes hyjnore. Pikërisht për këtë për të udhëzuar njerëzit në rrugë të drejtë janë dërguar pejgamberë dhe libra. rruga më e drejtë u është treguar atyre. Forma më e mrekullueshme dhe më e fundit e këtij zinxhiri udhëzimi e ardhur që nga njeriu dhe pejgamberi i parë e deri në ditët tona, pa dyshim që është Islami. Dhe kjo është në të gjitha principet e Islamit... Këtë e shohim edhe në prerjen e kurbanit. - Ç është kurbani, pse pritet? - Çfarë kërkohet të na shpjegohet me anë të ngjarjes së hasreti Ibrahimit që është edhe fillimi i Kurbanit? Të përpiqemi t u japim përgjigje pyetjeve. Ndërkohë që të ndash mishin e kurbanit në tre pjesë dhe të japish dy të tretat është synet. Pse është vaxhib të lesh të rrjedhë gjaku? Kafsha që blihet me para hallall që muslimani i ka fituar dhe që pritet në emër të Allahut dhe për hir të Tij në ditë të caktuara, është kurban. Disa nga mirësitë që qëndrojnë në thelb të kësaj çështje dhe dobitë që rrjedhin prej saj. Është shumë kuptimplotë dhe më rendësi të madhe sakrifica e hasreti Ibrahimit për të bërë kurban të birin e tij duke iu bindur urdhrit hyjnor. Kjo përbën bazën e çështjes së kurbanit, pasi fëmija është pjesë e prindit. Është vazhdim i qenieve materiale edhe i atyre shpirtërore. Pra, fëmija duke i mbledhur në vetvete të gjitha sakrificat e prindërve të tij, është bërë si një pjesë e pandarë e tyre. Për këtë arsye marrja e iniciativës për të bërë kurban të birin e tij, Ismailin, si një urdhër hyjnor, është një madhështi për Mirësitë e kurbanit të arritur për të këputur frytin më të mirë dhe pjesën më të vlefshme të jetës. Dhe kjo ngjarje ka qenë e mjaftueshme që babai dhe biri të bëhen shembuj të pashoq të durimit dhe të sakrificës për të bërë atë që u është urdhëruar. Në ajetin Kur anor që e transmeton këtë, Allahu i Lartë urdhëro e thotë: Në atë kohë që kur erdhi në moshën e pjekurisë atij i tha: biri im, ty të shohë në ëndrrën time se jam duke të bërë kurban. Tash më shih, si thua? (fëmija i tha) baba i dashur, si të jetë urdhëruar ashtu vepro. Shpresoj me ndihmën e Zotit se unë do të jem prej të durueshmëve. (Safat 102) Ja pra kurbani vërshon nga një burim dashurie hyjnore dhe nga nje ngjarje kaq madhore. Me begatinë e kësaj dashurie ai u paraqet të gjithë besimtarëve të mirën, dashurinë dhe begatinë. Kuptimi i mënyrës së prerjes së bagëtive për kurban. Prerja e kurbanit të blerë me para është si një pjesë nga jeta e njeriut. Kjo është si të pranosh të presësh fëmijën tënd që tashmë është si një pjesë e jotja pasi ke dhënë shumë për të. Ja pra, edhe kurbani ynë pikërisht në këtë aspekt ka ngjashmëri me çështjen e hasreti Ibrahimit. Edhe hasreti Ibrahimi është nxitur nga dashuria për Allahun. Kjo vazhdon edhe tek ne si një edukatë drejtë dashurisë hyjnore. Këtu iniciativa e hasreti Ibrahimit për të bërë kurban të birin dhe përpjekjet tona për të bërë kurban një dele e ka ndarë në shkallë dashurinë që kemi në botën materiale. Ne përpiqemi që ta meritojmë dashurinë hyjnore të cilën hasreti Ibrahimi e kishte merituar plotësisht duke sakrifikuar dashurinë tonë nga shkalla e parë dhe e dyte që janë paraja dhe malli. Kjo tregon që çdo lloj dashurie me mundime dhe sakrifica është e mundur të kthehet në dashurinë hyjnore ideale. Allahu nuk ka nevojë as për mishin dhe as për gjakun e kurbanit. Këta nuk kanë asnjë vlerë përpara dashurisë që kemi ne ndaj Tij. Allahu i lartë nëpërmjet ngjarjes së hasreti Ibrahimit na kujton se : dashuria hyjnore është mbi çdo dashuri tjetër, të gjitha ato dashuri kryesore burojnë nga dashuria hyjnore, askush në asnjë mënyrë nuk do të pasojë ndonjë dëm nga kjo dashuri, kjo dashuri do të sjellë vetëm mirësi dhe dhembshuri dhe do të jetë shpëtimtare. Qënja synet e shpërndarjes së mishit të kurbanit, mënja vaxhib e derdhjes së gjakut, mënja e dobishme e prerjes vetë të kurbanit, domosdoshmëria për të qëndruar në krye nëse s mundesh vet apo nëse je grua... dhe vijueshmëria e kësaj etike çdo vit në mënyrë të rregullt u mëson muslimanëve se duhet të jetojnë si njerëz si në luftë ashtu edhe në paqe. Allahu i Lartë në këtë ajet uranor e thekson hapur se tek njeriu ekziston ajo ndjenja e brendshme për të derdhur gjak. (Përkujto o Muhamed) kur Zoti yt u tha engjëjve: Unë po përcaktoj në tokë një zëvendës! ata thanë : a do të vësh në të atë që bën çrregullime dhe që derdh gjak, e ne të madhërojmë Ty me lavdërimin Tënd dhe plotësisht të adhurojmë! Ai tha: Unë di atë që ju nuk e dini! Këtu mund të nxjerrim këto përfundime: 1 Derdhja e gjakut është në natyrën e njeriut. 2 Allahu i Lartë u ka thënë melekëve se këtë ndjenjë tek robërit besimtarë do ta kurojë me ilaçin e kurbanit në mënyrën më të bukur. 3 popujt që nuk presin kurban do të shijojnë këtë ndjesi me rrugë jo të lejuara duke derdhur gjak të tepërt në luftë, në paq dhe në dëfrim. Kurbani i afron muslimanët drejt Allahut. Edhe Allahu u afron atyre mirësi të shumta që vijnë nga kurbani. Kështu që muslimani fiton cilësinë: njeri i formuar dhe i pjekur që u jep vlerë të gjithë njerëzve pasi janë njerëz dhe ka mëshirë për të gjitha qeniet. Në hadith thuhet : Allahu çdo gjë dhe çdo sjellje të mirë e shkuan për të mirë. Prandaj kur ta merrni hakun si zbatues të merrni në mënyrë më të mirë të mundshme. Dhe kur të pritni një kafshë ta prisni sa më mirë. Merreni thikën tuaj. Qetësojeni kafshën që do të prisni. Nga këtu kuptojmë që në prerjen e kurbanit nuk është qëllimi të shpërndash mishin por të derdhësh gjak. Dhe ta derdhësh gjakun në mënyrën më të mirë të mundshme. Kjo do të thotë ta kurosh këtë ndjenjë ekzistuese tek njeriu në mënyrë që të ketë dobi për njerëzit. Do të thotë të presësh që shërbimi të kthehesh në një dashuri për njerëzit. Të kërkosh rrugët për të arriturit në dashurinë hyjnore me sakrificat e dashurive të vogla. Detyrat që do të bëjmë me gjuhë në adhurime të tilla janë të kufizuara. Përbëhen nga tekbire dhe besmele. Kurse punët që do të bëjmë me trup përfshijnë një pjesë të kohës që zgjat me ditë të tëra, si: të fitosh para, të blesh kurbanin, ta sjellësh, ta shohësh, ta presësh, ta ndash mishin. Me këtë feja jonë na ka këshilluar të jemi fjalë pak, të jemi thelbësor dhe për punë të dobishme. Qetësia dhe begatia e pafundme që vjen nga kurbani zgjat plot një vit. Dhe çdo vit ky lloj adhurimi përsëritet me shpresën dhe besimin e shenjës më të mirë të dorëzimit. Kështu që muslimanët bëhen dëshmitarë vetë të vërtetës: E vërteta e vdekjes dhe kthimi i përkasin vetëm Atij. Xhafer Durmush Marrë nga revista Etika, nr. 9.

12 ELIF gazetë islame SHOQËRI dhjetor Shkodra një realitet në kufi (Bashkëjetesa islamo-kristiane në peshore) "Vendlindja nuk zgjidhet, ajo është e rastësishme, se po të ishte e mundur për t'u zgjedhur, shumë kush do të zgjidhte Shkodrën për vendlidje, ashtu siç e kanë zgjedhur për vendbainim" Do të flas sot për Shkodrën, qytetin e lashtë e mahnitës, dhe kufijtë e saj në bashkëjetesën ndërfetare. Do të flas për një pjesë të historisë ndërfetare të këtij qyteti, ku të shumta kanë qenë provokimet që i janë bërë kësaj bashkëjetese, por që përherë ka ditur t'i superojë ato, nëpërmjet burrave të urtë dhe mendimeve produktive të tyre. Por, përpara se të flas për bashkëjetesën ndërfetare në qytetin tim të lindjes, më lejoni të paraqes para jush një tabllo të mendimit dhe qytetërimit islam në raport me bashkëjetesën ndërfetare, për të qenë si një hyrje e domosdoshme për të kuptuar shpirtin e bashkëjetesës ndërfetare në qytetin e Shkodrës, ku minaret e xhamiave dhe kampanelet e kishave historikisht kanë folur dhe kanë rrëfyer një histori të gjatë bashkëjetese, me elementë të shumtë përbërës të saj Bashkëjetesa ndërfetare në peshoren islame Bashkëjetesa ndërmjet muslimanëve dhe jomuslimanëve, gjatë 14 shekujve të kaluar e deri më sot, është një prej çështjeve me një rëndësi të veçantë në historinë e qytetërimeve, që ka njohur përshkallëzime dypolare dhe ka arritur kulme interesante. Për muslimanët, kjo dukuri shoqërore është shumë e njohur, sepse buron nga Kur'ani Famëlartë, libri i tyre i shenjtë. Vetë Profeti Muhammed (a.s.) e praktikoi këtë bashkëjetesë në jetën e tij dhe urdhëroi pasuesit e tij ta praktikonin. Muslimanët e parë, i ftuan jomuslimanët në bashkëjetesën e pastër të udhëzuar nga mësimet qiellore, e cila në krahët e shekujve të gjatë pati lëkundjet e veta, me rritje dhe ulje, për shkak të strikticizmit, fanatizmit e mbi të gjitha nga injoranca e moskuptimi i fesë së pastër qiellore, ose nga komentimet e mangëta, verbërimi ekstremist, egoizmat apo interesat e ndryshme. Kur'ani Famëlartë dhe tradita profetike, vendosën rregullat dhe bazat e bashkëjetesës së muslimanëve me jomuslimanët, rregulla që bazohen mbi një të drejtë të shenjtë që është e drejta e fisnikërisë njerëzore. Në Kur'anin Famëlartë, All-llahu (xh.sh) thotë: "Ne, vërtet i fisnikëruam pasardhësit e Ademit (njerëzit)". (Kur ani 17:70) Ai vërtetoi, gjithashtu, se njerëzit janë të barabartë për nga njerzillëku i tyre, duke thënë: "O ju njerëz, vërtetë Ne ju krijuam juve prej një mashkulli dhe një femre, ju bëmë popuj e fise që të njiheni ndërmjet vete, e s'ka dyshim se te All-llahu më i ndershmi ndër ju është ai që më tepër është ruajtur".(kur ani 49:13) Këtë shpirt bashkëjetese e gjejmë edhe në çertefikatën e madhe islame të të drejtave njerëzore, nga goja e vetë Profetit Muhammed (a.s.), disa muaj para se të ndërronte jetë, në pelegrinazhin e lamtumirës në Mekke, kur thoshte: "Me të vërtetë Zoti juaj është Një dhe babai juaj është një, të gjithë ju jeni të Ademit dhe Ademi është prej dheut. Më fisniku ndër ju tek All-llahu, është më i ruajturi. Nuk ka epërsi një arab mbi një të huaj, as një i huaj mbi një arab, as një i kuq mbi një të bardhë dhe as një i bardhë mbi një të kuq, vetëm se me devotshmëri. A e kreva misionin? O Zot dëshmo! Të pranishmit të lajmërojnë ata që munguan".(transmetohet nga Ahmedi) Ndërsa khalifi i drejtë Omer ibn Abdul-Aziz, i shkroi njërit prej mëkëmbësve të tij: "Shiko mirë njerëzit e besës dhe sillu me butësi me ta, e kur ndonjëri prej tyre të plaket e të mos ketë para, jepi". (shih librin Et Tabakatul Kubra të Ibni Sa dit, 5/380.) Në marrëveshjen që bëri khalifi Omer ibnul-khattab, me kristianët e Kudsit, thuhet: "Kjo është besa që i dha robi i Zotit, prijësi i besimtarëve, banorëve të Iljas: U dha atyre besën në vetet e tyre, pasuritë e tyre, kishave të tyre, kryqave të tyre dhe gjithë besimtarëve të tyre se nuk do u banohen kishat, as nuk do u rrënohen, as nuk do prishet gjë prej tyre as prej kryqave, as ndonjë gjë tjetër prej mallrave që posedojnë, as nuk do dhunohen për fenë e tyre, as nuk do keqtrajtohet asnjëri ndër ta".(shih librin: Tarikhur Rusul vel Muluk, 2/449). Kufijtë e bashkëjetesës ndërfetare në Shkodër "Është ky qytet me bukuri të rrallë, me Kështjellën e tij që daton nga kohët pararomake, me shtëpi të ndërtuara me hijeshi me kuvendet katolike e xhamitë muslimane dhe me një histori të gjatë e të stuhishme" Faik Konica Shkodra, është një qytet i lashtë e i vjetër, që ndodhet në veriperëndim të Shqipërisë, ku fryma e bashkëjetesës në mes të muslimanëve e jomuslimanëve (kryesisht katolikë e orthodhoksë) ka qenë përherë prezente. Shpirti i Shkodrës rrezaton bashkëjetesë ndërfetare e harmoni qytetare, për të cilën duhet të jemi krenarë e që duhet të përpiqemi ta ruajmë e ta konsolidojmë çdo ditë e më shumë, në kuadrin e perfeksionimit të ushtrimit të lirisë së praktikimit të mësimeve fetare, të cilat burojnë nga një vend i vetëm. Historia e këtij qyteti është e mbushur me shembuj konkretë në këtë drejtim, që nga kohët e hershme e deri në ditët e sotme. Bashkëjetesa e muslimanëve me jomuslimanët në Shkodër, nuk është në vetëvete një fe e re, por është trupëzim i paraqitjes së familjes së madhe ibrahimite, rreth së cilës pjesëtarët e saj mblidhen për të jetuar në paqe e në harmoni me njëri-tjetrin, duke respektuar kufijtë e njëri-tjetrit dhe duke mos prekur aty ku s'preket, e duke mos kërkuar në emër të lirive, atë që s'duhet kërkuar e që s'mund të jepet në emër të asnjë lirie! Realiteti shumëshekullor ka dëshmuar edhe përplasje të ndryshme në mes të muslimanëve dhe katolikëve të Shkodrës, por që shpejt janë shuar a janë zhgjidhur në më të mirën mënyrë falë urtësisë dhe bujarisë së pastër hyjnore. Në vitin 1921, Dom Lazër Shantoja do të shkruante: "A thue se me Qeveri të re do të pritet mâ derdha e gjakut vllaznuer ndër ne, si edhe zakoni me sha myslimani të krishtenin e i krishteni myslimanin, sikur mjerisht kemi ba deri tash vonë? Jena segure se po, ne i ndihmoshim na vetë Qeveris, sikuerse e kena detyrë prej Zotit prej natyret e prej ligjes të gjytetnimit." (Lazer Shantoja, "Vepra", punuar nga një grup autorësh, Shkodër, 2005, fq.37.) Ky arsyetim i tij tregon dukshëm për një fenomen negativ prezent në kohën e tij, por që ka për tendencë të zgjasë tentakulat e tij shkatërruese edhe në mileniumin e ri; mo-

13 13 MESIM dhjetor srespektimi reciprok islamokristian dhe debatet shterpë në mes bijve të dy feve konkrete, të përbashkëta në origjinë. Nga këtu them, se nëse ndonjëri prej nesh është përplasur a ka fyer ndonjërin prej besimtarëve të ndonjërës prej feve ibrahimite prezente në vendin tonë, feja e tij është e pastër prej sjelljeve të tij anormale dhe jofetare. A më lejohet mua si musliman që të fyej dhe të përçmoj një kristian, se kështu thotë kapriçoja ime, pa asnjë të drejtë legjitime a argument bindës? Dhe, a i lejohet një kristiani, që bazohet në mësimet e Jezusit (a.s) që i jep sihariq ndërtuesve të paqes, të fyejë e të abuzojë me besimin dhe bindjet fetare të më se 1 miliard e gjysëm muslimanëve në botë, jashtë çdo logjike të shëndoshë? Arsyeja e shëndoshë e refuzon atë dhe këtë! Në Shkodër, bashkëjetesa ndërfetare ka qenë dhe vazhdon të jetë prezente në çdo hallkë të jetës.. Bashkëjetesën ndërfetare në Shkodër e kanë forcuar shkuesitë e ndryshme, tregëtia, marrëdhëniet familjare, gëzimet, hidhërimet, kultura qytetare, etj. Kjo bashkëjetesë ka buruar dhe është forcuar edhe nga vetë njerëzit e fesë, hoxhallarë a priftërinj, prej atyre që e kanë kuptuar thellësisht burimin e përbashkët të feve ibrahimite. Në qytetin e Shkodrës, të vjetërit të thonë se At Gjergj Fishta ka patur miqësi të madhe me Hafiz Jusuf Karakaçin, që ka qenë një njeri erudit dhe me kulturë të gjerë. Për Hafiz Jusuf Karakaçin shkruhet se ai ishte "i bindur se dashuria mes njerëzve ndërtonte një jetë të qetë e të mirë... Ai ishte ideatori që rrugës së Çakajve-Karakaçi, t'i vihej emri "Bashkimi", propozim që u miratua nga organet e pushtetit vendor " (Smajl Bala, "Institucionet islame dhe hoxhallarët e Shkodrës", Shkodër, 2005, fq. 288.) (Çuditërisht emri i tij, sot, është lënë në harresë nga pushtetarët tanë lokalë!?) Poashtu edhe Hafiz Ali Kraja, i cili me rastin e vdekjes së poetit Gjergj Fishta, mbajti fjalimin e tij të njohur te varri i mikut të tij të krishterë, në të cilin ndër të tjera i thotë: "Të jesh i bindun, o poet i madh, se shqiptari me "Lahutën e Malcisë" ka për të qenë gjithmonë kryenaltë, siç janë Helenët me "Iliadën" e Persianët me "Shahnamenë" "( Shih: F. Luli, I. Dizdari, N. Bushati, "Në kujtim të brezave", Shkodër, 1997, fq. 542.) Poashtu Dom Lazër Shantoja, më shkruan një poezi me 15 strofa kushtuar heroit dhe trimit të shquar, komandantit Hasan Riza Pasha, të cilën e përfundon kështu: Ktu mi ket vorr, ku i rrebti Hasan luftar, Lshon rreze atdhedashtnijet permi ne, Xeni prej të huejit, xeni ma' j herë, Shqyptar, Me dekë p'r atdhe! Historia e Shkodrës dëshmon sesi muslimanët e të krishterët, njerëzit e thjeshtë, kanë bashkëpunuar e janë interesuar për njëri-tjetrin. Kështu në tregimet e popullit thuhet se: "Në Pazar kishte 6 (gjashtë) xhami dhe sipas dëshmive të disa të moshuarve, kur muslimanët shkonin në xhami, i linin dyqanet e hapura në mirëbesim të tregtarëve katolikë dhe të tregtarëve myslimanë të cilët nuk shkonin në xhami ". (Agim Parruca, "Shkodra bastion i qytetërimit shqiptar", botimi i 4- t, Tiranë, 2004, fq. 190.) Sot, pasi kanë kaluar shumë vite të vështira mbi fenë dhe besimtarët shqiptarë, realiteti i Shkodrës ka ndryshuar disi, por trashëgimia e brezave të shkuar vazhdon të reflektojë edhe te rinia, e cila ndonëse e palidhur si duhet me fenë, vazhdon të besojë të bashkëjetesa ndërfetare dhe marrëdhëniet respektuese ndaj tjetrit. Shkodra dhe bijtë e saj shikojnë drejt së ardhmes, me besimin dhe përkushtimin e tyre! Besimi i tyre i sinqertë i tejkalon kapriçot provinciale! Muhamed Sytari Thirrës islam- Shkodër gazetë islame Filozofia e flijimit ELIF... E diel... Në skajin e rrugës gjendet një manushaqe e vyshkur nga fëllënzat që blegërojnë në qershor. Flutura e skuqur thërret bilbilin në këngën e tij të soditur si një puritan i shekullit që kaloi. Në të majtë shikoj veturat që me shpejtësinë më të madhe thërrasin drejtë cakut final. Ondulimet e shpirtit, frymëmarrjet, etjet, përfundimet, rikthimi, sfidojnë drejtë thyerjes së shoqërisë së klasave. Monotonia e shkronjave dhe thirrja për të vërtetën në të vërtetën kalon nën ombrellën e padukshme të lumit blu. Për thirrjet e njëpasnjëshme agjërimi zgjaten deri në agimin e hershëm dhe orën e vonshme. Çudi, përzierje e identitetit me mentalitetin skizofrenik të konfliktit rigoroz. Zhurma e turmave dëgjohet si një këngë e vjetër miskine. Sufizëm i harruar nën fondin e fjalëve! Nga mbrapa më thërret një zë trishtues i njohur në kohërat e vjetra prej kur përfundova "dashurinë". Të duash dhe të urresh, një filozofi që rrallë herë gjendet në syrealizmat e shkruesit gri. Ai zë që më thërret në vallen e dendur të Askundësisë më kthen mbrapa me shekuj, çaste të përjetuara nën hirin e imanit. Kohë fantazmë, u ndal për një moment protagonisti. Mori frymë thellë dhe prapë vazhdoi: Ti je ai që në mesnatën e errët kur fishekzjarrët marrin hovë për në gjithësi, fshihesh nën orenditë e librave si i çmendur i Orientit. Ti je ai që në fushëbetejën e burrave paraqitesh si vetëtimë me bajrakun në dorë për të mbrojtur atë për të cilën edhe flijohet. Ti je ai... Oh zemër, më ndihmo të lutem, më ndihmo të lutem. I habitur nga ky person i çuditshëm thërras djathtas në ndihmë personat që më ndihmuan ta dërgojmë deri në spital. Edhe pse prej atij vendi spitali ishte shumë afër, mua më kujtohej se udhëtova një jetë të tërë me atë person të çuditshëm që më shikonte me syrin e vëzhguesit të rëndë. Frymëmarrjet e tij të thella dëshmonin për ambientimin e shpirtit në botën e shpirtrave. Në ato çaste mu kujtua duaja të cilën ma patë mësuar e dashura ime natën e Kadrit: " O Zot, i shikoj me dhimbje të gjithë ata që përveç Teje kanë gjithçka. O Zot, kur të ngadhënjejë mbi tokë, më bë që të mos harroj se një ditë prej ditësh do të bëhem tokë." Në rrudhat e këtij njeriu të çuditshëm shoh mahnitjen e tij me kënaqësinë e flijimit në rrugën e All-llahut. Një horizont i hapur në gjithësi si engjëll që thërret ndjenjat e soditësit drejtë pafundësisë. Dëgjoheshin disa të rrahurash të zemrës së këtij njeriu të harruar në mesin e qytetit të imanit. U orvat të më thoshte një fjalë, por shpirti i ngurtësuar në ato çaste e pengonte të thotë lirshëm gjithë atë çka e bartë. Sikur dashuria për të Vërtetën do të vërshonte botën të tërë nga ato sy të etur për soditjen në All-llahun e Madhërishëm. Vijat e fytyrës së tij flisnin pandalshëm. Mbrapa fizionomisë së tij sikur fshihej një botë e tërë sakrificash, mundimesh e maltretimesh për diç që ia vlen edhe sfondin e fjalëve ta ç kyejmë. Arritëm në spital! Mjekët me vrap e morën protagonistin tonë dhe e futën në sallën e operimit duke mos më lejuar që të futem brenda. Shumë orë prita jashtë në korridorin e spitalit dhe ja erdhi lajmi i gëzueshëm i pështjellur me ndryshim shpirtrash. Mjeku më njoftoi se gjithçka është në rregull me protagonistin tonë, por ai nuk ishte i vetëdijshëm se gjatë procesit të operimit kishte bërë një çrregullim që do të kushtojë një jetë të tërë. Futem brenda te personi i panjohur dhe në formë deduktive e pyes se si ndjehet? Mu përgjigj: Paska ardhur çasti që më krahët e hapur të fluturojë në xhennetet e Adnit, me sytë e ënjtur ta takoj ujin e Kevtherit, me gojën e lodhur ti jap selam Pejgamberëve të Zotit. I hutuar dhe i pasionuar pas atyre fjalëve të mëdha nuk munda t i them asnjë fjalë, por e vështroja si një i çmendur. Protagonisti mori frymë thellë, u ndal një kohë duke pushuar dhe më tha: Kujto o bir Ismailin a.s. dhe Ibrahimin a.s. Kur duhej që urdhri i Zotit të jetësohet në familjen e tij, me lot në sy e me zemrën plotë iman Ibrahimi a.s. vendosi që të çojë në vend urdhrin e Zotit të tij. E na frikohemi ta themi të vërtetën kur jetojmë me të karshi dy vetave të vetëm. Kujto vendosmërinë e Ismailit a.s., kujto vendosmërinë e Ismailit a.s. i cili babait të vet i tha... Protagonisti filloi të kollitet rëndë dhe në vend të saj tha: Dëshmoj dhe Deklaroj se nuk ka Zot tjetër përvec All-llahut dhe se Muhammedi a.s. është rob dhe i Dërguar i All-llahut... Mirë u takofshim o shpirt i çuditur, ty të takova në dynja, ndërsa babain tim shpresoj ta takoj me ty në xhennet. Amin. Hamdi NUHIJU

14 ELIF gazetë islame PËRKUJTIM dhjetor Hafiz Qamil Tresi i gjallë në një monografi - Shënime për librin: Hafiz Qamil Tresi në gjurmët e një biblioteke që sfidon heshtjen e kohës (monografi) të autorit Muhamed Sytari Thirrësi islam Muhamed Sytari brenda një harku kohor prej tetë vjetësh na ka dhuruar shtatë libra. Vepra kushtuar figurës së Hafiz Qamil Tresit, për nga mënyra e konceptimit e gjerësia e vështrimit, shtrirja kohore në dhënien e figurës së Hafizit, thurja artistike e arkitektura e veprës, kompetenca shkencore e bazuar në shkollën e Thirrjes islame, bëjnë që autori i kësaj monografie të ngrihet në një lartësi të re të talentit të tij. Gjatë leximit të monografisë evidentojmë disa veçanti, të cilat mendojmë se janë: 1. Historia e Hafizit që iu përkushtua dijes dhe diturisë islame. 2. Hafiz Qamil Tresi sufist në shpirt. 3. Zbërthimi dhe vlerësimi i personalitetit të tij në përkushtimin ndaj librit, mirënjohjes ndaj dijetarëve, mik i fjalës së All-llahut, i dashuruar pas Resulull-llahit. 4. Kontributi i Hafiz Qamil Tresit dhe biblioteka e tij e çmueshme janë një pasuri që duhet nderuar dhe respektuar. Gjurmët e tyre, - thotë autori në monografinë e tij janë të thella në historinë e madhe të vetë diturisë. Asgjë nuk mund t i fshijë ato. Sepse brezat i ruajnë e i trashëgojnë me zemrat dhe punët e tyre. Ata breza që i janë dorëzuar Krijuesit të tyre për të mbajtur amanetin e Thirrjes më të lashtë të njerëzimit; atë të besimit në Njësinë e Zotit! - (fq. 156). Monografia zhvillohet brenda disa rrafsheve, të cilat janë: Hafiz Qamil Tresi dhe xhamia e lagjes Ndocej, Hafiz Qamil Tresi në marrëdhënie me Haxhi Muhamed Bekteshin (njohim ixhazeti i tij dhe më pas gjejmë një zbërthim analitik për t u pasur zili i këtij ixhazeti nga ana e autorit të librit); bota sufiste e Hafizit, fjalorthi i tij arabisht-shqip me shkronja arabe, letërkëmbimet e tij, figura e Hafizit në kujtimet e bashkëkohësve, Hafizi dhe biblioteka, gjurmët dhe përjetësia e tij. E në të gjithë këtë përmbledhje e hapësira rrafshesh, qofshin ato vertikale apo horizontale, nocioni i kohës mbetet tipari themelor i kësaj monografie. Moduli i saj është: Koha lëviz, koha tregon, koha s harron. Në këtë dimension qëndron dhe universaliteti i saj, si një domosdoshmëri që mbart peshën e ngjarjeve të saj, të cilat ndikojnë direkt ose indirekt në figurën dhe misionin e Hafiz Qamil Tresit. Koha si dëshmi. Sipas autorit Muhamed Sytari, dëshmia më bazamentale, që e ndrit të plotë figurën e Hafizit, është Ixhazeti dhënë nga H. Muhamed Bekteshi. Po, përsëri, sipas autorit Sytari lexojmë: Në fund të kësaj broshure-diplomë, H. Muhamed Bekteshi i jep një këshillë shumë të vlefshme Muzhazit të tij, Hafiz Qamil Tresi, e cila përqendrohet në nxitjen për vijueshmërinë e kësaj rrugë; asaj të diturisë islame, ruajtjes së kësaj bese të shenjtë dhe lartësimin në shkallët e përkushtimit dhe urtësisë - (fq. 21). Dhe Hafizi, siç mësojmë nga monografia, mbeti i nderuar gjatë gjithë veprimtarisë së tij, sepse arma e tij e vetme dhe besnike qe dituria dhe besimi tek Zoti. Kudo ku shkoi la gjurmë të vlefshme dhe dobiprurëse, të cilat reflektojnë edhe në monografi. Në vazhdën e dëshmive, si relikte të çmuara janë: disa fletë mbi të cilat Hafizi ka shkruar shqip me alfabetin me bazë arabe, fjalorthi arabishtshqip me shkronja arabe të shoqëruara me disa rregulla gramatikore, blloku i hytbeve dhe biblioteka. Të gjitha elemente janë analizuar me imtësi, duke evidentuar dukuri dhe detaje e, për të arritur në përfundimin e autorit, i cili thotë: Ato libra janë dëshmitarë të një historie të madhe, të cilën s mund ta sfidojë as vetë heshtja e kohës! Ato libra janë gjurmë të Thirrjes Islame shumëshekullore ndër shqiptarë! - (fq.157). Tek ato libra jeton Hafiz Qamil Tresi! Koha si urë lidhëse mes brezave. Krahas përjetimit të kohës si individ, autori e ka parë dhe konceptuar veprimtarinë e Hafizit të pashkëputur dhe në raporte lidhjeje e bashkëpunimi edhe me hoxhallarët e tjerë. Shkon edhe më larg në brezni, jo vetëm për t u përulur me respekt para misionit të tyre, por edhe për të evidentuar Shkollën e Thirrjes Islame. Kudo, në ato pasazhe, ku flet për gjeneratat e hoxhallarëve që shkëlqejnë si një kurorë lavdie, është e pamundur të mos vesh re meditacionin poetik të autorit, me sa patos, ndjeshmëri e figuracion përshkruhen. E, duke iu rikthyer figurës së Hafizit, shpirtit e gjurmëve të tij sufiste, Muhamed Sytari konkludon:... janë argument i besnikërisë ndaj traditës së mësuesve dhe hoxhallarëve që e kanë mësuar dhe e kanë diplomuar më ixhazete të ndryshme. - (fq.43). Ngulmimi i autorit tek ixhazeti i H. Muhamed Bekteshit, mendoj që autori e ka parë me vend dhe si domosdoshmëri, pa të cilën figura e Hafizit do ishte jo e plotë. Gjatë analizës autori thotë se, Hafizi me veprimtarinë e tij, i mbeti besnik traditës. Dhe ixhazeti ishte burimi i parë që piu lëngun e diturisë, vatra e parë, nga ku mori bekim e mësim, për të dhënë vlera e kontribute të rëndësishme në rrugën e Thirrjes islame. Për të vërtetuar mendimin e mësipërm, po shkëpus një moment nga libri, ku plot emocion H. Muhamed Bekteshi shprehet: I dhashë ixhazet të transmetojë prej meje atë që dëshiron, nga të gjitha dituritë; teorike e praktike, të transmetuara e logjike, sikurse më dha ixhazet edhe mua Mësuesi im, e ashtu siç i dha atij ixhazet Mësuesi i tij... - (fq. 28). Dhe koha nuk është parë vetëm si urë lidhëse mes brezave të hoxhallarëve. Ajo ka dhe një vlerë më të prekshme e ky është realitet dituror, që është bartës i trashëgimisë kulturore islame të lënë prej tyre, ku një pjesë e saj është dhe biblioteka e shënimet e Hafizit, që u bënë objekti kryesor dhe rruga hulumtuese për të rikrijuar figurën, botën, kontributin dhe diturinë e Hafiz Qamil Tresit, që vijnë të gjalla, me një diskurs interesant nga ana e autorit, me ngjyra shpesh herë edhe poetike, gjë që i ka dhënë freski dhe emocion veprës. Thamë më sipër se, koha nuk është parë vetëm si urë lidhëse mes brezave të hoxhallarëve. Kjo e vërtetë ecën më tej. Se autori nuk është ndalur vetëm në caqet apo kufijtë e kësaj kohë që merr në studim e analizë, por hedh vështrimin edhe në drejtimin perspektiv. Jo vetëm si një element dëshmie, por duke ardhur deri në kohën e autorit, si një vazhdimësi e motivuar. Ja, se si e përshkruan këtë çast autori: Takimi im i parë me këtë bibliotekë ishte i rrethuar nga emocioni dhe kureshtja. Emocion, që të kaplon kur zakonisht takohesh me librat e hoxhallarëve të shkuar, ku nëpërmjet librave të duket se takohesh me secilin prej tyre dhe fillon të marrësh e të japësh. Ku duke shfletuar këto libra, ndjen prekjen e duarve të tyre, sikur bashkohen me duart e tua dhe së bashku bëjnë shfletimin e brezave të librave të dijes islame, duke e kthyer shfletimin në dëshmi..! - (fq.110). Tek këto libra jeton edhe Hafiz Qamil Tresi! Koha e personazhit dhe koha e monografisë. Në çdo faqe të monografisë na shfaqet i gjallë Hafiz Qamil Tresi. Në çdo faqe na duket se flet e bisedon me ne... Dhe ky portretizim i kësaj figure i bërë me mjeshtri nga ana e autorit të librit, mendoj, se është bërë nga disa pika shikimi: 1. Hafizi jetoi në kohëra që e deshën dhe s e deshën. 2. Hafizi jetoi në kohëra të femohimit, dhe të epitetit: jabanxhi nga Tetova. 3. Hafizi, urtësia dhe humanizmi i tij, dituria dhe besimi në Islam. Hafiz Qamil Tresi jeton i gjallë në kohën e monografisë! Xhahid Bushati, shkrimtar

15 15 NE NË KOHË dhjetor gazetë islame ELIF Renesanca dhe margjinalizimi i fesë Zelli për krijimtari shkencore gjatë Mesjetës frenohej nga pushteti që impononte Kisha. Përkthimi i veprave të autorëve muslimanë si të Ibn Sinës, Ibn Razit, Ibn Rushdit, Kajamit, el Hejthemit, që do të bëheshin alfa dhe omega e dijeve evropiane, do të nxisnin një lëvizje intelektuale në Evropë. Evropa mori dijet nga muslimanët, por ajo refuzoi të merrte edhe Islamin. Krishterizmi nuk është feja origjinale që solli Isai a.s. Shumica e autorëve atë e konsiderojnë si fe të Palit. Bibla nuk është shkruar në kohën e Isait a.s. por u mor prej apostujve. Më saktësisht ajo është një sintezë e mbeturinave të fesë së vërtetë të përziera me shume elemente pagane dhe ndryshime që bëri Kisha. Në Mesjetë njerëzit e Kishës ushtronin një pushtet të fuqishëm në emër të fesë. Në botën islame ekzistonte një atmosferë tolerante dhe e favorshme për njerëzit e dijes dhe shkencëtarët ishin të pavarur dhe inkurajoheshin që të merreshin me studime, ndërkaq në Evropë ata që merreshin me dije ishin anëtarë të klerit, dhe si rrjedhim, studimi në tërësi kontrollohej nga Kisha. Për intelektualin musliman soditja dhe studimi i gjithësisë dhe fenomeneve të saj e përforconte besimin e tij tek Krijuesi. Përdorimi i mendjes për studim të natyrës dhe dukurive të saj sipas klerikëve të krishterë do të thoshte keqpërdorim i saj! Gjithë ajo që kërkonte Kisha ishte bindja absolute ndaj dogmave krishtere dhe besimi i verbër dhe pa kundërshtim në autoritetin e saj. Historia e Evropës është shënuar gjatë shekujve të fundit nga një betejë e pareshtur ndërmjet forcave të fesë dhe atyre të shekullarizmit që arriti ta ndajë filozofinë dhe shkencën nga universi i kuptimit fetar. Shkenca islame është e rrënjosur thellë në dije të mbështetur në njësinë e Allahut, kurse krejt ndryshe prej saj, shkenca perëndimore mbështetet në të konsideruarit e botës natyrore si realitet të ndarë nga Krijuesi. Dhuna që ushtroi Kisha në çdo fushë të jetës si dhe qëndrimi i saj kundër shkencës bëri që bartësit e renesancës të punonin që ta largonin dogmatizmin shkatërrues të Kishës dhe obskurantizmin e klerit dhe për të gjetur një burim iu kthyer traditës greko/romake. Pra u bë rilindja e elementeve të paganizmit greko/romak, sepse në veprat e tyre në plan të parë ishin natyra dhe njeriu, kurse zotat ishin thjesht njëfarë dekori interesant i ngjarjeve! Kështu që nga Renesanca, Perëndimi ka lëvizur në drejtim të shekullarizmit dhe humbjes së influencimit të fesë në jetën e përditshme. Pra, lufta për ta çliruar njeriun nga tutoria e Kishës solli deri te margjinalizimi dhe më vonë edhe deri te flakja e ndikimit të fesë. Krishterizmi si fe e shtrembëruar e fesë së shpallur nga Krijuesi, me dogma sikurse ishte mëkati i trashëguar, larja e mëkateve në kryq, dhe Triniteti kishte ndikuar që besimi i shumë intelektualëve të Evropës të mos mbështetej në Shpalljen e Zotit, por në përsiatje dhe në vrojtimin e natyrës. Si rezultat i këtyre dogmave, shumë njerëz jo vetëm që do të largoheshin nga Kisha e tyre por edhe nga vetë religjioni. Kisha e kishte ngulfatur jetën intelektuale në mesin e ithtarëve të saj. Ajo e luftonte dijen dhe e frenonte mendimin e lirë duke e nënçmuar atë dhe duke e çuar Evropën në një errësirë të vërtetë. Urrejtja e klerit ndaj shkencës u përpoq t'i shuajë dritat e dijes, dhe kjo do të arrihej sikur të mos ishin kontaktet me botën islame dhe shkencat e saj të cilat ndikuan që Evropa të dalë nga ajo ngurtësi intelektuale, duke e ujitur truallin e saj të thatë, ashtu sikurse shiu lulen e vyshkur. Mirëpo ndërmjet shkencës perëndimore dhe asaj islame nuk ekziston vetëm vijueshmëri, por edhe një mosvazhdimësi e thellë. Në Perëndim, krejt ndryshe me botën islame, filloi një kundërvënie ndaj autoritetit të fesë e veçanërisht ndaj katolicizmit dhe në një masë edhe vlefshmërisë dhe legjitimitetit të fesë. Feja e krishterë duke predikuar murgërinë dhe abstenimin nga kjo botë predikonte pasivitetin dhe nuk përpiqej për përmirësimin e gjendjes së njerëzve dhe luftimin e padrejtësive. Madje ishte vetë kleri i saj që ushtronte dhunë dhe që predikonte të durohej ndaj vështirësive të kësaj bote sepse "Kush iu shërben dy zotërinjve në këtë botë është më i mirë se ai që i shërben një zotërie!" Kisha me hegjemoninë e saj absolute ishte bërë pengese për zhvillimin dhe përparimin e njerëzve. Prandaj, Rilindja erdhi si reagim dhe kundërveprim ndaj Kishës dhe shtypjes që ushtronte ajo. Duke mos arritur ta kuptonte fenë e vërtete Islamin, Evropa në rrugën e saj për t'u liruar nga dhuna dhe terrori i Kishës, iu kthye trashëgimisë së saj të vjetër romake. Hyjnitë e romakëve ishin imitim i zbehtë i mitologjisë greke. Ajo u ngrit kundër ndikimit të fesë në përgjithësi, duke iu kthyer një injorance dhe dhune madje edhe më të madhe. Kisha kërkonte që njerëzit të punonin vetëm për jetën e ardhshme duke e anashkaluar dhe nënçmuar këtë botë. Evropa si kundër reagim ndaj këtij qëndrimi të Kishës filloi që në vend të mësimeve fetare të vendoste mësimet njerëzore. Në vend të burimit hyjnor njeriu do të mbështetej në mendjen e tij, duke punuar vetëm për këtë botë dhe duke injoruar botën tjetër dhe mësimet metafizike. Si reagim ndaj absolutizmit të Kishës dhe për shkak të dhënies pas filozofisë greke, karakteristikë dhe shenjë dalluese e mendimit evropian që nga Rilindja është lufta kundër Kishës dhe në një masë edhe kundër vetë fesë. Kështu gjatë kohës së sundimit të Kishës në jetën e njerëzve dominonte mendimi se njeriu nuk duhet të mendojë vetë, por duhet t'i marrë mendimet e gatshme nga Bibla dhe komentimet e njerëzve të Kishës. Çfarëdo përpjekje jashtë tyre do të cilësohej si e papranueshme dhe blasfemi! Në anën tjetër si kundër reagim ndaj kësaj kemi një mendim krejt të kundërt sipas të cilit njeriu duhet të jetë autonom, i pakufizuar dhe i pavarur. Kështu njeriu gradualisht filloi të zërë vendin e Zotit, duke menduar vetë dhe duke përdorur mendjen e tij për çdo çështje larg ndikimit të fesë. Mendja njerëzore filloi të shihej si masë për të gjitha çështjet dhe ajo në mënyrë të pavarur duhet të merrte vendime. Ashtu si Kisha që mundohej ta mbante të nënshtruar dhe nën diktatin e saj mendjen njerëzore duke mos lejuar që ajo të luante rolin e saj, madje as edhe në ato fusha ku mendja është kompetente, edhe klasa intelektuale në Evropë kur filloi të lirohej nga absolutizmi dhe nga prangat e Kishës kërkoi që të zaptonte çdo fushë larg ndikimit të fesë në tërësi madje edhe ato fusha ku mendja nuk është kompetente. Kështu gjitha ajo që kishte të bënte me Zotin, fenë dhe me botën metafizike u kuptua si projeksion dhe iluzion që kishte krijuar mendja njerëzore në kohën kur ajo nuk kishte mendim të lirë, prandaj kishte ardhur koha që mendja e lirë ti flakte ato e t'ia linte religjionin shtresave të ulëta! Lufta për t'u çliruar nga tutoria e Kishës edhe pse ishte me karakter antikishtar dhe jo me karakter antifetar me kalimin e kohës do të shprehte pasiguri ndaj çdo gjëje metafizike që nuk mund të dëshmohet në mënyrë empirike. Prandaj sikurse konludon edhe Murad Hoffman Perëndimi do të bëhet i vetmi qytetërim që beson se mund të ekzistojë pa Transcendencë n, duke bërë eliminimin e plotë të religjionit nga jeta publike. Një mohim i këtillë i fesë dhe një mosinteresim i njeriut ndaj religjionit do të rezultonte me një zbrazëti shpirtërore për Perëndimin, një pjesë e së cilës është evidente edhe në pjesë të tjera të botës. Përfaqësuesi i botës islame jeton në një botë ku është i pranishëm dimensioni transcendental. Ajni SINANI

16 ELIF gazetë islame IZ VJERSKOG života decembar Uskoro otvaranje Husein-pašine džamije Radovi na sanaciji Huseinpašine džamije u Pljevljima, koji su započeti u aprilu prošle godine, biće završeni do prvog decembra, kada će džamija biti predata vjernicima na upotrebu. Svečanost povodom završetka radova na džamiji planirana je 14 decembra u 14 sati. Da bi ovaj istorijski događaj bio potpun, na svečanost će biti pozvani najviši zvaničnici države Crne Gore, predstavnici pojedinih ministarstava, predstavnici Islamske zajednice Crne Gore na čelu sa reisom Rifatom ef. Fejzićem, predstavnici Islamskih zajednica u Srbiji, BiH i Hrvatskoj, predstavnici crkvene opštine Pljevlja sa sveštenstvom, gradonačelnik Pljevalja dr Filip Vuković sa saradnicima, predstavnici političkih partija u Pljevljima, predstavnici udruženja Pljevljaka iz okruženja, kulturni i javni radnici i donatori. Projekat rekonstrukcije i sanacije Husein-pašine džamije je počeo još 2003 godine kada je izvršeno geotehničko istraživanje i analiza lokacije i terena oko objekta, nakon čega je urađen projekat postojećeg stanja. U rekonstrukciju džamije do sada je uloženo oko eura, a za završetak svih planiranih poslova potrebno je obezbijediti još značajan dio sredstava. Najviše novca u kompletan projekat je uložio pljevaljski Rudnik uglja eura. Značajnom donacijom projekat rekonstrukcije je podržala Vlada Crne Gore preko svojih resora, kao i brojni privredni subjekti i pojedinci, a značajna sredstva su uplatili: Opština Pljevlja, Pljevaljska banka, Mešihat IZ Crne Gore, Mešihat IZ u Srbiji, Islamska zajednica iz Zagreba, Udruženje Pljevljaka u Sarajevu i Zagrebu, Šarik Tara biznismen iz Turske, Džemaludin Mušović Ikrar dova za hadžije iz Rožaja U centralnoj džamiji Sultan Murat II, u Rožajama je 30. novembra proučena dova u šast ispraćaja rožajskih hadžija. Nakon džume namaza, koju je prdvodio Rahman ef. Kačar, prisutnima se obratio glavni imam, Ernad ef. Ramović, koji je istakao vrijednosti hadža i upoznao buduće hadžije o propisima njegovog izvršavanja. Kazao je da je hadž ogledalo društvenog položaja muslimana u svijetu, obima i stepena vjerskih i društvenih sloboda koje ostvaruju i uživaju na tom milionskom međunarodnom druženju u pokornosti Allahu dž.š. Hadž je manifestacija zajedništva na temelju svih razlika i suprotnosti, trijumf ljudskog bratstva i povezanosti Sa učenja dove nad svim mržnjama i nesuglasicama, nad svim razilaženjima i protivrječnostima, kazao je on. Redžep ef. Murić je izvršio prozivku hadžija i proučio ikrar dovu. Iz Rožaja se ove godine njih dvadeset odlučilo na ovaj hairli put, a među njima su i četiri bračna para. Dž. Dacić - selektor fudbalske reprezentacije Katara, inače Pljevljak i drugi. Ono što posebno raduje je različita etnička i vjerska pripadnost donatora pojedinaca što multietničkoj sredini kakva su Pljevlja, daje pečat suživota, kakav je vjekovima krasio ove prostore. Za obnovu šadrvana ispred Husein-pašine džamije, američki ambasador u Crnoj Gori, Roderik Mur, početkom oktobra, uručio je donaciju od 30 hiljada dolara. Kako je saopšteno iz američke ambasade restauracija šadrvana je jedan od 57 projekata iz 54 države koji su ove godine pomognuti kroz Ambasadorov fond za očuvanje kulturnog nasljeđa. Radovi predviđeni projektom, koji su trenutno prekinuti, a biće nastavljeni na proljeće ili kad vremenske prilike budu dozvoljavale su: izrada kamene ograde oko džamijskog kompleksa i uređenje harema sa nadgrobnim spomenicima, nivelacija terena, izrada prilaznih staza sa kapijama i hortikulturno uređenje prostora. Konstruktivnu sanaciju objekta radila je sarajevska firma za tehnologiju i materijale Sikra a konzervatorsko-restauratorske radove obavila je sarajevska firma Restauro pod stručnim nadzorom restauratora mr Esada Veskovića. Umjetnički potpis na ovom velelepnom objektu ostavili su: Pavle i Marija Janković, Dragan Sučević, Dragan Ristić, Sandro Rašuo iz Zavoda za zaštitu spomenika kulture Srbije iz Beograda, Esad Vesković, Senad Krajina, Boro i Drago Žuža, Muhamed Karkelja i Emir Kapetanović iz Sarajeva i Ksenija Sekulić sa Cetinja. Nadzor nad građevinskim radovima vršili su Građevinski fakultet iz Podgorice i sarajevska firma ŽGP, a nadzor nad konzervatorsko-restauratorskim radovima vršili su Zavod za zaštitu spomenika kulture sa Cetinja i Zavod za zaštitu spomenika kulture iz Sarajeva. Nadzor nad svim radovima vršio je Zavod za zaštitu spomenika kulture sa Cetinja, koji je ujedno izdavao i saglasnost za pojedine faze izvođenja radova. Prije nekoliko dana je poslat zahtjev Ministarstvu za ekonomski razvoj Crne Gore za formiranje komisije za tehnički prijem objekta, koje je i izdalo urbanističku saglasnost i građevinsku dozvolu za sanaciju džamije. Jakub Durgut Šerijatska vjenčanja u Plavu - Fuad Feratović (1983) iz Plava i Nisa Musić (1986) iz Berana šerijatski su se vjenčali 11. novembra godine. - Rafet Purišić (1981) i Ismeta Camović, oboje iz Plava, šerijatski su se vjenčali 25. novembra godine. - Esad Šehović (1965) iz Plava i Alma Radončić (1974) iz Sarajeva, šerijatski su se vjenčali u novembru godine. S.Latić

17 17 IZ VJERSKOG života decembar U Tuzima održana tribina Otrovi duše i kako ih odstraniti Nema lijeka bez islama Između podne i ikindije namaza u Islamskom Kulturnom centru u Frankfurtu, 2. decembra, održana je kraća mevludska svečanost i proučena ikrar dova povodom odlaska na hadž dvojice članova ovog Centra. Na hadždž su se odlučili Sahit Ćehaja i h. Sinan Ismajljaj, Šadrvan u Tuzima - Duševni i psihički problemi mogu se liječiti samo istinskim vjerovanjem u Allaha dž. š. i praktikovanjem vjere rečeno je na predavanju Otrovi duše i kako ih odstraniti koje je 1. decembra održano u prepunoj sali KIC Malesija u Tuzima. Govoreći o u uticaju materijalizma na čovječanstvo, poznati sarajevski daija Sanin Musa je istakao da bez vjere nema zdrave duše. On je kazao da moderni trendovi postavljaju materiju i tijelo kao najvažnije, zbog čega ih ljudi sve više obožavaju. - Kao što tijelo ima otrove koji ga ubijaju, i duša ima svoje otrove. Tijelo ubijaju droga, alkohol, kocka i ostali poroci, dok su za dušu najveće opasnosti zavist, oholost i mržnja. Prvi grijeh na zemlji i nebu učinjen je zbog zavisti. Počinili su ga Iblis koji je zavidio Ademu na najljepšem liku i Kabil koji je zbog zavisti ubio brata kazao je Musa. On je upozorio da je zavist posebno izražena među muslimanima, istakavši da su zbog raširenih bolesti duše, muslimani danas na začelju čovječanstva. - Kada se sultan Mehmed Fatih spremao za borbu protiv kršanske vojske, otišao je jednog jutra u neku od prodavnica zatraživši nešto od potrepština. Prodavac mu je rekao da je on već zaradio svoju nafaku, uputivši ga kod komšije kako bi i on nešto zaradio za taj dan. Takvi ljudi donijeli su islam na ove prostore - kazao je Musa. Istakavši štetne uticaje alkoholizma, narkomanije, kocke i stresa na psihu, doktor psihijatrije, Basri Muja, ukazao je na načine liječenja psihičkih oboljenja. On je rekao da se lijek za duševne probleme ne može naći u alkoholu, drogi ili muzici. - Psihijatrija ima razne načine za liječenje bolesti duše, ali bez vjere ljekovi ne pomažu. Možemo mi pacijentu prepisati ljekove koji će ga činiti mirnim 10 dana, ali to ne rješava problem. Kada dejstvo ljekova prođe, imamo isti problem, samo deset dana stariji. Duša se bez vjere ne može liječiti, i zbog toga je islam sve više izazov za modernu psihijatriju kazao je Basri. Ističući veliku rasprostranjenost depresivnosti u modernom društvu, Basri je upozorio da musliman ne može biti depresivan i pesimista. On je pozvao muslimane da se ne liječe hamajlijama, već da lijek traže kod ljekara ili u Kur anu. Predavanje je organizovala NVO Internacionalni naučni centar iz Tuzi. S.K. Hadžska dova u IKC-u u Frankfurtu koji ovog puta ide kao bedel za svoju suprugu. Ispraćaju hadžija prisustvovao je veći broj posjetilaca iz Švajcarske. Svečani program predvodio je h. Ahmed ef. Kajošević, a u njemu je učestvovao uglavnom mladi naraštaj, polaznici vjerske pouke iz ovog Centra. Program se sastojao od recitacija posvećenih hadžu, a izveden je na njemačkom, bosanskom i albanskom jeziku. Od odraslih koji su pripomagali mlađima, bili su: Hadži Vahid Behrić na bosanskom i Sabri Saliji na albanskom jeziku, koji je ašaretom počeo i završio mevludski program. Sabriju se pridružio i njegov sin Rejhan koji je proučio jednu suru iz Časnog Kur ana. Na kraju programa ikrar dovu proučio je Ahmed ef. Kajošević, a zatim je svako od prisutnih poželio da se halali i oprosti od naših hadžija. Red za oprost bio je veoma dug a za cijelo vrijeme oproštaja h. Vahid Behrić sa još nekoliko džematlija donosio je tekbire. Poslije ikindijanamaza priređen je ručak koji su pripremili dvojica hadžija. Meho Dogić gazetë islame ELIF Nova džamija u Grahovu Prelijepi vitki minaret na novoj dzamiji u Grahovu bice sahid da ce se ime Bozije cuti, ali isto tako ce svjedociti vakat u kojem devamimo, vjeru onih koji je pokrecu i bastine i kuvet dina na ovom nasem vatanu. Sa izgradnjom nove džamije u Grahovu krenulo se u septembru godine i već se uspjelo doci do završetka svih grubih radova, kao i munare. Dosadašnja izgradnja obavljena je donacijom, sada već rahmetlije Idriza Murića, porijeklom iz ovog mjesta a koji je živio i radio duzi niz godina u Istanbulu, kao i prilozima i dobrovoljnim akcijama samih mještana. Ljudi koji su preuzeli teret i obavezu oko izgradnje džamije su hadži Hivzo, Mehdija i Rasim Murić, koji su svojom požrtvovanošću i hizmetom opravdali preuzeti emanet i potvrdili koliko im je stalo do božijeg zadovoljstva. Svečano otvaranje džamije očekuje se krajem ljeta naredne godine. Ovom prilikom se pozivaju svi koji su u mogućnosti da pomognu da se džamija završi u planiranom roku. Dž. Dacić Aldino u Rožajama U organizaciji foto studia Emir, 10. novembra, u prepunom Domu kulture u Rožajama održan je humanitarni koncert za izgradnju džamije na Bandžovom Brdu. Glavni gost bio je poznati sarajevski solista Aldino. Svi koji su u mogućnosti da pomognu izgradnju ovog objekta obavještavaju se da novčane priloge mogu uplatiti na žiro račun CKB Rožaje, sa naznakom Odbor za izgradnju džamije na Bandžovom Brdu. Radio Ilmihal Opštinska radio stanica, radio Rožaje, svake srijede, sa pocetkom u 10h održava program a u kojem se nude vjerski sadržaji namijenjeni informisanju mladih o religiji. Emisiju Radio ilmihal uređuje već dvije godine prof. Ramiz ef. Luboder, a od nedavno su mu se pridružile i dvije studentkinje teologije: Sanija Kurtagić i Selma Mehović. Emisija takođe tretira zbivanja u islamskoj zajednici i odnos mladih prema vjeri. Direktor radia Zlatko Tutić je svakako najzaslužniji za postojanje pomenute emisije. Dž.D. Sanija Kurtagić i Selma Mehović

18 ELIF gazetë islame OKO NAS decembar Slučaj Bukovica - istražnom sudiji podnijet zahtjev za sprovođenje istrage Tužilaštvo tereti sedam osoba Bijelo Polje - Viši državni tužilac u Bijelom Polju, Rifat Hadrović, podnio je 11. decembra, istražnom sudiji bjelopoljskog Višeg suda, Miloradu J. Smoloviću, zahtjev za pokretanje istrage protiv sedam osoba osumnjičenih da su i godine u Bukovici kod Pljevalja počinili zločin protiv čovječnosti, iz člana 427. Krivičnog zakona Crne Gore, u vezi člana 7. stav 2. Evropske konvencije o ljudskim pravima. Prema podacima iz Udruženje prognanih Bukovčana, u periodu godine u ovom kraju je ubijeno šest ljudi, oteto 11 osoba, a više od 70 podvrgnuto fizičkoj torturi, zapaljeno je najmanje osam kuća, džamija u selu Planjsko, eksplozivom je porušen kameni minaret u selu Raščići, protjerano je 95 porodica sa 270 članova, sve kuće su opljačkane i demolirane, a zatim porušene. Zahtjev za pokretanje istrage o ovom slučaju, za koji se činilo da pada u zaborav, uslijedio je samo nekoliko dana nakon susreta glavnog tužioca Haškog tribunala Karle Del Ponte i vrhovnog državnog tužioca Vesne Medenice. Predsjednik NVO Crnogorski komitet pravnika za zaštitu ljudskih prava, Velija Murić, ranije je ocijenio za "Vijesti" da je slučaj Bukovica "najteži zločin izvršen na prostoru Crne Gore". - Taj zločin je izvršen u vrijeme i na prostoru gdje nije bilo ratnih dejstava, a prema raspoloživim svjedočenjima, zločin su uglavnom izvršili pripadnici rezervnog sastava crnogorske policije. Žrtve su isključivo Bošnjaci-Muslimani, a u pitanju je klasični vid etničkog čišćenja, jer su žrtve ubijane i pljačkane bez razloga, njihova imovina i vjerski objekti uništavani, što se u pravnom smislu može kvalifikovati kao genocid nad tim narodom - kazao je Murić, navodeći da podržava napore vrhovnog državnog tužioca da se rasvijetli taj zločin. Stanje muslimana u Hercegovini je deprimirajuće Stanje u kojemu se danas nalaze Bošnjaci, odnosno muslimani Mostara i Hercegovine je deprimirajuće i bezizlazno - kazao je mostarski muftija Seid ef. Smajkić govoreći, 2. decembra, na simpozijumu o Mehmed-begu Karađozbegu, kojim se obilježava 450-godina Karađoz-begove medrese. On je istakao da danas Bošnjaci cijele Hercegovine slobodno i bez straha žive samo na Sarajevo, 4. decembar (MINA) - Obnova vanjske strane Careve džamije u Sarajevu mogla bi otpočeti na proljeće godine. Period do tada iskoristiće se za pribavljanje potrebne dokumentacije. Obnovu i uređenje finansijski će pomoći TIKA - Turska uprava za međunarodnu saradnju i razvoj. Mostar Obnova Careve džamije uskom dijelu Neretve. - Bošnjaci, muslimani su na ovim prostorima postali manjina. Trebinje, Bileća, Gacko, Nevesinje, Ljubinje, gdje je nekada bilo sjedište kadiluka, gradovi su u RS-u, koji su zbog etničkog čišćenja pusti od muslimana. Muslimani su postali manjinski narod i u Čapljini i Stocu, dok se Mostar, nakon svega što je proživio, želi pretvoriti u hrvatski prijestoni grad. Nama u Hercegovini ovo okruženje nije nimalo naklonjeno - rekao je muftija Smajkić. Uz sve to, kako je rekao muftija Smajkić, bošnjački politički lideri u Hercegovini sa ovog područja su korumpirani i inferiorni i gledaju samo lični interes. Kada se svemu doda teška ekonomska situacija i izmoreno stanovništvo, zaključuje muftija Smajkić, male su perspektive za opstanak! - Da bi zaustavili ove opasne tendencije, bošnjačke institucije i pojedinci moraju napraviti strateški plan i pronaći metode i sredstva za edukaciju bošnjačke omladine i širih masa u svim segmentima života, posebno u političkom promišljanju. Ako je cilj da u Hercegovini ostanemo i opstanemo kao muslimani, onda sva naša nastojanja moraju biti tome podređena - rekao je muftija Smajkić, a prenosi Dnevni avaz. Direktora ove uprave, Nevzata Yesilera, zajedno sa imamom Careve džamije, hafizom Sadrudinom ef. Išerićem i predstavnicima Medžlisa IZ Sarajevo i Zavoda za zaštitu kulturno-istorijskih spomenika primio je reisu-l-ulema dr. Mustafa Cerić. Oni su reisu-l-ulemu upoznali o pripremama za izvođenje ovog projekta. - Ali, ne opravdavam činjenicu što se to čini tek sada, što do sada tužilaštvo i policija koja je nadležna za otkrivanje izvršilaca zločina nijesu preduzimali baš ništa, odnosno nijednu radnju iz koje bi se moglo zaključiti da u Crnoj Gori postoji istinska volja za rasvjetljavanje tog zločina - kazao je Murić. O zločinima u Bukovici napisano je mnogo novinskih članaka, objavljeno bezbroj potresnih ispovjesti ljudi koji su žrtve zločina, a Fond za humanitarno pravo je sve raspoložive podatke sabrao i objavio knjigu. Murić je postavio pitanje da li tužilac može javnosti da objasni zbog čega, na osnovu knjige Jakupa Durguta i drugog objavljenog materijala, nije do sada preduzeo ono što je Zakonom i Ustavom bio obavezan. - Uvjeren sam da prilike u društvu još nijesu takve da bi se moglo kazati da će svi zločini iz prethodne decenije u Crnoj Gori biti efikasno i valjano istraženi, odnosno da će vinovnici zločina biti izvedeni pred lice pravde. Za to nema dovoljno niti političke, niti policijske, tužilačke i pravosudne volje da se suoče sa prošlošću - ocijenio je ranije za "Vijesti" Velija Murić. Dobar poznavalac ovog slučaja objasnio je da je riječ o jednom dugotrajnom procesu. U Herceg Novom napadnut bivši policijski funkcioner Slobodan Pejović Napad na svjedoka deportacije Herceg Novi Herceg Novi - U hercegnovskom naselju Topla, 10. decembra, oko 18 časova, dok je šetao psa, napadnut je bivši policijski funkcioner Slobodan Pejović. Zbog sumnje da je na njega nasrnuo metalnom šipkom, uhapšen je Vuk Selić (45) fizički radnik iz Bijelog Polja, koji godinama živi u Herceg Novom. Nakon privođenja u prostorije hercegnovske policije, Pejović je prepoznao Selića, kojem će, nakon konsultacija sa tužiocem, biti odlučeno koje krivično djelo će biti stavljeno na teret. Nakon hapšenja, Selić nije kazao motiv zbog čega je napao na Pejovića, međutim, bivši policijski funkcioner je uvjeren da je "riječ o klasičnoj sačekuši". Policija još ne saopštava detalje istrage, već će motiv saopštiti tek nakon opsežne kriminalističke obrade. Prije dvije godine, još nepoznate osobe, Pejoviću su ispred kuće razbile šoferšajbnu na autu. To se desilo, neposredno nakon što je pred crnogorskim pravosuđem, otvoren slučaj deportacije muslimana iz Crne Gore godine. Devedesetih godina prošlog vijeka Pejović je radio kao inspektor za kriminalistiku u hercegnovskoj policiji i u nekoliko navrata je javno osudio zločin nad muslimanima. I sam je, po nalogu, učestvovao u jednoj policijskoj raciji poslije koje je na svoju ruku pustio dvojicu privedenih muslimana. O tom slučaju je više puta javno svjedočio. Pejović je uvjeren da su na sceni opet "mračne sile, kao one, koje su odgovorne za deportaciju muslimana iz Herceg Novog i Crne Gore". - Niko me neće uplašiti, a ni ućutkati - kategoričan je Pejović.

19 19 OD MAŠRIKA DO MAGRIBA decembar Uzvraćajući na gest dobre volje 138 islamskih učenjaka, više od 300 kršćanskih učenjaka i klerika iz cijeloga svijeta je potpisalo pismo izvinjavajući se muslimanima za krstaške ratove i reperkusije američkog tzv. Rata protiv terorizma. «Želimo početi sa priznavanjem da su u prošlosti (u krstaškim pohodima), i u sadašnjosti (u ekscesima u ratu protiv terorizma), mnogi kršćani bili krivi zbog griješenja naspram naših muslimanskih susjeda,» stoji u pismu koje je objavljeno na medijskoj konferenciji u Abu Dhabiju, 26. novembra. Prije nego što rukujemo vašu ruku u odgovoru na vaše pismo, tražimo oprost od Svemislostivog i od muslimanske zajednice širom svijeta, navodi se u pismu Voljeti Boga i susjeda zajedno. Krstaški ratovi su bili serija vojnih konflikara vjerskog karaktera, pokrenuti od velikog dijela kršćanske Evrope između 1095 i godine, a većina ih je odobrena od pape rimokatoličke crkve kako bi se preuzeo Al-Kuds iz muslimanskih ruku. Vatikan se nikada nije izvinio za te kršćanske ekspedicije. To je jedan besprimjerni gest kako bi se premostio jaz između muslimana i kršćana, koji čine 55% svjetske populacije, rekao je islamski učenjak Al-Habib Ali Al-Jafri na medijskoj konferenciji. Početkom oktobra, 138 islamkih učenjaka i uglednika, uključujući i Jafrija, poslalo je pismo svjetskom kršćanskom kleru, uključujući i papi Banediktu XVI, s pozivom na dijalog baziran na zajedničkim osnovama između islama i kršćanstva. Taj poziv je već naišao na odobravanje kod mnogih nekatoličkih lidera, uključujući i anglikanskog nadbiskupa Canterburya Rowana Williamsa, vođu Luteranske svjetske organizacije biskupa Mark Hansona, vođu Svjetskog vijeća crkava Rey Samuel Kobia i vođu američke prezbiterijanske crkve Clifton Kirkpatrick. Potpisnici novog pisma, većinom klerici iz SAD-a, kazali su da su duboko ohrabreni i izazvani muslimanskim pismom. Primili smo otvoreno pismo kao muslimansku ruku druželjubivosti i saradnje, pruženu kršćanima cijeloga svijeta, napisali su oni. U ovom odgovoru mi zauzvrat pružamo našu vlastitu kršćansku ruku, tako da zajedno sa svim ostalim živim bićima, mi možemo živjeti u miru i pravdi kao što nastojimo da volimo Boga i naše susjede. Miroslav Volf, osnivač i direktor Yale centra za religiju i kulturu, koji je sastavio ovo pismo odgovora, rekao je da se oni nadaju da će smanjiti razlike između muslimana i kršćana. gazetë islame ELIF Klerici se izvinuli za krstaške ratove Britanija postaje kao nacistička Njemačka Vođa Muslimanskog savjeta u Velikoj Britaniji, Muhamad Abdul Bari, pozvao je vlasti da spriječe stvaranje negativne atmosfere prema muslimanima, slične onoj koja je tokom tridesetih godina XX vijeka stvarana u nacističkoj Njemačkoj. Bari je kazao da politika Velike Britanije koja se vodi u strahu od Al Kaide i terorizma, umnogome utiče na loš položaj britanskih muslimana i njihovu ulogu u društvu. "Svako društvo mora biti obazrivo kako ne bi došli u situaciju da ljudske misli postanu zatrovane kao što su to bile tridesetih godina", rekao je lider britanskih muslimana u intervjuu za londonski "Dejli telegraf". On je istakao da bi Britanija morala da bude svjesna da "postaje kao nacistička Njemačka". Šef britanske obavještajne službe, Džonatan Evans, izjavio je nedjelju ranije da se sve veći broj terorista regrutuje iz redova muslimanske djece uzrasta od 15 godina. Reagujući na tu izjavu, Bari je kazao da je Evansov govor "stvorio strah u (muslimanskoj) zajednici i društvu u cjelini". "Vazduh je ispunjen sumnjom i situacija nije laka. To nije dobro za muslimansku zajednicu, to nije dobro za naše društvo", izjavio je Bari, istovremeno ukazujući da retorika koju koristi Dauning strit i britanska obavještanja služba MI5 samo pomaže u stvaranju takve atmosfere. Bivši šef Združenog komiteta za obavještajne službe u Britaniji, Pol Lever, smatra, međutim, da priče o ugrožavanju bezbjednosti nijesu pretjerane, ukazujući na činjenicu da je 200 ljudi osuđeno zbog umiješanosti u terorizam. "Moramo voditi računa o proporciji, moramo voditi računa o tome da ne demonizujemo sve muslimane. Ali isto tako, ne smijemo doći u situaciju da u strahu od toga da ćemo uvrijediti ljudi ne govorimo o nečemu što su, nažalost, veoma zabrinjavajuće činjenice", izjavio je Lever. (Beta) On se nada da će muslimansko i kršćansko pismo poslužiti kao odskočna daska za jedan više ozbiljan i učtiv nego uglađeni ekumenski dijalog između te dvije religije. Mi smo uvjereni da će naš naredni korak biti na našim liderima da se susreću na svakom nivou i da započnu ozbiljan posao određivanja kako bi Bog želio da ispunimo zahtjev da volimo Boga i jedan drugog. Al-Jafri, muslimanski učenjak, rekao je da će muslimani preduzeti više pozitivnih koraka u danima koje dolaze. Održavaćemo više konferencija i susreta na svim nivoima kako bi obogatili međuvjerski dijalog. (Islamonline) Ahmadinedžad: Potreban svjetski islamski sud za ratne zločine Iranski predsjednik, Mahmud Ahmadinedžad, koji optužuje Zapad za monopol moći u svjetskim organizacijama, predložio je u uspostavljanje međunarodnog islamskog suda koji bi sudio ratnim zločinicima i ostalim prekršiocima ljudskih prava. Predsjednik je dao oskudne detalje o svom prijedlogu koji je objavio na sastanku šefova pravosuđa islamskih zemalja. On je, međutim, ponovio svoje tvrdnje da tijelima poput Vijeća sigurnosti UN-a manipuliše Zapad, javio je Reuters. "Danas je neophodno stvoriti međunarodni islamski sud koji bi proganjao i pratio međunarodne zločince, one koji krše prava nacija, ratne zločince i vlade", izjavio je Ahmadinedžad u govoru koji je prenosila televizija. Međunarodna zajednica već ima dva suda, jedan koji se bavi ratnim zločincima i drugi koji rješava sporove među državama. Oba imaju sjedište u Hagu. Međunarodni krivični sud uspostavljen je kako bi sudio za slučajeve ratnih zločina. Međunarodni sud pravde uspostavljen je u kako bi rješavao sporove među zemljama i najviša je pravna vlast Ujedinjenih nacija. "Neke međunarodne organizacije, posebno Vijeće sigurnosti, nijesu stvorene na osnovu pravde. Način na kojim to vijeće vlada simbol je nepravde s globalnim posljedicama", izjavio je iranski predsjednik. "U tom vijeću neke članice imaju posebna prava da podnose tužbe, budu tužioci i suci u isto vrijeme. One uživaju potpuni imunitet", kazao je. Ahmadinedžad, čija zemlja provodi islamsko pravo ili šerijat (prema šiitskim načelima), optužio je SAD i njegove saveznice, poput Britanije, da zloupotrebljavaju svoja ovlašćenja dobijena nakon Drugog svjetskog rata nametanjem svjetskog poretka koji zanemaruje prava ostalih. (FENA)

20 ELIF gazetë islame OD MAŠRIKA DO MAGRIBA decembar Fašizam među holandskim desničarima Film o Kur anu kao fašističkoj knjizi Nadam se da ću otvoriti oči naroda u činjenici da bi Kur an trebao biti zabranjen kao Mein Kampf (Knjige Adolfa Hitlera), izjavio je Wilders za novinsku agenciju ANP, 28. novembra. On kaže da će film podržati njegov pogled da je Kur an jedna strašna i fašistička knjiga koja podstiče ljude da čine užasna djela. Ja ću napraviti taj film i vidjeti kakve će reakcije proizvesti. Prema lokalnim medijima, Wilders planira da film pusti u eter na televiziji u januaru, no holandski javni emiteri su saopštili da nisu dobili nikakav zahtjev da prikažu film. Druga mogućnost bi mogla biti da se film prikaže u specijalnom vremenu emitiranja za sve političke partije. Ultra-desničarski zastupnik je poznat po svojima antiislamskim stavovima. U avgustu je opisao Kur an kao fašistički tekst koji nagovora sljedbenike da ubijaju i siluju, upoređujući ga sa Mein Kampfom, u kojoj se opisuje Hitlerova rasistička ideologija. U jednom otvorenom pismu holandskim novinama, Wilders je pozvao na zabranu Kur ana u Holandiji. On se takođe kampanjski S. Arabija: Uhapšeno više od 200 osoba Rijad U Saudijskoj Arabiji, 28. novembra, uhapšeno je 208 osoba zbog (navodnog) planiranja napada na naftna postrojenja, imame i pripadnike snaga bezbjednosti, objavila je državna televizija Saudijske Arabije. U izvještaju je navedeno kako je jedna od grupa planirala da prokrijumčari projektile u ovu monarhiju, inače saveznicu Sjedinjenih Država, suočenu s kampanjom simpatizera Al-Qaide od godine. Grupa od osam osoba koju predvode stranci planirala je napad na objekte za preradu nafte u Istočnoj provinciji, gdje se nalaze glavna postrojenja u ovoj naftom bogatoj zemlji. U izvještaju se kaže da 18 uhapšenih pripada grupi koju predvodi jedan "stručnjak za ispaljivanje projektila" koji se ubacio u Saudijsku Arabiju. Uhapšene su i 22 osobe iz grupe koja je planirala atentate na vjerske zvaničnike i bezbjednosne snage. Među uhapšenima je i 16 ljudi koji su imali cilj da promovišu tekfiri ideologiju. (Fena) Rastuća islamofobija u Švajcarskoj Ambasador OSCE-a, Omur Orhun, izjavio je na kraju svoje trodnevne posjete Bernu, da muslimani sve više dobijaju osjećaj da nijesu dobrodošli u Švajcarskoj. Ambasador OSCE-a, porijeklom iz Turske, kritikovao je inicijativu desničarskih krugova da se zabrane minareti. Minaret je sastavni dio džamije, kao što toranj pripada crkvi. Zabrana gradnje nije u duhu ljudskih prava, rekao je Orhun i pozvao nadležne vlasti da ne zabrane gradnju džamija. Džamije moraju biti vidljive i otvorene za sve. Zabrana šteti ugledu Švajcarske u svijetu, rekao je Orhan. Nepovoljnu atmosfera za sliku Švajcarske u svijetu stvara i novi zakon o strancima. U Švajcarskoj, međutim, muslimani imaju dobre uslove kada je u pitanju obrazovanje i finansijska situacija. Getoa ima malo, kao i nasilja i diskriminacije. Zadnjeg dana njegovog boravka bilo je još rano da se donese definitivan stav (o tome), rekao je Orhun. Ambasador će svoja viđenja do januara sročiti u jedan izvještaj. Da li će se on onda objaviti, zavisi od švajcarskih vlasti. (IGMG) borio da se zabrani gradnja novih džamija u toj evropskoj državi i da se zaustavi muslimanska imigracija. Njegova antiislamska kampanja je pomogla njegovoj ultradesničarskoj partiji da dobije 9 sjedišta na posljednjim parlamentarnim izborima. Planovi o filmu Wildersa su odmah izazvali zabrinutosti. Ministar vanjskih poslova, Maxime Verhagen, susreo se sa ultra-desničarskim zastupnikom kako bi diskutovao o tom pitanju. Nakon što je Wilders saopštio da snima jedan antiislamski film, minister Verhagen se susreo s njim kako bi upozorio na opasnosti u snimanju takvog jednog filma za njega i njegovu okolinu, i za Holandiju i holandske interese u inostranstvu, izjavio je glasnogovornik Bart Rijs za AFP. Planirani film podsjeća na dvodjelni film Submission, kontroverzne Somalijke Ayaan Hirsi, o navodnom ponižavanju žena od strane islama. Taj dokumentarac, opisan kao ekstremno uvredljiv od strane holandskih muslimana, doveo je do ubistva njegovog reditelja Theo van Gogha u novembru Ubistvo je izvršio jedan musliman marokanskog Britanske obavještajne službe, kako bi ušle u trag pojedincima koji predstavljaju opasnost za nacionalnu bezbjednost, regrutuju i članove britanske muslimanske zajednice... Da bi privukli nove ljude emitovani su razgovori sa agentima čuvenih MI5 i MI6 iz muslimanske zajednice u kojima govore o problemima vođenja dvostrukog života. Oni međutim i objašnjavaju da se ovdje ne radi o špijuniranju ili izdaji sopstvene zajednice, ili nečem sličnom, već o zaštiti običnih ljudi kao što porijekla, i ono je osuđeno od strane muslimanske zajednice u toj državi. Ministar pravde Hirsch Ballin je izjavio da sve partije moraju pokazati poštovanje prema svim religijama i prema onome što je drugima sveto. Mi dugujemo poštovanje jedni prema drugima. Ministar je naglasio da ukoliko se ova granica prekorači, da će se vlada suprotstaviti filmu. Glasnogovornik ministra pravde, Wim van der Weegen, je izjavio da vlada preduzima mjere prije emitovanja Wildersevog filma, odbijajući da dodatno pojasni. (Islamonline) Britanski obavještajci regrutuju muslimane Sjedište MI6 u Londonu su oni sami i da to nije u surpotnosti sa načelima islamske vjere. Njihova poruka je da svi oni koji vjeruju da mogu nešto da promijene treba to zaista i da urade i da je ovdje u pitanju borba protiv ekstremizma, bilo islamskog ili nekog drugog. Britanske obavještajne službe namjeravaju da do povećaju broj zaposlenih sa na 4.000, i da među njima bude znatno više pripadnika manjina koji trenutno čine 6,5 posto zaposlenih u tim službama.

21 21 OD MAŠRIKA DO MAGRIBA decembar Merkel: Minareti da budu manji od crkvenih tornjeva Njemački muslimani su kritikovali kancelarku, Anegelu Merkel, zbog njenih primjedbi da džamijski minareti ne bi trebali biti veći od crkvenih tornjeva, navodeći da su njene opaske politički motivisane. «Moramo biti oprezni od izazivanja vještačkih diskusija u političke svrhe, a koje imaju malo veze sa stvarnošću», rekao je Bekir Alboga, glasnogovornik Koordinacionog vijeća muslimana, vrhovne organizacije muslimana u Njemačkoj, u izjavi objavljenoj 6. decembra za Reuters. Merkel, kćerka luteranskog pastora, rekla je na kongresu njene konzervativne Kršćanske demokratske unije da moramo pripaziti da džamijske minare ne budu demonstrativno građene veće od crkvenih tornjeva. Alboga je izjavio da je zabrinut da bi džamije mogle postati kampanjsko pitanje u državnim izborima koji će biti održani u nekim djelovima Njemačke. No, on kaže da su takve opaske beznačajne kada je pitanju povećanje autoriteta. Alboga kaže da muslimani i kršćani imaju punu važnija pitanja od visine minareta i crkvenih tornjeva s kojima se moraju suočiti. Djelovi svijeta gore, kaže on. Umjesto da njih gasimo mi se borimo oko drugorazrednih pitanja. Islamofobične opaske su Prema švedskim dnevnim novinama, sve više Šveđana prelazi na islam. Švedska (protestantska) crkva je izblijedila za Šveđane. Sada sve više njih prelazi na islam, katoličanstvo i judeizam. Ali je ljubav pored svega najjači magnet koji udaljava od prijašnje vjere. - To je usko povezano sa doseljeništvom. Etnički Šveđani imaju više muslimanskih drugova i partnera, kaže Anne Sofie Roald (muslimanka), docent na predmetu istorija vjera na fakultetu u Malmeu. Sa njom se slaže i Abdallah Salah, predsjednik u islamskom savezu u Stockhomu gdje primaju oko 80 konvertita godišnje. - Veliki dio švedskih omladinaca ima muslimansko društvo i želi da živi na isti način kao i oni. Oni sebe vide kroz naša pravila da se ne jede svinjsko meso i ne pije alkohol, kaže on. Anne Sofie Roald procjenjuje da je oko 3500 osoba ostavilo švedsku crkvu prelazeći na islam poslije 60-tih godina, kad su prvi islamski doseljenici došli u Švedsku. U toku 70- tih godina radilo se samo o destinama konvertita. Poslije toga se brojka stalno povećavala. Pored toga što većina konvertita sa kršćanstva na islam pominju kritiku društva i duboku filozofiju kao razlog da napuste svoju prijašnju vjeru, radi se često o nečemu drugom. dobile na zamahu otkako je Merkelova konzervativna stranke došla na vlast izborima u U Njemačkoj ima oko 3.2 miliona muslimana, više od pola ih je turskog porijekla. Njemačka ima drugu najveću muslimansku manjiinu nakon Francuske. (Islamonline) Sve više kršćana u Švedskoj prelaze na druge vjere Kada sve dođe na površinu vidi se da su se oni (konvertiti) zaljubili u neku muslimanku ili muslimana, kaže Anne Safie Roald. Madeleine Sultan Sjökvist je vjerski sociolog na univerzitetu u Uppsali. Ona konstatuje da se kod mladih često radi o želji za sistemom sa više rituala i jedinstva nego što to protestantska crkva može da ponudi. Oni žele više reda i sigurnosti u našem zaljuljanom post-modernom društvu. Religija sačinjava jedan oslonac, bez obzira radilo se o islamu, katoličanstvu ili judeizmu, kaže ona i dodaje da je pokret New Age Nova Era ojačao iz istog razloga. gazetë islame ELIF Džordž Buš ne odustaje od novih sankcija i pored obavještajnih izvještaja da je Iran obustavio nuklearni program Teheran proslavlja pobjedu nad Amerikancima Teheran - Nova procjena američke obavještajne agencije u kojoj se zaključuje da je Iran obustavio razvoj programa nuklearnog naoružanja još znači "proglašenje pobjede" iranskog nuklearnog programa, izjavio je predsjednik Irana, Mahmud Ahmadinedžad. "Ovo je proglašenje pobjede iranskog naroda protiv svjetskih sila u vezi s nuklearnim naoružanjem", rekao je on u obraćanju hiljadama ljudi prilikom posjete provinciji Ilam na zapadu Irana. "Ovo je konačni udarac onima koji su u proteklih nekoliko godina širili strah i zabrinutost u svijetu govoreći laži o nuklearnom naoružanju. Zahvaljujući vašoj istrajnosti zadat je fatalni udarac snovima zlobnika, a sami zlobnici još jednom su dokazali iskrenost iranske nacije", dodao je iranski predsjednik. Kina, koja ima pravo veta u Savjetu bezbjednosti UN i koja se nevoljno složila s prethodnim američkim sankcijama protiv Irana, izjavila je da "su se stvari promijenile" pojavom najnovijeg izvještaja. Nasuprot tome, Francuska i Britanija, dvije stalne članice Savjeta, izjavile su da treba nastaviti pritisak na Iran. SAD su saopštile da Iran mora da obustavi program obogaćivanja urana prije nego što počnu bilo kakvi formalni pregovori. Teheran je odbio ovakve zahtjeve izjavivši da su takve aktivnosti nacionalno pravo Irana i da Iran nikada neće odustati. SAD su, međutim, naglasile da će nastaviti pritisak da se uvede treći paket sankcija Iranu. Iran hvali novi izvještaj američke obavještajne službe kao dokaz tvrdnji da njegov nuklearni program nema vojne ciljeve, a iranski zvaničnici insistiraju da Vašington zauzme manje ratoboran stav i da odbaci nastojanja da uvede nove sankcije poslije razmatranja iznenađujućih zaključaka iz izvještaja da je Teheran obustavio razvoj nuklearnog programa prije četiri godine. Teheran već duže vreme negira optužbe SAD i nekih njihovih saveznika da razvija nuklearni program i tvrdi da cilj obogaćivanja urana jeste proizvodnja električne struje. Portparol ministarstva inostranih poslova Irana, Mohamed Ali Hoseini, rekao je da novi izvještaj američke obavještajne agencije znači da je nastojanje Vašingtona da se ovaj slučaj o iranskom nuklearnom programu povjeri Bezbjednosnoj službi UN bio "nelegalan". LAVROV: Nema dokaza da je Iran obogaćivao uran Moskva - Ruski ministar inostranih poslova Sergej Lavrov izjavio je da nema dokaza da je Iran ikada razvijao nuklearni program naoružanja i pohvalio Teheran za spremnost da sarađuje s nadzornikom UN. "Podaci koje smo vidjeli nijesu dovoljni da bismo mogli sa sigurnošću da tvrdimo da je Iran ikada imao nuklearni program naoružanja", rekao je Lavrov kada su ga novinari pitali za komentar povodom izvještaja američke obavještajne službe da je Iran suspendovao svoje napore da proizvodi nuklearno oružje On je takođe istakao da priznanje SAD da je Iran prestao s proizvodnjom nuklearnog naoružanja umanjuje pritisak Vašingtona da se donese rezolucija o uvođenju trećeg paketa sankcija Iranu.

22 ELIF gazetë islame SA MINBERE decembar dr Jusuf el-karadavi Kloniranje ljudi i posljedice na čovječanstvo (II) Izlaganje ubitačnim bolestima Kloniranje takođe, izlaže ljude mnogim rizicima i opasnostima. Kada jedan od njih oboli ili ga zadesi virus, zadesiće sve. Jedna bolest može uništiti sve ljude. Eksploatacija kloniranja od strane zlih sila S druge strane, neke negativne grupacije mogu ovo uzeti za zlo. Svjetska mafija može klonirati zlotvorne ljude. Ljudi su jadikovali zbog jednog Hitlera, međutim danas su u stanju reprodukovati mnoštvo Hitlera, što je velika šteta po čovječanstvo. Postoji još mnogo opasnosti na koje nijesmo u prilici napomenuti. Sve su one proizvod gubljenja svojstva prepoznavanja i raznolikosti koji je u prirodi ljudi. Kloniranje je u koliziji sa dualizmom Allah, dž.š., stvorio ovaj svijet parnim. On u Kur'anu veli: "I vas kao parove stvorili." (Nebe: 8) "Neka je hvaljen Onaj koji u svemu stvara pol: u onome što iz zemlje niče, u njima samima, i u onome što oni ne znaju!" (Jasin: 36) Ranije su ljudi mislili da je dualizam, koji se ogleda u muškosti i ženskosti, prisutan u svijetu ljudi i životinja. Što se tiče botanike, saznali su da u palmi takođe postoje ove dvije komponente, muška i ženska. Dolaskom suvremene nauke saznalo se da sve biljke u sebi sadrže mušku i žensku komponentu. Ovo sadrže čak sva bića. U struji postoji pozitivna i negativna energija. U atomu, koji je osnova stvari, postoji elektron i proton. Cio život i cio kosmos su bazirani na zakonu dualizma. Ovo i Kur'an potvrđuje: "I od svega po par stvaramo da biste vi razmislili! (Az-Zarijat: 49) Zagovarači kloniranja hoće uništiti i negiraju zakon dualizma u kosmosu i životu. Oni govore da ljudi apsolutno mogu bez muškosti i ženskosti i da pri tom ostane samo jedna vrsta. Jedna američka spisateljica kaže: "U stanju smo učiniti našu planetu samo za žene. Zemlja će biti samo za žene. Nema potrebe za muškarcima." Allah, dž.š., je stvorio par: muškarca i ženu, pa kako mogu živjeti jednovrsno?! Kada je Allah, dž.š., stvorio Adema, nije ga ostavio samog, već je stvorio od njegove vrste ženu, kako bi se uz nju smirio. Tada mu je rekao: "O Ademe, živite, ti i žena tvoja, u džennetu i jedite u njemu koliko god želite i odakle god hoćete, ali se ovom drvetu ne približavajte pa da sami sebi nepravdu nanesete!" (Al-Bekare: 35) Jer ne bi bilo značaja živjeti u džennetu bez ikoga. Od tada je Allah, dž.š., stvorio par, odnosno, stvorio je ljude od toga para, muškarca i žene. Oni žele da se otarase jedne vrste, a to bi značilo uništenje života i koliziju sa Allahovim zakonom u kojem je ljude stvorio. Ranije su to isto pokušali suvremenici Luta, a.s., pa im je on rekao: "Zar zbilja sa strašću općite sa muškarcima umjesto sa ženama? Vi ste, uistinu, bezumnici." (Neml: 55) "Vi sa strašću prilazite muškarcima, umjesto ženama. Ta vi ste narod koji sve granice zla prelazi!"(al-a'raf: 81) "Zašto vi, mimo sav svijet, sa muškarcima općite, a žene svoje, koje je za vas Gospodar vaš stvorio, ostavljate? Vi ste ljudi koji svaku granicu zla prelazite" (Aš- Šu'ara: ) Allah ih je oslovio neznanjem, pretjerivanjem, neprijateljstvom, remećenjem reda: "Gospodaru moj," - reče on - "pomozi mi protiv naroda grešnog!" (Ankebut: 30), zločincima i svim reziletima i negativnostima, jer su oponirali Allahovom zakonu, želeći da se otarase žena i zadovolje sa muškarcima. To je digresija od prirode, istine i vjere. Zato je Allah, dž.š., kaznio Lutov narod sa dvije kazne: srušio je njihovo selo nad njima i učinio vrh sela njegovim dnom. Druga kazna je bila užarena kamena kiša. Svaki kamen je pogađao određenu osobu, a to nije daleko od zulumćara. Odricanje od porodice Allah, dž.š., je učinio porodicu nukleusom ljudske zajednice. Dijete se mora odgajati pod plaštom porodice; majke i oca. Čovjek mora živjeti u domu u kojem će ga paziti i nadgledati. Djetinjstvo kod ljudske vrste traje najduže od svih vrsta drugih bića. Ko će čuvati i paziti dijete u toku tolikih godina? Mora ga majka paziti i otac čuvati, a braća sa njim sarađivati. Kroz tu saradnju odgaja se osjećaj za ljubav, sažaljenje, pomaganje, saosjećanje, itd. Sve se to može postići kroz ovu neprekidnu dnevnu suradnju. Ko će se brinuti o djetetu ako ono nema oca i majke? Neki naučnici sada razmišljaju o izradi vještačke maternice u kojoj će se instalirati spomenuta ćelija. Žele da se apsolutno riješe maternice žene. Naravno sa ovim se slažu glumice, pjevačice i umjetnice, kako bi sačuvale vitkost i eleganciju. Ovo je vrlo opako. Gdje je majčinstvo? Majčinstvo označava potporu, a ne samo davanje sjemena ili jajne ćelije za vještačku oplodnju. Majčinstvo je da žena nosi svoje dijete u stomaku devet mjeseci. Kada je Allah, dž.š., naredio dobročinstvo rekao je: "Mi smo naredili čovjeku da bude poslušan roditeljima svojim. Majka ga nosi, a njeno zdravlje trpi, i odbija ga u toku dvije godine. Budi zahvalan Meni i roditeljima svojim, Meni će se svi vratiti." (Lukman: 14) Ovo je materinstvo. Stvarno materinstvo jeste živjeti sa djetetom i podnositi bolove zbog njega. Kada je došla jedna razvedena žena da se požali Poslaniku, a.s., rekla je da njen muž želi da joj oduzme dijete. Ona je rekla Resulu: "O Božji Poslaniče, ovom mojem sinu je moj stomak bio zdjela, a moja dojka mješina, moje krilo mu je bilo jastuče, a njegov otac me je otpustio i želi da ga od mene otrgne." Poslanik, a.s., joj tada reče: "Ti nad njim imaš više prava sve dok se ne udaš." Šta će reći žena čiji stomak nije bio zdjelica njenom djetetu, njena dojka mješina za piće, niti njeno krilo djetetovo jastuče? Ona ga nije dojila, niti ga je nosila do vremena kada bi imala mlijeka. Dakle, gdje je majčinstvo? Zato su islam i sve druge religije učinile brak osnovom porodice, a spomenuti ljudi žele eliminisati brak iz života čovjeka. To je upravo razlog što su ljudi počeli živjeti kao životinje. Nijesu se vratili humanom ponašanju kojim će upravljati zakoni i moralni kodeksi. Sve ovo označava destrukciju i rušenje života. U životu mora postojati familija u kojoj će obitavati supružnici ili roditelji. Dijete mora odrasti u sjenci ovakve porodice kako bi se u njoj odgajalo. "Svi ste vi pastiri i svi ćete biti dogovorni za svoje stado. Čovjek je pastir u svojoj porodici i bit će odgovoran za svoje stado. Žena je pastirica u kući svojeg muža i biće odgovorna za svoje stado." Ako bi svakojakim ljudima dozvolili da nam određuju standarde, onda bi se život deformisao i red u svemiru bi se poremetio. Zbog svega navedenog, ustajemo protiv ove opasne kampanje koju forsiraju neki naučnici. Takođe, puno biologa i hemičara nam se pridružilo u našem negativnom stavu prema kloniranju. Izražavamo riječi dobrodošlice discipliniranoj nauci Mi se ne suprotstavljamo nauci, već zovemo ka njoj i radujemo joj se. Naš ummet nije napredovao, osim sa naukom. Ali mi smo protiv nauke koja destruira i šteti. Zato kažemo ako iz ovog naučnog pokreta u domenu genetike, možemo izvući beneficije tako što ćemo uz njenu pomoć izliječiti neke teške i nasljedne bolesti koje nasljeđuju sinovi od očeva i unuci od djedova, ako možemo izliječiti neplodnost (sterilnost) na koju se mnogi žale, onda za to nema prepreke, jer gdje god postoji beneficija, onda je šerijat toleriše, ali uz uslove da to ne bude otvor ljudske opasnosti. Ako se pribojavamo, a to bude naučno opravdano, da se otvore vrata kritičnosti koja će se teško zatvoriti, onda nam je prioritet da ih od prvog maha zatvorimo. Kod nas u šerijatu postoji pravilo koje se naziva "Pravilo otklanjanja isprika". To znači da ako postoji dozvoljena radnja koja će, ako se bude tolerisala, voditi ka činjenju neblagotvornosti i štete ljudima, onda ona biva zabranjena radi otklanjanja isprika nakon učinjene negativnosti. To se najbolje ilustruje u sljedećem ajetu: "Ne grdite one kojima se oni, pored Allaha, klanjaju, da ne bi i oni nepravedno i ne misleći šta govore Allaha grdili. Kao i ovima, tako smo svakom narodu lijepim postupke njihove predstavljali. Oni će se, na kraju, Gospodaru svome vratiti, pa će ih On o onom što su radili obavijestiti. (Al-An'am: 108) Dakle, ne grdite kipove ispred mušrika da ne bi grdili Allaha, iako je grđenje njih dozvoljeno, ali ako to uzrokuje grđenje Allaha, dž.š., onda ćemo tu radnju otkloniti bojeći se negativnih posljedica. Ako bi otvaranje ovog naučnog domena donijelo zlo kojeg samo Allah zna, i pored kojim ćemo nailaziti na opasnosti čije početke znamo, ali završnice ne, onda moramo zatvoriti vrata tom djelokrugu. Rečeno je " Zatvori vrata sa kojih ti vjetar dolazi, pa se odmori." Nalazimo se ispred velikih opasnosti, iza kojih se ne zna šta se sve krije. Mi smo samo naveli nekoliko referenci ali to možda nije sve. Mi ne možemo vraćati sve šta nam one mogu darivati. Ovaj naučni pokret vode ljude, ali oni ljudi koji njime uništavaju, kao što Allah, dž.š., veli: "Život na ovom svijetu je sličan bilju zemaljskom na koje Mi spustimo s neba kišu s kojim se ona izmiješa, kojim se onda hrane ljudi i stoka. Pa kad se Zemlja ukrasi svojim ruhom i okiti i kad stanovnici njezini pomisle da su oni toga gospodari, dođe zapovijed Naša, noću ili danju, i Mi to pokosimo, kao da prije ničeg nije ni bilo. Eto, tako Mi potanko izlažemo dokaze narodu koji hoće da razmisli. (Junus: 24) Molim Allaha, dž.š., da nam osvijetli naš put i da nas uputi na dobro kao i da uputi učenjake na proučavanje koje će donijeti dobro čovječanstvu. On je blizu i on sve čuje. Ovo kažem i molim Allaha, dž.š., da meni i vama oprosti. Molite Ga i vi, On je Milostivi, Samilosni. Molite Ga, odazvat će vam se. Iz knjige Džumanski biseri Preveo: Džemo Redžematović

23 23 MOZAIK gazetë islame ELIF decembar Sve više Turkinja pokriva glave maramama Tokom proteklog četvorogodišnjeg razdoblja vladavine konzervativne stranke AK, u muslimanskoj, ali istovremeno i sekularnoj Turskoj, sve više žena počelo je glave pokrivati maramama. Prema istraživanju što ga je sprovela agencija Konda, čiji su rezultati objavljeni 3. decembra u listu Milliyet, danas 69 posto Turkinja pokriva glavu nekom vrstom marame, u odnosu na 64 posto koliko ih je maramu nosilo Od spomenutog broja 16 posto u potpunosti pokriva kosu maramama, u odnosu na 3,5 posto prije četiri godine, pokazalo je istraživanje. Mnoge druge Turkinje nose marame kao tradicionalni dio odijevanja, posebno u ruralnim područjima zemlje, a ne nužno iz vjerskih ili ideoloških razloga. Marame koje u potpunosti prekrivaju kosu najviše nose mlade žene u dobi od 18 do 28 godina. Istraživanje je takođe pokazalo da obrazovanije Turkinje rjeđe pokrivaju glave maramama. AK stranka desnog centra, koja je na vlasti od novembra želi ublažiti striktnu zabranu nošenja marama na univerzitetima i državnim uredima širom zemlje, no suočena je s otporom sekularne elite, među kojom su vojni zapovjednici i rektori univerziteta. Prvi automobil za muslimane Malezijski proizvođač automobila Proton najavio je da uskoro počinje proizvodnju prvog "muslimanskog" automobila, koji će, između ostalog, imati kompas koji će uvijek pokazivati u kojem se pravcu nalazi Meka. Prvi "muslimanski" automobil će takođe imati posebnu kasetu u kojoj će stajati Kur an i feredža. Ideja da počne da se proizvodi takav automobil potekla je iz Irana, a Proton planira da ga proizvodi u kooperaciji sa više kompanija iz Malezije i Turske. U automobilskoj industriji ključnu ulogu igraju ekonomičnost i bezbjednost vozila, ali u Protonu smatraju da postoji velika praznina u ispunjavanju potreba muslimana. Vozila tog proizvođača dominiraju na malezijskim ulicama, ali je Proton nedavno pretrpio velike gubitke jer su vlasti dozvolile veći uvoz stranih automobila. Vlasnici kompanije očekuju da će proizvodnjom muslimanskog automobila vratiti primat na tržištu. Navijač Fenerbahčea tuži Inter Jubilarni dres uvreda za muslimane Turski advokat Baris Kaska, veliki fan Fenerbahčea, obratiće se Uefi i Fifi zahtjevom da se meč između Intera i turskog kluba, odigran prošlog mjeseca u Milanu (3 :0), registruje službenim rezultatom u korist gostiju. O čemu se radi? Kaska smatra da novi Interovi dresovi u bijelo-crvenoj varijanti, izrađeni povodom 100-godišnjice kluba, vrijeđaju muslimane širom svijeta zbog velikog crvenog krsta na bijeloj pozadini. - Dok sam posmatrao meč u Milanu, osjećao sam veliki bol u duši - kazao je Kaska katalonskom dnevniku "Vangardija". - Ti dresovi su me podsjećali na neke krvave dane iz prošlosti. Slično su osjećali i ostali navijači Fenerbahčea. Kaska, koji je stručnjak za evropsko pravo, obratiće se Disciplinskoj komisiji Uefe sa tužbom protiv Intera zbog "povrede religijskih osjećanja". Inter je, s druge strane, pokazao veliku senzibilnost, jer je uprava "nerazura" odlučila da na sljedećem meču u Istanbulu protiv Fenerbahčea ekipa zaigra u prepoznatljivim crno-plavim bojama. Rezervni dresovi milanskog kluba urađeni su specijalno za ovu sezonu, povodom 100- godišnjice kluba. Dvije crvene pruge koje se sjeku pod pravim uglom predstavljaju simbol grada Milana. Nedjeljno 120 američkih vojnika izvrši samoubistvo Američka vojska se suočava sa epidemijom samuobistava njenih veterana kojih se, u prosjeku, ubije 120 svake nedjelje, prema istraživanju američke televizije CBS. Najmanje američkih veterana je izvršilo samoubistvo u prosječno 17 na dan - izvještava ta televizija. Veterani su više nego duplo skloniji oduzeti svoj vlastiti život nego neko iz opšte populacije. Dok je stopa samoubistava među opštom populacijom bila 8,9 na , stopa među veteranima je bila između 18,7 i 20,8 na Taj broj je narastao sa 22,9 na 31,9 samoubistava na među veteranima starosti između 20 i 24 godine - skoro POEZIJA Oj lijepa Stara Podgorice Šume vali biserne Ribnice Miju lice mlade beginice Majka kćeri tiho zbori: Eno idu podgorički begovi Sahat-kulo svetinjo stara Kaži ime tvoga neimara Kaži vjekovima što te muči Kaži kudret ko ti umori četiri puta veći nego broj među neveteranima iste starosti. Ti brojevi jasno ukazuju na epidemiju problema mentalnog zdravlja, citira CBS advokata veterana, Paula Sullivana. CBS citira oca jednog 23-godišnjeg vojnika koji se ubio u 2005., da vojska ne želi da se zna sa stvarni obim tog problema. U SAD-u ima 25 miliona veterana, od toga je 1,6 miliona služilo u Afganistanu i Iraku, navodi CBS. Ne vraća se svako kući ranjen, ali je osnova da se niko ne vraća nepromijenjen, kaže Paul Rieckhoff, bivši marinac i osnivač Veterana Afganistana i Iraka, za CBS. (Herald Sun) Na munari kandilji gore Ezan uči Suljaga stari Po baščama rasuli se đuli U sabah poju veseli bulbuli Selman Ljačević, Tuzi

24 ELIF gazetë islame ZADNJA STRANA decembar TRAGOM NEKADAŠNJIH DžAMIJA Pljevlja - od trga do šehera (VII) Srušene džamije na seoskom području Džamija u Odžaku Kada je podignuta ova džamija nije nam poznato. Iz arhiva Odbora Islamske zajednice Pljevalja i dosijea starih imama koje posjeduje Mešihat Islamske zajednice Crne Gore u Podgorici, imamsku službu u ovoj džamiji vršio je: Huzeir Čengić, rođen u Odžaku godine. Završio je ibtidaiju u Odžaku, a sedam godina medrese u Pljevljima. Neko je vrijeme službovao u ovoj džamiji zamjenjujući imama u njegovom odsustvu. Mustafa Bajrović je bio ovlašćeni imam džamije u Odžaku, Jusuf Hamida Čengić, rođen u Odžaku godine obavljao je službu u ovoj džamiji, a bio je i muallim sibjan mekteba i vjeroučitelj u osnovnoj školi. Na dužnost imama postavljen je dekretom Ulema Medžlisa iz Skoplja godine. Od imama u džamiji Odžak pominje se i Adem Mešić, rođen u Odžaku godine. Džamija u Odžaku srušena je u toku balkanskih ratova. Vakufsko povjerenstvo u Pljevljima godine vodilo je spor sa organima vlasti oko utvrđivanja ratne štete ove džamije Odžačkom džematu pripadala su sljedeća sela: Kruševo, Tikova, Komani, Vidre, Baščinovići, Katun, Odžak, Alići, Dubočica i Patrlica. Broj domova bio je 146 i ukupno stanovništva 901 (ove cifre se odnose samo na muslimanske domove i stanovništvo). Džamija u Hoćevini U selu Hoćevini, po kome je i šira regija dobila ime, živjeli su Pljevlja prije 300 godina muslimani, koji su se zvali Toske. Imali su svoju džamiju, koja se nalazila sa desne strane rijeke Volodera. U haremu džamije bilo je i mezarje, koje je i danas vidljivo ostatkom nišana. Kada je džamija srušena i kada su Toske nestale iz sela, za sada se ne zna. Najstarije današnje bratstvo Borovića doselilo se prije 200 godina u selo i našlo je džamiju srušenu, a od prethodnih žitelja sela nije bilo ni traga, ni glasa. Ko su bili njeni službenici i da li je imala vakufa nije poznato. Džamija u Podborovi Podborova je prostor okružen selima Maoče, Vrulja i Vodno. Nalazi se sa desne strane starog puta Bijelo Polje - Pljevlja u pravcu od Vrulje do Kovrena. U maočkoj kotlini, za vrijeme osmanske uprave, sagrađena je džamija. Ko ju je i kada sagradio nije nam poznato, kao što nam nije Jedna od džamija u Londonu poznato ko su bili njeni imami i da li je imala vakufa. Džamija je srušena poslije balkanskih ratova. Pored džamije nalazi se mezarje koje je i sada u funkciji. Džamija u Borčanima U Borčanima je takođe postojala džamija. Prema nekim izvorima, ova je džamija sagrađena od materijala omanje crkve koju su Osmanlije srušili poslije Velike seobe pod Čarnojevićem, krajem XVII ili početkom XVIII vijeka. Džamija je srušena poslije balkanskog rata godine. Ko su bili imami i da li je imala svoga vakifa nije nam poznato. Džamija u Pušanskom Dolu Kada je podignuta ova džamija za sada nemamo podataka. Prema podacima, koje navodi Islam Channel iz V. Britanije je izabrao najbolju džamiju godine. Casting-Show Model Mosque je nacionalno takmičenje za najbolju džamiju V. Britanije. Cilj je poboljšanje standarda džamija unutar V. Britanije i razmjena uspješnih praksi među džamijama. Predstavnici svake džamije imaju 20 minuta vremena kako bi publiku ubijedili u uspješnost usluga koje nudi džamija. Zadnju riječ ima publicista Uzeir Bećović, pored džamije nalazio se i mekteb, čiji se ostaci i sada prepoznaju. Po njemu se i ovo mjesto zove Mejtef. Džamija je srušena nakon iseljenja muslimanskog življa sa ovog područja. Ko su bili imami ove džamije, za sada nemamo podataka, kao i da li je imala svoga vakufa. Džamija u ataru sela Cerovaca U ataru sela Cerovaca postojala je džamija na mjestu zvanom ''Džaminska luka'', sa lijeve strane rijeke Ćehotine. Kada je podignuta ova džamija, za sada nemamo podataka. U vezi ove džamije vezan je i jedan dokumenat kojeg prenosimo u cjelosti: ''Opština meljačka Srez pljevaljski Meljak No marta, Na osnovu akta Vakufskomearifskog Džematskog Medžlisa džemata Podgorskog, upravaopštine Meljačke izdaje ovo: U V J E R E N J E Da je zaista postojala džamija na mjestu zvanom ''Džaminska luka'' sa leve strane rijeke Ćehotine, a u ataru sela Cerovaca i da je ista džamija za vrijeme Evropskog rata godine sagorela. Uvjerenje se izdaje po zvaničnoj dužnosti za koje taksa nije naplaćena. Delovođa, Predsjednik Opštinskog suda Vučetić M.Starčević M.P. Članovi: Pirić Hasan Miloš Zečević''. Na osnovu ovog dokumenta može se zaključiti da je džamija zapaljena godine. Ko su bili njeni službenici i da li je imala svoga vakufa za sada nemamo podataka. Istražujući ovu oblast da se zaključiti da je na ovom području nekada postojalo 29 džamija, sa onim u Pljevljima. Ovo ukazuje na nekada veliku naseljenost muslimanskog stanovništva u Pljevljima i njegovoj okolini. U različitim istorijskim periodima, bunama, ustancima, ratovima, uzurpacijama od strane opštinskih vlasti pedesetih godina, nestale su 24 džamije, a sa njima i muslimansko stanovništvo. Na velikom prostoru pljevaljske opštine, na seoskom području, ostala je jedino sačuvana džamija u Rosuljama. Ali, i ona je oronula, jer je ostala bez džematlija. U gradu je porušeno 5, a ostale 4 džamije, koje su u funkciji. (Zahvaljujem Jakubu Durgutu i Uzeiru Bećoviću iz Pljevalja, koji su mi bili na pomoći u realizaciji ove tematike, pljevaljskih džamija i njegove okoline.) Bajro Agović Velika Britanija: Bira se džamija godine TV-publika koja od kuće glasa putem SMS-a. Veličina, izgled i arhitektura džamije je u drugom planu. Najviše se ocjenjuju usluge koje džamija pruža, uprava džamije, te odnosi sa većinskim dijelom društva. Džamija koja pobijedi dobija eura. Novac se mora upotrijebiti za mjere koje podstiču integraciju. Za Model Mosqeu je odabrana džamija Madni Jamia Masjid iz sjevernoengleskog Bradforda. (IGMG)